Þjóðviljinn - 21.05.1964, Blaðsíða 4

4 SlÐA
ÞIÖÐVILIINN
Flmmtudagur ZI. maí 1964
Dtgefandi: Samdningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson. Magnús Kjartansson (áb.)<
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudagsins: Jón Bjamason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Sími 17-500 (5 línur) Áskriftarverð kr. 90 á mánuði.
EðHlegt samstarf
JJitstjóri Alþýðublaðsins ritar í blað sitt í gær,
að eitt sem angrað hafi verkalýðshreyfinguna
á íslandi sé að Alþýðuflokkurinn hafi þrívegis
klofnað, og hann veit ekki aðra skýringu en þá
að „þrisvar sinnum hafa kommúnistar staðið að
klofningi Alþýðuflokksins“, eins og segir orðrétt
í forystugreininni. Sennilega væri það nær sann-
leika sögunnar og í alla s'taði manndómslegra og
eðlilegra að leita orsakanna til endurtekins klofn-
ings Alþýðuflokksins í ferli og framkvæmd
flokksins sjálfs, en í hinu að ,,kommúnistar“ hafi
„staðið að“ klofningnum. Þeir menn sem yfir-
gefið hafa Alþýðuflokkinn í þrennum klofnings-
raunum hans hafa ekki verið neinir veifiskatar,
margir hverjir þróttmiklir og farsælir forystu-
menn íslenzkrar verkalýðshreyfingar. Og það hef-
ur áreiðanlega ekki verið til að þóknast einum
eða neinum utan flokksins að þeir fóru úr flokki
sínum, heldur vegna þess að þeir töldu Alþýðu-
flokkinn kominn of langt af þeirri braut sem hon-
um var ætlað að ganga. Hitt er eðlilegt að þeir
menn sem þannig skildu við Alþýðuflokkinn hafi
fléStir talið sig eiga heima í hinni róttæku verka-
lýðshreyfingu.
JJvert hefði Alþýðufkrkkurinn farið með íslenzka
verkalýðshreyfingu ef hann hefði verið þar
öflugri, eða allt að því einráður? Hvert fer hann
með þau verkalýðsfélög sem hann hefur ýmist
ráðið eða ráðið úrslitum í? Skyldu ekki enn vera
margir innan Alþýðuflokksins sem ekki telja það
vænlegasta framfarabraut fyrir verkalýðshreyf-
inguna að leggja verkalýðsfélög undir Sjálfstæð-
isflokkinn? Skyldu brautryðjendur Sjómannafé-
lags Reykjavíkur hafa talið það vænlegt hagsmun-
um sjómanna að setja íhaldsþingmann í stjórn fé-
lagsins, mann sem montar sig af því að hafa greitt
hvað eftir annað atkvæði þvingunarlögum gegn
verkalýðshreyfingunni? Voru gerðardómslög Em-
ils Jónssonar samboðin manni sem verkalýðs-
hreyfingin hefur lyft til æðstu valda? Hér er ein-
ungis gripið niður í veruleika íslenzkrar verka-
lýðshreyfingar nú í dag, minnt á þá harmsögu að
Alþýðuflokkurinn skuli um sinn hafa gengið á
vald höfuðfjanda allrar verkalýðshreyfingar á Is-
landi og með því stórveikt þá hreyfingu.
gatt er það. að verkalýðshreyfingin á enn, og ein-
mitt nú, mikið verk óunnið: að treysta skipu-
lag sitt allt, og stækka starfssviðið. Alþýðusam-
tökin íslenzku hafa fyrir margra hluta sakir ekki
komið í verk ýmsu því, sem öflugri og grónari
verkalýðshreyfing annarra landa hefur áorkað.
Ekker't væri eðlilegra en að alþýðufólk hinnar
róttæku verkalýðshreyfingar og sú alþýða sem
fvlgir Albýðuflokknum tækju höndum saman til
að mynda og móta þau samtök. sem verkalýðs-
hreyfing íslands þarf að verða og hlýtur að verða.
