Þjóðviljinn - 19.11.1965, Page 7

Fostwdagur 19. nfarmnber Í985 — &KWV1LJ1NN — StíiA. J
Frá Kauíarhöfn.. —. Myndin er írá 1957.
áratugi guil Norðurlands.
er bátur að Ianda á Siglufiröi.
Stórátaks er nú þörf í at-
vinnumálum Norðurlands
Frá því að síðasta þing Al-
þýðusambands Norðurlands var'
haldið haustið 1963, hefur hall-
að á verri hlið í atvinnumál-
um á Norðurlandi. Fiskafli
hefur farið minnkandi og þátt-
taka í fiskveiðum einnig. Jafn-
framt hefur síldveiði svo til
alveg bi-ugðizt á Norðurlands-
miðum sl. tvö sumur. Meira og
minna gtvipnuleysi hefur þjak-
að flest byggðarlögin við sjáv-
arsíðuna og hefur það áð sjálf-
sögðu. . korijjð þyngst niður á
daglaunafólkinu og aflatregð-
an í lágum tekjum sjómanna,
þeirra, sem veiðar stunda á
smábátum við Norðurland. Því
þungbærara hefur atvinnuleys-
ið o-ðið fyrir verkalýðinn í
Norðurlandi að stöðugt vaxandi
verðbólga hefur verið í landinu
og launakjör verkafólksins ver-
ið bann.ig — miðað við verð-
lag — að allir verða að fá
tækifæri ti>l mikillar vinnu ef
afkoma á að vera viðhiítandi.
Tilkoma hinna stóru nýju
fiskiskipa, sem keypt hafa ver-
ið sl. 6 til 7 ár hefur ekki orð-
ið sú lyftistöng fyrir atvinnu-
lífið í Norðurlandi, sem vænzt
var. Nokkur þessara skipa
stunduðu fiskveiðar á vetrar-
og vorvertíðum við Norður-
land og lögðu upp aflanh til
vinnslu í heimabyggð sinni. Nú
stunda þessi skip að heita öll
veiðar við Suður- og Austur-
land. allan ársins hring, og
leggja lítinn sem engan afla
upn á Norðurlandi tiil vinnslu
þar.
Ctvegur smábáta sem fiestir
^ru gerðir út af sjómönnum, og
margir af miklum vanefnum,
hefur reynzt hald og traust
fiskvinnslustöðvanna um öflun
hráefnis. og þá um 'eið aðal-
atvinpunnar í sjóþorpunum. En
vegna brömgs fiárhags hefur
endurnýjun smábétaflotans
stöðvazt og eru nú engir nýir
bátar af þe'rri gerð í byggingu.
Er bar með hætt við að fisk-
vinnslustöðvarnar, sem flestar
hafa búið við skort á hráefni
til starfsemi simnar. komi til
með að búa við enn meiri
sko-t á fiski til vinnslu, nema
gerðar verði sérstakar ráðstaf-
anir með fyrirgreiðslu hins'
opinbera til að öi-va útveginn
til að leggja upp afla á Norð-
urlandi til vinnslu þar.
Togaraútgér.ðim á Norðurlandi
hefur 2 sl. ári gengið á líkan
hátt og árin á undan, 5 af 6
togurum é. Norðurlandi hafa
gengið nokkurn veginn stöð-
ugt Hafa beir mest , verið að
Veiðum á djúpslóðum út af
Norðurlandi og aflað þar ekki
lakar en gerist þessi ár á tog-
urunum á Suðurlandi. Sum-
arafla togaranna hefur verið -
landað, og hann unninn í
heimabæjum togaraútgerðanna,'
en vetraraflinn að mestu seld-
ur ísaður á erlendan markað
vegna hins bága fiskverðs, sem
greitt er hérlendis. Fiskvinnslu-
gtöðvarnar, - sem byggðar voru
til að vinna afla togaranma á
Akureyri og Siglufirði standa
því starfilausar að mestu a'llan
ýétrartímann.
