Þjóðviljinn - 22.05.1964, Blaðsíða 7

MÓÐVILJINN
EG DEILT A
Föstudagur 22. maí 1964
Þegar ég var í óða örm að
búa mig undir að leggja af
stað heimleiðis frá Paris um
síðustu mánaðamót, barst mér
í hendur bréfkorn frá Friðjóni
Stefánssyni ásamt nokkrum ó-
venjulegum plöggum; greinar-
gerð fyrir tillögu sem Friðjón
hafði flutt _ á fundi í Rithöf-
undafélagi íslands, án þess að
fá hana samþykkta, að svo
komnu máli, smágrein frá Jóni
skáldi úr Vör, þar sem hann
deilir á Friðjón fyrir smekk-
leysi í greinargerðinni, aðra
grein frá Friðjóni, þar sem
hann ber af sér högg Jóns og
leggur til hans aftur af miklu
kappi. Bréf Friðjóns Stefáns-
sonar til mín var á þessa leið:
„Kœri kollega! Einsog fram
kemur í meðfylgjandi plöggum
kemur okkur Jóni úr Vör ekki
saman um. hvort ég deili á þig
eða ekki í viðkomandi grein-
argerð. Því vil ég óska eftir
skoðun þinni á málinu. Vin-
samlegast. Friðjón Stefánsson".
Ég athugaði plöggin, þótt ég
hefði nóg annað við tímann að
gera, og þegar ég las örstutta
grein Jóns úr Vör sem reynir
að bregða fyrir mig skildi,
komst ég að raun um, að
spurning sú sem mér hefur
verið send til útlanda, af þvi
að svo mikið lá við, að ég
svaraði henni, fellur um sjálfa
sig. Ég átti að svara því hvort
það væri rétt hjá Jóni úr Vör,
að Friðjón hefði deilt á mig í
„viðkomandi greinargerð“. En
grein Jóns fjallar ekki um á-
Fegrua
ogþrif
VEGFARANDI SKRIFAR:
Það er víst ekki meiningin
að leiða enska prinsinn eftir
Laufásvegin um í sumar og sýna
honum hvað bærinn hefur
geymt á lager í gluggaskotun-
um í nokkur ár á Laufásvegi
14, 16 og 20.
Enda þótt prinsinn fari þar
ekki um væri samt gott að
gera undantekningu og ýlda
það ekki lengur sem bíður þar.
Myndi það áreiðanlega bera
vott um að það væri ekki alltaf
hugsað um það sem auganu
væri næst. Annars virðist það
vera meginreglan hjá okkur að
fegra það sem augað grípur
fyrst en láta hitt sitja á hak-
anum. —
Vegfarandi.
íslenzkur Loft-
leiðafulltrúi í
Frankfurt
við Main
Eftír að Loftleiðir hættu að
fljúga til Hamborgar hefir
miðstöð Þýzkalandsviðskipta
télagsins færzt æ meira yfir
til Frankfurt við Main. Á-
ætlunarferðir eru farnar milli
Luxemborgar og Frankfurt í
beinu sambandi við flugferð-
ir Loftleiða til og frá Luxem-
borg. og má því segja að hin
raunverulega Evrópuferð
margra hefjist eða endi í af-
greiðslustöðvum Loftleiða í
Frankfurt.
Hingað til hafa allir starfs-
menn Loítleiða í Frankfurt
verið Þjóðvérjar. en vegna
vaxandi ferða íslendinga til
Mið-Evrópu hefir nú verið á-
kveðið aö fela Islendingi full-
trúastörf í skrifstofunni í
Frankfurt.
Fyrir valinu varð Davíð Vil-
helmsson, sem um árabil hefir
verið fulltrúi í afgre:ðslu Loft-
leiða á Reykjavíkui’flugvelli og
mun hann hefja störf í Frank-
furt 15. þ.m.
deilu, heldur smekkleysi. Og
hann tekur einmitt fram í lok
greinar sinnar: „Annars skal ég
leiða hjá mér ádeilu Friðjóns
á „sovétníð" Jóns Óskars“. Ég
var þannig beðinn að dæma
um það sem Jón úr Vör leiðir
hjá sér í grein sinni.