Það væri lán íslenzkrar alþýðu og þjóðarinnar
allrar. ef þau öfl sem lagt hafa grunn íslenzkrar
verkalýðshreyfingar og bezt ættu að skilja til
hvers byggt ^r, bæru gæfu til að vinna bróður-
leea saman að byggingu traustra og margefldra
alþýðusamtaka á íslandi. — s.
TILLÖGUR ALÞÝÐUBANDALAGSINS:
Lausn húsnæðismála myndi
draga úr vexti verðbólgu
ÞINCSIÁ ÞJÓÐVILIANS
Hér fer á eftir nið-
urlag greinargerðar
þeirrar, sem fylgdi
frumvarpi Alþýðu-
bandalagsins um hús-
næðismál; fyrri hluti
greinargerðarinnar
birtist hér í blaðinu í
gær.
Ástæður þess, að dregið hef-
ur úr byggingu íbúðarhúsnæð-
is eftir 1958, eru einnig aug-
ljósar.
Erfiðleikar húsbyggjenda
hafa farið árvaxandi. Dýrtíð-
arholskeflan hefur sífellt ris-
ið hærra, byggingarkostnaður
hækkað risaskrefum, en fjár-
hagsgrundvöllur húsnæðis-
málastofnunar og byggingar-
sjóðs ríkisins ekki verið treyst-
ur eða efldur að sama skapi.
I þvf efni þarf nú að gera
stórátak.
’ 1 ritinu ,.Úr þjóðarbúskapn-
um“, sem Framkvæmdabanki
Islands gefur út, sést, að á
árinu 1962 var meðalstærð
þeirra íbúða, sem byggðar
voru í Reykjavík, 391 rúm-
metri.
Samkvæmt byggingarvísitölu
Hagstofunnar hefði slík íbúð
í febrúarmánuði 1960, um það
leyti sem núverandi stjórnar-
stefna var grundvölluð, kostað
500 þús. kr.
En hvað mundi slík íbúð
kosta nú? Samkvæmt sömu
heimild mundi jafnstór íbúð í
febrúar hafa kostað 766500 kr.
Þannig sjáum við. að hækk-
un byggingarkostnaðar slíkra
ibúða af meðalstærð mundi á
þessum fjórum árum hafa
numið 266500 kr.
Á sama tíma hefur hámark
húsnæðislána hjá húsnæðis-
málastofnun ríkisins hækkað
úr 100 þús. kr. í 150 þús kr.,
eða aðeins um 50 þús. kr.
Hér hallar illa á húsbyggj-
endur, og verður þar harðast
úti únga fólkið. sem er að
stofna heimili Húsbyggjand-
inn stendur nú mun verr að
vígi en þótt hann hefði ekkert
lán fengið 1958 Svo er komið.
að manni með venjulegar
launatekjur eru allar dyr lok-
aðar í húsnæðismálum.
Af 700 þús kr. verði íbúð-
ar fást aðeins 150 þús. kr. að
láni í smápörtum og smám
saman á löngum tíma Eftir
eru 550 þúsundir. sem hvergi
fást í nokkurri lánastofnun.
Eigin vinna hrekkur skammt
til að brúa þetta breiða bil —
Málið er sem sagt óleysanlegt
Nokkru betur standa þeir að
vígi. sem einnie geta fengið
lán úr lifeyrissjóðum En samt
leyfir engu af að þeir geti
leyst vandann. Þeirra aðstöð,,
má þvi með engu móti skerða
En er þá nokkurt ne.vðarúr-
ræði að leysa vandann með
leiguhúsnæði? kynni einhver
að spyrja
Nei. vísf væri það lausn út
af fyrir sig. ef nokkurt leigu-
húsnæði væri að fá. En bvi er
ekki að heilsa. Svo litið er
framboðið á leiguhúsnæði. að
fæstir geta leyst vanda sinn
með þvi móti
Flestir eru sammála um, að
bvggja þurfi hér á landi um
1500 íbúðir á ári.
Segjum nú. að á vegum
byggingarsjóðs verkamanna o"
til útrvmingar heilsuspillandi
húsnæðis séu árlega byggðar
150 íbúðir Seg.ium enn frem-
ur, að byggingarsjóður sveit-
anna byggi um 100 íbúðir ár-
lega. Og gerum loks ráð fyrir,
að fjársterkir einstaklingar
byggi fyrir eigið fé um 100
íbúðir. Er það þó sennilega
hærri tala en efni standa til.
