Þjóðviljinn - 19.03.1965, Blaðsíða 3

Fðstudagur 19. man

SfÐA 3
Ótti í Saigon við áhlaup skæruliða
á stöð Bandaríkjamanna í Da Nang
Sagt að þjóðfrelsisherinn hafi dregið saman allmikið lið skammt
fyrir sunnan herstöðina, m.a. tvær sveitir úr stórskotaliði sínu
SAIGON 18/3 — Fréttaritari Reuters í Saigon segir að
herforingjar þar óttist að skæruliðar þjóðfrelsishreyfingar-
innar séu að búa sig undir meiri háttar árás á bandarísku
herstöðina í Da Nang, þar sem um 3.500 hermenn úr land-
gönguliði bandaríska flotans hafa komið sér fyrir.
Haft er eftir bandarískum
herforingjum að þjóðfrelsisher-
inn hafi dregið saman fimm her-
flokka (bataljónir) úr aðalher
sínum, auk tveggja stórskotaliðs-
flokka, við Quang Tin, um 80
km fyrir sunnan Da Nang.
Ef skæruliðar gera áhlaup á
Hugmyndaflug—og veruleiki
herstöðina myndu þeir lenda í
viðureign við bandaríska herlið-
ið sem beinlínis var sent til Da
Nang, vegna þess að hermönn-
um stjómarinnar í Saigon var
ekki treyst til að verja hina
mikilvægu flugstöð þar. Slík við-
ureign yrði sú fyrsta sem háð
væri beinlínis milli Bandaríkja-
manna og þjóðfrelsishersins.
Hingað til hafa Bandairíkjamenn
ekki beitt sínum eigin hersveit-
um 1 Suður-Vietnam, heldur
látið sér nægja að stjóma her-
mönnum Saigonstjórnarinnar.
Fréttaritarinn segir- að banda-
rískir herforingjar útiloki alls
ekki þann möguleika, að skæru-
liðar hafi slíka stórárás í hyggju.
þar sem þeir telji dvöl banda-
rísku landgöngusveitanna í Da
Nang sérstaka ögrun sem svara
verði á viðeigandi hátt. Sagt er
að skæruliðar hafi við Quang
Tin 105 millimetra fallstykki
sem þeir hafi ekki áður notað
í stríðinu í Suður-Vietnam, en
vitað sé að þeir hafi nú yfir að
ráða.
Morðárás
Það er einnig haft eftir her-
foringjum í Saigon að 48 manns,
þaraf 45 börn, hafi beðið bana
þegar flugvélar Saigonstjómar-
innar réðust í gær á þorp eitt
£ grennd við Da Nang. Haldið
er fram að skæruliðar hafi verið
í þorpinu þegar árásin var gerð.
Þorpsbúar komu eftir árásina
gangandi eftir þjóðveginum til
Da Nang og bám kistur beirra
sem drepnir höfðu verið. Fólkið
ætlaði að halda til hinnar banda-
rísku herstöðvar, en hermenn
stjómarinnar ráku það aftur
heim til sín. Barnaskólinn í
þorpinu gereyðilagðist í árásinni
og aðrar byggingar. Þorp þetta
er innan við tíu kílómetra frá
þessari aðalstöð Bandaríkja-
manna í Suður-Vietnam, en þó
var álitið að skæruliðar hefðu
það á valdi sínu, og er það af-
sökunin fyrir morðárásinni.
Ferð Voskods 2.
Framhald af 1. síðu.
hefði hann haldið áfram að svífa
á braut umhverfis jörðu í ein-
ar tvær vikur, en síðan smám
saman nálgast jörðu og bmnn-
ið upp í gufuhvolfinu. önnur
hætta við þessa einstæðu til-
og hafi hanQ vemdað geimfar-
ann fyrir hinni hættulegu geisl-
un í geimnum.
Stutt hvíld
Þegar Leonof var aftur kom-
inn inn í geimskipið hvíldi
Pavel Belaéf ofursti
hann sig stutta stund og síð-
an var gerð athugun á líkams-
ástandi hans, en upplýsingarnar
sendar til jörðu jafnharðan.
Báðum geimfömnum leið ágæ+-
lega, hjartsláttur og andardrátt-
ur þeirra var fullkomlega eðli-
legur. Hitinn í geimskipinu var
19 stig á Celsíus og loftþrýsting-
um 760 m.áibarar.
Þegar Leonof hafði hvílzt
snæddu geimfaramir máltíð og
höfðu beztu matarlyst, en Belja-
éf stýrimaður geimskipsins gerði
síðan ýmsar mælingar og stað-
arákvarðanir, og báðir sendu
þeir kveðjur til þjóða í þeim
löndum sem þeir flugu yfir,
bæði í Sovétríkjunum, Asíu og
Afríku.
Talað við Castro
Meðan Voskod 2 fór yfir Sov-
étríkin ræddu geimfararnir við
Bresnéf, aðalritara kommún-
istaflokksins, og einnig við Raúl
Castro landvamaráðherra Kúbu,
sem staddur er £ Moskvu.
