Þjóðviljinn - 26.03.1965, Qupperneq 7

w
Fðsfcudagur 26. man 1965 ---------;-r.. r ................... ...... .......-.......... MÓÐVILIINN •--------------------------------------------------------------------------------------------- SÍÐA 7
Guðmundur Böðvarsson:
Leikmannspistlar
um landbunað
TOYOTA - bílar frá Japan
koma til Norðurlandanna
■ í síðasta tölublaði
Verkamannsins á Akureyri
er birt grein um landbún-
aðarmál eftir Guðmund
Böðvarsson. Leyfir Þjóðvilj-
inn sér að endurprenta hana
hér.
I.
Þegar áburðarverksmiðjan í
Gufunesi var reist sáu snar-
eygir fjármálamenn, að þar
mundi gróðavon þegar aðrir
aðilar væru búnir að leggja
fram meginhluta stofnkostnað-
ar. Svo fór að vegna aðstöðu
sinnar innan tveggja stærstu
stjórnmálaflokkanna, náðu þess-
ir menn þeim tökum á þessu
fyrirtæki, að ekki verður ann-
að sagt en að þeir hafi þar
ráðið því sem þeim hefur þótt
máli skipta fyrir sig og sína
hagsmuni. Þó náðu þeir ekki
formlega þeim tökum sem þeir
höfðu hugsað sér í upphafi og
er það mál svo kunnugt að
ekki þarf að rekja. Fyrir ár-
vekni og harðvítuga andstöðu
Einars Olgeirssonar mátti segja
að bjargaðist frumburðarrétt-
urinn, — ef til hans þætti nauð-
synlegt að grípa og hugrekki
væri til að beita þeim rétti.
Það mátti alveg merkilegt
heita hvað forystumenn í land-
búnaðarmálum, einnig sá flokk-
ur sem telur sig fyrst og fremst
þeirra málsvara á þingi, sem og
bændur sjálfir, hvar sem var á
landinu, voru steinblindir allir
saman fyrír því, sem hér var að
gerast. Því vitanlega mátti það
liggja í augum uppi að hér áttu
bændur aði; heimta sinn rétt
strax óg öskorað og taka í sín-
ar hendur stjóm og fjármál
þessa fyrirtækis, en ekki að
láta leggja sig niður við trog
gróðamanna, bundnir á höndum
og fótum. Sem dæmi um það
hversu áhrifalausir og van-
megna bændur og þeirra ein-
lægur vilji urðu um gang mála
í Gufunesi, má geta þess, að
í hliðargrein verksmiðjunnar,
Áburðarsölunni, unnu tveir
menn, sem áttu óskorað traust
bænda um Iand allt og höfðu
alla sína starfsævi unnið í
þeiira þágu, af þeim heiðar-
leik sem aldrei varð dreginn í
Meðal' ályktana sem nýaf-
staðið ársþing Félags iðnrek-
enda 1965 gerði var eftirfar-
andi samþykkt í þrem liðum:
1) Ársþing F.l.I. 1965 fagnar
þeirri breytingu, er gerð var
á frumvarpi til laga um rann-
sóknir í þágu atvinnuveganna,
sem lagt var fram á síða-ta
Alþingi og telur að því hafi
verið breytt til betra horfs með
þeirri sjálfsögðu breytingu sem
gerð hefur verið á skipun
stjórnar rannsóknarstofnunar
iðnaðarins.
Þar til rannsóknarstofnun
iðnaðarins, samkvæmt frum-
varpinu, hefur verið sett á
stofn leggur ársþingið áherzlu
á, að leitað verði álits og til-
lagna F.l.I. um skipulagningu
rannsóknarverkefna iðnaðar-
deildar atvinnudeildar Háskól-
ans, svo sem ráð er fyrir gert
í lögum um hana, og Fll hefur
efa. Þessir menn voru hund-
eltir úr því starfi sem þeir
þarna höfðu innt af höndum
um árabil, og innt af höndum
á þann hátt að aldrei varð að
fundið. Þeir voru flæmdir burt
undir því yfirskini að hinn að-
keypti áburður yrði mun ó-
dýrari ef þeir væru látnir
hætta störfum og annað fyrir-
komulag upp tekið. Það þarf
varla að geta þess að árang-
urinn af þessu braski varð
þveröfugur við það sem lofað
hafði verið: allur áburður,
keyptur til landsins, hækkaði
stórum í verði. En það voru
ekki bændur sem stóðu að
þessari breytingu. Allir þeir,
sem ég heyrði tala um þetta
mál voru breytingunni and-
stæðir og þótti sá árangur fyr-
irsjáanlegur sem varð. En
þarna var þeirra vilji utan á-
hrifa og sjónarmið hinna
leiknu fjármálamanna alls ráð-
andi.