Eftir eru þá 1150 íbúðir, sem
húsnæðismálastofnun ríkisins
þyrfti að geta veitt sómasam-
leg lán til.
Óraunhæft væri að áætla
byggingarkostnað meðalíbúðar
í landinu lægra en VOO þús.
kr. Miðað við það, mundu 1150
íbúðir kosta rúmar 800 milj.
kr. Full þörf væri á að geta
veitt 75% byggingarlána, en
það mundi kosta 600 miljónir.
Væri markið hins vegar ekki
sett hærra en það, að lánin
næmu helmingi byggingar-
kostnaðar, þyrfti húsnæðis-
málastofnunin samt að geta
veitt 400 milj. kr. samtals í lán
á ári.
Fjögur hundruð miljónir
króna eru því algert lágmark
þess f.iár, sem afla þarf, til
þess að nokkur veruleg bót
verði ráðin á þeim óyfirstíg-
anlegu vandamálum, sem hús-
byggjendur eiga nú við að
stríða.
Talið er, að eigin tekjur
byggingarsjóðs ríkisins séu nú
um 53 milj. kr. á ári.
f þessu frumvarpi er lagt
til, að innheimt verði í bygg-
ingarsjóð árlegt óendurkræft
gjald, er leggist á atvinnurek-
endur og nemi 1% af öllum
greiddum vinnulaunum. Mætti
ætla, að þetta gæfi um 70—80*
milj. kr.
f annan stað er lagt til að
byggingarsjóður ríkisins fái
árlegt óendurkræft framlag úr
ríkissjóði, er nemi 3% af heild-
artekjum ríkissjóðs samkvæmt
ríkisreikningi næsta árs á und-
an. Sá tekjustofn gæti numið
um 70 milj kr., en færi, ef
að líkum lætur, hækkandi ár
frá ári.
f þriðja lagi er lagt til í
þessu frumvarpi, að byggingar-
sjóður ríkisins fái árlegt óend-
urkræft gjald, er nemi 1 % af
fasteignamatsverði allra húsa
og lóða. annarra en þeirra, sem
undanþegin eru fasteignagjaldi
til bæjar- og sveitarfélaga
samkvæmt lögum. Er ekki ólík-
legt, að þessi tekjustofn gefi
um 30—40 milj. kr.
í fjórða lagi er svo lagt til
i frumvarpinu. að bvggingar-
sjóður ríkisins fái árlegt óend-
urkræft gjald frá bönkum, er
nemi 20% af árlegri eigna-
aukningu þeirra. miðað við
næsta reikningsár á undan
greiðslu Mun ekki fjarri lagi.
að sá tekjuliður nemi 2o milj-
ónum á ári.
Með þessu móti gæti bygg-
ingarsjóður ríkisins haft um
það bil 250 milj kr. eigin tekj-
ur á ári.
Reiknað hefur verið út, að
útlánageta sliks sjóðs, miðað
við annuitets-lán með 3% vöxt-
um og lánstima 35 ár (þ.e.
ársgreiðslu 4,65%), yrði sem
hér segir frá ári til árs næstu
20 ár:
Ár. Lánageta í milj. kr.
1 ...................... 250.0
2 .................... 261.5
3 ...................... 273 7
4 .................... 286.5
5 ..................... 300 0
6. ..................... 314.0
7 ..................... 328 5
8 344.0 !
9 ..................... 359 7
10 376.7
11 ..................... 394 9
12 ......Z.........412 5
13 ..................... 431 7
14 ..................... 452.0 1
15. 473.0 4. — Að öllum lífeyrissjóð-
16. 495.0 um skuli skylt að kaupa
17. 518.2 skuldabréf byggingarsj óðs rík-
18. 542.2 isins fyrir upphæð, er nemi
19. 567.5 2/3 hlutum þeirrar fjárhæðar,
20. 595.0 sem þeir árlega verja til lána- starfsemi.
f útreikningi þessum er að
sjálfsögðu ekki tekið tillit til
hugsanlegra verðbreytinga
gjaldmiðils
Ef byggingarsjóði ríkisins
væri tryggt eigið fé samkvæmt
framangreindum tillögum,
mundi hann, eins og taflan
sýnir, fljótlega vaxa að styrk-
leika, verða óháðari hinum al-
menna peningamarkaði, ráða
að verulegu leyti yfir því,
hvaða vaxtakjör væru veitt
húsbyggjendum o.s.frv. Þannig
yrði aðstaða hans allt önnur
en nú. þegar meginfjárráð
hans byggjast á lánsfé með há-
um vöxtum.
