Þjóðviljinn - 24.05.1964, Blaðsíða 6

V

g SIÐA
ÞJðÐVILIINK
Sunnudagur 24. maí 1964
Sauðaþjóðin og
svindlið í Laos
Síðari hluti
□ Hér birtist síðari hluti greinarinnar
um Sauðaþjéðina bandarísku og svindlið í
Laos. Höfundur er Bandaríkjamaður, Willi-
am Lederer að nafni. Er greinin þýðing og
endursögn á fyrsta kaflanum úr bók hans,
sem út kom fyrir þrem árum og vakið hef-
ur athygli víða.
Vandamálið fyrir Laosstjórn
var að sannfæra Bandaríkin um
það, að ekki mætti minnka
fjárhasaðstoðina til landsins.
Miljónum hafði þegar verið
ausið í yfirstéttina í Laos, en
árangurinn enginn frá banda-
rísku sjónarmiði. Mest allt fé
sem ekki hafði lent hjá aðilum
utan hersins, hafði hafnað í vasa
liðsforingjanna. Aðeins einn
fimmti hluti hersins gat tal-
izt bardagahæfur, allt vantaði,
vopn hvað þá annað, þrátt fyr-
ir allan þennan gífurlega fjár-
austur. Stjórnarherinn var
gjörsamlega ófær um að veita
kommúnistum viðnám, enda
þótt hann væri sýnu liðfleiri.
Bandaríska þingið sýndi nú
lit á því að taka til endur-
skoðunar afstöðu sína gagnvart
Laos. Ekki svo að skilja að
þingið væri ekki hlynnt aðstoð
við önnur rfki. En Laos var
ekki eina landið þar sem sú
aðstoð hafði skilað litlum ár-
um flýti flutt til Laos. Milj-
ónum dala var bætt við þá
„aðstoð“ sem fyrir var — eng-
inn spurði hve mörgum.
Stjómin í Laos vissi e.t.v. töl-
una og kommúnistar. sennilega,
en bandaríska þjóðin fékk ekk-
ert að vita.
En enda þótt við vissum
ekki upphæðina með vissu,
studdum við sem bezt við gát-
um aðgerðir stjómarinnar. Við
vorum sannfærðir um það, að
kommúnistar hefðu ráðizt yf-
ir landamæri Laos, og enginn
vafi virtist á því leika. að
heljarstríð væri háð í landinu.
Þetta var sú mynd, sem þjóð-
in fékk af ástandinu í Laos.
Allt á huldu
Sannleikurinn er sá, að
Bandaríkjastjórn vissi að heita
má ekkert hvað var að ger-
ast. Það var ckki cinn einasti
Bandaríkjamaður staddur á
bæri. Ekki kom þeim heldur
til hugar að hafa tal af föng-
um þeim kommúnistiskum, sem
frá var sagt í opinberum
skýrslum stjómarinnar í Laos.
Raunar er allt sem bendir til
þess, að þær skýrslur hafi all-
ar verið falsaðar.
Upplýsingar þær, sem
bandariskir embættismenn i
Laos sendu stjóm sinni voru
allar byggðar á orðrómi, en
voru sendar sem staðreyndir.
Ekki fór heldur betur fyrir
bandarískum blaðamönnum. og
var þó um að ræða ýmsa
hinna beztu í stéttinni. Það
var ekki fyrr en í lok sept-
ember, allmörgum mánuðum
eftir að stríðið átti að hafa
byrjað. sem fréttaritarar höfðu
fyrir þvi að halda til norður-
héraðanna, þar sem „stríðið"
átti að standa.
Á þessum mánuðum lét
Bandaríkjastjórn og bandarísk
blöð sem væru þau áróðurs-
aðili fyrir Laosstjóm. Venju-
lega voru þó erlendar heimild-
ir bomar fyrir fréttum blað-
anna af „stríðinu“. En Banda-
ríkjamenn lesa blöð sín ekki
sem vendilegast. Við tökum
fyrirsögnina sem söguna alla.
Myndín er tekin fyrir nokkrum árum cr þeir B oun Oum og Nasavan, sem þá bar hátt í fréttum
frá Laos, halda til viðræðna við Pathet Lao.
angri og þingið var orðið í
hæsta máta tortryggið.
’lnnrásin' hefst
Við getum aðeins gizkað á,
hvað yfirstéttin í Laos hugs-
aði þegar hér var komið sögu.
En svo mikið er víst, að eft-
ir að birt var þingskýrslan um
Laos, tók að færast líf í tusk-
umar. Stjómin í Laos til-
kynnti það — fyrir millgöngu
bandarísku utanríkisþjónust-
unnar og dagblaða vestan hafs
— að kommúnistar hefðu gert
innrás á Laos.
