Þjóðviljinn - 06.07.1965, Blaðsíða 8

g SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 6. júlí 1965.

• Margt skemmtilegt hefur
verið haft eftir hinu kunna
leikritaskáldi Bernard Shaw t.
d. barst honum eitt sinn heim-
boð frá brezkri aðalsfrú:
,.Frú X mun verða heima
milli klukkan 5-7 á föstudag".
Skáldið sendi boðskortið aft-
ur til baka með þessum við-
auka:
,,Það mun Bernard Shaw
verða líka“.
• Öðru sinni var Shaw spurð-
ur að því, hvar hann helzt viidi
dveljast, þegar hann hyrfi af
þessari jörð, svaraði hann:
„Hvað viðvíkur loftslagi kysi
ég himnaríki, en það er
skemmtilegri félagsskapur í
helvíti."
-• Alþýðubl.-órar
• Illt er það og, að textinn er
settur þannig inn á myndina
að illsjáanlegt er á köflum og
ágætt að jafnaði.
(Alþýðubl. — H. E.)
• Tala menn ekki
ensku í Himnaríki
® Fyrirtæki þetta seldi m. a.
grammófónplötur. þar sem
heyra mátti rödd Jesú Krists
og kvaðst King hafa náð rödd
hans inn á plöturnar gegnum
miðil.
Plötur þessar seldust í miklu
upplagi, en svo fór einhver að
brjóta heilann um það, hvort
verið gæti að Kristur talaði
svona reiprennandi ensku....
(Alþýðublaðið, laugardag).
• Nýtt blað
Samherji
• Nýtt rit hefur nú bætzt í
Æ>laðahópinn. Það er Samherji
sem gefinn er út af Kaupfélagi
Héraðsbúa, og er fyrsta blað
sem kemur út á Fljótsdalshér-
aði. Samherji hefur komið út
áður sem starfsmannablað
KHB, en haslar sér nú völl á
breiðari grundvelli.
Af Samherja eiga að koma
út á þessu ári tvö til þrjú hefti
og fer framtíðarútkoma að
sjálfsögðu mikið eftir þvf hvaða
viðtökur ritið fær nú.
Ritstjóri er Jón Kristjánsson-
Nesprent prentaði.
Af efni þessa fyrsta heftis
má nefna: Grein um mjólkur-
samlag KHB, Friðrik Jónsson
form., félagsstjórnar ritar grein
um framtíðar áætlanir KHB,
gamansöm ferðasaga eft.ir E:n-
ar Eiríksson, rætt við stór-
bónda á Jökuldal, lausavísur
og kvæði, ásamt miklu öðru
efni. Mikið af myndum er í
heftinu, en ljósmyndari er
Sveinn Guðmundsson.
Þetta fyrsta hefti spáir góðu
um framhaldið, og er ekki að
efa að ritið verður vinsælt af
Héraðsbúurri og öðrum sem á-
huga hafa á Austurlandi.
# Mistök
• Einhverjir góðir menn tóku
sig til og dubbuðu mig til höf-
undar að þýddri og endursagðri
grein um afrískar bókmenntir
er birtist hér í blaðinu á sunnu
dag.
Ég þakka þessa velvild, en
neyðist engu að síður til að
koma á framfæri leiðréttingu á
þessum mistökum.
Arni Bergmann.
• Sá, sem aðeins ætlar að
segja sannleikann getur sagt
heilmikið í stuttu máli.
— Steele.
• Þótt við förum heimsend-
anna á milli í leit að fegurð-
inni, munum við ekki finna
hana, nema við berum hana
innra með okkur sjálfum.
— Emerson.
• Brúðkaup
• Laugardaginn 19. júní voru
gefin saman í hjónaband af
séra Þorsteini Björnssyni ung-
frú Sonja Sigurjónsdóttir og
Jackey Eugene Christwell lrá
Brent Alabama.
(Ljósm. Þóris, Laugaveg 20B).
• Nýlega voru gefin saman í
hjónaband í Dómkirkjunni af
séra Hjalta Guðmundssyni ung-
frú Helga Sigþórsdóttir og
Guðmundur Ingólfsson. Heimili
þeirra verður að Ljósvallagotu
14.
(Ljósm. Þóris, Laugaveg 20B).
• Nýlega verða gefin sam-
an í Dómkirkjunni af séra
Hjalta Guðmundssyni ungfrú
Kristín Brashier Magnúsdóttir
stud. phiiol., Miklubraut 44 og
Leon James Arundel, M.A.-,
A.A.P.S.W., Englandi.