Hvað vinnslu síldar snertir,
hafa nokkrar «f síldarverk-
gerðir til umbreytingar og úr-
bóta hafa ekki verið gerðar
um árabil. Er alveg Ijóst ,að
forganga og s.tuðningur ríkis-
stjórnar verður a" koma til í
sambandi við aðgerðir til efl-
ingar atvinnu'lífinu í Norður-
landi.
Fvrri þing Alþýðusambands
Norðurlands og einstök verka-
lýðsfélö0 á Norðurlandi hafa
á undanförnum árum sent frá
sér vel rökstuddar tillögur til
úrbóta, til viðkomandi stjórn-
arvalda, en þser tillögur hafa
fæstar verið teknar til greina,
eða komizt í framkvæmd. Á sl.
3
öðrum fiskvinnslustöðvum á
Norðurlandi og Strandasýslu
næstu tvo vetur, ef at-
vinnuþörf krefur, og verði
jöfnum höndum athugað
hagkvæmni flutninga á bol-
fiski af fjarlægari miðum,
stuðningur við heimaútgerð
og aðstoð við útgerð stærri
fiskiskipa, sem flutt gætu
eigin afla langleiðis.
Ef unnt reynist fyrir for-
igöngu ríkisvaldsins að afla
markaða fyrir verulega auk-
ið magn niðursoðinna eða
niðurlagðra fisk- og síldar-
D Þing Alþýðusambands Norðurlands, sem haldið var á
Akureyri 30. og 3 1. október s.l. samþykkti ýtarlega ályktun
um atvinnumál sambandssvæðisins og er hún birt hér í heild.
□ Síðasti hluti ály'ktunarinnar eru tillögur í 1 0 liðum sem
þingið taldi að hrinda beri í framkvæmd á næstu tveimur
árum til eflingar atvinnulífinu á Norðurlandi.
smiðjunum á Norðurlandi hald-
ið uodí dálítilli síldarvinnslu
með því að flytja síld frá
veiðisvæðunum með flutninga-
skipum. Hefur þessi starfsemi
orðið kostnaðarsamari og not-
azt verr en skyldi fyrir verk-
smiðjureksturinn, að ekki var
stoín. > til samvinnu .nilli allra
verksmiðjanna á Norðurlaodi
um útvegun og reks-tur hag-
kvæmra skipa tiil flutninganna.
Síldarstöðvarnar á Norður-
landi, sem eru urn 40 talsins,
fengu. á sl. ári nær því enga
síld til söltunar, en á þessu ári
fcngu þær um fimmta hluta a,f
síldinni, sem söltuð var í sum-
ar, og varð það að nokkru fyrir
tilstuðlan þess opinbera. Bæði
á þessu og sl. ári skorti nokkuð
á að það. tækist að salta upp
í gerða samninga um saltsíld-
arsölu við viðskiptaþjóðir okk-
ar.
Eins og greint hefur verið
hér að framan, er” fiskiðnað-
arstöðvarnar á Norðurland (sem
flestum var komið upp á ár-
unum 1945 til 1958), starfslitlav
og sumar starf§lausar langtím-
um samari á hverju ári, og hin
I mikla fjárfesting, sem í þeim
liggur nýtist ekkí nema að
litlu leyti, jafnframt því, sem
verkfólkið er við þær starfar
býr stöðugt við stopula, reyt-
ingssama vinnu. Meiriháttar að-
vori tóku verkalýðssamtökin á
Norðurlandi upp beina samn-
inga við ríkisstjórnina um að-
gerðir í atvinnúmálum Norð-
urlands. Var þá gert eftirfar-
andi s.amkomu'lag í þessu efni,
sem birt var í formi yfirlýs-
ingar ríkisstjórnarinnar.
Ríkisstjórnin og verkalýðs-
samtökin, á Norðurlandi eru
sammála um nauðsyn þess að
bæta nú þegar úr alvarlegu at-
vinnuástandi á Norðurlandi
sökum langvarandi aflabrests
og hefja kerfisbundna athugun
og áætlanagerð um framtíðar-
atvinnuöryggi í þessum lands-
hluta. En samkomulag um eft-
irgreindar ráðstafanir til úr-
bóta:
afurða, verði vei-ksmiðjur á
Norðurlandi látnar sitja
fyrir um þá framleiðslu,
meðan atvinna er þar ófull-
nægjandi. Reynist verkefni
vera fyrir fleiri verksmiðj-
ur, verði stuðlað að því, að
atvinnulitlir staðir á Norð-
urlandi og Strandasýslu sitji
í íyrirrúmi um staðsetningu
þeirra.