Friðjón kvartar sárlega und-
an því í Þjóðviljanum 3. maí
að Jón úr Vör skuli telja það
„harmsefni“, að hann (Friðjón)
skyldi gefa það í skyn í grein-
argerð fyrir áðurnefndri til-
lögu á fundi rithöfundafélags-
ins og síðan á prenti, að ég
hafi fengið listamannalaun i ár
vegna þess einvörðungu að ég
hafi nýlega gefið út bók með
óhróðri um Sovétrikin, en Jón
kallar það litla smekkvisi að
hafa mig þannig að bitbeini í
greinargerð fyrir tillögunni og
þó sýnu verra að hlaupa með
slíka greinargerð í dagblöðin.
Friðjón er hissa, þvi honum
finnst það smekklegt. Það er
misjafn smekkur manna. Hon-
um sámar, að nafni minn skuli
ekki kunna að meta það sem
honum finnst sjálfum smekk-
vísi, en jafnframt er einsog
hann viti upp á sig þá skömm
að hafa notað sér úthlutun
listamannafjár til að deila á
mig, þvi honum finnst Jón úr
Vör hafa verið að snupra sig
fyrir að deila á mig, þótt Jón
sé einungis að snupra hann
fyrir smekkleysi og fyrir að
reyna að gera mig ómerkileg-
an i augum almennings eða
að minnsta kosti í augum les-
enda Þjóðviljans. Og þessi
ímyndun tillögusmiðs er svo
sterk að hann flýtir sér að
leita uppi heimilisfang mitt í
París (þó ekki hjá fjölskyldu
minni, sem honum er gamal-
kunn) og sendir mér óðara
bréf til Parísar með aðstoð
sendiráðsins, þvi ógerningur
reyndist að bafa upp á heim-
ilisfangi minu(!): Var ég nokk-
uð að deila á þig?
Eg held að hér eigi orðið
rógur betur við en orðið ádeila.
Friðjón segir í greinargerð
fyrir tillögu sinni. að ég hafi
skrifað óhróður um erlend
ríki, eða einsog hann orðar
Ilúsavík. — Skákmeistari Is-
lands Helgi Ólafsson og Frey-
steinn Þorbergsson, skákmeist-
ari dvöldust hér fjóra daga fyr-
ir skömmu á vegum Skákfélags
Húsavíkur.
Fyrsta daginn var hraðskák-
mót. Þar varð efstur Freysteinn
Þorbergsson með ellefu vinn-
inga. Annar Helgi Ólafsson
með tíu vinninga og þriðji Jón
A. Jónsson frá Skákfélagi
Húsavíkur með níu vinninga.
Næsta dag tefldi Helgi
það: „gefið út bók, þar sem í
er að finna nokkuð af óhróðri
um sósíölsk ríki, Sovétríkin, í
Morgunblaðsstil". Hér er átt
við síðustu bók mína, „Páfinn
situr enn í Róm“, sem er tæp-
lega skrifuð i Morgunblaðs-
stíl nema að hyggju þeirra
sem ekki bera skyn á hvað
stíll er. Þá fullyrðir tillögu-
smiður, að nefndin hafi umb-
unað mér fyrir „óhróður"
þennan og dylgjar um, að ég
hafi raunar skrifað þennan
„óhróður“ til að fá nokkrar
krónur út úr nefndinni, sam-
anber þessi orð hans, þegar
hann hefur fjallað um ' það
hvernig nefndin hafi launað
mér með því að lyfta mér upp
í átjánþúsund króna flokk;
„En mér er spurn, hvers
vegna gengur ekki meiri hluti
nefndarinnar hreinna til verks
og segir;
Þið þarna, róttæku höfund-
ar, ef þið bara skrifið svolítið
af óhróðri um sósíölsk ríki,. þá
skuluð þið líka fá úthlutun“.
Hinsvegar gætir tillögusmið-
ur þess að minnast ekki á, að
ég hafi nýlega gefið út aðra
bók, Ljóðaþýðingar úr frönsku,
en frétt um þá bók kom í öll-
um blöðum, einnig því blaði
sem Friðjón mun lesa dagsdag-
lega, enda er ekki annað að
sjá á greinargerð hans en
hann viti af henni, þótt hann
forðist að nefna hana.