• Nýlega voru gefin saman í
hjónaband af séra Sigurði
Hauki Guðjónssyni ungfrú Ey-
rún Þorsteinsdóttir og Guð-
mundur Hanning Kristinsson.
Heimili þeirra verður að
Bugðulæk 17.
(Ljósm. Þóris, Laugaveg 20B).
• Nýlega voru gefin saman í
hjónaband í Langholtskirkju af
séra Árelíusi Níelssyni ungfrú
Arndís Steinþórsdóttir og Bald-
ur Baldvinsson. Heimili þeirra
verður að Skeiðarvogi 125. —
(Ljósm. Þóris, Laugaveg 20B).
• Húss
• Það fór víst fram hjá okkur
síðast, að hafinn er nýr þáttur
um daglegt mál og er hann í
umsjón Svavars Sigmundsson-
ar. Máske eiga þau mistök sér
dularfullar rætur í undirvxt-
undinni — við blaðamenn ber-
um víst töluverða ábyrgð á
„daglegu máli‘‘ og frammistað-
an er ekki alltaf upp á marga
fiska — máske er okkur það á
móti skapi, að fróðir menn séu
að minna okkur á vandvirkni
og sjálfsaga.
Björn Þorsteinsson, vinsæll
útvarpsmaður, flytur erindi
með tónlist um Jóhann Húss,
en nú mun hálf sjötta öld lið-
in síðan þessi ágæti baráttu-
maður var réttaður.
Og það er í kvöld sem fram-
haldsleikritið um Bólu-Hjálmar
lýkur. Líklega hefur Gunnar
M. Magnúss haft allgott ermdi
af erfiði sínu, þrátt fyrir ýmsa
galla leikritsins. — Hann hefur
í því formi sem nú er talið að-
gengilegast rifjað upp ýmsa þá
hluti sem sjálfsagt er að minna
fólk á sem oftast.
Guðmundur Jónsson er með
þátt með ,,misléttri“ músik.
Hvað skyldi það nú vera?
13.00 Við vinnuna.
15.00 Miðdegisútvarp: Þjóðleik-
húskórinn syngur. Danska út-
varpshljómsveitin leikur Hei-
ios-forleikinn op. 17 eftir G.
Nielsen; Tuxen stjórnar.. Li-
patti og hátíðarhljómsv. í
Luzern leika píanókonsert nr.
21 eftir Mozart. Christ, Maj-
kut, Berry, kammerkórinn og
sinfóníusveitin í Vín flytja
Litla frímúrarakantötu (K623)
eftir Mozart. Gina Bachauer
leikur á píanó valsa op. 39
eftir Brahms.
16.30 Síðdegisútvarp: Peter,
Paul og Mary, Delta Rhythm
Boys og hljómsv. Alfreds
Hause sjá hlustendum fyrir
söng og hljóðfæraleik.
17.00 Endurtekið tónlistarefni.
18.30 Harmonikulög.
20.00 Daglegt mál Svavar Sig-
mundsson stud. mag. flyítur
þáttinn.
20.05 Barn fiðlarans, sinfó'aískt
ljóð eftir Leos Janacek., Fíl-
harmoníusv. í Bmo leskur;
Bakala stj.
20.15 Siðbótarmaðurinn Jlöhann
Húss. Bjöm Þorsteinsson
sagnfræðingur fly+ur ; erindi
með tónlist.
20.40 Sónata nr. 3 fyrirffiðlu og
píanó op. 12 nr. 3 e0ár Beet-
hoven. Horini og 'Firkusny
leika.
21.00 Þriðjudagsleikritið Herr-
ans hjörð eftir Gunnar M.
Magnúss. Leikstjóri: Ævar
R. Kvaran. TíundS þáttur og
hinn siðasti: Ljóa á skari.
21.35 Hjálmai-smirming Ævar
R. Kvaran le9 ljóð ort um
Bóluhjálmar látinn, svo og
nokkur kvæði eftir Hjálmar,
er samin hafa/ verið lög við.
Karlakórinn Fóstbræður og
Kristinn Haillsson syngja.
Kjartan Hjálmarsson kveður
stemmu, sem kennd er við
Bólu-Hjálmar.
22.10 Kvöldsagan: Vomætur.
22.30 Syngdu meðan sólin skín.
Guðm. Jónsson stjómar þælti
með misléttri músik.
23.15 Dagskrárlok.
• Ræningjarnir tveir
• Peron fyrrverandi forseti Argentínu hélt eitt sinn boð inni.
Við það tækifæri klæddist kona hans Eva mjög flegnum kjól og
um hálsinn hafði hún gullfesti, sem í hékk kross settur gim-
steinum og perlum.