IHagsmuna Norðlendinga
• verði vandlega gætt við þá
endurskoðun laga um afla-
tryggingasjóð, sem nú er
fyrirhuguð.
5,
1
Gert verði út á yfirstand-
iandi sfldarvertfð að minnsta
kosti eitt síldarflutningaskíp
á vegum ríkisins til þess að
gera tilraunir með flutning
söltunarsíldar til þeirra'
staða, þar sem skortur er á
atvinnu og aðstaða góð til
síldarsöltunar. Veiltur verði
sérstakur stuðningur veiði-
ski-um, sem flytja langleið-
is söltunarsíld til atvinnu-
lítilla staða.
J Leitað verði tiltækra ráða
rf»til bess að tryggja hráefni
til vinnslu í frystihúsum og
hluta, að öllu vinnufæru
fólki þar verði tryggð við-
unandi atvinna. Verði í senn
athugað úm staðsetningu
nýrra atvinnufyrirtækja á
Norðurlandi, svo sem í stál-
skipasmíði, skipaviðgerðum,
veiðarfæragerð og fleiri
greinum iðnaðar og kannað-
ur gaumgæfilega hagur nú-
verandi iðnfyrirtækja og
leitað úrræða til að tryggja
framtíð þeirra iðngreina og
vöxt. Um athugun þessa og
áætlanagerð verði höfð sam-
vinna við A.N. og samtök
sveitarfélaga á Norðuriandi.
Ríkisstjómin mun leggja á-
herzlu á að afla nauðsyn-
legs fjármagns til fram-
kvæmda væntanlegri áætlun
eftir því sem auðið er á
hverjum tímá.
7. júní 1965
F.h. ríkisstjórnar íslands
Bjarni Benediktsson,
GyRi Þ. Gíslason.
*
Var svo f framhaldi af Hess-
ari yfirlýsingu á sl. sumri
skipuð af ríkisstjórninni 5
manna nefnd, sem í eru 2 full-
trúar frá verkalýðssamtökun-
um ti'l að annast bráðabirgða-
aðgerðir til örvunar atvinnu-
lífinu í * Norðurlandi.
Þingið væntir þess að sam-
komulag þetta verði vel hald-
ið og hraðað verði svo sem
tök eru á haldgóðum athugun-
um og aðgerðum, ásamt út-
vegun nauðsynlegs fjármagns
til framkvæmda. Þá leggur
þingið áherzlu á að 5 manna
nefndinni verið fengið til ráð-
stöfunar verulegt fjérmagn til
að halda áfram aðgerðum á
þessum vetri til varnar gegn
yfirvofandi atvinnuleysi og til
að auka framleiðslustarfið.
Þingið vi'll bera fram eftir-
farandi tillögur, sem það telur
að hrinda beri í framkvæmd
á næstu tveimur árum ti'l efl-
ingar atvinnulífinu á Norður-
landi.
1
Ríkisstjórnin mun skipa
fimm manna nefnd, þar af
skul . tveir tilnefndir af
A.S.Í. og A.N., til þess að
hafa forustu um framan-
greindar skyndiaðgerðir.
Mun ríkisstjórnin gera ráð-
stafanir- til þess að tryggja
það fjármagn, sem nefndin
telur nauðsynlegt til fram-
kvæmda.
ÖÞegar á. næsta hausti verði
• hafizt handa um heildarat-
' hugun á atvinnumálum
Norðurlands og að þeirri at-
hugun lokinni undirbúin
framkvæmdaáætlun, er miði
að þeirri eflingu atvinnu-
rekstrar í þessum lands-
5
efni veitt viðbótarlán auk
venjul. Fiskveiðisjóðslána
úr Atvinnubótasjóði, svo að
lánin verði samanlagt 90%
af kostnaðarverði bátanna.