Nú er svo komið að bænd-
ur hafa rumskað. Búnaðarþing
hefur látið í ljós vilja sinn
til þess að samtök bænda i
landinu ráði meiru hér eftir
en hingað til um stjóm, fjár-
mál og allan rekstur áburðar-
verksmiðjunnar, — og er vissu-
lega betra seint en aldrei. Nú
er þess að vona og á það að
treysta, að þeir menn sem hér
hafa vakið það mál, sem lengi
hefur sofið, láti hvorki undan
síga fyrir óskammfeilinni
frekju eða lævísum loforðum,
láti hvorki ginnast til afslátt-
ar og undanhalds eða frestun-
ar og „umþóttunar", upp á
þann óvissa tíma sem tíðum
verður langur um of.
Áburðarþörfin í landinu fer
sívaxandi. Það er meira en
lítið nauðsynjamál að henni
sé fullnægt á sem eðlilegast-
an og ódýrastan hátt. Það er
lífsspursmál fyrir bændastétt
landsins að einmitt þetta mál
hafi hún í sínum höndum svo
frávikalitið sem verða má, og
umfram allt ber að varast að
braskarar og fjárplógsmenn
fái á þessum vettvangi það
athafnafrelsi og þau áhrif sem
ráðið geta úrslitum. Það er
mál sem þjóðina varðar alla,
að hver einasta tegund land-
búnaðarvara verði sem bezt,
borið fram ósk um í bréfi til
menntamálaráðherra dags. 3.
febrúar síðast liðinn.
2) Samfara auknu frelsi í
innflutningi fullunninnar vöru
og minnkandi tollvernd, ogþar
af leiðandi aukinni sam-
keppni á innlendum markaði,
verður æ brýnni þörf á að fs-
lenzk iðnfyrirtæki tileinki sér
nútímatækni í framleiðslu og
vinnuhagræðingu og fylgist
með þróun þessara mála hjá
nágrannaþjócum okkar. Ein
leið að þessu marki er að íá
erlenda sérfræðinga til ráðu-
neytis.
Sakir hins mikla kostnaðar,
sem þessu er samfara, væri
æskilegt að stjórn félagsins
leiti til stjórnarvalda um milli-
göngu við útvegun slíkra sér-
fræðinga, t.d. á vegum O.E.C.
D. og svipaðra stofnana.
Þá leggur ársþingið til að
árvissust og ódýrust. Og það
er eitt af skilyrðum þess að
svo megi verða, að þurrka f
burtu allar óþarfa afætur á-
burðarframleiðslunnar. Það er
falslaus prófsteinn á styrk,
hyggindi og framtíðarmögu-
leika íslenzkrar bændastéttar,
hversu fljótt og vel henni tekst
að fylgja fram því máli sem
hún hér hefur hafið.
II.
1 umræðum um landbúnað á
þessu landi og afstöðu har>s
til hagþróunar ríkisins, hefur
fátt vakið svo mikla athygli
undanfarið sem sú fullyrðing
ýmissa mætra manna, að s/o
sem þessi atvinnugrein sé rek-
in hér nú, sé hún ekki ein-
asta óarðbær og erfið þeim
sem hana stunda, heldur hag-
fræðilega séð til niðurdreps
þjóðinni allri, þ.e. standi f
vegi fyrir því að þjóðarauður
vaxi og lífsskilyrði batni á
eðlilegan hátt. Þó að sá sem
þetta ritar sé nú hættur bú-
skap, þá eru málefni hans
ekki fjær honum en svo að
hann getur vel ímyndað sér,
að undir þessum dómi sé þungt
að búa, þeim er enn leggja
stund á framleiðslu landbún-
aðarvara. og hafa gert það í
þeirri góðu trú að þeir ynnu,
sem þjóðfélagsþegnar, ekki ó-
nytsamari störf en aðrir.
Sumir sem um þessi mál
hafa rætt og ritað hafa vissu-
lega bent á leiðir til úrbóta,
og þær helzt að færa búin
saman, mörg í eitt og fækka
stórlega því fólki sem við
þennan atvinnuveg unir. Margt
hefur verið á móti þessu haft
og er það seint að rekja. Ég
fyrir mitt leiti gæti vel hugs-
að mér, að í náinni framtíð
þætti það að ýmsu leiti hag-
anlegra að hafa kúabúin stærri
og færri. Og ef það kemur i
ljós að slíkt fyrirkomulag gef-
ur meiri arð fyrir minni
vinnu, þá þarf ekki nema tvo
til að byrja, fleiri koma á
eftir ótilkvaddir. En um sauð-
fjárbú gegnir auðvitað allt
öðru máli, því þar kemur til
sem jöfnust dreifing svo land-
ið nýtist sem bezt. Við bú-
um hvorki f Ástralíu eða
Framhald á 8. síðu.
skrifstofa Fll hafi starfandi á
sínum vegum ráðunaut, sem
leiðbeint gæti félagsmönnum
um öflun aðstoðar við lausnir
vandamála á sviði hagræðing-
ar, skipulagningar, tækni og
rannsóknarmála.