Og svo var „ráðizt“ inn í
Laos. Dagblöð vestan hafs létu
sem óð og birtu fréttatilkynn-
ingar frá „orustusvæðunum".
1 bandaríska þinginu var
þess krafizt hátt og í hljóði
að Bandaríkin sendu herlið til
Laos og „innrásaraðilinn" væri
bombarderaður svo að dygði.
Flotadeild úr sjöunda flota
Bandaríkjanna var send til
„hættusvæðisins" á Kínahafi
og forsetinn kvaðst gjama
vilja tala við hr. Krústjoff um i
málið. Utanríkisráðuneytið
kvað ás.tandið grafalvarlegt. Og
að sjá'fsögðu létu dagblöðin
ekki sitt eftir liggja.
Hver lestin eftir aðra af
herútbúnaði var í æðisgengn-
hinu svonefnda bardagasvæði.
Ekki einn einasti bandarískur
embættismaður hafði verið
sjónarvottur að bardögum eða
„innrás“.
Bandaríkjaforseti, utanríkis-
málaráðherra. formaður utan-
ríkismálanefndar þingsins,
hershöfðingjar og hundruð
blaðamanna gerðu sitt bezta til
þess að æsa upp bandarísku
þjóðina og heimtuðu ákveðnar
aðgerðir vegna „innrásar" sem
þessir aðilar höfðu enga ör-
ugga vitneskju um.
I Vientine voru meir en 200
bandarískir hernaðarsérfræð-
ingar, og álíka margir embætt-
ismenn aðrir — sem í orði
kveðnu voru sérfræðingar í
málefnum Asiu. En ekki
hvarflaði það að neinum þess-
ara manna að halda til hinna
svonefndu „bardagasvæða" og
skýra frá því, sem fyrir augu
en látum fram hjá okkur fara
textann sjálfan.
Blaðamenn á stjá
í lok september lögðu blaða-
mennimir þó loks upp frá höf-
uðborginni og heimsóttu þorp-
ið Sam Teu í Samneua-hérað-
inu, tíu milur frá landamær-
unum. Opinberar skýrslur
Laosstjórnar höfðu skýrt svo
frá, að þorp þetta hefði fall-
ið herjunum í hendur á víxl
í fimm daga æðisgenginni or-
ustu.
Blaðamennirnir komu á
staðinn, og sannleikurinn blasti
við.
Fréttaritari New York Times
reit það 22. sept. að þorpið
væri að heita má heilt og ó-
skaddað og hafði það eftir yf-
irmanni stjórnarliða í þorpinu.
að það hefði aldrei fallið upp-
Myndin er frá Krukkusléttu. Krukkurnar, scm sléttan dregur
nafn sitt af, eru úr harðri stcintcgund og dreifðar um slcttina
aIIa.Lítið er vitað um uppruna þessara „íláta“ — sennilcgast er
talið, að þau séu frá yngri steinöld og hafi verið notuð við ýmis
hátiðlega tækifæri. önnur kenning er sú, að krukkurnar hafi
verið notaðar til ð geyma í vistir. Allt er þetta á huldu, en svo
mikið er þó víst, að krukkumar eru aðfluttar þar eð ste^ninn,
sem þær eru gerðar úr, finnst ekki á sléttunni.
reisnarmönnum í hendur.
Næsta dag bannaði stjómin
í Laos blaðamönnum frekari
ferðir!
1 sama blaði sagði Hanson
Baldwin. að „það sé nú auð-
sætt, að „stríðið" í Laos hafi
verið harla lítið eða ekki neitt,
og kúlur hafi þotið fremur í
opinberum skýrslum Laos-
stjómar en í frumskóginum".
Loks kom að því, að rann-
sóknarnefnd Sameinuðu þjóð-
anna hélt til „bardagasvæð-
anna“. Niðurstaða nefndarinn-
ar var sú, að um enga innrás
hefði verið að ræða og ekki
teljandi stríð.
Þetta hljómar vægast sagt
nokkuð öðruvísi en, þær frétt-
ir, sem við fengum um þriggja
mánaða skeið. I augum al-
heimsins litu Bandaríkin þeg-
ar bezt lét út eins og flón
eða hættulegur fáráður.
Áróður
Þú og ég, almennur borg-
ari og æðsti embættismaður
þjóðarinnar, byggðum álit ckk-
ar og skoðun á fyrirsögnum,
orðrómi og áróðri. Við lásum
ekki frásögnina alla, eins og
hún birtist í fáum, en mjög
fáum. bandarískum blöðum.
