Þjóðviljinn - 13.11.1965, Blaðsíða 3
ÍSaHgarðagujf S& Bfiswöá** 33965 — t5áOBSÍí
ar — s&tfv 3
Enn einn lifandi kyndill
A þriðjudag-skvöld vætti 22 ára gamall bandarískur friðarsinni.
Roger La Porte, föt sín í benzíni á torginu fyrir framan aðal-
stöðvar SÞ í New York, bar eld að og stóð brátt í Ijósum log-
um. Hann heyrðist hrópa áður en hann hné til jarðar að hann
væri á móti öllum striðum. Roger La Porte sem starfaði í sam-
tökum kaþólskra. „Catholic Workers“, Iézt í fyrradag í sjúkra-
húsi. — Myndin sýnjr Iögreglumann skoða sviðnar fatatætlur
sem eftir urðu á sjálfsmorðsstaðnum.
Vi&rævur Frakka
<ig V-Þjóðverja
PARÍS 12/11 — Heimsókn
franska utanríkisráðherrans Co-
uve de Murville til Moskvu á
dögunum var helzta málið, sem
raett var í dag á fundi utan-
'ríkisráðherra Frakka og Vestur-
Þjóðverja.
Gerhard Schröder utanríkis-
ráðherra Vestur-Þýzkalands kom
í dag til Parísar til hins venju-
bundna fundar við starfsbróð-
ur sinn, sem ákveðinn er i vin-
áttusáttmála Vestur-Þjóðverja
og Frakka frá 1963.
Þýzki utanríkisráðherrann
sagði eftir fund þeirra í dag
LONDON 12/11 —• Brezki
Verkamannaflokkurinn vann
sigur í aukakosningum í Erith
Crayford kjördæmi utan við
Dondon í gær eins og búizt
hafði verið við.
Þar með jók ríkisstjórnin
meirihluta sinn í neðri málstof'
unni úr einu atkvæði í tvö.
Liðsauki sendur
til S-Vietnams
AUSTIN, TEXAS 12/11 —
Varnarmálaráðherra Bandaríkj-
anna Robert McNamara skýrði
frá þvi í gærkvöld, að Bandarík-
in mundu senda liðsauka til S-
Vietnam sem skjótast, en neitaði
að upplýsa hve mikill þessi liðs-
auki yrði.
McNamara skýrði frá þessu á
blaðamannafundi eftir að hann.
Dean Rusk og fleiri helztu ráð-
gjafar Johnson forseta höfðu
rætt alþjóðamál á LBJ búgarðin-
um í Texas.
Núna hafa Bandaríkin 160.000
manns undir vopnum í Suður-
Vietnam og búizt er við að þeir
muni brátt fjölga í liðisínuuppi
225 þúsund manns.
Hægt er að framkvæma þá
fjölgun án þess að nauðsynlegt
verði að grípa til sérstakrar
frekari herkvaðningar nýliða.
Vamarmálaráðuneyti Banda-
rfkjanna skýrði frá því í gær-
kvöld að frá því i desember ’61
að einnig hefði verið rætt um
sambandið milli rikja í austri
og vestri og ákveðin atriði í
málefnum Þýzkalands.
Við komuna til Parísar í dag
sagði Schröder að Frakkland og
Vestur-Þýzkaland ættu við mörg
flókin vandamál að stríða, en
bætti því...yið» að í. Eyrópu mætti
finna einingu í hugmyndum um
Evrópu.
Stjórnmálamenn í Frakklandi
segja að Schröder sé fyrst og
fremst kominn til bess aðheyra
hljóðið í frönsku stjórninni um
óskir Þjóðverja um meiri völd
sér til handa í kjamorkuvörn-
um Nató.
Einnig er talið að rætt verði
um Efnahagsbandalagið, þó rík-
in séu á öndverðum meiði um
það ekki síður en Nató.
Þó ríkin séu mjög ósammála
leggur Ludwig Erhard forsætis-
ráöherra Vestur-Þýzkalands
mjög mikla áherzlu á þýðingu
vináttusáttmálans og telur að
reyna verði að nýta alla mögu-
leika, sem í hon.um felast.
Handtaka
J ÓHANNES ARBORG 12/11 —
Yfirmaður öryggislögreglu Suð-
ur-Afríku hefur skýrt frá því
að Abraham Fischer. sem lög-
reglan hefur leitað síðan í janú-
ar síðastliðnum. hafi verið
handtekinn í fyrrakvöld skammt
frá heimilj sínu í Jóhannesar-
borg.
