Þjóðviljinn - 08.06.1968, Blaðsíða 5

Laugaidaaur 8. júní 1968 — ÞJÖÐVILJINN — SlöA 5
Nokkrar staðreyndir til giöggvunar*.
Aðalfundur Rithöfundafélagsins
Af hverju verða pólitískar stór-
tíðindi einmitt í Frakklandi?
Þegar fréttir hafa borizt af
stúdeiitauppreisn og stórverk-
föllum í Frakklandi að undan-
fömu hafa margir furðað sig
á þvi, að þessi tíðindi skuli
elnmitt gerast í Frakklandi:
var ekki stjómarfar þar talið
einna traustast í Evrópu, de
Gaulle fastur í sessi, frankinn
áreiðanlegri en dollar og
hvaðeina?
Audvitað verður spu'mimgum
um orsakir aftburðanna eikiki
sVarað með einföldum hætti.
Miklu skipta baráttuhefðir
franskrar alþýðu, hlutverik
stórs og vel skipulagðs komrn-
únistaflnkks, sem hefur —
einrtig að dómi beirrai semtelja
hann ekki nógu byltingarsinn-
aðan — haldið við skilndngi
á stéttabaráttu. En hér s'kulu
og tilfærðar nokkrar staðreynd-
ir, sem segja dapurlegri sögu
af kjörum franskrar albýðu,
og þá eitn'kum un@s fólks, en
þeim gæti til hugar komið sem
koma i stutta hedmsókn til
Fralkklands, sem ferðamenn
eða á annan hátt.
★
Að vísu halfa laun franskra
verkamanna hækkað á síðasta
áratug um níu prósent á ári &<ð
meðaltali, en á móti kemur að
vöruverð hefur hækkað um
fimm prósent árlega, og breyt-
ingin á lífskjörum er því held-
ur rýr.
I Fraksklandi er lengsta
vinnuvika innan Efnahags-
bandal. 47,3 stundir (Hvað
maetbu íslendinigar segja?),
og hvergi eru bar greiddír
hærri skattar en i Fraikiklandi.
Og hvergi í EBE-löndum eru
þar lægri meðallaun verka-
manna, nema á Italíu — nema
þau um 46 krónum á klst.
Um 800 þúsund Frakkar eru
nú atvinnulaiusiir, og or bað
meina en nokkru sinni síðan
í stríðslok. Fjórði hver þessara
aitvinnuleysingja er ynigri en
25 ára gamaH, fjórði hver ung-
ur Fraklki hefur errga fasta
vinnu yifirleitt er það fyrir
lúsarleg laun. 40n/n ungra
stúlkna vinna sér inn minna
en sem svarar 5000 krónum
á mánuði. Jafnvel giftir menn
ynigri en 25 ára verða aðsætta
sig við sem svarar 8200 krón-
um.
Eiin afleiðing bessa er aö
ári til að eitthvað gengi á
óhæfft húsnæði. Því tveir þriðju
af 16,5 miljónum íbúa í Frakk-
landi voru reistar fyrir heims-
styrjöldina fyrri, og fimmta
hver íbúð er meira að segja
meira en alldargömul. Á milli
stríða hrundu fleiri húskofar
on reistar væru nýjar íbúðdr.
vinnu. Og samkeppnin verður
æ harðari um Virmu íneðal
ungs 'fólks, þvl nú eru að
koma á vinnumarkað hinir
stói-u árgatngar eftirstríðsár-
anna.
De Gaulle hefur sagt, að
Frakkland þyrfti 100 miljónir
manna fyrir aldamót Pg örv-
aði ba'rneignir með allrífleg-
um fjöls'kyldubótum. En það
fórist einlhvemveginn fyrir að
hugsa fyrir attvínnu handa
ungu fólki. Og ef það fær
glæpaskýrslur Frakklands skrá
háilfa miljón ungliiingaafbrota
á ári. I dag spígspora 10 þús-
undum fleiri gleðikonur um
götur Parísar en í fyrrasumar,
og flestar þeirra eru yngri en
tvítugar.
