Þjóðviljinn - 06.07.1965, Blaðsíða 2
2 SIÐA — ÞJÖÐVIUINN — Þriðjudagur 6. júlí 1965.
FiSKIMÁL — Eftir Jóhann J. E. Kúld
EINSTÆDUR ATBURÐUR
f SÖGU ÞJÓÐARINNAR
Helgina 26. — 27. júní s.l.
gerðist sá einstasði atburður i
útgerðarsögu íslendinga, að
allur síldveiðiflotinn, hvert og
eitt einasta skip, hætti veið-
um svo að segja samtímis og
héit til hafnar. Flest til sinna
heimahafna. Nú þegar þetta er
skrifað, fimmtudagskvöldið 1.
júlí, þá er nýbúið að tilkynna
í útvarpi að samkomulag hafi
tekizt í þeirri deilu sem leiddi
til þessara atburða og að flot-
inn muni nú aftur halda á
veiðar.
og sjö hundruð og fimmtíu kr.
á mann, með framangreindri
sumarveiði.
En þetta fer allt aftur til
sjávarútvegsins segja þeir sem
greinargerðina skrifa og mun
ég ekkert deila við þá herra
um það atriði málsins. Hins-
vegar mun ég nú birta sund-
urliðun á því hvert ránsfeng-
urinn rennur, og er þessi
sundurliðun samhljóða því, er
þeir tvímenningamir birtu í
Morgunblaðinu í þeirri grein
sem ég hef vitnað til.
z m m { v* -
flekkað mannorð treystir sér
til að réttlæta þessa eignaupp-
töku?
Ymsar athuga-
semdir
Sveinn Benediktsson og Sig-
urður Jónsson telja upp ýmsa
liði í greinargerð sinni sem
þeir vilja réttlæta með mis-
muninn á íslenzku og norsku
bræðslusíldarverði, auk út-
flutningstollsins, sem að fram-
. Sjómannastéttin hefur verið og er ennþá rænd nokkrum hluta af umsömdum hlut sínum
á síldveiðum..."
Hér á eftir m-un ég leitast
við að varpa Ijósi á þetta mál.
Draga fram rökin sem réttlæta
þessa uppreisn sjómanna og
drepa á nokkra þætti málsins,
sem sýna að sjómannastéttin
hefur verið og er ennþá rænd
nokkrum hluta áf umsömdum
hlut sínum á síldveiðum. Þetta
er lögvemdað rán, sem fram-
kvæmt hefur verið að valdboði
og í skjóli þess þingmeirihluta
sem nú situr á Alþingi.
Aðferð nr. 1
Með lögunum um 7,4% út-
flutningstoll af öllum fiskaf-
urðum fann löggjafinn upp
handhæga eignaupptöku á á-
kveðnum hundraðshluta af um-
sömdu kaupi sjómanna, þ. e.
hlut þeirra í aflanum. For-
maður stjórnar S.R., Sveinn
Benediktsson og framkvæmda-
stjóri Sigurður Jónsson, segja
í greinargerð í Morgunblaðinu
29. júní, þar sem þeir reyna
að styðja bræðslusíldarverð
gerðardómsins, að 7,4% út-
flutningstollurinn verki sem
bein verðlækkuh, sem nemur
kr. 30,00 á hvert mál af sum-
ar-veiddri síld í bræðsluvog
kr. 23,00 af vorsíld. Samkvæmt
þessum upplýsingum þeirra
tvímenninganna þá nemur
eignaupptakan hjá skipshöfn
sem hefur 35% af afla hvorki
meira né minna en kr. 10,50
af hverju sumarveiddu síld-
armáli í bræðslu; það munar
um minná. Það er ekki úr vegi
að sjómenn athugi vél hvað
gert er við þessa peninga alla,
þvf af 10 þúsund mála veiði
hjá skipshöfn sem hefur
framangreind kjör þá verður
blóðtakan kr. 105,000,00. .Eitt
hundrað og fimm þúsund kr.
! tólf staði nemur þessi skatt-
ur kr. 8,750,00. — Átta þúsund
Þá er fyrst að geta, að 6%
útflutningstollur af fiskafurð-
um skiptist á eftirfarandi að-
ila:
Til greiðslu á vátrygginga-
gjöldum fiskiskipa 73,4%
Til Fiskveiðasjóðs Islands 17,2%
Til Fiskimálasjóðs 5,9%
Til byggingar haf- og fiski-
rannsóknarskips 1,53%
Tii Rannsóknarstofnunar Sjáv-
arútvegsins 1,17%
Til Landssambands Isl. Út-
vegsmanna 0,8%
Þá er sérstakt gjald, 1,25%;
í aflatryggingasjóð og 0,15%
gjald til Freðfiskeftirlitsins.