Lögreglustjórinn skýrði frá
því að Fischer verði leiddur fyr-
ir rétt einhvern næstu daga, en
honum er gefið að sök að hafa
verið leiðtogi í neðanjarðar-
starfsemi kommúnista í Suð-!
ur-Afríku,
hefðu yfir 1000 bandarískir her-
menn fallið í S-Vietnam og á
sama tíma hafa 5300 særzt í bar-
dögum. Af þeim særðust 3800 á
þessu ári.
1 fréttum frá Saigon er skýrt
frá því að í morgun hafi Víet-
kong gert harða hríð að banda-
rískri herdeild sem verndar svo-
nefndan ríkisveg númer 13 í u.
þ. b. 65 kílómetra fjarlægð norð-
vestur af Saigon.
Orustan hefur staðið í allan
dag og höfðu bandaríski og s-
víetnamski flugherinn gert 43
sprengjuflugvélaárásir á þjóð-
frelsisherinn á þessu svæði er
hann hörfaði undan.
Þessi árás staðfestir þá skoðun
bandarískra herforingja að Víet-
kongherinn hafi hætt við skæru-
hemað í bili og tekið aftur upp
hemaðaraðgerðir í stærri stíl.
þróunarráð
NEW YORK 12/11 — Efnahags-
nefnd allsherjarþings Samein-
uðu þjóðanna ákvað í gærkvöld
að sameina tæknilega aðstoðar-
áætlun SÞ og hinn svonefnda
sérsjóð þeirra og mynda nýja
deild þróunarráð Sameinuðu
þjóðanna, sem sameini alla að-
stoð samtakanna við þróunar-
þjóðir.
37 fulltrúa ráð á að stjóma
nýju deildinni og skipi það 19
fulltrúar vanþróaðra ríkja og
18 frá iðnaðarlöndum.
Höfuðstöðvar deildarinnar
verða til skiptis í ýmsum þeim
löndum sem em þátttakendur I
þróunarhjálpinni.
Krafízt valdbeitíngar Breta
Framhald af 1. síðu.
esíu sæu ekki þann möguleika
sem gæti komið upp. að Rauði
herinn kæmi með bláa hjálma
til landsins. (Gæzlusveitir SÞ
hafa bláa hjálma.)
Leiðtogi íhaldsmanna, Ed-
vvard Heath lýsti opinberlcga
stuðningi flokks sín.s við stefnu
stjómarinnar í Ródesíu, en það
er kunnugt að sterk öfl í I-
haldsflokknum vilja ekki taka
jafn ákveðna afstöðu og eru
mótfallin efnahagslegum þvlng-
unum.
Heath lýsti því yfir í sjón-
varpsviðtali í gærkvöldi, að hann
væri í miklum vafa um réttmæti
þess að banna innflutning á tó-
baki frá Ródesíu, en það mundi
hafa afdrifaríkar aflciðingar fyr-
ir efnahagslíf í nýlendunni.
TRYCGINCAFÓLK
Vér viljum ráða nú þegar, eða sem allra fyrst, karlmenn
eða kvenfólk til að annast tryggingastörf í Reykjavík.
Um heilsdagsstörf er að ræða, hhita úr degi eða auka
störf. — Eftir reynslu undanfarinna ára eru möguleikar á
góðum tekjum.
Upplýsingar og umsóknareyðuhlöð veitir Söludeild. —
Upplýsingar ekki gefnar í síma.
SAMVI
Andspyrna
Fjölmargar ríkisstjómir um
víða veröld hafa þegar lýst því
yfir, að þær viðurkenni ekki rík-
isstjórnina í Salisbury og muni
kalla sendimenn sína þaðan.
Johnson Bandaríkjaforseti hef-
ur fyrirskipað að utanríkisráðu-
neytið skuli eiga nána samvinnu
við brezku stjómina um efna-
hagslegar ráðstafanir gegn Ród-
esíu.
Verwoerd forsætisráðherra S-
Afríku lýsti því yfir í gærkvöld,
að stjóm hans mundi halda eðli-
legum tengslum við stjómina í
Ródesíu.
Hann kvað það mjög óheppi-
legt að Ródesíumálið hefði ver-
ið gert að alþjóðamáli, því raun-
verulega kæmi þetta aðeins Ród-
esíu og Bretlandi við.
✓
Ródesia
Stjóm Ian Smith skálaði :
kampavíni í dag og fór síðan að
ræða hvaða gagnráðstafanir bæri
að gera vegna efnahagsaðgerða
Breta og annarra.
Talað er um eftirlit með hrís-
grjónasölu í landinu, en þau
em aðalfæða blökkumanna, út
flutningsreglur og nauðsyn þess
að spara ýmsar vörur og
skammta fyrst og fremst benzín
og olíu.
