Þjóðviljinn - 23.05.1964, Blaðsíða 7

Laugardagur 23. mai 1964
MðÐvnnm;
SÍÐA 7
AD GEFA SJÁLFUM SÉR A 'ANN

Vikudvöl í hitabeltissól við
stranga ferðaáætlun getur
gengið nærri ferðalangi af
norrænum slóðum þótt yngri sé
en sjötugur, svo ekki er furða
að þess sjást merki i Egypta-
landsferð Nikita Krústjoffs að
forsætisráðherra Sovétríkjanna
er ekki lengur á léttasta skeiði.
En þreytumerkin á heiðursgest-
inum við vígslu Asswan-stífl-
unnar í Níl síðari hluta Egypta-
landsdvalarinnar bera keim af
hinni fomu áminningu um fall-
valtleik mannlegs lífs, memento
mori, eftir sigurförina se.rn á
undan var gengin. Fréttamenn
sögðu í gamni eftir móttökum-
ar í Alexandríu. að þar myndu
ekki hafa sézt önnur eins fagn-
aðarlæti síðan Markús Antón-
íus og Kleópatra réðu rikjum.
Ákefð mannfjöldans sem hvar-
vetna þyrptist i kringum Krú-
stjoff og Nasser var slík að
suðrænn tilfinningahitinn
gekk fram af komumanni.
Egyptalandsför sovézka for-
sætisráðherrans staðfestir
svo ekki verður um deilt að
Sovétríkin eru nú það stórveldi
sem mest áhrif hefur i Norður-
Afriku. Egyptar tóku honum
sem langþráðum vini og vel-
gerðarmanni. í Egyptalandi
hitti hann í annað sinn á fá-
um dögum Ben Bella, forseta
Alsír, sem lýst hafði yfir sam-
stöðu rikis síns með stefnu
sovétstjómarinnar í alþjóða-
málum á hátíðafundi i Kreml.
Vegna legu, landkosta og fólks-
fjölda eru Egyptaland og Alsír
þýðingarmeiri en öll önnur ríki
við sunnan- og austanvert
Miðjarðarhaf til samans. Bæði
ríkin hafa á sfðasta áratug
brotizt undan yfirráðum for-
usturíkja Atlanzhafsbandalags-
ins í Evrópu. Á úrsiitastundum
i frelsisbaráttunni veittu Sov-
étríkin þeim liðsinni. Stjórnir
Nassers og Ben Bella kappkosta
að útrýma leifum nýlendu-
stefnunnar í Afríku og Vestur-
Asíu. Herstöðvar Vesturveld-
anna og ítök auðfélaga þeirra
eru sigursælum þjóðemissinn-
um þymir í auga. Sovétríkin
hafa hvorki farið fram á hern-
aðaraðstöðu né sérleyfi að laun-
um fyrir aðstoð við nýfrjálsu
ríkin. Hlutleysissinnarnir sem
nú ráða ríkjum í Kairó og
Algeirsborg treysta þeim því
betur en nýlenduveldunum í
Atlanzhafsbandalaginu.
sáluga Dulles, þegar fagnandi
mannhafið umkringdi hann á
á götum Alexandriu, Kaíró og
Port Said? Þessi bandaríski ut-
anríkisráðherra og fremsti
krossriddari kalda stríðsins átti
manna mestan þátt í að ryðja
sovézkum áhrifum brautina iil
Miðjarðarhafs. Heimskupör
Dullesar sumarið og haustið
1956 eiga sér vart nokkra hlið-
stæðu i stjómmálasögu síðustu
áratuga. Nasser hafði ekki lengi
setið að völdum, þegar hann
sneri sér til Vesturveldanna og
bað þau um fjármagn svo unnt
væri að beizla Níl við Asswan.