Prestur nokkur, sem stóð henni á vinstri hönd horfði á barm
hennar með mikilli athygli.
— Eruð þér að dást að krossinum mínum, æruverðugi faðir?
spurði forsetafrúin.
— Nei, frekar að hinum tveim ræningjum, svaraði hann djarfi
pres'tur.
„Ilja Grígorév. Erenbúrg,
stúdent1’. Verst að ég skyldi
ekki sjá þessa skýrslu fyrr en
eftir hálfa öld: þá hefði ég !ík-
lega orðið stoltur af því að
hann hélt mig vera stúdent.
Mér hefur reynzt erfitt að
rifja upp ýmis smáatriði frá
dvöl minni í Poltava; en sem
oftar komu skjalasöfn lög-
reglunnar til hjálpar: „Afrit af
bréfi frá Ilju Grígorévítsj Er-
enbúrg, nú undir eftirliti í
Pcltövu. Bréfið fengið frá
erindrekum vorum. Dagsett
20. september 1908 til Símu
£ Kíef. — „Heiðraði félagi.
Sendi nokkrar upplýsingar um
félagana í Poltövu. Hér eru
tveir—þrír leshringir, engir
starfskraftar. Ástandið yfirleitt
sorglegt. Það er að minnsta
kosti hlægilegt að tala um
ráðstefnu við slík skilyrði. Ég
sem „bolséviki" fékk lengi vel
ekki að vera með, já og núna
sit ég á‘ fundum sem „undan-
tekning". Gott væri ef þið
senduð nokkra tugi af „öreiga
Suðurlandsins" ásamt nýjum
fréttum af ykkar högum“.
Ég man ekki lengur hver
Síma var, en ég minnist þess,
að í Poltava var mensévika-
deild, og þar sem ég var bolsá-
viki og þar að auki bráðungur
og furðulega ósvífinn, þá skaut
ég skelk í bringu einum in-
dælum, veiklulegum mensévika
með Tsjékhofskegg, sem hafði
að orðtaki: „Þetta er sko ekki
hægt, það er ómögulegt svona
atlt í einu . . .“ Samt sem áð-
ur tókst mér að ná sambandi
við þrjá bolsévika, sem unnu
á járnbrautarverkstæði, og
skrifa tvö flugrit.
Ég átti að koma á lögreglu-
stöðina einu sinni í viku, en
„eftirlitið“ lét sér það ekki
nægja, öðru hvoru heilsaði
lögreglan upp á mig, vakti
mig fyrir allar aldir, barði á
glugga á næturnar. Þegar ég
einhverju sinni kom heim sá
ég lögregluþjón með hettu á
höfði sitja á rúmi mínu. „Þú
ert á fartinni" sagði hann á-
sakandi, tók af borðinu stíla-
bók — glósur úr ,,Sögu heim-
spekinnar“ eftir Kuno Fisoher,
— batt snyrtilega um bækur
mínar með snæri og hafði á
brott með sér.
Brave skraddari' bað mig
snöktandi að fara úr herberg-
inu: lögreglan hafði sagt hon-
um, að hann myndi verða
fyrir miklum óþægindum ef
hann segði mér ekki upp. Aft-
ur hófst hin niðurlægjandi leit
að húsnæði. Eftir þrjá eða
fjóra daga fann ég þægilegt
herbergi, og húsráðandi svar-
aði aðvörun minni hlæjandi:
„Ég er sjá'lfur undir eftir-
liti“. . . Hann hafði samúð
með þjóðbyltingarmönnum, og
á næturnar deildum við um
hlutverk einstaklingsins í sög-
unni; stundum rufu lögreglu-
heimsóknir samræður okkar.
Frændi minn bauð mér að
hlusta á málaferli fyrir hér-
aðsdómi; hann skyldi verja
einhvern mannaumingja, sem
var ákærður fyrir þjófnað. Ég
tók að venja komur mínar í
dómshúsið, mér fannst mála-
ferli miklu fróðlegri en skáld-
sögur. Ég vissi að líf fólksins
var erfitt, mundi bragga Kha-
movníki verksmiðjurnar, hafði
séð gististaði fyrir fá-
tæklinga, næturkrár, fyllirafta,
grimma menn og fáfróða,
fangelsi. En allt þetta var
séð utanfrá, fyrir dómstólun-
um Cpnuðust hinsvegar fyrir
mér hjörtu mannanna. Af
hverju drap þessi hægláta,
hógværa bóndakona nágranna
sinn á dýrslegan hátt? Af
hverju skar þessi gamli maður
á háls stjúpdóttur sína, sem
hann lifði með? Af hverju
trúði fólk þessum bólugrafna,
forljóta kraftaverkamanni?
