Þjóðviljinn - 01.07.1965, Blaðsíða 7
Fimmtudagur 1. júlí 1965 — ÞJÓÐVILJINN — SfÐA 'J
ÞEIM VAR
..BEITT
••
//
A GOTUNA
í 30 ÁR
Rœtf viS Gísla SigurSsson
lögregluþjón, sem á
35 ára starfsafmœli i dag
Gísli Sigurðsson lögregluþjónn.
EigíS þíð, lögregluþjónar í
Hafnarfirði, langa starfssögu
að baki?
— Nei, hún er ekki jafn-
gömul öldinni. Það var að vori,
rétt um það leyti sem Hafnar-
fjarðarbær fær kaupstaðarétt-
indi 1. júní 1908, sem ráðnir
eru fyrst lögregluþjónar: Jón
Einarsson, síðar verkstjóri og
Jón Hinriksson, kennari. Um
haustið er Einar Ólafsson
(seinna ökumaður í Rvík og
tengdafaðir sr. Jakobs Jóns-
sonar) ráðinn lögregluþjónn,
en þá hafði Jón Einarsson sagt
starfinu lausu og Jón Hinriks-
son hætt.
— Menn virðast ekki hafa
tollað lengi í þessu starfi þá.
— Nei, það var lengi svo,
Áttunda des. 1908 var Jón
Bergmann skáld ráðinn lög-
regluþjónn frá 1. jan. 1909 og
gegndi hann starfinu til næstu
áramóta, en þá tekur Finnbogi
J. Arndal, er síðar varð
fulltrúi hjá bæjarfógeta,
við starfinu og er einn lög-
regluþjónn og næturvörður í
Hafnarfirði til ársins 1916 að
Steindór Sigurbergsson er ráð-
inn næturvörður.
— Fóru menn þá að spekjast
í starfinu?
— Nei, í maí 1918 segir
Steindór því lausu. Þá sótti
um það Björn Jóhannesson,
stofnandi og fyrsti formaður
Sjómannafélags Hafnarfjarðar,
síðar formaður Hlífar og bæj-
arfulltrúi — en er synjað um
starfið!
Fyrsta október er svo Pétur
Snæland ráðinn í starfið en
hann hætti því í júní 1919. Þá
er Þorleifur Jónsson ráðinn
næturvörður og Bergur Magn-
ússon. Bergur hættir og 211
sept. 1920 er Stígur Sæland
skipaður næturvörður frá 1.
okt., og gegndi hann lögreglu-
þjónsstörfum í Hafnarfirði í
40 ár.
Svo gerðist ekkert í ráðn-
ingu lögregluþjóna í Hafnar-
firði fyrr en 2. marz 1926 að
Kjartan Ólafsson, síðar lands-
kunnur maður, er ráðinn næt-
urvörður, og virðast þá marg-
ir hafa talið þetta eftirsóknar-
vert starf, því 13 sóttu um það!
— Og svo kemur að því að
þú gerist lögreglumaður?
— Já, 6. maí 1930 segir Þor-
leifur Jónsson starfinu lausu
og 20. júní 1930 er Gísli Sig-
urðsson ráðinn lögregluþjónn
frá 1. júlí 1930. Um haustið
hætti Kjartan Ólafsson og í
hans stað kom Jón Guðmunds-
son.
— En hvernig voru svo kjör-
in? Var þetta ekki eftirsókn-
arvert starf?
Þegar við á s. 1. vetri
ræddum við GlSLA SIG-
URÐSSON lögregluvarð-
stjóra í Hafnarfirði lun
örnefni og sögu Garða-
hrepps hins forna bar
margt á góma, m.a. lög-
gæzla, þótt fátt örnofna
hafi hún skapað til þessa.
Kom þá á daginn að
Gísli hefur verið lögreglu-
þjónn í „Firðinum“ i
þrjátíu og fimm ár — á
cinmitt 35 ára starfsaf-
mæli í dag, og skulum við
nú ræða við hann um
stund.
— Allan tímann frá 1908 til
1939 var lögregluþjónum í
HafnarfirSi beitt á götuna.
— Hvað áttu eiginlega við?
— Einfaldlega það, að þeir
höfðu hvergi afdrep til að fara
inn í, þyrftu þeir að ræða við
fólk vegna starfsins var enginn
staður til þess nema gatan,
enginn staður þar sem þeir
gátu komið undir þak nema
heimili þeirra sjálfra — og
þar máttu þeir sízt koma, því<®>-
þá var sagt að þeir svæfu og
svikjust um!