Jafnframt beinir ársþingið
því til stjórnar Fll til athug-
unar að skipa nefnd, t.d. 3ja
félagsmanna, sem væri henni
til ráðuneytis um þessa starf-
semi.
3) Ársþingið vill vekja at-
hygli á því, að með þeirri þró-
un efnahagsmála, sem nú á
sér stað, skapast óhjákvæmi-
lega erfiðleikar fyrir ýmsar
greinar iðnaðarins. Þessir erf-
iðleikar koma að sjálfsögðu
sérstaklega hart niður á fyrir-
tækjum, sem eru svo smá, að
þeim er um megn að nota sér
nýjustu tækni og framleiðslu-
aðferðir.
■fcl Þessa mynd fengum
við senda frá Danmörku á
dögunum og fylgdi henni sú
skýring að hún sýndi m/s
„Carmerí', eitt af hinum
stóru flutningaskipum sænska
skipafélagsins „Wallenius
Lines“ sem sérstaklega er
smíðað með bifreiðaflutninga
fyrir augum. Aðalumboðs-
maður japönsku Toyota-bíl-
anna á Norðurlöndum hefur
tekið á leigu tvö þessara
skipa til flutninga á 1350
Toyota-bílum til Norðurland-
„Frjáls þjóð“ birtir það Eem
Alexander Guðmundsson talaði
á fundinum „Spurt og spjallað“
fyrra mánudag um bændamál-
efni. Alexander lagði til að
hverjum bónda yrðu réttar 100
þúsund krónur í staðinn fyrir
— já í staðinn fyrir hvað? Eru
bændur á nokkurri ölmusu hjá
ríkissjóðnum íram yfir það sem
þjóðhagslega er rétt og skylt
að til þeirra renni? Talan virð-
ist fundin með deilingu bænda,
að tölu, í þá upphæð sem ríkið
greiðir þeim í útflutningsbæt-
ur á vörur sem eru gjaldeyrir
fyrir þjóðarbúið, og vaxa við
það að verðmæti allt upp í
125%, og svo þá upphæð sem
ríkið greiðir vegna neytenda,
og þó frekast fyrir sjálft sig,
þar sem kaup allra landsmanna
yrði að vera því hærra sem
fólkið þarf að greiða meira fyr-
ir lífsþurftir sínar. Þessar 100
þúsund krónur hafa gægzt fyrr
um skráargat um dagsljós þjóð-
málanna, og er þetta ekki
verri sjúkdómur en annað
flest, reyndar allt, i hugmynda-
heimi atvinnu- og fjármála-
manna á íslandi. Alexander,
sem er greindur maður og hef-
ur hugsað um þessi mál, ætti
ekki að þurfa að byggja mál-
flutning sinn á þessum reikn-
ingi.
Englendingar greiða niður
verð á landbúnaðarafurðum
meir en flestar aðrar þjóðir og
vinna með því tvennt, að halda
niðri verðinu fyrir þann al-
menna neytanda, sem jafnan er
launalítill og kaupgetulítill,
en þjóðhagslega höfuðnauðsyn
að allir geti neytt þessara vara.
og svo hitt sem þeim líkar ef-
laust ekkert miður, lágt mark-
aðsverð fyrir innflutning ann-
arra þjóða í landið og er það
eitt sem íslenzkir bændur þurfa
að horfast í augu við af rétt-
sýni, að þeim skuli láð að geta
ekki framleitt fyrir þetta nið-
urgreidda markaðsverð á Eng-
landi, og hver kjaftstampurinn
anna næstu vikumar. Er
„Carmerí*, skipið sem mynd-
in er af, væntanlegt til Dan-
merkur í byrjun næsta mán-
aðar, en hitt skipið siglir með
bílafarm frá Japan í maí.
Síðan er gert ráð fyrir fleiri
slíkum ferðum til Norður-
landa í sumar, þannig að á
þessu ári munu alls verða
fluttir þangað 3000 Toyota-
bílar frá Japan.