Af hverju eru mennirnir fullir
af fáfræði, fordómum, ofsa-
fengnum og sjálfum þeim ó-
skiljanlegum ástríðum? Áður
vissi ég að til er „grunnur" og
„yfirbygging", en í Poltava
fór ég fyrst að hugsa um ljót-
leika og um leið styrkleika
„yfirbyggingarinnar”. Áður
fannst mér að breyta mætti
mönnunum á einum sólarhring,
það þyrfti ekki annað en ör-
eigarnir tækju valdið í sínar
hendur. Þegar ég heyrði játn-
ingar hinna ákærðu og frá-
sagnir vitnanna, skildi ég að
þetta er ekki svo einfalt. Ég
fékk mér sögur Tsjékhofs á
bókasafninu.
Mér tókst ekki að dvelja
nema mánuð í Poltövu. Lög-
reglustjórinn kailaði mig fyrir
sig og sagði, að ég yrði að
yfirgefa borgina. „Hvert viljið
þér halda?" Ég gaf það svar,
sem mér kom fyrst í hug: „Til
Smolensk“.
Ég vissi ekki að ég myndi
auka á vandræði yfirvaldanna
í Smolensk. R. Ostrovskaja,
sem starfar við skjalasafn
Smolensk-borgar, sendi mér
fyrir skömmu afrit af ýmsum
skjölum. Það kemur á daginn,
að Nésterof höfuðsmaður hefur
tilkynnt starfsbróður sínum í
Smolensk, Gromyko hershöfð-
ingja, að „Ilja Grígorév. Eren-
búrg, fyrrv. stúdent, hafi þann
10. nóv. samþykkt að kjósa
sér Smolensk að dvalarstað,
og hefur lögreglustjórinn f
Poltava afhent honum leyfis-
bréf þangað“. Nésterof höf-
uðsmaður aðvarar jafnframt
Gromyko hershöfðingja: „Með-
an ofangreindur Erenbúrg
dvaldi í Poltava, tókst honum
að ná sambandi við flokks-
deild Rússneska sósíaldemó-
kratíska verkamannaflokksins
á staðnum.“ Tuttugasta og
fjórða nóvember gaf yfirmað-
ur öryggislögreglunnar í Smo-
lensk út skipun þess efnis, að
honum verði án tafar tilkynnt
koma mín til Smolensk. Það
var lengi leitað að mér þar.
Frá Poltava hélt ég til Kíef
og var þar í viku í Ieyfisleysi.
Ég þurfti að skipta um gisti-
stað hverja nótt. Eitt kvöld
barði ég lengi að dyrum fbúð-
ar, sem mér hafði verið vísað
á, en árangurslaust. Má' vera
að ég hafi ekki skrifað rétt
heimilisfangið. Ég þrammaði
eftir Bíbíkofbúlevarðinum. Það
var kalt, blautar snjóflygsur
féllu til jarðar. Á móti mér
kom ung stúlka á sumarskóm.
„Ertu með?, kal'laði hún til
mín. Ég afþakkaði. Klukku-
stund síðar hittumst við aftur;
hún skildi, að mig vantaði
gististað, fylgdi mér til her-
bergis síns, — „hér hlýnar þér,
sagði hún og gaf mér sígar-
ettupakka (ég reykti ekki, en
neitaði aldrei sígarettu), en
sjálf, fór hún út á götu að
leita að viðskiptavini.
(Meðal gleðikvenna eru marg-
ar konur, sem ekki hafa týnt
niður góðu hjartalagi. Þetta
skildi ftalski kvikmyndastjór-
inn Fellini, þegar hann vann
að „Notti di Cabiria". Ég hef
séð síðustu mynd hans „Hið
ljúfa líf“, einstaklega miskunn-
arlaus kvikmynd, hið hlýlega,
mannlega í henni er það, þegar
rómversk gleðikona af góð-
vild sinni skýtur skjólshúsi yf-
ir ríka, hrjáða elskendur.)
Sömu erfiðleikar biðu mín
í Moskvu. Ég gat ekki farið
heim, og vissi ekki hvar ég
gæti höfði haliað. Ég neyddist
til að leita uppi kunningja sem
ekki voru tengdir neðanjarðar-
hre.yfingunni, hina svonefndu
,.fylgifiska“. Einn skólabróð-
ir minn varð firnalega skelk-
aður þegar hann sá mig, sagð-
ist vera að gangast undir stúd-
entsþróf, sagði ég rnætti ekki
eyðileggja alla framtíð hans,
1
l
i
á