Þjóðviljinn - 12.05.1964, Blaðsíða 6

t
g BlÐA
M6ÐVIUINN
Þriðjudagur 12. maí 1964
Bandarískur „prófessor”
reynir að hvítþvo Hitler
□ Adolf Hitler var sannur friðflytjandi, hógvær og af hjarta lítil-
látur. Gegn honum stóðu skinheilagir hræsnarar og stríðsæsinga-
menn Vesturveldanna. Það var sízt af öllu Hitler, sem sökina átti
á því að síðari heimsstyrjöldin brauzt út, heldur Halifax lávarður,
sá erkifantur. En framar öllu var Hitler aðdáunarverður maður.
Ofangreind ummæli eru
stuttur útdráttur úr skoðun-
um þeim, er bandarískur „pró-
fessor”, David L. Hoggan að
nafni, hefur sett fram í heljar-
miklu ritverki. Bók þessi kom
út í Þýzkalandi fyrir um það
bil tveim árum, í Bandaríkj-
unum hefur hún ekki fengizt
gefin út. Og nú er Hoggan að
uppskera laun „dyggðarinnar".
Honum hefur verið boðið til
Þýzkalands af gömlum nazist-
um. og ætlunin er að veita
honum tvenn „bókmenntaverð-
laun“. Heita önnur „Leopold
von Ranke-verðlaunin“ og eru
upp á 10 þúsund mörk. Hin
eru kennd við Ulrich von
Hutten og eru 5 þús. mörk.
Það er táknræn ósvífni, að ný-
nazistar skuli kenna verðlaun-
in við Ranke, einn þekktasta
sagnfræðing Þjóðverja fyrr og
siðar. manninum, sem leitaði
sannleikans fremur öllu og
kvaðst í sagnfræði sinni að-
eins vilja komast að því. hvað
raunverulega hefði skeð, „wie
es eigentlich gewesen.’' Ulrich
von Hutten var einn þekktasti
húmanisti Þýzkalands á siða-
skiptatímanum, og flestum
ætti að vera kunnugt, hve mik-
ið nazismi á skylt við húman-
isma.
Nauðvörn
Umrædd bók er hvorki
meira né minna en rúmar 900
blaðsíður. Ekki er okkur kunn-
ugt um heiti hennar, en á
norsku er það þýtt .,Den pá-
tvungne krigen” — stríðið. sem
þröngvað var upp á þjóðverja.
Forlagið, sem gaf út bókina í
Þýzkalandi hefur miður gott
orð á sér stjómmálalega, ekki
hafa heldur aðdáendur Hogg-
ans fyrir þvi að skýra frá hvar
í Bandaríkjunum hann sé „pró-
fessor”. Hinsvegar mun hann
fyrir allmörgum árum hafa
haldið fyrirlestra við Kalifom-
íuháskóla, og titillinn þaðan
kominn til Þjóðverja. Þeir
kunna vel að meta slíkar nafn-
bætur.
-<•>
Siðvæðingin gerir sér mat úr Kennedy
„Allir lofa og elska þig,
er þú liggur dauður"
Siðvæðingarhreyfingin, þetta
hjartabam afturhaldsaflanna í
heiminum, hefur oftlega áður
vakið á sér athygli fjrrir ó-
vandaðan áróður. Þannig er
það mjög í tizku með hreyf-
ingunni að kaupa heilsíðuaug-
lísingar i útbreidd blöð, þau
er á annað bcrrð vilja við slíku
taka. Siðan eru gefin út aug-
lýsingarit og þar eru svo slag-
orð auglýsingarinnar eignuð
blaðinu. En ekki nóg með það:
Hreyfingin iðkar það mjög að
eigna sér látna forystumenn.
J. F. Kennedy Bandaríkjafor-
seti virðist vera næstur i röð-
inni, eftir öllum sólarmerkjum
að dæma.

Skildi Siðvæð-
inguna“
.,Hann skildi Siðvæðinguna” &
mat úr forsetanum, tekur ræða
Howards af ðll tvimæli.