★
Enn erfiðara er fyrir unga
verkamenn að finna húsnasði
en vinnu. 1966 reistu Frakkar
413 þús. íbúðdr, en hefðu þurft
að reisa a.m.k. 700 þúsund á
Og það sem byggt er 1
Frakklamdli er annhvort of
dýrt eða of lélegt. 1 Paris
eirmX standa tíu þúsund íbúð-
ir auðar vegna þess aö kaup-
endur finnast ekki, sem geti
greitt fyrir þær 2,5-3,5 milj.
Bn í ódýrum og smáum bygg-
inigum, sem reistar em á opin-
berum vegum, vantar h,ins-
vegar þægindi: í fjórðu hverri
íbúð vamitar vatnssalerni, að-
eins 28 prósent fbúða hafa bað
Framhald á 7. síðu.
Fátækrahverfi í Frakklandi
geymslum.
— Atvinnuleysingjar: 800 þús. fátækar fjölskyldur í bröggum og
Með nýju frumvarpi
um listamannalaun
Rithöfundaifélg íslands hélt
aðalfund sinn 15. maí síðstlið-
inn. Formaður félagsdns, Thor
Vilhjálmsson, setti fund og
gerð; í stiuttu máli grein fyrir
störfum stjómarinnar. Þórar-
inn Þórarinsson alþimgismaður
var gestur fundarins og gerði
hann gTein fyrir nýlegu frum-
varpi sínu um laun til rithöf-
undia og annarra listamianna;
var góður rómur gerður að
máli hians, og samþykkti fund-
urinn einróma svohljóðandi
tillöigu:,
„Fumdur í Ritthöfundafélagi
íslands haldimn 15. maí 1968
lýsir eindregnum stuðnimgi við
frumvairp Þórarims Þórairins-
somar vegna 1 i st ama.nn al auna,
og ítrekar andúð síma á nú-
verandi fyrirkomulagi og þvi
ófremdarástandi sem af þvi
lei'ðir."
Einar Braigi hafði á fundin-
um fnamsögu um hagsmuma-
mál rithöfumda, einikum með
tilliti til fjölmiðlunartækja.
miklar umræður urðu á fund-
inum.
Bjöm Th. Bjömsson flutti
skýrslu stjómar Rithöfunda-
sambandsins.
Sljóim félagsins var einróma
endiunkosin í annað sinn, en
hama skipa: Thor Vilhjálms-
son formiaður, Þorsteimn frá
Hamri ritari, Kristinn Reyr
gjaldkeri, meðstjómendur Jón
Óskar og Elias Mar. Endur-
skoðendur voru og endurkosn-
ir, þau Sigríður Eimars og Jó-
hamn Kúld.
Bjöm Th. Bjömsson baðst
undan endurkjöri í stjóm Rit-
höfundasambandsins og voru
honum þökkuð unnin störf, en
kosnir voru af hálfu félagsiins
Eimar Bragi, Jón Óskar, Jón
úr Vör og til vara Kristiran
Reyr.
Jóhianmes úr Kötlum var
kosinn fulltrúi félagsins í
Thor Vilhjálmsson
dómnefnd Rithöfundiasjóðs Rik-
isútvarpsins, en varamaður
hans Jón úr Vör.
Thor Vilhjálmsson þakkaðií
fundarlok auðsýnt traust fé-
lagsmanma.
Tvær sýningar
Aðsókn hefur verið góð að
málverkasýningu Beneddkts
Gunnarssonar i bigasal Þjóð-
minjasialfnsins. 1 gær höfðu um
700 manns séð sýninguna og 17
myndir höfðu sedzt. Sýntogdin
verður opin í dag og á morgun
ag lýkur annað kvöld, su-nniu-
dag.