Það var enginn fangaklefi.
Þyrfti • að fjarlægja ölóðan
mann varð að fara með hann
heim og sitja yfir honum þang-
að til hann var annaðhvort
sofnaður eða farinn að róast!
Því í þá daga vildu drukknir
menn stundum vera órólegir.
— Eru þeir það ekki leng-
ur?
— Nei, það eru undantekn-
ingar að menn séu svo ódælir
nú að þáð þurfi að beita á-
tökum.
— Hvað veldur?
— Líklega einna mest það að
nú þarf einn maður ekki að
ganga til starfsins, heldur eru
2—3 til að senda út samtímis
— og það hefur sín áhrif. Áður
varð einn maður að fara og
láta hendur skipta ef „söku-
dólgurinn“ vildi ekki vcra góð-
ur, og fljúgast á við hann og
yfirbuga hann — eða láta hann
yfirbuga sig! Þótt lögreglu-
þjónarnir væru tveir sáust þeir
sjaldan saman í starfi, voru
sinn í hvorum bæjarhluta — ng
höfðu engan samastað.
— Hvernig var vöktum skipt
meðan aðeins voru tveir lög-
regluþjónar í bænum?
— Næturvarzla á+ti að byrja
kl. 9 að kvöldi og kl. 6 að
morgni mátti maðurinn hætta,
væri allt kyrrt, annars var
hann til 9, eða í 12 stundir.
Dagmaðurinn fór út kl. 9 að
morgni og var til kl. 9 að
kvöldi, og þegar þriðja lög-
regluþjóninum var bætt við
kom hann út kl. 4 og var til
kl. 2 e.m.n. Þessi regla hélzt
óbreytt fram á stríðsárin að
lögregluþjónum var fjölgað.
Það var líka regla að sá sem
kom nýr var settur á nætur-
vaktina.
— Hve mörg ár þurftuð þið
að fylgja ölóðum mönnum
heim og halda þeim þar?
— Fangageymsla var engin
fyrr en að Bæjarútgerðin var
stofnuð, að gerðir voru tveir
klefar í kjallara skrifstofu-
byggingar Bæjarútgerðarinnar.
En þar var engin gæzla svo
við vorum alltaf að skjótast
þangað til að líta eftir þeim,
því það var hryllilegt að þurfa
að loka menn þar inni. Miðstöð
var lögð í klefana og þurftum
við því að kveikja upp í henni
ef við urðum að láta mann
þangað inn.
Fyrsta verk Stígs, sem var á
fastri morgunvakt, var að fara
vestur í Bæjarútgerðarkjallara
til að vita hvort nokkur væri
þar inni, athuga líðan hans og
færa hann fyrir dómara.
— Hve lengi varst þú aðset-
urslaus?
— Fyrstu 9 árin sem ég var
í þessu. starfi, var okkur beitt
á götuna.
— Var þetta ekki hundalíf
að hafa hvergi afdrep?
— Stundum var það, en ekki
alltaf og allra sízt á vorin, því
þá var Fjörðurinn fallegur.
Veturnir voru stundum kaldir^
— og við urðum að klæða okk-
ur í samræmi við það.
— Hvernig var svo að halda
Hafnfirðingum í skefjum?
— Það var furðu gott. Það
var einkum á dansleikjum sem
var stundum ærið að gera, en
þá vorum við alltaf standandi í
samkomuhúsunum og gátum
gripið inní væri eitthvað að
byrja, og fyrir það að við Jón
Guðmundsson vorum á staðn-
um var hægt að halda óróa-
seggjunum niðri, en vikjum
við frá gat allt verið komið í
bál og brand. Eg minnist þess
einu sinni á dansleik á Birnin-
um að við urðum að standa
fjórum sinnum upp frá sama
kaffibollanum! því alltaf voru
að brjótast út einhver ólæti.
Þegar stríðið hófst varð á-
standið alvarlegra. Við vorum
næstum mállausir gagnvart
Englendingunum, en fyrsta
veturinn hafði einn fulltrúi
lögreglustjóra okkur í ensku-
tímum og jafnframt var sam-
starf við brezku lögregluþjón-
ana, svo þetta lagaðist fljót-
lega, og samstarfið var ágætt,
bæði við brezku og bandarísku
lögregluþjónana.
— Gerðist ekkert sögulegt í
þessu samstarfi?
— Einn íslendingur féll fyrir
byssukúlu bandarísks her-
manns í illindum milli her-
manna og íslendinga.