Allt var með kyrrum kjömm
í Salisbury í dag. En hvork
blöð né útvarp skýrðu frá við
brögðum umheimsins
Síðustu fréttir
Öryggisráðið samþykkti íkvöld
ályktun, þar sem því er lýst yfir
að stjómin í Ródesíu sé ólögleg
og skorað er á öll ríki að viður-
kenna hana ekki né veita Ródes
íu nokkurn stuðning.
Ályktun yar samþykkt með 1
atV væðum. Enginn greiddi atkv
gegn henni, en fulltrúi Frakk
lands greiddi ekki atkvæði
þeirri forsendu að málið væn
’nnanríkismál Stóra-Bretlands o
því öryggisráðinu óviðkomandi.
Stewart utanríicisráöherra Eng
lands hefur lýst ánægju sinn
með þessa ályktun.
Þá er það orðið sevnf'Sengi
hefur verið Ijóst að verða
vildL Evrópsku landnemam-
ir í Ródesíu hafa sagt sig
úr lögum við stjóm Hennar
Hátignar. Að svo færi var
þegar víst eftir viðræður
Smiths og Wilsons í Londom
í síðasta mánuði. Þegar hann
hélt heimleiðis til Salisbury
sagði einn helzti stjómmálar-
ritari brezkra blaða að hann
færi með þann kyndil sem
kveikt gæti bál um gervalla
Afrfku“. Viðbrögðin við „ein-
hliða sjálfstæðisyfirlýsingu“
Smiths og félaga hafa einnig
orðið þau sem við mátti bú-
ast. Brezka stjómin hefur
lýst þá uppreisnarmenn, óal-
andi og óferjandi, rekið þá
af sterlingssvæðinu. fryst inni-
eignir Ródesíustjómar í Eng-
landsbanka, ógilt gerðirþeirra
og gjöminga, sett hömlur á
esÉu — eirns og neyndar fyrir
öllum sem veitt hafa honum
viðnám — hlýtur einnig að
vékja grun nrm að stjóm hans
sé ekki reiðubúin til að láta
kné fyílgja kviði í viðskipt-
um við hin „óttaslegrm smá-
menni“ í Salisibury, eins og
hann kallaði Smith og fé-
laga í sjónvarpsræðu sinni í
íyrradag.
Það var stefna Verkamanna-
flokksins að veita þjóð
Ródesíu sjálfstæði á grund-
velli jafnréttis og lýðræðis
sem henni yrði tryggt í nýrri
stjómarskrá. í viðræðunum
við Smith hafði hann hins
vegar slákað svo mikið til,
að hann vildi fallast á að
málið yrði leyst án þess að
lausnin yrði lögð undir at-
kvæði allra fbúa nýlendunn-
ar. Það var líka yfirlýst stefna
Þorskur og mannfóSk
viðskipti við þá, bannað
vopnasölu til þeirra og kaup
á sumum helztu afurðum
þeirra, tóbaki og sykri. Mörg
ríki hafa þegar lýst yfir að
þau muni ekki viðurkenna
sjálfstæði Ródesíu, en ekk-
ert enn orðið til að veita
stjóm Smiths viðurkenningu
sem umboðshafa fullvalda
ríkis, þótt hún geti sjálfsagt
eftir sem áður reitt sig á
stuðning þeirra tveggja ríkja,
sem ein hafa orðið til 'þess á
vettvangi Sameinuðu þjóð-
anna að veita henni fulltingi,
Portúgals og Suður-Afríku.
Það er yfirlýst stefna Wilsons
að knýja uppreisnarmennina
í Salisbury til undanhalds
með þeim refsiaðgerðum sem
áður vom nefndar og hann
sagði leiðtogum Afríkuríkja
sem hann. hitti á heimleið
frá Salisbury um fyrri hélgi
að Bretar myndu ekki beita
hervaldi „til að ráða fram úr
því ástandi sem koma myndi
upp eftir ólöglega sjálfstæðis-
yfirlýsingu“.
Hvaða horfur em á því að
refsiaðgerðir af því tagi
sem brezka stjómin hefur
bcðað geti komið Smith og
félögum á kné? Ef þeim yrði
framfylgt af festu myndu þau
vafalaust valda Ródesíustjóm
ýmsum erfiðleikum, en öllum
sem til þekkja ber saman um
að því fer mjög fjarri að þær
myndu nægja til að buga
hana. Bæði er það að reynsl-
an af staðfestu vesturveld-
anna í slíkum málum þegar
viðskiptahagsmunir em ann-
ars vegar er slík að eðlilegt
er menn efist um að hugur
fylgi máli nú fremur en
endranær, og hitt að Ródes-
íustjóm hauka í homi þar
sem em Verwoerd og Salazar.
Þess munu heldur engin
dæmi að slíkar refsiaðgerðir
hafi ráðið úrslitum mála.