Hafin verði nú þegar und-
• búningur að endurnýjun
togaraflotans á Norðurlandi
og framkvæmdir hafnar svo
fljótt, sem nauðsynlegum
undirbúningi er lokið. Verði
sérstaklega við það miðað
að skipin henti vel til veiða
miðað við að þau landi afl-
anum a.m.k. að mestu leyti
til vinnslustöðva í landinu.
Verði um stærð, gerð og all-
an búnað skipanna kapp-
kostað að hagnýta nýjustu
reyns.lu annarra fiskveiði-
þjóða um gerð slíkra skipa.
Unnið verði kappsamlega
• að útvegun markaða fyrir
mikið magn af niðurlagðri
síld og niðursoðnum fiskaf-
urðum. Verði hafizt handa
um byggingu fleiri niður-
suðuverksmiðja á Norður-
landi, strax og sölumögu-
leikar á framleiðslunni eru
fyrir hendi.
6
Tunnuverksmiðjur ríkisins
'•verði reknar með fullum af-
köstum a.m.k. í 6—7 mán-
uði að vetrinum og komið
verði upp nauðsynlegum
tunnugeymsluhúsum við
verksmiðjurnar.
7 Haldið verði stöðugt áfram
• byggingu hafnanna á Norð-
urlandi svo þær verði sem
fyr&t góðar og öruggar fyrir
fiskiflota viðkomandi staða
og afgreiðslu farskipa.
8
Bátaútveginum á Norður-
• landi verði greiddir úr rík-
issjóði 50 aurar á hvert kg
af fiski í 1. og l.B gæða-
flokki og lagður er upp til
vinnslu á Norðurlandi og í
Strandasýslu. Einnig verði
greiddar jafnháar bætur á
sams konar fisk, sem veiði-
skip flytja sjálf eða fluttur
er u annan hátt frá þeim til
vinnslu á Norðurlandi á
tímabi'linu 1. janúar til 15.
maí.
Unnið verði að stofnun fé-
i lags allra síldarverksmiðju-
fyrirtækja og sfldarsöltun-
arfyrirtækja á Norðurlandi
til kaupa og reksturs hent-
ugra skipa til síldarflutninga
frá fjarlægum veiðisvæðum
til vinnslustöðvanna á Norð-
urlandi.
Unnið verði að því, að
byggðir verði nokkrir fi ' :-
bátar, sem vel henta til
fiskveiða við Norðurland og
sem leggi afila sinn dagleea
á land þar. Verði í þessu
Unnið verði að því með op-
• inberri aðstoð og hagkvæm-
um lánum, að skipasmíði,
bæði stálskipa og tréskipa
geti aukizt og verði fram-
kvæmd með fullkomnum
tækjum. Keppt verði að
því, að bátasmíða- og báta-
viðgerðarstöðvar verði starf-
ræktar í helztu útgerðar-
stöðvum á Norðurlandi.
9,
Tryggt verði með fram-
kvæmdum í raforkumálum,
að ávallt ,verði fyrir hendi
næg raforka, sem fullnægi
iðnaðinum á Norðurlgndi og
aukinni heimilisnotkun.
Hraðað verði framkvæmd-
um við samtengingu raf-
veitna á Norðu-landi og raf-
væðin.gu Norður-Þingeyjar-
sýslu. Gengið verði nú þegar
frá nauðsynlegum undir-
búni.ngi og útvegun fjár-
magns t;l bycgingar nýrrar
raforkustöAyar við Laxá í
ÞingeyjarsvsUi, og að því
ker ^t, að bygg'ingarfram-
kvæmdir geti hafizt á næsta
vori.
10
Starfað verði að því a
• komið verði á stofn fu'li
kominni veiðarfæragerð
Norðurlandi. og beim iðnaí
valinn staður bar. sei
þörfin telst mest fvrir slík
iðnfyrirtæk: fr- •’fvinm
legu siónarm'ð' og önnr
skilyrði eru fyrir hendi.
i