Framtíð Egyptalands er undir
þessu mannvirki komin. Með
því að stífla Níl er unnt að
auka ræktað land i Nílardaln-
um um fjórðung og ráða þar
með bót á landþrengslum sem
standa egypzku þjóðinni fyrir
þrifum. Rafmagn frá virkjun-
inni verður undirstaða fjöl-
breytts stóriönaðar í landi þar
sem hvorki hafa fundizt olía né
kol svo nokkru nemi. Síðla árs
1955 féllust stjómir Bandaríkj-
anna og Bretlands á að leggja
fram ásamt Alþjóðabankanum
400 miljónir dollara til fyrsta
áfanga stíflugerðarinnar.
W'
lisseri síðar riftaði Dulles
lánsloforðinu fyrirvaralaust.
Ástæðan var að Egyptalands-
stjóm gerði sig líklega til að
kaupa vopn í Sovétríkjunum,
þegar Bandaríkjastjóm neitaði
henni um þau, en um þessar
mundir gerðist æ ófriðlegra á
landamærum Egyptalands og
Israels. Nasser svaraði með því
að þjóðnýta Súesskurðinn og
lýsti yfir að tekjum af hon-
um yrði varið til að reisa Ass-
wan-stífluna. Við þetta missti
Dulles öll tök á atburðarásinni.
Honum hafði ekki komið ann-
að til hugar en egypzka stjóm-
in myndi lyppast niður og vissi
nú ekki sitt í’júkandi ráð.
Næstu mánuði sýndi hann ein-
staka hæfileika til að gera illt
verra. Um miðjan október
bauð sovétstjórnin að leggja
fram fé og tækniaðstoð til að
koma upp Asswan-stíflunni.
Nokkrum dögum síðar réðust
ísrael, Bretland og Frakkland
í sameiningu á Egypta. Þegar
svo var komið söðlaði Dulles
gersamlega um og tók ásamt
nýfrjálsu ríkjunum og hinum
sósíalistíska heimi þátt í for-
dæmingu Sameinuðu þjóðanna
á árásaraðgerðunum.
Við Aswan-stífluna hinn sögulega dag, 13. maí siðastliðinn.
Síf
Skyldi Krústjoff
orðið hugsað
aldrei hafa
til Fosters
Jífellt eykst vitneskja um það
sem gerðist bakvið tjöldin
hina örlagaríku haustmánuði
1956. I ræðu í efnaverksmiðju
í Kairó í síðustu viku skýrði
Krústjoff frá því sem þeim
Avon lávarði. sem þá hét Anth-
ony Eden og var forsætisráð-
herra Bretlands, fór á milli.
„Við skiljum að þið þurfið á
olíu að halda", kvaðst Krú-
stjoff hafa sagt við Eden, ,,og
við viðurkennum réttindi ykk-
ar, en eitt verður að hafa í
huga: Ef ykkur vantar olíu,
verðið þið að kaupa hana af
löndunum sem hafa þessi nátt-
úruauðæfi". Eden svaraði á þá
leið að hann „myndi berjast af
öllu afli“ ef hann teldi olíu-
hagsmunum Breta í löndunum
fyrir botni Miðjarðarhafs stefnt
í voða. „Ef þið viljið berjast",
kveðst Krústjoff þá hafa sagt,
„lýsi ég því yfir í nafni sovét-
stjórnarinnar að við ætlum
ekki að standa hjá með kross-
lagðar hendur og hafast ekki
að”. Sovézki forsætisráðherrann
kvaðst rifja þetta upp nú
vegna þess að „hr. Eden er enn
á lífi og hann getur litið í
skjöl stjómar sinnar og geng-
ið úr skugga um hvort það sem
ég er að skýra frá er sann-
leikanum samkvæmt eða «kki“.
bók
Uppljóstranir í
rísks sagnfræðings urðu
banda-
til
þess að Súesárásin kom í síð-
ustu viku enn einu sinni til
umræðu í brezka þinginu. Ár-
ið 1956 og jafnan síðan reyndu
brezku íhaldsforingjarnir að
réttlæta hernaðaraðgerðir sín-
ar með því að tilgangurinn
væri að skilja heri ísraels-
manna og Egypta. Loyd, þá-

Nasser forseti og Krústjoff forsætisráöhcrra virða hin miklu mannvirki fyrir sér. Með þeim cru
ýmsir sovéíáiir tæknifræðingar o.fl.