Svo vill til að einmitt þessa
dagana era liðin 30 ár síðan
Þjóðabandalagið gerði fræga
sambykkt um viðskiptabann
á ítalíu í refsiskyni fyrir
stríð þeirra gegn Afríku-
mönnum í Eþfópíu. Sú sam-
þykkt varð banabiti Þjóða-
bandalagsins og þótt margt
breytist á þrem áratugum má
vel hafa hana í huga. Það
vekur líka gmn um að minna
búi að baki orðum hins kot-
roskna forsætisráðherra Breta
en hann vildi vera láta f ræð-
um sínum á þingi og f sjón-
varpi í fyrradag, að hann
boðaði ekki þá ráðstöfun sem
ein myndi gera Smith og fé-
lögum erfiðara fyrir en abar
hinar saman: Hann minntist
ekki einu orði á að bönnuð
yrði sala olíu til Ródesíu.
Olíulausir myndu Smith og
félagar verða á skömmum
tíma hjálparvana; flugvélar
þeirra, skriðdrekar og önnur
vopn ónýit járnamsl og Bret-
um er það innan handar að
kka fyrir olíustrauminn til
Ródesíu; auðhringar þeirra og
Bandaríkjamanna ráða yfir
öllum þeim olíulindum sem
um er að ræða. Stöðugt und-
anhalr’ Wilsons íyrir evr-
ópska minnihlutanum f Ród-
að brezka stjómin myndi
beita öllu sfnu valdi, og þá
einnig hervaldi, til að tryggja
íbúum Ródesíu þau sömu
kjör og. Bretar hafa neyðzt
til að veita nær öllum öðrum
nýlenduþjóðum sínum. Hann
afturkallaði þann ásetning,
„að þarflausu“ („New States-
man”), enda þótt vita mætti
að ótti við valdbeitingu af því
tagi væri það eina sem hald-
ið gæti aftur af „smámenn-
unum“ í Salisbury. ;,Herra
Wilson hefur lotið of lágt
með því að aftaka með öllu
að herliði verði beitt hvað
sem fyrir kemur", sagði„Ob-
server“ í fOTystugrein á
sunnudaginn. Það gætí. virzt
vera vegna gagnrýni afþessu
tagi að hann gerði þessa aft-
urköllun sína skilorðsbundna
í gær: Brezka stjómin myndi
fús að senda herlið til Ród-
esíu ef brezki landstjórinn
þar bæði um það til að halda
uppi lögum og reglu. En
landstjórinn er sjálfur úr
hópi hinna evrópsku land-
nema og væri ólíklegur til
að biðja um slfka aðstoð
brezks herliðs nema her og
lögregla iþeirra ættu fullt í
fangi með að bæla niðurupp-
reisn Afríkumanna sem fyrr
eða síðar mun brjótast út, ef
þeir fá ekki rétt sinn áann-
an hátt.
Það var í samræmi við þá
ákvörðun Wilsons að
beita uppreisnarmennina í
Ródesíu ekki hervaldi hvað
sem á gengi, að hann fór
fram á að öryggisráðið yrði
kvatt saman til að Stewart
utanríkisráðherra gæti „skýrt“
fyrir þvi málin. Það varekki
farið fram á að ráðið kæmi
saman til að fjalla um „að-
gerðir vegna ógnunar við
friðinn“, eins og á er kveðið
í 7. kafla stofnskrár SÞ, enda
þótt sjaldan hafi verið meira
tilefni til þess en nú, þegar
yfir vofir að ófriðarbál kvikni
í Afríku miðri. Það ernefni-
lega augljóst að hinar ný-
frjálsu þjóðir Afríku munu
ekki horfa á það aðgerðar-
lausar að fjórar miljónir af
þeirra kyni séu hnepptar í
þá sömu fjötra sem lagðir
hafa verið á aðrar fimmtán
miljónir í Suður-Afríku. Það
kann að virðast virðingar-
vert af stórveldi að beita
ekki hernaðarmætti sínum. í
þetta sinn bregður þó svo
við að allar hinar Sameinuðu
þjóðir utan Portúgals og S-
Afríku hafa hvað eftir ann-
að hvatt Breta til að beita
hervaldi í Ródesíu til að
tryggja jafnrétti allra þegna
brezku krúnunnar þar. Bret-
ar hafa hingað til ekki hik-
að við að sýna „smámennum“
í tvo heimana — Guiana,
Kýpur, Kenía, Malaja, Aden
em nokkur nöfn frá nýliðn-
um ámm. Og reyndar er Is-
lendingum í fersku minni
þegar þeir beittu flotaveldi
sínu til verndar þeim ný-
lendum hafsins sem þeir
kváðust fyrstir hafa fundið
og numið. En þá var auð-
vitað me;ra í húfi en nú.
Þn,-=v,,„ ™-,rmfóIk — þag