Þjóðviljinn - 01.06.1965, Blaðsíða 4

4 SlÐA
ÞlðÐVILJINN
Þriðjudagur 1. júni 1965
Otgefandi: Samemingarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk
urinn. —
Ritstjórar: tvar H. Jónsson (áb), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guömundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V Friðþjófsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjamason.
Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja, Skólavðrðust 19
SimJ 17-500 (5 línur) áskriftarverð kr 90.00 á mánuðl.
Tilgangslaust
011 mannanna verk eru háð úrskurði reynslunn-
ar og standast því aðeins til frambúðar að þau
séu í samræmi við veruleikann sjálfan. Þetta á
við um kjarasamninga eins og allt annað. í þjóð-
félagi þar sem eru öflug verklýðssamtök, næg at-
vinna og verulegur vöxtur þjóðartekna er gersam-
lega tilgangslaust að reyna að halda almennu
kaupgjaldi verkafólks langt fyrir neðan það stig
sem markast af getu þjóðfélagsins og almennum
réttlætiskröfum. Það er hægt að neyða verklýðs-
samtök til óraunsærra heildarsamninga með lang-
vinnum verkföllum, með misbeitingu ríkisvalds-
ins og öðrum aðferðum, en réttarkröfur verka-
fólks brjóta sér þá aðrar leiðir í skipulögðum og
óskipulögðum skæruhernaði unz hinir formlegu
samningar eru að verulegu leyti orðnir pappírsgagn
eitt. íslendingar hafa nú um langt skeið kynnzt
slíku ástandi í verki, vegna þess að valdhafarnir
hafa verið haldnir þeirri meinloku að gera kjara-
samninga sem standast ekki dóm reynslunnar;
hvers konar aukagreiðslur og yfirborganir eru nú
að verða að mjög almennri reglu, og hefur það
ástand magnazt sfórlega eftir að ríkisstjórnin
sveik í fyrra þann tilgang júnísamkomulagsins að
Há'fa samvinnu við samtök launafólks um stöðv-
un verðbólgunnar. Á sama hátt og stjórnarvöld-
in hafa heimilað gróðamönnum að heyja skæru-
hernað sinn gegn lífskjörum almennings, hafa
verkamenn hagnýtt aðstæðurnar á vinnumark-
aðnum til þess að heyja skæruhemað á móti. Nú
eru æði mörg dæmi um það að atvinnurekendur
greiði tvöfalt það lágmarkskaup sem skráð er í
samningum, og þegar svo er ásta’tt hlýtur tal
valdamanna um að eðlilegt megi telja að kaup-
gjald hækki um 3% að vekja hlátur einn.
yerklýðssamtökin hafa ekki óskað eftir því upp-
lausnarástandi sem nú er á vinnumarkaðnum
og er til marks um svokallað frjálst framtak og
stjórnleysi gróðasamfélagsins. En hitt er mikill
misskilningur að þetta ástand sé verklýðshreyf-
ingunni óhagstætt í kjarabaráttunni; það færir
launafólki einmitt stórfellda möguleika sem sam-
tökin þurfa að læra að hagnýta sér til hlítar. Ekk-
ert er fráleitara en ef stjórnarvöldin ímynda sér
að þau geti nú náð kjarasamningum sem séu alls
fjarri staðreyndum raunveruleikans; jafnvel þótt
slíkir samningar væru gerðir hefðu þeir ekkert
gildi í verki. Nú duga þeir samningar einir sem
fela í sér raunverulega tilfærslu á fjármunum í
þjóðfélaginu, sem breyta sjálfu efnahagskerfinu
launafólki í hag en stöðva verðbólguglundroðann.
Slíkt verður aðeins gert með náinni samvinnu við
verklýðssamtökin, einnig um ýms meginatriði í
stjórn efnahagsmála. Hafi ríkisstjómin enn ekki
skilið þessi einföldu sannindi og haldi hún glund-
roðastefnu sinni áfram, verða ekki gerðir á næst-
unni neinir raunverulegir samningar, heldur fá
valdhafarnir að reka sig á veruleikanh sjálfan og
kynnast því að kjarabaráttu er einnig hægt að
heyja hvern dag á hverjum vinnustað. — m.