Samtals 7,4% útflutningstoll-
ur. Ég efast ekkert um að
sjómannastéttin sé reiðubúin
til að styrkja suma þá liði
sem hér eru upptaldir að fram-
an. En þó eru þarna tveir liðir,
sá stærsti og sá minnsti, sem
sjómenn telja sig undir engum
kringumstæðum eiga að greiða,
og líta á þá fjármuni sem til
þeirra ganga af þeirra hlut,
sem beint löghelgað rán. Þetta
er greiðslan á bátatryggingu
fiskiskipanna, sem sjómanna-
stéttin telur að útgerðinni
einni beri skylda til að greiða
af sínum hlut og sé sjómönn-
um óviðkomandi. 1 öðru lagi
þykir sjómönnum skörin vera
farin að færast upp í bekk-
inn þegar þeir eru látnir
greiða hluta af skrifstofu-
kostnaði og erindrekstri L.l.Ú.
Meiri óskammfeilni frá lög-
gjafans hendi verður vart
fundin í nokkrum lögum.
Ég eftirlæt síldveiðisjómönn-
um að reikna út, hvað þessir
tveir liðir, sem éru mr'rinhlut-
inn af skattlagningum , verka
til lækkunar á hvert síldar-
mál, og þar með á umsömdum
hlut skipshafnarinnar í a.lan-
um. Hvaða íslendingur með ó-
an getur. Telja þeir t.d. að
vegna lægri farmgjalda, þá
geti Norðmenn greitt kr. 16,00
á mál meira, miðað við sum-
arveidda síld heldur en Is-
lendingar. Þá telja þeir vaxta-
mismuninn hjá norskum og ís-
lenzkum síldarbræðslum vera
kr. 8.00, miðað við sumar-
veidda síld á hvert mál. Sam-
tals telja þeir að þetta nemi
allt, kr. 54,00 á hvert mál á
sumarveiddri síld, sem Norð-
menn geti greitt meira, og þó
segjast þeir sleppa því atriði
að ýmsar rekstrarvörur verk-
smiðjanna séu ódýrari í Nor-
egi, heldur en hér. Við skul-
um nú segja þetta til að byrja
með gott og blessað. En þeg-
ar þeir koma að því atriði í
niðurlagi greinargerðar sinnar
undir lið merktum 6, að
norskur sjávarútvegur sé f ár^.
styrktur með 900 miljónum
ísl. kr. og talsverðu af þessu fé
sé varið til stuðnings norska
síldveiðiflotanum á ísiands-
miðum, þá get ég ekki séð
hvað þessi styrkur til norskra
fiskveiða kemur þessu máli
við. Ekki einn einasti eyrir af
þessu fé er innifalinn í
norska verðinu, sem verk-
smiðjurnar greiða fyrir heim-
flutta síld og sem þeir vitna
til og tilgreina rétt, norskar kr.
32,90 fyrir hektoiítra, eða fsl.
kr. 296,35 fyrir málið. Hins-
vegar er norskum útvegsmönn-
um og sjómönnum greitt af
fyrrnefndu fé n. kr. 5,00 á
hektolítra, eða fsl. kr. 45,00 á
mál til viðbótar framangreindu
verði, og innir sameiginleg
stofnun útvegsmanna og sjó-
manna þessar greiðslur af
hendi, og eru þær norskum
síldarverksmiðjum og þeirra
verði með öilu óviðkomandi.
Séu þessar greiðslur teknar
með sem ég álít ekki rétt,
þegar borið er saman verð, þá
verður norska sumar-verðið á
bræðslusíld héðan, ísl. kr.
341.35 þegar búið er að bæta
ríkisstyrknum við.
Ef við nú tökum þessar kr.
54,00 sem þeir tvímenningam-
ir telja vera eðlilegan mismun
á íslenzku og norsku verði á
sumarveiddri sild og drögum
þær frá norska verðinu, kr.
296.35 fyrir málið, þá verður
útkoman að íslenzkt verð ætti
að vera samkvæmt þessu mati
kr. 242,35.
