Þjóðviljinn - 23.04.1967, Blaðsíða 8
8 SlÐA — ÞJÖÐVILJINN — Sunnudagur 23. april 1967.
F EG VÆRI VIETNOMSK
ISuður-Vietnam eru hundruð fréttamanna úr öllum átt-
um, en flestir látaþeir sér nægja að segja söguna af
stríðinu eins og bandaríska herstjórnin í Saigon vill hafa
hana. — Aðeins einum þeirra blaðamanna sem farið
hafa til Saigonar í fréttaleit hefur tekizt að komast í ná-
in kynni við þá vietnömsku þjóð sem nú hefur í aldar-
fjórðung barizt fyrir frelsi sínu og fullveldi. Þetta var
franska blaðakonan Michele Ray. Það þótti sæta nokkrum
tíðindum hvernig þau kynni hófust. Hún hafði ásett sér
að aka bíl eftir Suður-Vietnam endilöngu og fannst starfs-
bræðrum hennar það mikil fífldirfska, þar sem vitað er
að Þjóðfrelsisfylkingin ræður yfir mestöllu landinu. Hún
lét þó ekki letja sig fararinnar, en það fór eins og henni
hafði verið sagt, skæruliðar handtóku hana. Menn höfðu
engar spurnir af henni í nokkrar vikur og þetta þótti sérstaklega frásagn-
arvert vegna þess að Michele var heldur óvenjulegur blaðamaður, hafði
áður en hún tók til við þann starfa verið sýningarstúlka og fyrirsæta og
menn þóttust því vita að hún væri lítt undir það harðræði búin sem henni
myndi víst í höndum illvígra skæruliða. Þegar hún birtist aftur kepptust.
því blöð og tímarit á vesturlöndum um að fá einkaleyfi til að birta frásagn-
ir hennar. Hún hafði farið til Vietnams að nokkru leyti á vegum franska
vikublaðsins „Nouvel Observateur“ sem lesendum Þjóðviljans er vel kunn-
ugt. í því hefur nú birzt það viðtal við Michele Ray sem hér fer á eftir.
„Nouvel Observateur“ spyr hana:
N. O. — Það hefur verið
sagt að eftir að skæruliðar
námu yður á brott hafi
Bandaríkjamenn látið hjá
líða að gera allt til að hafa
upp á yður?
skæruliðar ráða yfir. Og
þeir námu yður á brott.
Michele Ray. — Eftir að ég
hafði starfað sem sýningar-
stúlka hafði ég'nú samt tekið
þátt í leiðangri sem krafðist
þó nokkurs áræðis, ég ók bíl
frá Eldlandinu til Alaska og
gerði kvikmynd um ferðina.
Þessari' kvikmynd var dável
tekið og ég vildi því taka aðra
í því landi sem er nú brenni-
depill heimsins. Mig langaði til
að dveljast nokkurn tíma með-
al skæruliða Þjóðfrelsiisfylk-
ingarinnar — en ekki með
þeim hætti sem það varð. Það
hefur verið sagt að ég hafi
mælt mér mót við skæruliða;
ef það væri rétt myndi ég
ekki bera kinnroða fyrir það.
, Slíkt stefnumót hefði fyllilega
samrýmzt eðli starfs míns. En
ég ætlaði að ná sambandi við
skæruliða um Kambodju, þeg-
ar ég hefði farið um Suður-
Vietnam þvert og endilangt.
N. O. — Þér hafið síðan
verið umsetin af sjónvarps-
stöðvum og tímaritum sem
hafa gért úr yður eins kon-
ar hugrakka hofróðu sem
meira hafi á dagana drifið
fyrir en hún fékk við ráðið.
M. R. — Mér er alveg sama
um það. Ég gerði það sem ég
ætlaði mér eftir að hafa vegið
allt og metið — ðö brottnámi
mínu einu undanskildu. Ég
vissi vel um allar þær hættur
sem að mér steðjuðu. Ég hefði
alltaf getað snúið við ef eitt-
hvað hefði gerzt sem ég „fékk
ekki ráðið við“. Ég vissi að ég
myndi verða hrædd, ég var
hrædd. En ég bjóst líka við að
ég myndi standa mig.
M. R. — Það er rétt. Einu
mennirnir sem létu sér umhug-
að um að koma þeim boðum
til skæruliða að ég væri blaða-
maður og frönsk að auki, voru
starfsbræður mínir, bæði
franskir og bandarískir. Banda-
rísk yfirvöld gerðu ekkert,
enda þótt þau létu síðar svo
sem leit sem þau hefðu gert að
mér hefði haft í för með sér
bardaga þar sem margir hefðu
fallið og fleiri særzt. En þrátt
fyrir það er mér Ijúft að við-
urkenna að margir bandarískir
liðsforingj ar sýndu mér mikla
velvild og hjálpsemi, enda þótt
þeir teldu flestir ferð mína al-
gert glapræði.