Nútímaleg stefna íslenzkra
Ekki verður undan því vik-
izt, að taka til athugunar rok.
semdir Magnúsar Kjartansson-
ar í svarbréfi hans til mín á
dögunum. Þar er mér að sjálf-
sögðu nokkur vandi á höndum,
og mörgum mun virðast að ég
reisi mér hurðarág um öxl. En
ég tek ekki svona hátíðlega til
orða, vegna þess, að mikið sé
í húfi þótt við Magnús leiðum
snöggvast saman hesta okkar.
Ég er maðurinn úr strsetis-
vagninum, sem ræðir við sessu-
naut sinn um landsins gagn og
nauðsynjar á meðan runnið er
í átt til vinnustaðarins. Meiri
hlut í stjóm heimsins ætla ég
mér yfirleitt efcki. Magnús þarf
aítur á móti að standa í þvi
dag hvem, að leiða hinn fjöl-
menna lesendahóp Þjóðviljans.
Það er mér þó mikill styrkur
í þessu undantekningaramstri
mínu, að það virðist vera þegj-
andi samkomulag okkar Magn-
úsar á milli, að tala hvor til
annars eing og við séum sæmi-
lega heiðarlegir og vitibomir
menn, og ætlum að láta slag
standa þótt sameiginlegir and-
stæðingar kunni að misnota
orð okkar.
Það hygg ég að sé margra
mál, að hægri menn hafi aldrei
komið ár sinni betur fyrir
borð hér á landi en nú. Fyrst
nefni ég þar til hemámsstefn-
una og allan þann ósóma,
sem henni fyigir. — Hin svo-
kallaða stéttabarátta er á villi-
götum. f röðum hinna eiginlegu
verklýðsfélaga eru óviðkom-
andi aðílar, sem ráða lögum
og lofum. í iðnaðarfélögum og
starfsmannasamtökum ríkis og
bæja ræður víða meir kapp en
forsjá. En það, sem mestu máli
skiptir, er þó hitt, að eftir
hvem sigur þessara stéttarfé-
laga grípur hið opinbera inn í,
og sýnir svart á hvítu, að af
öllu, sem vinnst er jafn skamm-
góður vermir og því að pissa
í skó sinn. Gróðahlutfðllin milli
launþega og afætumannanna A
hinum raunverulega vinnu-
arði verða sífellt óhagstæð-
ari fyrir hina fyrmefndu.
Allir sjá, að hin eina lausn
þessara mála er samstilling
vinstri aflanna í sameiginleg-
um stjómmálaflokki á algjör-
lega nýjum grundvelli, flokki,
sem orðið gæti svo öflugur, að
bænda og samvinnumanna-
flokkurinn, sem fyrir er í land-
inu geti tekið saman við hann
höndum, og ráðið hér fram-
vindu mála.
Þau félagasamtök, sem nú
mynda Alþýðubandalagið hljóta
að gera sér ljóst, að hversu
vel sem þeir standa sig í þjóð-
málabaráttunni, og hversu góð-
ur sem málsstað þeirra er, er
komin á það áratugareynd, að
kommúnismahræðslan hjá al-
menningi, og þá ekki sízt með-
al æskunnar, ræður þar úrslit-
um, og eðlilegt fylgi lætur á
sér standa. Áberandi einkenni
okkar tíma er áhugaleysi um
stjórnmál, leiði eða algjört von-
leysi.
Það vita þó raunar allir að
Sósíalistaflokkurinn er ekki
fyrst og fremst flokkur komm-
únista, en tryggðin og tillits-
semin við gömlu kempurnar,
sem ég nefndi í bréfi mínu.
veldur því, að ásjóna flokksins
sem að þjóðinni snýr, ber um
vmstri manna
of svipmót þessara gömlu
manna, sem fengið hafa að
ráða meiru um daglega stefnu
hans, en eðlilegt má teljast.