Gamalkunn aðferð
Aðferð Siðvæðingarhreyfing-
arinnar er gamalkunn. Ekki er
til þess vitað, að Kemnedy hafi
sagt eitt aukatekið jákvætt orð
um Siðvæðingarhreyfinguna; í
endursögn Howards af samtali
þeirra er hann orðinn að heita
má hreinn Siðvæðingarpostuli.
(Ég talaði við hann um starf-
semi Siðvæðingarhreyfingar-
innar. Hann skildi hana.) Að
sjálfsögðu skýrir Howard ekki
frá því hvenær né hvar þetta
samtal á að hafa farið fram.
Framhald á 9. síðu.
Ranke-verðlaun
Upprunalega var svo ráð
fyrir gert, að Þýzkalandsferð
Hoggans yrði sannkölluð sigur-
ganga. Nazistafélagsskapur sá,
er veitir honum ..Ranke-verð-
launin” nefnir sig „Félag til
stuðníngs sagnfræðilegum-vís-
indalegum rannsóknum” og
hefur aðsetur í Dusseldorf. Fé-
lag þetta hafði ætlað að af-
henda verðlaunin í höll einni
nálægt Wupperthal, einnig átti
Hogan að halda ræðu í fé-
lagsskap iðjuhölda, sem nefnist
Rhein-Rhur klúbburinn. Af
hvorugu hefur þó orðið. 1
vesturþýzka þinginu tók einn
fulltrúi sósíaldemókrata, Josef
Felder, málið upp. Innanríkis-
ráðherrann. Hermann Höcherl,
kvaðst að vísu lítið geta í mál-
inu gert, en kvað stjórnina
mundu gera allt, sem í hennar
valdi stæði, til að hindra
„skaðlegar afleiðingar” af öllu
tilstandinu. Félagsskapur iðju-
hölda dró síðan til baka boð
sitt og aðstandendur umræddr-
ar hallar neituðu á síðustu
stundu að ljá hana til verð-
launaafhendingarinnar.
Unir sér bezt
með nazistum
Ekki létu nazistar þó hug-
fallast. Verðlaunin voru af-
hent Hoggan í lítilli veitinga-
krá við Wupper. Við það tæki-
færi lét hann svo ummælt:
,,Ég er bandarískur þjóðernis-
sinni. Þess vegna uni ég mér
bezt f félagsskap þjóðernis-
sinna — einnig þegar ég er í
Þýzkalandi!’ Við athöfnina
voru ýmsir kunnir nazistar.
Bak við heimsóknina standa
menn eins og Hjalmar Schacht,
f jármálaráðgjafi Hitlers, og
Theodor Oberlander, sem um
árabil var flóttamálaráðherra
Adenauers. Ekki tókst nazist-
unum heldur að gera eins há-
tíðlega og ætlað hafði veriö
afhendingu von Hutten-verð-
iaunanna. Bar mest til þess,
að stjórnin í Baden-Wiirttem-
berg synjaði um konungssalinn
í höllinni í Heidelberg, en þar
átti athöfnin að fara fram.
Heimsókn Hoggans er einn
liðurmn í framsókn nýnazista
í Vestur-Þýzkalandi. Með
þeirri kenningu, að Adólf Hitl-
er og Þjóðverjar hafi ekki
átt sökina á heimsstyrjöldinni
siðari reyna þeir að ná til alls
þess fjölda Þjóðverja. sem
eiga í vandræðum með eigin
fortíð.
Friðarpostuli
Nú hefur Hoggan að vlsu
ekki átt eingöngu meðlæti að
mæta í Vestur-Þýzkalandi.
Vestur-þýzkir sagnfræðingar
hafa borið upp á hann heim-
ildafölsun og nefnt hann arg-
asta trúð. Spámaður hefur
hann aldrei verið í sínu föð-
urlandi. og varla mun finnast
sá sagnfræðingur bandarískur,
sem við manninn kannist hvað
þá meir. Þá hefur hin þekkta
Rannsóknarstofnun fyrir Sam-
tímasagnfræði í Mijnchen gefið
út yfirlýsingu, þar sem and-
mælt er kenningum Hoggans.