verandi utanríkisráðherra og
núverandi talsmaður ríkis-
stjómarinnar í neðri málstof-
unni, hefur oftar en einu sinni
svarið og sárt við lagt á þingi
að brezka stjórnin hafi ekkert
samráð haft við ísraelsstjórn
um árásina á Egyptaland. í
nýútkominni bók, Dulles over
Suew, segir Herbert Finer, pró-
fessor við Chicago-háskóla, að
Lloyd hafi setið leynifund á
flugvellinum Villacoublay í
Frakklandi ásamt Ben Gurion
forsætisráðherra fsraels og
Mollet forsætisráðherra Frakk-
lands 24. október 1956. Á þess-
um fundi, segir Finer, voru
samræmdar hernaðaraðgerðirn-
ar gegn Egyptalandi sem þessi
þrjú ríki hófu fimm dögum
síðar. Finer kveðst hafa vitn-
eskju sína um þennan fund
úr bréfi frá Pineu, þáverandi
utanríkisráðherra Frakklands,
og hann skýri einnig frá því
í sama bréfi að í fórum fsra-
elsstjórnar sé skrifleg skuld-
binding stjórna Bretlands og
Frakklands um að skerast í
leikinn til stuðnings við árás
ísraelsmanna á Egypta. Þegar
Verkamannaflokkurinn krafð-
ist skýrra svara af hálfu rík-
isstjórnarinnar hvort þarna
væri rétt frá skýrt, fór Dou-
glas-Home forsætisráðherra
undan í flæmingi og vildi
hvorki játa né neita. Einnig
hafnaði hann kröfu stjórnar-
andstöðunnar um opinbera
ransókn á aðdraganda Súesher.
ferðarinnar.
Hispursmennið Gunnar Thor-
oddsen komst svo smekk-
lega að orði að í Súesárásinni
hefðu bandamenn okkar elsku-
legir i Atlanzhafsbandalaginu
ekkert gert ámælisverðara en
„gefa dóna á kjaftinn“. Nú
orkar ekki lengur tvímælis
að höggið lenti á gefandanum
sjálfum. Esyptar hafa full um-
ráð yfir Súesskurði og fram-
kvæmdir við Asswanstífluna
eru á undan áætlun. Bretar
misstu yfirráð yfir írak o.g
eiga nú í vök að verjast á
Arabíuskaga. Alsirstríðinu lauk
með uppgjöf Frakka, en meg-
Intilgangur þeirra með þátt-
töku í árásinni var að taka
fyrir egypzkan stuðning við
sjálfstæðisbaráttu Serkja.
Sundurþykkjan sem ríkir í
Atlanzhafsbandalaginu átti
upptök sín hina afdrifaríku
haustdaga 1956, þegar Banda-
ríkin annarsvegar og Bretland
og Frakkland hinsvegar fóru
hvort sína leið. Gagnkvæm tor.
tryggni sem þá kviknaði hef-
ur ágerzt síðan. Bandaríkja-
menn geta kennt Dulles um að
það féll í hlut Krústjoffs en
ekki Johnsons forseta þeirra
að standa við hlið Nassers og
kasta steini
Allah.
í Nílarfljót í nafni
gandarísk
sleppt
stjórnarvöld ætla
enda-
við sovétstjórnina í
þessu efni. Nú leggja þau sig
fram að búa svo um hnútana
að Krústjoff, eða eftirmaður
hans, geti að nokkrum árum
liðnum farið álíka sigurför til
Indlands og þá sem farin var
um Egyptaland í vor. Fram-
kvæmd áætlunar Indverja um
iðnvæðingu veltur á því að
reist verði í Bokaro nýtt stál-
iðjuver, hið mesta í landinu.
Fyrir löngu fór Indlandsstjórn
þess á leit að fá lán til fram-
kvæmdanna í Bandarikjunum.