Ekki vil ég gera lítið úr hug-
sjónatrúnaði þessara manna og
fómfúsu starfi fyrr og síðar
En trúnaðurinn við úreltar
hugmyndir og stjómmálalegar
meinlokur nær ekki lengur
nokkurri átt.
ráða, en ekki alþýðan eða hin-
ir svonefndu öreigar. Þar er
ekki einu sinni til neitt ,,stétt-
arlýðræði", sem Magnús nefnir
svo fræðimannlega. í kommún-
istaflokkana eru ekki teknir
nema örfáir útvaldir, og þar
ríkir svo harður agi, að flest-
ir þeirra, sem þar fá sæti em
í stöðugrj lífshættu. Reynslan
hefur og sýnt, að vitskertir
Eftir Jón úr Vör.
Það er rétt hjá Magnúsi
Kjartanssyni, að „Sósíalista-
flokkurinn hefur frá upphafi
sett sér það mark, að ná völd-
um í þjóðfélaginu samkvæmt
reglum lýðræðis og þingræðis,
og hann hefur m.a. lýst þvi
yfir, að einnig eftir að sósíal-
isma hefur verið komið á telji
hann starfsemi annarra flokka
sjálfsagða".
Vissulega er þetta gott og
blegsað stefnuskráratriði, en
meðan þeir, sem rita blöð
flokksins og flestar ræðurnar
halda, láta jafn áberandi og
raun ber vitni í ljós gagnrýni
sína á „takmörkunum lýðræð-
isins“, eins og Magnús kemst
að orði. en eru eins hógværir
í kröfum gagnvart lýðræði
kommúnismans og hann er t.d.
í bréfi sínu — og yfirleitt í
Þjóðviljanum, er ekki að undra,
þótt nokkum ugg setji að vænt-
anlegum fylgjendum flokksins
og flest bendi til þess, að nokk-
ur bið verði á þvi, að á það
reyni, hvort staðið yrði við hin
stóru og fögru orð stefnuskrár-
innar. Hið borgaralega lýð-
ræði, sem við nú búum við,J
er með kostum sínum og göll-
um sprottið upp úr jarðvegi
menningarríkja. Betra form
fyrir mannréttindi hefur enn
ekki verið uppgötvað. —
í bréfi sínu segir Magnús:
„Þegar þú talar um lýðræði
kommúnismans er sú stjórn-
skipan hvergi til og verður
ekki fyrr en draumurinn um
allsnægtaþjóðfélag kommúnism-
ans hefur ræzt, og það verður
ekki í okkar tíð“. Jafnframt
gerir hann ráð fyrir, að ég eigi
við „það stjómarform, sem
fræðimenn nefna alræði öreig-
anna“. — ,,f því stjómarfari
felst ekki“ segir hann „það
lýðræði, sem sósíalistar stefna
að, heldur takmarkað lýðræði,
stéttarlýðræði, og það á að
vera skylda sósíalista að af-
nema þær takmarkanir, eins
fljótt og auðið er.“
Vissulega kannast ég við
þetta alltsaman. En það þarf
meir en litla trú, — trú sem
stangazt hefur á við stað-
reyndir í nálega hálfa öld —
til þesg að taka þessar skil-
greiningar alvarlega. Allt tal
um „alræði öreiganna" er efck-
ert annað en kommúnistablekk-
ing. Hugtakið mun sótt til
frönsku byltingatímanna, en
hefur aldrei verið annað en
slagorð, óvenju langlíft slagorð.
í kommúnistaríkjunum eru það
flokksforingjamir, sem öllu
Viljum róða handwf'ara
nú þegar • GOTT KAUPj
ÞJÓÐVILJINN
menn eða geðbilaðir geta náð
þar einræðisvöldum.
Ef á að svara gagnrýni á
þessum pólitísku veilum komm-
únista með þeirri afsökpn, að
þetta séu aðeins barnabrek, hið
eiginlega lýðræði kommúnism-
ans komi ekki fyrr en draum-
urinn um „allsnægtaþjóðfélag-
ið hafi rætzt", þá er ekki að
undra þótt hugsandi vestur-
landabúar hugsi sig um áður
en þeir fylkja sér um slíka
draumóramenn. Okkur fslend-
inga minnir þetta á sálm, er
byrjar svona: Kláravín feiti og
mergur með mun þar til rétta
veitt.