Auk þeirra tekna, sem bygg-
ingarsjóður ríkisins hefur nú
af skyldusparnaði, er lagt til
i þessu frumvarpi:
1. — Að bönkum og spari-
sjóðum verði skylt að kaupa
skuldabréf byggingarsjóðs rík-
isins fyrir 15% af árlegri
sparifjáraukningu.
2. — Að tryggingafélögum
skuli skylt að kaupa skulda-
bréf byggingarsjóðs ríkisins
fyrir 20% af árlegri eigna-
aukningu sinni.
3. — Að atvinnuleysistrygg-
ingasjóði skuli skylt að kaupa
skuldabréf byggingarsjóðs rík-
isins fyrir 20% af árlegri
eignaaukningu.
Fengjust þessar tillögur
fram, mundi verulega rofá til
fyrir unga fólkihu í landinu
og öðrum húsbyggjendum.
Myndarleg lausn húsnæðis-
málanna mundi tvímælalaust
hafa verðbólgusefandi áhrif í
þjóðfélaginu og jafnvel stuðla
nokkuð að lausn hinna við-
kvæmu og torleystu kaup-
gjaldsmála.
Aukning eigin tekna- þygg-
ingarsjóðs rikisins á að gera
honum það mögulegt að veita
lán með lágum vöxtum til all-
langs tíma.
í frumvarpinu er gert ráð
fyrir, að lán þau, sem veitt
eru af eigin fé sjóðsins, verði
jafngreiðslulán til 35 ára með
3 % vöxtum.
Hins vegar verða þau lán,
sem veitt eru af því fé, sem
byggingarsjóður fær sjálfur að
láni, aðeins til 25 ára og með
sömu vöxtum og sjóðuririn
greiðir af þeim. — Ber að
stefna að því, að sjóðurinn geti
byggt meginhluta lánastarf-
semi sinnar á eigin fjármagni,
enda er slík fjáröflun til bygg-
ingarsjóðs ríkisins meginefni
þessa frumvarps. Og verður
að vænta þess, að Alþingi hafi
skilning á, hvílíka grundvall-
arþýðingu það hefur fyrir
lausn húsnæðismálanna til
frambúðar".
Unnar Benediktsson
sjötugur í dag
Unnar Benediktsson.
Unnar Benediktsson i Hvera-
gerði er sjötugur í dag, fædd-
ur á Viðborði á Mýrum i
Hornafirðí 21. maí 1894. Unnar
ólst upp þar eystra en dvaldi
á yngri árum nokkuð á Suður-
landi, austur á Héraði og norð-
ur í Eyjafirði. bar til hann
giftist Valgerði Elíasardóttur
frá Hallgeirsstöðum i Jökuls-
Srhlíð 1931 og bjuggu þau þar
ril 1937 að þau fluttust til
^evðisfiarðar. Stundað1 Unnar
svo sió. á . Suðurnesium & vetr-
um en vegavinnu ó Fiarðar-
heiði á sumrum en 1944 flutt-
ust þau í Hveragerði. Þar hef-
ur Unnar ýmisligt unnið. m.a.
árum saman unnið á vertíðinni
( Þorlákshöfn 12-18 stundir á
sólarhring eða bar til fyrir
tveimur árum. •
Þrátt fyrir sjötíu ár að baki
er Unnar kvikur og reifur sem
ungur væri, og mun það vera
austur-skaftfellsk ættarfvlgja,
en bræður hans eru m.a. Gunn-
ar f Hveragerði og Guðión f
Revkjavík.
Vinir hans ættu að athuga
pð hann verðijr ekki heima í
dag.
Við óokiim Unnari hamingiu
og langlífis.