En nú vil ég koma með inn-
legg í málið sem Sveinn Bene-
diktsson og Sigurður Jónsson
gleymdu í sinni greinargerð,
eða hafa ekki vitað um. 1
fyrsta lagi þá greiða norskar
síldarverksmiðjur allan lönd-
unarkostnað síldarinnar, þær
kaupa síldina þar sem hún er
í skipslestinni. 1 öðru lagi, þá
er kaupgjald í norskum síld-
arverksmiðjum miklu hærra
heldur en hér. Þetta tvennt
verður að sjálfsögðu að taka
með í reikninginn ef saman-
burður á að verða réttur. Og
í þriðja lagi, þá verður að
hafa það í huga að nofska
verðið kr. 296,35, sem vitnað
er til, um það var sanr.ð
snemma á s.l. vetri og er verð-
ið eingöngu byggt á söluverði
afurðanna árið 1964, en ekki
því verði sem norskar hag-
stofnanir telja að hægt sé að
greiða nú, samkvæmt markaðs-
verði afurðanna í ár. Enda
hefur tekjzt um það samkomu-
lag á milli útvegsmanna og
sjómanna annars vegar og
síldarverksmiðjanna hins veg-
ar, að verðhækkun sú, sem
orðið hefur síðan samningarn-
ir voru gerðir á s.l. vetri, verði
öll til að byrja með lögð f
sameiginlegan sjóð, en ekki
ráðstafað að svo komnu máli,
fyrr en þá síðar. Þó er það
ekki talið útilokað að núgild-
andi verð verði hækkað með
framlögum úr sjóðnum, strax
við endalok vertíðar, því það
ber öllum saman um, að
norska verðið væri all miklu
hærra, ef ekki hefði verið
samið svo snemma í vetur um
verðið á síldinni. Þessar stað-
reyndir ber líka að hafa í
huga við samanburð á hörsku
og íslenzku bræðslusíldarverði
í ár. Ekki væri nú hátt áætl-
að, þó gizkað væri á, að lönd-
unarkostnaður norsku verk-
smiðjanna, ásamt hærra kaup-
gjaldi við vinnsluna, næmi
rúmum 10,00 kr. íslenzkum á
síldarmál, en sé svo, þá erum
við komnir með íslenzka verð-
ið upp í það sem minnihluti
Verðlagsráðs taldi vera sann-
gjarnt verð eftir ástæðum kr.
253,00 fyrir málið af síldinni
upp til hópa.
Og hvað segja
staðreyndirnar?
Þær segja að hagnaður
norsku síldarverksmiðjanna
af rekstrinum hafi verið góð-
ur árið 1964, þrátt fyrir að
þær greiddu þá mikið hærra
verð en íslenzku bræðslurnar,
og þó tekið sé fullt tillit til
þeirra sérstöku aðstæðna, sem
Framhald á 9. siðu.
Verð kr. J4.360.00
Fararstjóri: Gestur Þorgrímsson.
Ferðir, hótel, matur og leiðsögn innifalin í
verði. Aðeins morgunmatur í Kaupmannahöfn.
Ferðir til Istanbul, Odessa, og innan lands gegn
vægu aukagjaldi. ÍFerðamannagjaldeyrir. 300 sól
ardagar á ári. Þægilegt loftslag. Nýtízku hótel
og gott fæði. Tryggið ykkur far í tíma. Ödýr-
ustu Rúmeníuferðir sem völ er á. Örugg farar-
stjórn. Höfum nú þegar sent yfir 50 manns.
Ferðaáætlun: 29. júK: Flogið til Kaupmanna-
hafnar og dvalið þar 2 daga. 31. júlí: Farið með
ferju til Malmö og flogið samdægurs til Con-
stanta og ekið, til Mamaia baðstrandarinnar við
Svartahaf og dvalið þar f hálfan mánuð á hótel
Doina. 14. ágúst: Farið frá Mamaia til Constanta
og flogið til Malmö en þaðan farið með ferju
til Kaupmannahafnar og dvalið þar 6 daga. 19.
ágúst: Flogið til íslands.
LA N DS9N h
i
gt&Mt tBú. .ffft
CONSUL CORTINA
bllaleiga
magnúsap
sklpholtl 21
sfmar: S1190-2118S i
*Haukur ^uðmundóóon
HEIMASÍMl 21037
CALLABUXUR
á telpur og drengj í öllum stærðum.
Verzlunin Ó.L.
Traðarkotssundi '(á móti Þjóðleikhúsinu).
G*eS*
S A L T
CEREBOS í
HANDHÆGU BLÁU DÓSUNUM
HEIMSÞEKKT GÆÐAVARA
Messrs. Kristján Ó. Skaefjörð Limited.
Póst Box 411. REYK.TAVÍK, Iceland
*