Sjónvarpað var beint úr
Stjórnandi Voskods 2,
raun var að geimrykögn gat
hæft hann og rifið gat á bún-
ing hans. I viðtali við Tass
segir sovézki liffræðingurinn
Alexander Kúsin aö Leonof
hafi verið í sérstökum geim-
búningi sem visindamenn og
tæknifræðingar hafi látið gera
Viðbrögð
Framhald af 1. síðu.
NASA, Edward Welsh, sagði í
dag að þessi síðasta geimferð
manna frá Sovétríkjunum fæli
augsýnilega í sér miklar fram-
farir frá fyrri ferðum og af
henni leiði að Sovétrikin haldi
forskoti gínu fram yfir Fanda-
ríkin á þessu sviði.
Brezki geimvísindamaðurinn,
sir Bemard Lovell, sagði að þar
sem augljóst sé að Sovétríkin
standi við allar sínar áætlanir
varðandi geimferðir ættu þau
að geta sent menn til tunglsins
1969 eða 1970.
Myndimar hér að ofan eru teknar úr bók eftir Sternfeld, hinn
kunna sovézka geimferðafræðing, sem Lefin var út í Moskvu ár-
ið 1956. I hókinni er m.a. lýst hvernig geimskip verði tengd sam-
an á braut umhverfis jörðu, en augljóst er tilraunin í gær var
til undirbúnings slikri tengingu. Fæsta mun hafa grunað fyrir
tæpum áratug að svo skammur timi myndi líða þar til hug-
myndaflug höfundarins og teiknarans staðfestist í veruleikanum.
Þegar fyxsti spútnikinn fór
á loft 4. október 1957 var
brotið blað í sögu mannkyns-
ins. Þótt sumir hafi talið þann
atburð og öll þau miklu tíð-
indi af geimrannsóknum sem
honum hafa fylgt skipta harla
litlu máli og farið háðulegum
orðum um menn sem láta
„þveita sér í dósum“ kringum
jörðina, hefur þó stórum vax-
ið skilningur okkar á þeim
umskiptum sem geimrann-
sóknimar eiga eftir að valda
í öllu lífi mannanna, einnig
þeirra sem jarðbundnastir eru.
Það sem sumum virðist ekki
annað en fáránlegt „mont-
stríð“ stjómmálamanna og
jafnframt glæpsamleg sóun
fjármuna, sem betur mætti
verja til ótal aðkallandi þarfa
á jörðu niðri, er síðasti og
stórfenglegasti þátturinn í
þeirri viðleitni mannsins, sem
ins, og í fyrra fullyrti sít
Bemard Lovell eftir heim-
komu frá Sovétríkjunum að
vísindamönnum þar væri ekk-
ert kappsmál að láta mannað
geimfar lenda á tunglinu.
Samkvæmt ummælum hans í
gær er hann nú kominn á
aðra skoðun, enda munu flest-
ir hallast að henni. Enginn
vafi er á að þessi keppni
stendur yfir og að hvomgur
mun láta sitt eftir liggja. Á-
ætlun Bandarkjamanna er
kunn í meginatriðum, en
henni hefur seinkað talsvert.
Þannig var upphaflega ætl-
unin að skjóta á loft hinu
svonefnda Gemini- eða Tví-
burafari þegar á síðasta ári.
Sú tilraun hefur nú verið á-
kveðin í næstu viku, ef veður
og aðrar aðstæður leyfa.
Frekari tilraunir verða síðan
gerðar með Geminiför og eiga
Enn / fararbroddi
ein aðgreinir hann frá öðrum
skepnum jarðarinnar, að sigr-
ast á umhverfi sínu, gera
fjandsamleg öfl náttúrunnar
að auðsveipum þjónum sínum.
Þeir sem ruddu brautina í
þessu nýja landnámi manns-
ins munu því geymast í sög-
unni, öld fram af öld. Sov-
ézkir vísindamenn hafa tryggt
sér og landi sínu þann heiður
að hafa verið fyrjtir á þess-
ari nýju ævintýrabraut allt
frá því út á hana var lagt
fyrir hálfu áttunda ári.
Prsti spútnikinn átti vafa-
laust meiri þátt í því en
nokkuð annað að breyta við-
horfum manna á vesturlönd-
um til Sovétríkjanna. Eftir
hann hljóðnuðu fljótt þær
raddir sem hvað háværastar
höfðu verið að níða Sov-
étríkin og allt sem þar var
gert. Þó hefur sumum gengið
erfiðlega að draga réttar
ályktanir af þeirri staðreynd
að sovézkir vísindamenn..
standa nú fremst allra í þeim
greinum sem eru vaxtar-
broddar vísinda og tækni
framtíðarinnar. En hvert' nýtt.