Eitt þykir mér rétt að benda
sérstaklega á. Það er þessi ný-
stárlega aðferð við að koma
fram tillögu í Rithöfundafélagi
íslands. Tillögusmiður fær
hana ekki samþykkta á fundi,
heldur er henni vísað til næsta
fundar. Flestir mundu telja það
skyldu sína við félag sitt að
bíða næsta fundar og fá þá
fullnaðarafgreiðslu á tillögu
sinni. En Friðjón er ekki fyrr
kominn. af þeim fámenna fundi
(að hans sögn), þar sem til-
lögu hans var vísað frá, en
hann rýkur með greinargerð
sína í Þjóðviljann, einsog hann
álíti _að fundir Rithöfundafé-
lags fslands geti ósköp einfald-
lega haldið áfram í Þjóðviljan-
um. Árangurinn er sá, að hann
klukkuskák á sex borðum og
vann 4‘/2, en tapaði l'/?. Hjálm-
ar Theódórsson vann eina skák
ina og Kristján E. Jónsson
gerði jafntefli. Þá tefldu þeir
Helgi og Hjálmar tveggja skáka
einvígi og vann Helgi báðar
skákirnar. Mótsstjóri var séra
Björn Jónsson. Þá voru tefldar
tvær samráðaskákir og vann
Freysteinn sína, en Helgi gerði
jafntefli. Þeir sem tefldu á
móti Helga voru Jón A. Jóns-
son, séra Bjöm Jónsson, Páll
hefur raunar staðfest að síð-
asta bók mín, „Páfinn situr
enn í Róm“, er hoinum þymir
í augum, en högg það sem
hann lætur í veðri vaka að
hann hafi ætlað að greiða út-
hlutunarnefnd, hæfir ekki
nefndina, heldur mig og hann
og félaga okkar. Það er slæm-
ur árangur, og ég held að rit-
höfundar ættu að hugsa sig
vel um áður en þeir stíga það
spor til fulls að taka að halda
félagsfundi sína í dagblöðun-
um.
Okkur gengur illa að íinna
ráð sem dugi til að losna við
óhæfa úthlutunarnefnd lista-
mannafjár, en við losnum seint
við hana með naggi einsog „þú
færð 18 þúsund, ég fæ bara
12 þúsund", og ennþá síður
getum við komið henni íyrir
kattarnef með því að dylgja
um það, að nefndin geti keypt
rithöfunda til að skrifa einsog
henni líkar, jafnvel að skrifa
óhróður, til dæmis um Sovét-
rikin.
Friðjón Stefánsson fer ekki
rétt með í greinargerð sinni
um það atriði sem hann reisir
alla hneykslun sína á. Hann
segir „En bækur hans (Jóns
Óskars) frumsamdar, sem bók-
menntalegt gildi hafa, voru
komnarút áður en næstsíðasta
úthlutun fór fram. Þá fékk
hann engin listamannalaun, og
undanfarin ár ýmist engin eða
í allra lægsta flokki". Friðjón
fer hér rangt með, og er illt
til þess að vita, því svo litlir
karlar megum við ekki vera,
viljandi eða óviljandi, að víkja
af götu sannleikans i fljótræð-
isæsingi til að þólcnast ein-
hverjum vinum okkar, hvoirt
sem þeir heita Rússar, Banda-
ríkjamenn eða Jón frá Pálm-
holti. Og ekkert fremur meg-
um við leggjast svo lágt til að
skeyta skapi okkar eftir and-
blástur á rithöfundafundi.
Sannleikurinn er þessi: Ég var
ekki í neðsta ílokki lista-
mannalauna, þegar ég var
strikaður út. Ég hef því ein-
ungis verið tekinn upp aftur
í sama flokk. Og það eru fleiri
en ég sem hafa fengið þá með-
ferð hjá nefndinni, eins og
Friðjón veit.
Mér þykir það bíræfið af
manni sem kallar sig rithöf-
und að taka að kveða upp
dóma yfir öðrum rithöfundum
í greinargerð fyrir tillögu á
Sigurjónsson og Sigurjón Jó-
hannesson.
Síðasta daginn tefldi Frey-
steinn klukkuskák á átta borð-
um og vann allar skákirnar.