— Lentir þú aldrei í neinu
sögulegu?
— Nei. Einu sinni rak brezk-
ur lögregluþjónn fslending á
undan sér og hélt byssunni við
bak hans en skammt frá lög-
reglustöðinni kom ég þar að
fyrir tilviljun og tók íslend-
inginn af honum. Fyrir þetta
var Bretinn rekinn úr lögregl-
unni, veslings karlinn.
Á stríðsárunum byrjaði öl-
æði að verða almennara og
meira en nokkru sinni, og jókst
þá önnur óregla og allskonar
leiðindi í því sambandi.
— Þótti sæmandi að beita
ykkur á götuna eftir að erlend-
ir lögreglumenn voru farnir að
starfa samtímis ykkur?
— Á stríðsárunum vorum við
settir inn í gömlu sýslumanns-
skrifstofuna og var hún varð-
stofa í 6 ár og að loknu stríði
var komið upp 6 fangaklefum
í nýrri byggingu.
í upphafi striðsins var lika
fjölgað í liðinu. Vorið 1940
kom Kristján Andrésson, síðar
bæjarfulltrúi og um þaustið
Kristinn Hákonarson og Hauk-
ur Magnússon, og vorum við
þá orðnir 6; nú erum við 13.
— Kaupið fyrst og nú?
— Fyrir 35 árum byrjaði ég
með 300 kr. á mánuði — fyrir
næturvörzlu í 12 stundir. Nú
er kaupið því sem næst 12 þús.
á mánuði.
— Verður ykkur ekki illa
við óróaseggina og hata þeir
ykkur ekki?
— Nei, það er langt frá þv£
að mér hafi orðið illa við
nokkurn sem ég hef þurft að
hafa afskipti af á þessum 35
árum. Mótþrói var oftast sýnd-
ur af kerskni og stríðni, eða
metnaði: að láta ekki undan,
en ekki af illvilja.
— Það hlýtur að vera frá
mörgu að segja í svona starfi?
— Margt í þessu starfi er al-
varlegt og erfitt en ógerlegt
að segja frá því, eins og t.d.
illindum á heimilum, en stór-
vægilegum lögreglumálum er
ekki að segja frá, því það er
yfirleitt friðsamt fólk í Hafn-
arfirði og gott fólk.
Yfirmenn mínir hafa verið
hinir ágætustu menn, en þó
verð ég að segja það, að mesta
virðingu ber ég fyrir Magnúsi
heitnum Jónssyni bæíarfógeta
sem var sérstakur lieiðurs-
maður.
Ég á miklar þakkir að
gjalda samstarfsmönnum mín-
um, og ég tel, að lögreglu-
sveitin nú sé skipuð óvenju-
góðum mönnum, reglumönnum
og skylduræknum.
Við þökkum Gísla fyrir
spjallið um lögreglumál í
Hafnarfirði og vonum að les-
endur séu nokkru fróðari eftir,
þótt Gísli hafi fylgt þeirri
gömlu reglu að oft megi satt
kyrrt liggja. Persónulega
þakka ég Gísla — og þáver-
andi samstarfsrnönnum hans —
gömul kynni frá þeim tíma að
valdamesti maður Hafnarfjarð-
ar ásakaði mig fyrir að vera
einna verstu sprautuna í hópi
þeirra manna sem hefðu „sett
bæinn í hernaðarástand“! Gísla
hefði því átt að vera illa mig!
Svo óska ég Gísla til hamingju
með starfsafmælið — það út-
hald að hafa enzt í þessu starfi
í 35 ár.
J. B.
Sérfræiingum SÞ og
styrkþepum fjölgar
Sérfræðingum á vegum
tæknihjálpar Sameinuðu þjóð-
anna og annarra stofnana sam-
takanna fjölgaði á síðasta ári,
bæði að því er snerti heildina
og einnig með sérstöku tilliti
til Norðurlanda.
Auk'ningin á Norðurlöndum
kom frá Danmörku einni. Á
sama tíma og önnur Norður-
lönd sendu færri sérfræðinga
til vanþróaðra landa en áður,
jók Danmörk töluna hjá sér
um 36 í samtals 123, þar næst
kom Svíþjóð með 81 (—10),
Noregur með 73 (—14)', ^Finn-
land með 22 (13) og ísland
með 5 (óbreytt tala).