afrek þeirra, eins og það sem
unnið var í gær, er frekari
áminning ekki aðeins um
snilligáfu og hugvitssemi sov-
ézkra vísindamanna, heldur
einnig um yfirburði hins sam-
virka þjóðfélags, þegar vinna
þarf jafn flókin og marg-
slungin verkefni og að kalla
í geimrannsóknum. Fyrsti
spútnikinn kom mönnum á
vesturlöndum á óvart, en
þeir hugguðu sig við að hinn
mikli auður Bandaríkjanna
og sú forréttindaaðstaða
þeirra að geta ausið úr sam-
anlögðum visindabrunnum
vesturlanda myndi brátt jafna
metin. Þegar sú ákvörðun var
tekin í Bandaríkjunum þegar
árið 1958 að kosta öllu til sem
þyrfti svo að þau yrðu fyrri
til að senda mönnuð geimför
á loft, voru þeir víst fáir sem
efuðust um að þeim myndi
takast það. En öll saga geim-
rannsóknanna hefur verið
mörkuð sovézkum afrekum;
Sovétríkin hafa alltaf haldið
sínu forskoti og allar líkur á
að svo verði framvegig, þar
til samvinna tekst á þessu
sviði í stað þeirrar keppni
sem nú á sér stað milli stór-
veldanna.
Það hefur að visu ekki ver-
ið viðurkennt opinberlega
hvorki fyrir austan né fyrir
vestan að yfir standi kapp-
hlaup um hvorir verði fyrstir
til að senda mann til tungls-
þær að verða niu taisins; m.a.
verður reynt að tengja sam-
an tvö geimför á braut. Gem-
inifarið er fyrirrennari hins
eiginlega tunglfars, Apollo-
skipsins. Ætlunin er að þrír
menn fari á braut um jörðu
í því 1967, og endurtaki þann-
ig ferð Voskod 1 frá 12. októ-
ber í fyrra. Þessi ártöl gefa
nokkuð til kynna um það bil
sem er á milli Sovétríkjanna
og Bandaríkjanna. Þegar Ap-
ollofarið leggur í hina eigin-
legu tunglferð, samkv. áætl-
un á það að verða í lc;k ára-
tugsins, mun það hafa með-
ferðis lítið geimfar, eins kon-
ar léttabát, sem flytja á tvo
menn til tunglsins og þaðan
aftur til móðurskipsins sem
sá þriðji varð eftir í og flyt-
ur þá svo alla aftur til jarð-
ar.
Þótt ekki hafi verið bfrt
neitt um áætlanir sov-
ézkra visindamanna má ráða
það af öllum þeirra tilraun-
um að þeir hafa valið aðra
lausn, sem hefur verið talin
bæði öruggari og eðlilegri, þó
að henni hafi veríð hafnað
£ Bandaríkjunum, af þvf að
hún hefur þar verið álitin
timafrekari. Hún er fólgin í
þvi að setja saman á bra«.it
umhverfis jörðu eins konar
pall eða geimstöð úr mörg-
um eldflaugum. Til þessarar
geimstöðvar verði svo skotið
einstökum pörtum tunglflaug-
anna og þeir settir þar sam-
an. Tunglflaugunum verði
siðan skotið frá geimpöllun-
um beint til lendingar á
tunglinu og þaðan aftur
beint til jarðar. Tilraunin
í gær rennir frekari stoðum
undir þessa tilgátu, því aug-
ljóst er að hún var til und-
irbúnings því að tvö eða
fleiri geimför verði tengd
saman á braut. Þeim sem bezt
hafa fylgzt með sovézkum
geimrannsóknum ber saman
um að megineinkenni þeirra
sé að farið sé nákvæmlega
eftir vandlega undirbúinni og
þaulhugsaðri áætlun til
margra ára, þar sem Banda-
ríkjamenn þafa hins vegar,
og í upphafi að visu af illri
nauðsvn, fremur treyst á
hepnnina og tilviijunina, og
reyndar stundum náð undra-
verðum árangri á þann háttj
eins og t.d. með uppgðtvun
Van Allen-beltanna. Þannig
bera hin ólíku vinnubrögð
nokkum keim af beim ólíku
viðhorfum sem móta sovézkt
og bandarískt þjóðfélag.
ás.

geimskipinu meðan geimfararn-
ir ræddu við Castro.
Áður en Voskod 2 fór á loft
höfðu sovézkir geimfarar lagt
að baki samtals 11 miljón kíló-
metra úti í geimnum. Með þeim
Beljaéf og Leonof eru sovézku
geimfararnir orðnir ellefu tals-
ins. Fyrsti maðurinn sem fór
út í geiminn var Gagarín f j rir
tæpum fjórum árum, síðan kom
Títof, þá þeir Nikolaéf og
Popovitsj san voru á lofti sam-
tímis árið eftir, og næsta ár
varð Valentína Teresjkova fyrst
kvenna út í geiminn, en sam-
tímis henni var Bikovski. Og í
október sendu Sovétríkin Vos-
kod 1 á loft með þrjá menn
um borð, þá Egorof, Komarof
og Feoktistof. Eftir þvi sem
geimferðunum hefur fjölgað
hefur aldur geimfaranna hækk-
að, og meðalaldur þeirra er nú
33 ár. Beljaéf er elztur þeirraj
39 ára.