Skipin afferma í Fred-
erica eðá Árósum í Dan-
mörku en síðan eru bifreið-
af öðrum þykist þama geta
notað bullu sína. Englending-
ar greiða beint til bændanna
niðurgréiðslur á afurðum, en
það er ekki fyrir það að á því
sé nokkur eðlismunur og þeim
greiðslum sem íslenzka ríkið
innir af hendi í sama skyni.
Hér ér það munurinn á verzl-
unarháttum, sem þessu veld-
ur. Englendingar koma með
sína gripi á markað, þar sem
haldið er uppboð á þeim og
kaupir slátrarinn sem síðan
selur kjötkaupmönnunum. Op-
inber verðákvörðun fer fram á
því hvað bændur eiga að fá
fyrir verðeininguna, en glátrar-
inn kaupir með tilliti til kaup-
getu fólks svo sem hann þekk-
ir hana bezt og getur þar ver-
ið mikill munur á eftir byggð-
arlögum og einstökum ástæð-
um, t.d. í árferði. Gripir bænd-
anna eru metnir af þar til
kvöddum ábyrgum mönnum og
bændur varast að koma með
gripi sem ekki ná fyrsta flokks
mati, því að ef uppboðsverðið
fellur af þeim sökum að gripir
séu rýrir, dre-gur ríkið. af
greiðslu sinni til bænda. Grip-
irnir eru svo vegnir og reikn-
að út afurðamagnið og kemur
þá í ljós mismunurinn á því
sem slátrarinn hefur greitt og
því sem bændur eiga að fá, og
innan lítils tíma hefur ríkið
greitt hverjum bónda það sem
hann á að fá fyrir sína fram-
leiðslu á markaðinum. Þetta er
eftir upplýsingum frá skozkum
bónda, íslenzkum, um 1955-56.
Það eru víst þessar greiðslur
sem Alexander er að vitna í.
Hér gegnir öðru máli. Hér
slátra bændur sjálfir sinum
gripum og setja sitt kjöt frá
sláturhúsunum til kjötkaup-
amar gerðar klárar til af-
hendingar í nýrri verksmiðju
sem japanska bílaumbcðið
hefur komið upp í Middelfart
— og £ umræddri frétt segir
að þaðan sé bílunum síðan
dreift til kaupenda í Dan-
mörku, Svíþjóð, Noregi og á
Islandi. Ekki er blaðinu
kunnugt um hver umboðið
hefur fyrir Toyota-bílana á
hendi hér á landi, né hvort
einhver innflutningur jap-
anskra bíla hingað sé ráð-
gerður.
manna. Hér er eing og í Eng-
landi skráð það verð sem
bændur eiga að fá fyrir fram-
leiðslu sína, og þegar búið er
að athuga það hvaða verð á
að vera á framleiðslueinmgu
með sölukostnaði, geymslUL,
flutningi, vaxtareikningi, á-
byrgð og slíku, þá kemur rík-
ið til skjalanna og greiðir þetta
verð niður, gem svo er kallað
á málleysu, og í tvennum til-
gangi, að forðast kauphækkun
fyrir atvinnuvegina og ríkis-
sjóð, og til að skapa hóflegt
verð fyrir almennan kaupgetu-
lítinn neytanda. Greiðslan
gengur eðlilega til sláturhús-
anna, sem þurfa að standa
bændunum ckil á sínu og selja
vöruna undir verði til kjöt-
kaupmanna. Það bil á framlag
ríkisins að brúa. Hér er enginn
eðlismunur á greiðslum þess-
ara nefndu ríkja í þessu sama
augnamiði, aðeins aðferðar-
munur hjá bændum að selja.
Þetta snertir íslenzka bændur
ekki hið minnsta. Þetta er mál
ríkisins og bændur greiða eins
og aðrir í ríkissjóðinn það fé,
sem hann þarf að nota til
þessa og annars. Það hefur þó
komið fyrir að þosgi greiðsla
ríkissjóðs hefur ekki verið næg
og hefur það valdið því að
bændur hafa stundum ekki
fengið það verð fyrir afurðir
sinar, sem þeim ber eftir verð-
skráningunni. Hefur það þótt
bera vott um fjármálasnilli
vísdómsmanna, að þama gátu
bændur tapað. Það er náttúr-
lega alveg sérstakt þegar kerl-
ingar og jafnvel blaðasnápar
reka upp formælingaröskur um
bændur, yfir sínum heilsufars-
loga mat sem til bændanna er
Framhald á 8. síðu.
Ályktun ársþings iðnrekenda:
Ertenda sérfræðinga um iðn-
aðarmái hingað til ráðuneytis
100.000 krónur
Eftir BENEDIKT GlSLASON
i