Þessar kenningar falla að
sjálfsögðu einkar vel í geð
fornum nazistum jafnt og nýj-
um. Það er ekki amalegt að fá
það „sagnfræðilega“ staðfest, að
Hitler hafi að biblíufyrirmynd
boðið Pólverjum hina kinnina
og sýnt þeim lofsverða þolin-
mæði, en slíkar eru kenningar
hins bandaríska „prófessors”.
Og nazistarnir ætla sér að sjá
svo um. að bókin berist í sem
flestra hendur. Forlagið, Dcut-
scher Hochschulelehrervcrlag,
gefur nefnilega út blað fyrir
kennara við æðri menntastofn-
anir. Blaðið er skrifað út frá
sjónarmiði þeirra, sem stöðu
sína misstu eftir síðari heims-
styrjöld. Vafalaust verður bók
Hoggans þar vendilega kynnt.
En ekki nóg með það, sögu-
kennurum um allt Vcstur-
Þýzkaland verður send bókin,
væntanlega árituð frá höfundi.
Viðkvæmni
— Viðkvæmur maður gerir
rétt í því að skipta sér ekki
af samtímasagnfræði, segir
Hoggan sjálfur. Flestum mun
þykja sem hann hefði sjálfur
betur fengið nokkra við-
kvæmni i vöggugjöf, þá væri
heimurinn e.t.v. einni sögu-
fölsuninni ,.fátækari” Engu
skal um það spáð. hversu vel
eða illa vestur-þýzkum nazist-
um tekst að nota Höggan í
tilraunum sínum til að kanoni-
sera Adólf Hitler sáluga hálf-
áttræðan, væri hann ekki
dauður. En meðan þessu fer
fram lifir „Bandaríski sann-
Ieíkspostulinn” gullöld og
gleðitíð, sem hann hefur tæp-
ast órað fyrir þegar hann barði
saman 900 blaðsíður af naz-
isma: 1 þessari viku verður
hann heiðraður í Miinchen og
þekktur nazistahöfundur, Her-
bert Böhme, mun afhenda hon-
um gullinn kertastjaka frá naz-
istafélagi þar sem nefnir sig
..Menningarsamband Evrópu”.
I dönskum áróðurspésa Sið-
væðingarhreyfingarinnar gefur
að líta útdrátt úr ræðu, sem
Peter Howard. einn af forustu-
mönnum hreyfingarinnar, hef-
ur haldið. Undir millifyrir-
sögninni Kcnnedy og Siðvæð-
ingarhreyfingin segir svo:
„Hann heyrði okkur öllum til”
sagði Peter Howard um Kenn-
edy. „Ég hitti hann í Wash-
ington og talaði við hann um
starfsemi Siðvæðingarhréyfing-
arinnar. Hann skildi hana,
skildi hvað er kjarni málsins.
Hann vissi. að mennimir verða
að vera reiðubúnir til þess að
færa fórnir, og í sveita síns
andlitis að berjast fyrir betri
tíð með réttlæti, bræðralagi og
heilbrigði. ef siðmenningin á
ekki að líða undir lok. Það
væri háð við húgsjónir hans
ef við eftir dauða hans höldum
áfram að lofsyngja hann og
gráta, en lifum svo áfram á
sama hátt og svo mörg okkar
lifa — eigingjamt, þægilega og
ótruflað. Nú er eftir okkar
hlutur, við verðum að fylgja
þvi plógfari. sem hann risti í
jörðu og út yfir sjóndeildar-
hringinn.”
„Vor harmþrungnu
börn“
Strax eftir dauða forsetans
birti Siðvæðingarhreyfingin
Peter Howard
neljarstóra auglýsingu í ensku
blaði „til heiðurs friðarstefnu
hins látna forseta”. Af stakri
smekkvísi var í auglýsingunni
stór mynd af börnum forsetans
með fyrirsögninni „Vor harm-
þrungnu böm”. Hafi einhver
efazt þá um, að Siðvæðingar-
hreyfingin ætlaði að gera sér
Tveir ritdómarar, annar norskur, hinn danskur, ræða
hið nýútkomna ævisögubrot Hemingways.