Sama á við um fjölda styrk-
þega, sem jókst um nálega
helming þegar á heildina er
litið, en i Danmörku jókst
hann um 139, upp í 538 styrk-
þega. Einnig hér var um aft-
urkipp að ræða hjá öðrum
Norðurlöndum. 1 Finnlandi
voru 53 (—5) styrkþegar, í
Noregi 30 (—28) og í Svíþjóð
159 (—20).
(Frá S.Þ.).
Hótel Egilsbúi opnaS í Neskaupstað,
bæjarskrifstofurnar í nýju húsnæði
Neskaupstað, 24/6 — Stjórn
félagsheimilisins Egilsbúðar
bauð í dag fréttamönnum á
sinn fund í félagsheimilið, þar
sem Gunnar Ölafsson formað-
ur framkvæmdanefndar þess
skýrði frá merkum áföngum
varðandi bygginguna. Aðalhluti
Egilsbuðar var vígður vorið
1962 og fyrir rúmu ári flutti
þangað bókasafn bæjarins. Nú
hafa verið opnaðar álmur með
gistiherbergjum og skrifstofum
fyrir kaupstaðinn.
I gistihúsinu eru 5 herbergi
með samtals 15 rúmum og auk
þess iítil setustofa í anddyri.
Eru þetta 2ja—4ra manna her-
bergi og öll mjög smekklega
innréttuð. Hótelstýra hefur
verið ráðin frú Aðalheiður
Steinþórsdóttir. Með opnun
þessa hótels, þótt lítið sé, er
ráðin nokkur bót á ófremdar-
ástandi, en ekkert gisthús hef-
ur verið starfandi hér í bæ
um árabil. Þá eru líkur til, að
hótelið geti miðlað nokkrum
herbergjum hjá einstaklingum
úti í bæ. Hér er aðeins um
bráðabirgðalausn að ræða, og
má geta þess, að hafirin er
undirbúningur að byggingu
heimavistar við gagnfræðaskól-
ann, þar sem gert er ráð fyrir
hótelrekstri yfir sumarmánuð-
ina. Nokkur ár munu þó líða,
áður en það húsnæði kemst í
gagnið. Ekki er að efa, að
fleiri munu leita gistingar í
Hótel Egilsbúð, en þar geta
Eengið inni, og þvi rétt að
benda ferðafólki á að panta
þar gistingu með góðum fyrir-
vara.
Veitingastofa
Eins og undanfarin sumur
verður opin veitingastofa í Eg-
ilsbúð, og tekur hún til starfa
á morgun. Hefur nú verið lok-
ið við innréttingu á eldhúsi,
sem áður var hálfkarað. Veit.-
ingastofan verður opin frá kl.
9—23.30, nema þegar dansleik-
ir eru í húsinu, en þá lokar
hún nokkru fyrr. Matráðskona
er Jóhanna Gunnarstein. Alls
munu starfa við hótelið 10
manns.
Bæjarskrifstofur
Á annarri hæð í suðurálmu
Egilsbúðar hefur bærinn feng-
ið skrifstofuhúsnæði á 125
fermetra gólffleti, og var flutt
þangað inn nú í vikunni. Þarna
eru fjögur herbergi, og situr í
þvi stærsta Bjarni Þórðarson
bæjarstjóri, en þar munu einn-
ig fyrst um sinn verða haldnir
bæjarstjórnar- og nefndarfund-
fundir. Er húsnæði þetta allt
hið glæsilegasta. Gunnar Ölafs-
son lét þess getið, að ekki væri
óeðlilegt, að bærinn fengi inni
í Egilsbúð með skrifstofur sín-
ar, þar eð hann hefur lagt fé-
lagsheimilinu til mikið fé á
undanförnum árum. Heildar-
kostnaður við byggingu til
þessa nemur um 9 milj. kr.
Félagsheimilið teiknaði Sig-
valdi Thordarson arkitekt, sem
nú er látinn, en Þorvaldur
Kristmundsson arkitekt hefur
haft yfirumsjón með áður-
nefndum innréttingum. Bygg-
ingameistari við húsið er Ivar
Kristinsson, en framkvæmda-
stjóri þess Guðmundur Sigur-
jónsson. Egilsbúð er stórt hús,
og er þar tal&verðu rými enn
ólokið og óráðstaðfað.
Sjómannastofa
Bæjar^krifstofurnar voru áð-
ur til húsa í „gamla gagn-
fræðaskólanum", og verður þar
nú stofnsett sjómannastofa. Er
unnið að innréttingum og
verður húsnæðið væntanlega
fullbúið fyrrihluta júlímánaðar.
H.G.