— Michele Ray, þér voruð
sýningarstúlka og voruð því
ekki undir það einstæða æv-
intýri búin sem fyrir yður
kom í Vietnam: Af 500 blaða-
mönnum í Saigon eruð þér
sú eina sem hefur árætt að
leggja leið sína um hérað og
eftir vegi sem allir vita að
N. O. — Þér fóruð til
Vietnams með bréf upp á
vasann frá „Nouvel Obser-
vateur“. Við vildum fá álit
ópólitísks blaðamanns á líf-
inu í Saigon. Okkur datt
ekki í hug að þér hefðuð
slíka fífldirfsku í huga. En
nú eruð þér komin aftur
reynslunni ríkari. Getið þér
sagt okkur hvað yður finnst
markverðast af því sem fyr-
ir yður kom og hvaða á-
lyktanir þér dragið af því?
M. R. — Ég skal reyna það,
á þann einfalda hátt sem mér
er tamur. Það eru nærri því
réttir tveir mánuðir síðan ég
lifði ógnarlegustu stundir mín-
ar í Vietnam í neðanjarðar-
byrgi skæruliðanna. Ég hafði
verið fimm mánuði í Vietnam.
Daginn áður hafði ég verið
numin á brott með þeim hætti
sem ég skýrði frá eftir að ég
var látin laus. í dag eru mér
minnisstæðastar þær stundir
sem ég dvaldist í þessu
„byrgi“.
Fram að þessu hafði ég að-
eins kynnzt þeim holum sem
rúma einn mann og grafnar
eru víða meðfram vissum veg-
um á þeim svæðum sem
skæruliðar ráða. Þær eru um
einr. metri og sextíu á dýptina.
Með því að hnipra sig saman
getur maður verið í algeru
skjóli og hvenær sem minnsta
hætta var á ferðum höfðum
við, ég og fylgdarmenn mínir,
flýtt okkur í þessar holur. Síð-
an voru mér sýnd byrgin og
mér sagt að kynna mér hvern-
ig niður í þau væri farið vegna
þess að viðbúnaður hjá stór-
skotaliðinu hafði gefið til
kynna að bandarísk aðgerð
myndi vera í aðsigi með
morgninum. Op byrgisins er
hulið trjágreinum. Það eru
göng sem maður verður að
láta sig renna niður með hand-
leggina fyrir ofan höfuð. Síðan
mjakar maður sér áfram á
bakinu inn í lárétt göng þar
til komið er inn í sjálft byrg-
ið sem er um tveir metrar á
breidd og lengd og einn metri
frá gólfi til lofts. Byrgið er
styrkt með staurum úr pálma-
viði, en gólfið er ekki flórað.
Vietnamar skjótast inn í byrg-
ið á tíu sekúndum. Það tók
mig meira en mínútu í fyrsta
sinn og enn lengri tíma í næsta
skipti; ég hafði ekki rétt úr
handleggjunum svo að ég varð
að fara upp aftur.
Þegar Bandaríkjamenn hófu
árás sína vorum við níu sem
höfðum leitað skjóls í byrginu,
sátum á hækjum okkar hlið við
hlið. í niðamyrkrinu, — kerti
hefði eytt súrefni — varð mað-
ur að komast sem næst bamb-
usrörinu til þess að geta and-
að að sér einhverju lofti.
Þennan dag fórum við ekki
á mis við neitt; fyrst var stór-
skotahríð, síðan var varpað
sprengjum úr þotum, þyrlur
skutu flugskeytum og úr öðr-
um þyrlum var skotið úr vél-
byssum. Jörðin skalf og nötr-
aði, og sumir kippirnir voru
nærri því óbærilegir. Maður
heyrði í flugvélunum sem
stungu sér, síðan liðu nokkr-
ar sekúndur milli vonar og
ótta þar til vitað varð hvort
sprengjan var okkur ætluð eða
ekki. Það var sannkallað víti.
Enda þótt sprengjuárásirnar
væru slæmar, fannst mér það
enn verra að vera eins og lif-
andi grafin. Eftir nokkrar
klukkustundir átti ég svo erfitt
með að ná andanum að ég
gleymdi nærri því sprenging-
unum.
Skyndilega var mér þetta
um megn; ætti ég að deyja
vildi ég að það yrði undir ber-
um himni. Eg reyndi að mjaka
mér að útganginum. Hinn tví-
tugi víetnamski kennari sem
hafði verið túlkur minn náði
í mig. Mér varð bumbult, ég
seldi upp, mér stóð alveg á
sama um sprengingarnar, og
síðan missti ég meðvitund.
Þegar ég rankaði við mér,
var allt fallið í dúnalogn, byrg-
isgöngin voru opin. Kennarinn
var við hlið mér, broshýr og
ástúðlegur. Ég óttaðist að þeg-
ar ég kæmi út myndi ég sjá