Og okkur sást yfir það, sem
átti þó að gefa auga leið, að
upþlýsingar þær, sem við
fengum. voru erlendur áróður.
Sendiráð okkar í Vientiane lét
hafa sig að fífli, svo ekki sé
nú minnzt á sendiherrann
sjálfan.
Bandaríkjastjórn, bandarísk
blöð og þú og ég ásamt öllum
hinum iétu blekkjast. Við
gleyptum hráa Blckkinguna
míklu í Laos, og þegar sann-
leikurinn kom loks í Ijós var
varla nokkur. sem mótmælti.
Þegar þetta er ritað hefur
Laos enn snúizt frá vesturveld-
unum að hlutleysisstefnu. Hvert
valdaránið af öðru er framið.
en ríkisstjórn Laos hefur hægt
en örugglega færzt til vinstri.
Dagblöð skýra frá því, að
kommúnistar fái mikið magn
af vopnum og vistum loftleið-
is frá Norður-Víetnam. Því
trúi ég vel. En eigi ég að
trúa sögum Laosstjómar um
sjö herfylki frá Norður-Víet-
nam vil ég fá staðfesta frá-
sögn bandarískra sjónarvotta
— það er að segja ef einhver
þeirra skyldi reynast fær um
að þekkja í sundur Laosbúa
og hermenn frá Norður-Víet-
nam.
Og hvað er þá orðið allt
vort starf í tíu ár? Landið
virðist vera að smjúga úr
greipum okkar. Við töpum
ekki fyrir vopnaðri innrás. Ef
svo skyldi fara verður það
aðeins dropinn, sem fyllir
mælinn. Aðallega höfum við
tapað vegna fáfræði, sem
hafði í för með sér ofmetnað
og spillingu. Við höfum hald-
ið okkur við fámenna klíku;
kommúnistar. sem tala mál-
lýzkur almennings í landi, hafa
hlotið stuðning fjöldans.
Rauðliðar hafa ekki gert ann-
að en færa sér skyssur ckkar
í nyt, en verst þeirra er sú
að ætla það að dollarinn geti
komið í þekkingar stað.
Tapað með
skömm
Það er með skömm og auðmýk-
ingu sem við verðum að við-
urkenna það, að auðugt ríki
Ameríku hefur barizt án ár-
angurs við kommúnista í bar-
daga án vopnaviðskipta.
Hvorki utanríkisþjónusta okk-
ar né nein önnur stofnun hef-
ur þjálfað færa, tungumála-
bjálfaða menn til þess að fara
inn í frumskóginn í Laos og
vinna þar með alþýðu manna.
Hitt er þó verra. að við þekkt-
um annað hvort ekki stað-
reyndir eða reyndumst ófærir
um að vega og meta augljósar
aðstæður.
Aðalatriðið hlýtur þó að
vera það, að ríkisstjóm og
dagblöð voru ekki heiðarleg
gagnvart okkur. Embættis-
menn reyndu að dylja skyssur
sfnar og báru fyrir sig ár-
angur þar sem enginn var.
Voru þeir e.t.v. skömmustu-
fullir? Höfðu þeir e.t.v. enga
trú á bandarísku bjóðinni?
Óttuðust þeir viðbrögð Banda-
rfkjamanna við sannleikanum?
Eða vissu þeir einfaldlega ekki
hvaðan á sig stóð veðrið?
Stúlkur óskast
til afgreiðslustarfa og fl. nú þegar — Upplýsingar
í síma 18825 á mánudag.
Bifreið til sölu
Á bifreiðaverkstæði lögreglunnar við Síðumúla er til
sýnis og sölu 4 manna Volkswagen-bifreið, árgerð 1960.
Upplýsingar á staðnum. Tilboð sendist Skúla Sveinssyni,
varðstjóra, fyrir 29. þ.m.
Lögreglustjórinn í Reykjavík,
22. maí 1964.
Aðalfundur
Barnavinafélagsins Sumargjafar
verður haldinn í skrifstofu félagsins, Fornhaga 8, mið-
vikudaginn 27. þ.m. Fundurinn hefst kl. 8.30 s.d.
Venjuleg aðalfundarstörf.
Stjórnin.
VERZLIÐ í SEUNU
Nýkomið úrval af karlmannafötum, stökum terylene-
buxum fyrir drengi og fullorðna.
BEATLES-PEYSUR kr. 275,00, svartar og hvítar.
Skyrtur, bindi, sokkar og fleira.
Verzlunin Sel
Klapparstíg 40.
f
I