Það er að mínum dómi mjög
óraunhæf stefna fyrir þjóðir,
?em búa við efnahagskjör og
lýðræði vesturlanda, að gera
ráð fyrir því, að fyrr og betur
miði í rétta átt í heimi komm-
únismans en hjá okkur. Reynsl-
an hefur fram að þessu verið
önnur. Þær veilur, sem hjá
okkur blasa glöggt við sjónum
eigum við vinstri menn að
benda á og leggja okkur fram
vig að bæta úr. Engum þjóð-
um eigum við að sýna fjand-
skap, hvorki í austri né vestri,
en fylgjast með vakandj og
vinsamlegri athygli með þvi,
sem þar er að gerast.
En það sem mestu máli skipt-
ir fyrir okkur hérlendis er það,
að sjá berum og glýjulausum
augum hvar við stöndum. Fast-
heldni við úreltar hugmyndir,
að maður nú ekki tali um hug-
myndakerfi, sem ungir menn á
fyrstu árum aldarinnar létu
heillast af, en eiga ekki við
lengur, mega ekki standa í vegi
fyrir eðlilegri þróun vinstri
stefnunnar í landinu. Gömlu
kommúnistakempumar eiga að
fá að njóta sannmælis og við-
urkenningar fyrir allt það, sem
þær hafa vel gert. — Og það
er meir en lítið, sem þeim ber
að þakka. En það rnun standa
í gamalli húslestrarbók, að sá
einn sem manninn hefur skap-
að, viti „af hve breysku verk-
efni hann er gjörður". Ef þess-
ir menn, — af hvaða sökum
sem það er — geta ekki. dreg-
ið réttar ályktanir af þeirri
reynslu, sem þegar hefur feng-
izt af stefnu kommúnismans,
og láta sér ekki skiljast. að
undir forystu þeirra er ekki
hægt að fylkja ungu og sæmi-
lega upplýstu fólki — þá verða
þeir enn um sinn að verða
það, sem maður skyldi sízt
ætla að þeir vildu vera, þrösk-
uldur í vegi vinstri stefnu !
landinu. Spurningin er; Hve
lengi er þeim sætt?
Þetta er mergurinn málsins í
ágreiningi okkar Magnúsar
Kjartanssonar. Svar hans við
spumingum mímum um lepp-
ríkin í austri og vestri læt ég
liggja á milli hluta. Um þau
efni og margt fleira í grein
hans mætti lengi deila. Mér er
Framhald á 9. síðu.
N0REGUR
v/.
20 daga ferð 10.—29. júlí
Verð kr. 13.000,00
Fararstjóri: ELÍN TORFADÓTTIR.
Flogið verður til Oslo 10. júlí og lagt af stað
í 7 daga ferð um Suður-Noreg með lang-
férðabílum og skipum. Verður m.a. komið
við og gist á Arendal, Mandal, Stavanger,
Nestflaten, Harðangri og Veringsfoss. Dvalið
verður í Oslo 1 dag í lok þessa ferðalags.
Þá hefst 7 daga hringferð um Danmörku
m.a. um Frederikshavn, Bröhderslev, Silke-
borg, Esbjerg, Ribe, Odense og Kaupmanna-
höfn, dvalið þar í 2 daga. Þaðan verður farið
til Oslo, norður eftir strönd Svíþjóðar, með
viðkomu í Gautaborg. Að lokum verður dval-
ið á kyrrlátu hó.teli rétt utan-við Oslo í 5
daga. — Viðburðarík og róleg ferð.
Þátttaka takmörkuð. — Hafið því samband
við okkur sém fyrst.
LA IM □ S9Nt

FERBASKRIFSIOF
Skólavörðustíg 16, II. hasð
eíin OGOrtO bav a£.c nrui/iiifii/
I
«