Þjóðviljinn - 23.05.1964, Blaðsíða 6

9
g SIÐA
ÞJOÐViLJINN
Laugardagur 23. maí 1964
Sauðaþjóðin og
svindlið í Laos
□ Fyrir þrem árum kom út bók er nefnist Sauðaþjóðin — A
Nation of Sheep. Höfundurinn er William J. Lederer, sem ásamt
Eugene Burdick varð frægur fyrir bókina The Ugly American —
Ljóti Bandaríkjamaðurinn. Fjallar bókin um ýmis afglöp Banda-
ríkjamanna á sviði utanríkismála, höfundur lýsir því yfir, að
Bandaríkjastjórn sé þráfaldlega alls ófróð um augljósa atburði er-
lendis, blöðin séu sannfærð um það, að bandarískur almenning-
ur kæri sig kollóttan um erlendar staðreyndir og þjóðin þannig
orðin sannkölluð sauðaþjóð.
ö Undanfarið hefur Laos mjög borið á góma. Það er því vel til
fallið að rekja fyrsta kafla bókarinnar, en hann nefnir höfundur
Svindlið í Laos. Verður sá kafli þýddur og endursagður hér.
Eyðilegging voldugrar þjóð-
ar kann vel að vera í nánd
vegna aðgerða einnar pers-
ónu. Þessi persóna hefur stutt
leiðtogana í því starfi sínu að
halda hálfsannleik að almenn-
ingi. Blöðin hafa verið lokkuð
til andvaraleysis og fólk ginnt
eins og þursar. Samborgarinn
hefur verið hvattur til þess að
beina athygli sinni allri að
myndasögum blaðanna og ann-
arri álíka andlausri skemmtan,
en íorðast raunveruleikann
rekald á hafsjó rangra upp-
lýsinga. Hvað skeð getur, þeg-
ar fáfræðin fer með völd, er
bezt séð af atburðum þeim,
er nýlega áttu sér stað í Laos.
Hótað íhlutun
Sumarið 1959 áttu sér stað
í Laos þeir atburðir, er lýstu
flestu betur fáfræði okkar og
vanþekkingu. í stuttu máli
sagt hótuðu Bandaríki Norð-
Lítið land
Laos er lítið ríki, á stærð
við Júgóslavíu eða Idaho, og
að mestu mýrar, frumskógar
og fjöll. Einir 700 símar eru
í landinu, ekki er vitað með
vissu um íbúatölu, en mann-
fræðingar gizka á hálfa aðra
miljón. íbúarnir eru dreifðir í
lítil, einangruð þorp, mikill
hluti þeirra þekkir ekki nafn
á konungi sínum né þjóðinni,
:
.
Myndin er frá Laos. Mótmæ lafundur gegn bandarískri íhlutun.
eins og heitan eldlnn.
Sökudólgurinn er maður sá
er þessar línur les og heldur
á þessari bók, með öðrum orð-
um hinn bandaríski borgari.
Landið er Bandaríki Norður-
Ameríku.
Höfundur bókarinnar er les-
andanum samsekur. Árum sam-
an brást hann skyldu sinni
sem Bandaríkjamaður. í lík-
ingu við hinn almenna borg-
ara tók hann við réttindum
ríkisborgarans en hirti ekki
um ábyrgðina, sem þeim fylgja.
Árangurinn er raunalegur. I
dag erum við menn makráðir
og þjónum landi voru því að-
eins að við hljótum í staðinn
góð orð og bítaling. Hlutlaus-
um þjóðum reynum við að
múta til samvinnu, við erum
hræddir við að horfast í augu
við óþægilegar staðreyndlr.
Ósigur Bandaríkjanna þarf
cVTfí að eiga orsök í vopna-
valdi, til eru aðrar aðferðir
auðveld^-i til að siarast á
Stjó— kabióð.
En ' ' ■in er í dag
ur-Ameriku vopnaðri íhlutun
í málefni annars lands. Ástæð-
urnar, sem upp voru gefnar,
áttu sér enga stoð í veruleik-
anum. En Bandaríkjamenn
voru fengnir til að trúa því,
að kommúnistar hefðu gert
innrás í Laos. Utanríkisráð-
herrann kallaði ástandið al-
varlegt. Blöðin gripu til stærsta
leturs, sem þau áttu yfir að
ráða, og aðalfulltrúi okkar hjá
Sameinuðu þjóðunum krafðist
þess, að tekið væri í taum-
ana. Herforingjar og þingmenn
heimtuðu aðgerðir strax.
Allt reyndist þetta vera
svindilbrask þegar til kastanna
kom. Engin innrás hafði átt
sér stað í Laos, en vikum
saman hirti hvorki ríkisstjórn
né dagblöð um að rannsaka
málið nánar. Við höfðum nærri
stofnrð til stríðs út af engu,
gerðum okkur að fíflum með
bandamönnum okkar en vor-
um nefndir heimsvaldasinnar
og stríðsglæpamenn af óvinum
okkar. Dæmið um Laos er ekki
einstætt í sitmi röð.
sem þeir tilheyra. 95% lands-
manna hefur aldrei útvarp
augum litið, rafmagn er að
heita má óþekkt utan í stærstu
borgum. Vegir að heita má
engir og dagblöð óþekkt með
öllu. Eina skiptið sem fólk
fær einhverjar fréttir er þeg-
ar einhver kemur í þorpið og
segir þær á viðkomandi mál-
lýzku.