Við dauða sinn lét Heming-
way eftir sig ævisögu-
brot. sem fjallar um æskuár
hans í París eftir heimstyrj-
öldina fyrri. Bókin hefur
verið þýdd á mörg tungumál,
og nýlega hafa birzt um hana
dómar í tveim skandínavísk-
um blöðum. Norski rithöf-
undurinn Johan Borgen
dæmir hana í Dagbladet í
ósló og Olof Lagercrantz í,
Information í Kaupmanna-
höfn.
Þar er skemmst frá að segja
að báðum þykir ritdóm-
urunum bókin skemmtileg —
í beztu merkingu þess orðs,
Á Parísarárum sínum lifði
Hemingway af því að skrifa
íþróttafréttir fyrir kanadískt
blað. en þráði bókmenntir. í
ævisögubrotinu lýsir hann
baráttu hins unga rithöfund-
ar við efnið, efni sem hann
þekkir betur flestum öðrum
og vill skrifa betur um en
allir aðrir. Johan Borgen
segir, að gegnum lýsingu
hans á blíðu og stríðu skini
jafnan þessi leit að því full-
komna, Hemingway er sí-
skrifandi hjá sér athugasemd-
ir um allt sem efni hans
varðar, hann ferðast t.d. til
Spánar og verður flestum
mönnum fróðari um nautaat.
Svo sökkvir hann sér niður
í Turgenjev og Tolstoj og
bak við þetta allt býr stríð-
ið: Hemingway hafði sjálfur
verið sjálfboðaliði á Italíu og
særzt illa. ,.Á þessum árum
treystum við engum, sem
ekki hafði tekið þátt í stríð-
inu” segir hann sjálfur. Hann
verður talsmaður hinnar
„glötuðu kynslóðar” eftir-
stríðsáranna og kann meira
að segja að skýra frá því,
hvernig sú nafngift er til
komin: Annars ókunnur
Parfsarbúi þurfti að aga lær-
l'ng sinn ungan og kallaði
alla hans jaínaldra ,,une gén-
ération perdue”. Gerþrúður
Stein gekk framhjá og greip
hugtakið á lofti, og „glötuð
kynslóð” er nú að heita má
komið inn í hvert mál.
Mikijl hluti bókarinnar
fjallar um félaga Hem-
ingways í París, sem margir
hverjir urðu síðar frægir rit-
höfundar. Báðum ber rit-
dómurunum saman um það,
að skilningur Hemingways á
þeim skáldbræðrum sínum
risti ekki sérlega djúpt. Olof
Lagercrantz efast meira að
segja um að hann hafi nokk-
urn tíma lesið verk þeirra
rithöfunda, sem hann um-
gekkst. Þetta vill Lager-
crantz skýra með nokkurs
konar sálrænum einstefnu-
akstri, sem Hemingway hafi
aldrei þroskazt frá. Heming-
way hafi verið fangi síns
eigin persónuleika og unað
fangels'nu vel.
Hvernig sem því er farið
mun marga fýsa að lesa
þetta ævisögubrot Heming-
ways, heyrzt hefur, að það
Erncst Hemingway
verði senn þýtt á íslenzku.
Hér er lýst Ezra Pound.
Gerþrúði Stein og Scott Fitz-
gerald, svo nokkrir séu
nefndir. Að vísu verður
myndin nokkuð einhliða að
sögn ritdómaranna, Pound
verður dýrlingur. Scott Fitz-
Gerald fordrukkið bam og
Gerþrúður Stein hégómleg og
montin. En hvaða máli skipt-
ir það, Hemingway ; hefur að
sögn I.agercrantz ’ „ætið
kunnað þá list að halda at-
hygli lesandans fangir.ni”.
Og slíkir rithöfundar eru
ekki á hverju strái — nú
orðið.