Auk þess útskýrði Freysteinn
cinvígisskákimar og flutti al-
menna skákfræðslu í þessari
tölu.
Þessi ánægjulega heimsókn
skáksnillinganna til Húsavíkur
hefur hleypt fjöri í skáklífið
hér á staðnum. — K.E.J.
Jón Öskar
félagsfundi, fullyrða að einhver
bók hafi ekkert bókmennta-
gildi og láta síðan prenta þetta
í blöðum. Ég veit ekki hvem-
ig Friðjóni Stefánssyni þætti
það, ef einhver lýsti þvi yfir
á félagsfundi að bækur hans
væru snauðar að bókmennta-
gildi og léti siðan prenta þessa
yfirlýsingu sína í einhverju
dagblaðanna. Ég man svo langt,
að fyrir einu eða tveimur ár-
um, þegar borin var fram til-
laga í Rithöfundafélagi íslands
um að víta úthlutunarnefnd
fyrir hrakleg vinnubrögð, reis
upp einn fundarmanna og
þuldi upp nöfn ýmissa rithöf-
unda sem hann taldi að hefðu
átt að fá af listamannafé, og
vildi hann láta birta þessi nöfn
í greinargerð með tillögunni.
Þetta hlaut ekki góðar undir-
tektir félagsmanna, og þótti
farið út á hálan ís, ef horf-
ið væri að slíkri nafnabirtingu.
Átti þó ekki að birta nöfnin
höfundunum til niðrunar, held-
ur vegsauka. Friðjón Stefáns-
son fer aðra leið. Og jafn-
framt því sem hann tekur mig
til meðferðar á vettvangi blað-
anna, sendir hann Laxness tón-
--------------------SlÐA 7
inn með þeim ummælum, að
hann hafi eflaust skrifað
Skáldatjma í þeirri von að
auðvaldsheimurinn hressist.
Það er naumast manninum er
kappsmál að telja fólki trú
um að rithöfundar séu hver
um annan þveran að selja sig
auðvaldinu. Og hvaðan kem-
ur þessi hugsunarháttur, að
rithöfundar séu til sölu? Ekki
seldi Kiljan sig auðvaldinu,
þegar hann var meir fjárþurfi
en hann er nú, og það munu
fáir gleypa við þeirri flugu, að
höfundur taki að selja sig auð-
valdinu, þegar hann er búinn
að vera með hælbíta þess á
eftir sér alla tíð þangað til
honum hafði tekizt að brjótast
til frægðar og tryggja svq vel
afkomu sína að auðvaldsróg-
urinn gat' ekki lengur skaðað
hann. Áður fyrr var ýmist
þagað um bækur Kiljans f að-
almálgagni afturhaldsins, Morg-
unblaðinu, eða bækur hans
kallaðar óhróður. Það er illt
í efni, ef þeir sem nefna sig
sósíalista ætla nú að taka sér
þessar miður þokkalegu of-
sóknaraðferðir til fyrirmynd-
ar, og sízt mega rithöfundar
leggja þar hönd að verki. Aft-
urhaldsblöð haía reynt að not-
færa sér síðustu bók mína í
áróðursskyni og birt glefsur úr
þeim köflum hennar sem fjalla
um Ráðstjómarríkin. Má vera
að þeim hafi með því tekizt að
vekja andúð á bókinni, þar
sem sízt skyldi. Afturhaldið
kann jafnan lagið á þvf að
trylla andstæðinga sína og
etja þeim saman. En ég vil
ráðleggja þeim, sem ekki hafa
lesið annað en glefsur þær sem
afturhaldsblöð hafa birt upp
úr bók minni, að lesa alla
bókina. Þeir einir munu finna
þar óhróður sem haldnir eru
blindu ofstæki. Og Friðjón
Stefánsson, sem fullyrt hefur
að þessi bók hafi að geyma
óhróður um Ráðstjórnarríkin,
ætti að gera svo vel að birta
dæmi um það upp úr bókinni.
Skákkeppni á Húsavík
Hcr cru skákkapparnir talið frá vinstri: Hclgi Ölafsson, Frcystcinn Þorbergsson, Hjáimar
Thcodórsson, sr. Bjöm Jónsson, Páll Sigurjónsson og Árni Stcfánsson. Tveir þcir siðasttöldu
eru heiðursfclagar Skákfclags Húsavíkur. (Ljósm. Pctur).