Stjórnin í' Laos, sem við
höfum stutt frá því 1955, hef-
ur að heita má ekkert gert til
þess að bæta úr þessu á-
standi og útrýma fátækt og
fáfræði landsmanna. íbúarnir
eru svo tortryggnir gagnvart
embættismönnum stjórnarinn-
ar, að þegar þeir koma til að
innheimta skatt, flýja venju-
legast allir til fjalla.
Laos er þannig einkar vel
fallið til innrásar. En hvers-
vegna ætti einhver að hirða
um að ráðast á svo vanþróaða
þjóð?
Laos er ekki, eins og málin
sttr.da nú, auðugt land, rétt
er það. En stjórnmálalega og
Hanoi
cÆnsa—-Jhaí
UdoJrn
thailand
Bancfkok ^CAMBODIA
Pnompenh\
hernaðarlega hefur það gífur-
lega þýðingu. Laos er hliðið
að Thailandi, Suður-Víetnam,
Malaya, Burma og Kambodja.
Það er nyrzti hluti þeirrar
þjóðbrautar, sem kinverskir
kommúnistar vonast til að
halda alla leið til Indónesíu.
Laos getur hæglega orðið sá
stökkpallur, sem opni Kínverj-
um aðgang að auðævum Suð-
austur-Asíu. Ef Kina skyldi ná
á sitt vald öllum skaganum
suður af Laos, fengi það geysi-
sterka hernaðaraðstöðu, gæti
ógnað Ástralíu, Nýja Sjálandi
og Indlandi og jafnframt eyði-
lagt verzlun Japana og knúð
þá þannig til að snúast á sveif
með kommúnistum.
Það er af þessum ástæðum,
sem Laos er svo mikilvægt, o.g
þessvegna verðum við að
þekkja til gangs mála í land-
inu.
Kommúnistar
isráðuneytið að 35 miljónir
dala þyrfti til þess að koma
lagi á ástandið í Laos? Rann-
sókn þingnefndar leiddi í ljós,
að ekki svo mikið sem einn
sérfræðingur hafði verið send-
ur til Laos til þess að vega og
meta ástandið. Fulltrúar
Bandaríkjastjórnar löbbuðu sig
einfaldlega á fund hermála-
ráðherrans í Laos og spurðu,
hvað kosta myndi að halda úti
25 þúsund manna her
Hermálaráðuneyti Banda-
ríkjanna mótmælti. Að þess
sögn var engin þörf á 25 þús-
und manna her í Laos. En eft-
ir kurteislegar umræður var
ráðuneytið ofurliði borið,
stjórnmálaþörfin krafðist þess,
að fé væri dælt í Laos. Og þar
við sat. Að því er virðist var
því fastlega trúað að enginn
timi væri til þess að rannsaka
málið upp á eigin, spýtur.
Næstu fimm ár var á að
gizka 235 miljónum dala dælt
inn í Laos, og á að gizka 75%
af því fé fór í her, sem tæpast
BURMA
var til. Mestur hluti fjárins
var greiddur út í hönd og á
einhvern 1 eyndardómsfullan
hátt hvarf það úr umferð.
Embættismenn í Laos neit-
uðu að skýra bandarískum
eftirlitsmönnum hvað af fénu
varð, og þtir neituðu jafn-
framt að sýna bókhaldið, sem
í fjölmörgum tilfcllum var
raunar ekkert til. Bandarískir
diplómatar voru þess ófúsir
að móðga innfædda embætt-
ismenn og létu þar við sitja.
Raunar virtist óþarfi að ótt-
ast það að móðga nokkurn,
einkum þegar þess er gætt,
að Laos fékk meiri aðstoð að
höfðatölu en nokkurt annað
ríki í veröldinni. Kostnaðurinn
við það að halda úti einum
hermanni í Laos var tvisvar
sinnum meiri en hjá nokkurri
annari þjóð, sem naut aðstoðar
Bandaríkjanna.
,Aðstoðin' nýtt
Og nú áttu stjómarherrarn-
ir glaða daga. Fyrir „aðstoð“
höfðu aðeins verið til þrjú
hundruð bifreiðir í höfuðborg-
inni Vientiane. Um það leyti
sem aðstoðin var komin upp í
fjórðung biljónar dala voru
stræti borgarinnar bókstaflega
þakin lúxusbílum. Vientiane
hafði áður verið heldur dauf
og drungaleg borg, nú voru
risnir þar upp næturklúbbar
sem tóku tvo dali fyrir hvern
drykk. Innfluttar gleðikonur
frá Hongkong, Bankok, Man-
ila og Saigon sáu fyrir þeirri
hllð skemmtanalífsins. Allar
búðir íylltust af erlendum vör-
um, sem venjulegur Laosbúinn
hvorki þekkti né hafði efni á
að kaupa. Sumar vörutegund-
irnar komu frá Kinverska al-
þýðulýðveldinu hvað þá ann-
að.