Kennedy heitinn forseti tók
beiðninni vel og bað þingið
að veita 512 miljónir dollara
til stáliðjuversins í Bokaro.
Þegar þingmenn fréttu að stál-
iðjuverksmiðjan nýja yrði eign
indverska ríkisins, urðu þeir
ókvæða við, kváðu það verstu
svik við einstaklingsframtakið
að veita bandarískt fé til að
koma upp þjóðnýttum atvinnu-
fyrirtækjum erlendis. Banda-
rísk fjárhagsaðstoð við önnur
riki ætti að miða að því að
útrýma ríkisrekstri atvinnu-
fyrirtækja en ekki stuðla að
honum.
aði á afstöðu Bandarikjaþings,
væri þar með komið á daginn
að fyrir Bandaríkjunum vekti
ekki að hjálpa Indverjum held-
ur að segja þeim fyrir verk-
um hvernig þeir skipulegðu
atvinnulíf sitt. Um síðustu
mánaðamót kallaði Subraman-
iam fréttamenn á sinn fund a
ný. Nú var erindi hans að
skýra þeim frá að fé væri
tryggt til að ráðast í fram-
kvæmdir við stáliðjuverið í
Bokaro. Sovétstjómin hefur
heitið láni og tækniaðstoð til
að koma upp fyrsta áfangan-
um, en framleiðslugeta hans
á að vera 1.400.000 tonn af
stáli á ári. Fullgerð á verk-
smiðjan að framleiða 4.000.000
tonn. Sovézka lánið verður til
tólf ára og ársvextir 2%%.
Þessi málalok eru að dómi
New York Times „stórkostleg-
ur ósigur fyric Bandaríkin“ í
friðsamlegri keppni hagkerf-
anna um hylli þjóðanna í bró-
unarlöndunum.
M.T.Ó.
<S>-
E*
"'kkert stoðaði þótt talsmaður
atvinnurekendasambands
Indlands lýsti yfir að það væri
indverskum atvinnurekendum
ofviða að koma þessari nýju
verksmiðju upp. Áhrifamenn
á Bandaríkjaþingi sem um
málið fjölluðu sáu ekkert nema
sína heilögu kú, einkaeign at-
vinnutækjanna. í fyrrasumar
var sýnt að engu yrði um þok-
að. Indlandsstjórn tók aftur
beiðina um bandarískt lán.
Áður hafði þungaiðnaðarráð-
herra Indl.. Subramaniam lýst
því yfir að stjórn sín liti svo
á að Bokaro væri prófsteinn á
afstöðu Bandaríkjanna til bar-
áttu Indverja við frumstæða
atvinnuhætti. Ef málið strand-
Hallarekstur á
Fríkirkju-
söfnuðinum
A 64. aðalfundi Frikirkju-
safnaðarins í Reykjavik. »em
nýlega var haldinn. var frá
því skýrt aö halli hefði orð-
ið á rekstri safnaðarins á »1.
ári sem næmi 117.618 krónum.
Þrátt fyrir reksturshallann
var árið 1963 eitt hið athafna-
ríkasta í sögu safnaðarins.
Kvenfélag Fríkirkjusafnaðarins
sá um málningu kirkjunnar
að innan og lét lagfæra lóð-
ina. Nam framlag félagsins lið-
lega 225 þús. krónum. Bræðra-
félag safnaðarins sá um máln-
ingu kirkjunnar að utan o. fl.
Fleiri aðilar lögðu fram gjafir.
Á árinu var skipt um sæti 1
kirkjunni, mjög þægilegir
stoppaðir stólar settir í stað
hörðu trébekkjanna gömlu.
Var varið um hálfri miljón
króna til stólakaupanna.
Safnaðarstjórn er nú þannig
skipuð: Kristján Siggeirsson
formaður, Valdemar Þórðarson,
Magnús J. Brynjólfsson, Pálína
Þorfinnsdótti, Anna Bjarna-
dóttir og Þorsteinn J. Sigurðs-
son.
i
i
I