ÖRYRKJUM BER
HÆRRA KAUP
ER TIL ÞESS ÆTLAZT, að
öryrkjar vinni ævinlega fyrir
langtum lægra kaupi en annað
fólk?
Ástæðan til þessarar tíma-
bæru spurningar er það lága
kaup, sem fólki því, er vinnur
í Múlalundi á vegum SlBS, er
greitt. Þar er fyrst til að taka,
að þrátt fyrir 15% hækkun,
sem varð hjá Iðju í vetur, hef-
ur ekki eyrishækkun kornið á
kaup öryrkja. nema öfugt væri.
Konur sem vinna við sauma-
skap í Múlalundi í tímavinnu
hluta úr degi, hafa kr. 23,64
um tímann, eða tveimur krón-
um lægra en LÆGSTI Iðju-
taxti, sem er nú kr. 25.64 en
sá hæsti er kr. 30,97. Ekki þarf
að taka fram, að um borgun
fyrir frídaga er ekki að ræða.
Kunnátta virðist lítið hafa að
segja, og margir munu vera á
mun lægra kaupi en að ofan
var nefnt. Nú vil ég spyrja: Er
það með vilja og vitund Al-
mannatrygginga. að þessi hátt-
ur er á hafður við þá, sem eru
að reyna að drýgja fyrir sér
með þvi að vinna nokkum
hluta dagsins, en eins og allir
vita er ómögulegt að lifa á ör-
orkulífeyrinum. jafnvel ekki
þeim hæsta. Ég spyr sálfræð-
inga: Er það andlega uppörv-
andi að hafa á tilfinningunni,
að vinna manns sé langtum
lægra metin í krónum en ann-
ars vinnandi fólks, sem þol
hefur til að vinna fullan vinnu-
dag? Er það til þess fallið að
auka líkamlega hreysti ör-
yrkja, að þeir þurfi að vinna?
Nú mun ef til vill einhver
segja, að þetta fólk eigi ekki
meira skilið. En hvers er að
dæma urn bað? Auðvitað ve~ð-
ur að niiða kaupgreiðslu í
Múlalundi við kaup almennt
vi) hliðstæða vinnu. I öðru er
ekkert vit. Það væri að minnsta
kosti lágmarkskrafa. að enginn
ynni þar undir lægsta Iðju-
taxta. Geta má þess, að vinnu-
staður þessi liggur illa við
vagnaferðum, svo að flestir
verða að taka tvo vagna, og
yerður af því ærinn frádráttur
frá hinu lága kaupi.
Ég vona, að Styrktarfélag
lamaðra og fatlaðra, Sjálfsbjörg
og SlBS taki nú höndum sam-
an og kippi þessu í lag. Annað
er ekki sæmandi félögum, sem
njóta jafn almennrar almenn-
ingshylli og almenningshjálpar.
Engum atvinnurekenda mundi
t.d. detta í hug, ef hann á ann-
að borð tæki öryrkja í hálfs-
dagsvinnu. sem dæmi eru til,
að borga þeim miklu lægra
kaup en öðrum, enda nytu þeir
þá stuðnings stéttarfélags. Má
það undarlegt heita, að fólk
það, er vfnnur í Múlalundi,
skuli ekki njóta vemdar neins
stéttarfélags, en eiga allt undir
náð þeirra, er atvinnuna veita.
Þeim mun meira á starfsfólk
Múlalundar undir því, að það
njóti skilnings og velvildar. en
mæti ekki einstrengingshætti,
hvort heldur um er að ræða
kaupgreiðslur eða annað.
Borghildur Einarsdóttir.
Bók eftir Agöthu
Christie á ísl.
„Með kveðju frá herra
Brown” heitir bók eftir
Agötu Christie, sem nýlega
kom í bókabúðir.
Þetta er ein af fyrstu bók-
um höfundarins og hefur
verið endurprentuð hvað eft-
ir annað vegna mikillar eftir-
spumar. Þýðingu gerði Jón-
as St. Lúðvfksson. Útgefandi
er Þcrsútgáfan. Verð bókar-
innar er 6C.00 kr.
Eftir JÓN ÓSKAR