Skýrsla bandarískrar rann-
sóknarnefndar gefur það í
skyn, að lítil klíka Laosbúa, í
nánu sambandi við bandaríska
sendiráðið í landinu, hafi
auðgazt gífurlega með svarta-
markaðsbraski, gjaldeyris-
braski eða einfaldlega hreinum
fjárdrætti. Nokkrir Banda-
ríkjamenn notuðu líka tæki-
færið til þess að dýfa hendi
í pottinn. Maður að nafni Mc-
Namara er þegar þetta er rit-
Framhald á 9. síðu.
Bandaríkjaforse ii
harSur húseigandi
Kommúnistar Norður-Víet- ^
nam hafa gert það að verkefni
sínu að verða sérfræðingar í
málefnum Laos. Þeir hafa fært
sér í nyt skæruhernað, sem
lengi hefur geisað milli ætt-
flokka í suður- og norðurhlut-
um landsins, og leggja áherzlu
á það í áróðri sínum að kynn-
ast íbúunum sem bezt. Hverj.
ir eru svo þessir kommúnist-
ar? Það er erfitt að henda reið-
ur á því. Margir eru meðlimir
hinna ýmsu ættflokka og hafa
búið í Laos kynslóð eftir kyn-
slóð, aðrir heyra raunverulega
hvorki til Laos né Norður-Ví-
etnam, enda landamærin ekki
afmörkuð.
Kommúnistarnir juku stöð-
ugt með áróðri sínum óánægju
fólks, sem var óánægt fyrir.
Þorpsbúar tóku óstinnt upp að
„embættismenn auðkýfinganna
í Vientiane" skiptu sér af mál-
efnum þeirra. 1955 var svo
komið, að augljóst var, að svo
gæti farið að kommúnistar
skiptu Laos í tvö ríki. Hitt
var þó sýnu hættulegra að kon-
ungsfjölskyldan í landinu
snerist algjörlega á sveif með
kommúnistum og reyndi þann-
ig að lifa átökin af.
Andúðin á Bandaríkjamönn-
um jókst jafnt og þétt í Laos.
Utanríkisráðuneytið virtist
hvorki vilja né vera fært um
að ná nokkru sambandi við
þjóðina sjálfa, en leitaði í þess
stað í örvæntingu að ein-
hverju töfralyfi, sem gæti
bjargað öllu við. Aðferðum ut-
anríkisráðuneytisins er ekki
hægt að líkja við neitt nema
mútur. Fyrsta greiðslan var
upp á 35 miljónir dala og átti
að mestu að renna til hersins,
sem taldi 25 þúsund manns.
Til þess var ætlazt, að á ein-
hvern óútskýrðan hátt myndi
betta fé renna til almennings
og bæta lífskjörin í landinu.
Doilarsfíóð
Hvernig ákvað svo utanrík-
Johnson Bandarikjaforseta
og fjölskyldu hans ber að sjálf-
sögðu hátt í bandarískum
fréttum, en ekki er það allt
jafn viðfelldið. Tveir þing-
menn, Dave Martin frá Nebr-
aska og Gene Snyjer frá Kent-
ucky, hafa lýst því yfir, að
þeir hafi fundið „hörmulega
fátækt'^ hjá leigjendum nokk-
urra húsa, sem liggja á lar.d-
areign forsetafjölskyldunnar
Báðir hafa þingmennirnir
látið í það skína, að þeir telji
Johnson og frú hans heldur
lélega húseigendur og sé þeim
að biblíusið réttast að horfa
minna á flisina í auga anrj-
arra en skoða þeim mun bet-
ur bjálkann í sínu eigin.
Þingmennirnir skýra svo frá,
að þeir hafi tekið myndir af
sex af þeim sjö blökkumanna-
fjölskyldum, sem í umræddum
húsum búa. Séu húsin að nið-
urfalli komin og göt á þaki og
veggjum. Húsin séu hituð upp
með löngu úreltum tréofnum
org salemi fyrirfinnist engin.
Þeir félagar bæta því viö, að
forsetafjölskyldan gæti hæg-
lega og án ríkisaðstoðar kippt
þessu öllu í lag — það er að
segja, ef vilji væri fyrir hendi,
en það virðast þeir telja meir
en lítið vafasamt.
Elizabeth Carpenter, sem er
blaðafulltrúi frú Johnson, gef-
ur þá skýringu, að viðkomandi
fjölskyldur búi að heita má
leigulaust í hjöllunum '(fimm
dalir á mánuði er leigan)’ og
frúin sæti grætt margfalt
meira á eigninni hefði hún
ekki blökkumennina þar bú-
bóm-u en sýnj) ’egra
væri ræk'a • Hnu.
i
i
i

i