Þjóðviljinn - 17.06.1964, Blaðsíða 1

Miðvikudagur 17. júní 1964 - 29. árgangur - 133. tölublað.
28 SÍÐUR
BLAÐ III.
□ Prúðbúin fagnandi börn á lýðveldishátíðinni í Reykjavílc
1944. Á það að verða hlutskipti þessara íslfendinga og kannski
barna þeirra og barnabarna að lifa hér ávallt í hersetnu landi,
jafnvel stimpluð svívirðingu hernámsins á bakinu eins og ung-
lingurinn hér á myndinni að neðan ? Eða verða þessir ungu
fslendingar svo gæfusamir að fá að lifa hér í frjálsu óháðu
landi við þjóðnýt störf? Um þetta stendur baráttan, sem ís-
lenzka þjóðin heyr nú í dag.
□ Það er óhugnanleg staðreynd nú á tuttugu ára afmæli lýð-
veldisins, að til er heil kynslóð fslendinga, sem ekki hefur lif-
að í landi sínu öðru vísi en setnu erlendum her, þótt dulbúinn
væri um tíma. Og þessi kynslóð sem ekki þekkir annað en er-
lenda hersetu í landinu er byrjuð að ala upp nýja kynslóð fs-
Iendinga. — Hver er sá sem ekki sér hvert stefnir með þjóð-
erni vort og sjálfstaéða menningu?
Arfnrinn
..Æskan á að erfa landið,“
þannig mæltu ræðumenn við
stofnun lýðveldis á Islandi 17.
júní 1944 og gáfu mikil og
góð fyrirheit. Þeir, sem þess-
um orðum var beint til þá,
skildu þau vart sakir æsku
sinnar. Nú á tuttugu ára af-
mæli lýðveldisins fer ekki hjá
því að æskumenn hugleiði
nánar þennan arf. Þeir virð-a
fyrír sér gildi og verðmæti
arfsins, sögu þjóðarinnar og
baráttu hennar fyrir sjálf-
stæði.
Æskan átti að erfa og varð-
veita unnið sjálfstæði og
vernda íslenzka menningu. En
forystumenn þjóðarinnar frá
17, júní 1944 glötuðu þjóðern-
isvitund sinni og siðgæði. Þeir
kölluðu erlendan her inn í
landið, helltu því lakasta úr
bandarísku þjóðlífi yfir hinn
vaxandi æskulýð og kölluðu
tortímingarhættu yfir þjóðina.
Æskan sem nú er að öðlast
réttindi sín í þjóðfélaginu, sér
þá staðreynd blasa við, að
hefja verður baráttu að nýju
fyrir hlutleysi Islands og sjálf-
stæðrí íslenzkri menningu. Að
öðrum kosti á þjóðin sér ekki
langa framtíð. Hin prúðbúnu
börn, sem ræðumenn munu
beina orðum sínum til í dag,
eru mörg tjóðruð við skerma
amerísks hermannasjónvarp.
„Vandmál æslcunnar“
Þetta margumtalaða vanda-
mál æskunnar, þessi hneyksl-
unarhella góð borgaranna, er
jafnan vinsælt umræðuefni.
Hins er aldrei getið að æskan
er skilgetið afkvæmi þess
þjóðfélags, sem hún elst upp
í. Því er hið svokallaða
„vandamál æskunnar“ ekki til
sem sérstakt, fyrirbrigði, held-
ur er það vandamál íslenzks
þjóðfélags sem glímt er við.
I unglingaskólum er skyldu-
námsgrein sem kölluð er fé-
lagsfræði, og í kennslubók-
inni eftir Magnús Gíslason er
einn kafli um hin svonefndu
óskrifuðu lög í félagslegum
samskiptum fólks, Þar segir
m.a. svo: „Sá, sem ber virð-
ingu fyrir sannleikanum —
fyrir því, sem fagurt er, gott
og háleitt og er heiðarlegur
í hugsun og athöfn, stuðlar
að heilbrigðum samskiptum
manna með fordæmi sínu,“
Þessar fögru siðareglur er
unglingunum ætlað að læra af
kennslubókinni, en hvað blas-
ir svo við æskumanni, er hann
sér staðreyndir lifsins og for-
dæmi ráðamanna þjóðfélags-
ins?
Lítið ö'rlar á heiðarleik í
hugsun og athöfn í þjóðfélagi
okkar í dag, heijnang og f jár-
málaspilling blasir hvarvetna
við augum. Staðreyndir sýna,
að æskumaðurinn verður að
afneita hinum óskrifuðu lög-
um sem hann lærði af
kennslubókinni, ef hann á að
„komast áfram í lífinu". Að
segja satt telst ei lengur til
dyggða, það merkjum við
bezt af oi-ðum og gerðum
ráðamanna þjóðfélagsins.
„Græddur er geymdur eyrir“
er eitt fyrsta sem börnum er
kennt, en óðaverðbólga „við
reisnarstjói-narinnar“ hefur
löngu gert þess fornu sann-
indi að markleysu.
Sú spurning hlýtur að
hvarfla að, hvort heiðarlegt
sé að kenna að hinar um-
ræddu siðareglur sem hin ó-
skrifuðu lög íslenzks þjóðfé-
lags í dag. Börnin merkja það
fljótt í æsku, að peningagildið
er metið meir en manngildið,
og þau draga eðlilega þá á-
lyktun, að öll gæði lífsins séu
fólgin í söfnun veraldlegs
auðs.
Hið allsráðandi gróðasjón-
armið íslenzks þjóðfélags leið-
ir til afsiðunar æskunnar og
stuðlar að þvi að koma henni
á lægra stig en manninum
sæmir. Sálfræðingar og ýms-
ir skilningssljóir siðgæðis-
postular glíma stöðugt við
lausn gátunnar um „spillingu
æskunnar", og megum við
æskumenn lesa um það í blöð-
um og hlusta á í útvarpi og
á mannfundum. Fæstir þess-
ara manna hafa þó skyggnzt
inn í lögmál þjóðfélags þess,
sem elur æskuna upp. Þó er
farið að örla á siíku nú í
seinni tið. Einkum leitast
þeir við að skella allri skuld-
inni á herðar foreldranna,
skólanna eða jafnvel áfengis-
ins. Með slíkum ásökunum er
málið alls ekki leyst.
Skemmtanalíf æskunnár
Skemmtanalíf æskunnar er
fyrst og fremst mótað af
einkarekstri skemmtistaðanna,
gróðasjónarmið misviturra
einstaklinga ræður skemmt-
analifi æskumanna, og vínhof
ætluð æskunni hafa risið upp
í stórum stíl og blómgast vel
hin síðari ár. 1 stað félags-
heimila við skólana er gróða-
öflunum veitt aukin aðstaða
til að hafa fé af æskunni. Nú
er svo komið að skólanemend-
ur sækja varla lengur skóla-
dansleiki, vegna þess að svo
miklu,, betur“ er búið að þeim
annars staðar. Kvikmynda-
húsin eru einnig rekin með
gróðasjónarmið fyrir augum
Tg ræður það fyrst og fremst
/ali kvikmynda, en ekki hitt
hvað æskunni er hollt að sjá.
áuk þess er lítið gert til að
kynna góðar kvikmyndir og
leiðbeina almenningi.
Langur vinnudagur
Næturgölt unglinga er oft
fordæmt, en gætum betur að.
Æskan hefur ekki farið var-
hluta af hinum langa vinnu-
degi, sem hér t.ðkast. Ef bor-
ið er saman líf æskunnar í
löndum þar sem átta stunda
vinnudagur er raunverulegur,
þá verður annað upp á ten-
ingnum. Þar lýkur vinnu al-
mennt kl. 4 á daginn, kvik-
myndasýningar eru mest sótt-
ar kl. 7, skemmtistaðir opna
fyrr en hér og hætta um mið-
nætti.
Hér er æskunnl gefinn stutt-
ur tími aflögu til skemmtunar
og er þá um að gera að nota
tímann „vel“ ekki sízt á
„helgidögum þjóðkirkjunnar",
þegar almennt er frí frá
vinnu nokkra daga, t.d. um
hvítasunnuna. Skemmtunin
verður þá oft og tíðum villt
og gjaman gripið til örvandi
meðala-s. s. áfengis.
Það færist stöðugt í auk-
ana, að nemendur i unglinga-
skólum vinni með náminu,
sérstaklega í verstöðvarpláss-
unum, „Sumarfríið" sem á að
vera æskunni til þeirrar hvíld-
ar og endurnæringar, sem
Framhald á 3. síðu.

*