Pétur Friðrik ppnar í dag
klukkan fjögur síðdegis mál-
verkasýningu í iðnsfcólahÚBÍ
Hafnarfjarðar. Á sýtmngumni
eru 34 myndir, allt olíumálverk
sem listamaðurinn hefur unnið
að á sl. tvedm árum. Sýniriéifii:’
veróur opin til 16. júní, á virk-
um dögum klukkan 5-10 síð-
degis, en um helgar (á laugar-
dögum og sunnudöguimi) khikk-
an 2-10 e.ih.
(Frá Rithöfundafélaigi
íslands).
í
Fruntkvæði frá verkamönnum til stúdenta?

I
!
Þegar fregnir berast af
stúdentaóeirðum úr ýrns-
um áttum, þá heyrast einatt
fordæmingarorð um ofbeldis-
verk og þvíumlíkt og það er
spurt: til hvers er verið aö
þessu, er ekki hægt að fara
að öllu málefnalega og með
friðsemd?
Menn veita því sjállteafit
efcki nægilega athygli, aðyfir-
leitt hefur barátta stúdenta
verið friðsamileg, hennd verð-
ur einnia helzt lýst sem virkri
óhlýðnisbairáttu. Þeir fara í
verkföTl og kröfugöngur,
„vaildbeiffing" þeirra er helzÆ
fólgin í því að leggja undir
sig salarkynni í háskólum
sínum til mótmæla og kapp-
ræðu. Þegar upp úr sýður
er það svo til alltaf að harð-
dræg lögregla á frumkvæð-
ið, barsmíð hennar er í
versta falli svarað með grjót-
kasti — og það eru elrki
stúdentar sem draga upp
skammbyssur. Það var lög-
reglumaður sem sfcaut Benno
Ohnesorg t.il bana í Vestur-
Berlín í fyrra, það var ung-
ur nýnazíisti sem skaut á
Rudi Dutstíhke um páskana.
Og bílum Springers blaða-
köngs var ekkd velt fyrr en
eftir mikla hatursherferð
blaða hans gegn stúdentum
— og eftir tilræðið gegn Du-
tscke, sem hafði verið hellzt-
ur skotspónn þessa-ra blaða.
En er þetta ekki vita til-
ganigsfeust allt saman? Þýð-
ir nokkuð að láta Ihart mæta
hörðu? Reynslan vdrðistt gefa
ótvíræð svör við þessum
spurningum. Stúdentar í Vest-
ur-Þýzkalandi pg Frakkfendi
höfðu lengur en einn mánuð,
lengur en eitt ár, haTdið uppi
„málefnalegri gagnrýni“ á
háskóla, á menntunarskUyrði,
á máttarstólpa þjóðfélagsdns,
en það var ekki fyrr en tid
áta'ka kom, að menn vis.su
af þessairi gagnrýn.i, kynnt-
ust almennt þessum vanda-
máTum. Og þegar þeir létu
sig ekki, þá kom íljótTega
í ljós að ríkisvaldið var bæöi
veikt og hrætt: það voru gef-
in svo stór loforð um úrbæt-
ur, að enginn helfði búizt
við að heyra annað eins fyrir
nokkrum mánuðum. Og það
er augljóst, að það er ekki
■unnt að gsu'ga á baik þeirra,
ekki allra að minnsta kosti.
Nú er vilað, að gagnrýni
stúdenta beinist ekiki að
skóTunum einum, heldur að
þjóðfélaginu í hedld, þeirtelja
sig sósíalíska framvarðasveit,
forgön.gumenn um breytingair
á þjóðfélaginu. 1 þessu sam-
bandi heyrast raddir um að
frumikivæðd í póliiWsfcri rótt-
tæknd sé horfdð frá verklýðs-
stéttinni til stúdenta, eða rétt-
ara sagt, némsmanna yfir-
leitt. Það virðl'st; auðvelt að
benda tiT Fralkkfends: stúd-
entahreyfingin var sá hvati
sem kom verkalýðnum af stað
með svp rótttækum hætti, að

Cohii-Bendit talar á fundi:
vilja koma á nánum tengsl-
um við verkamenn.
sjálfir vorklýðsfor i n g j ar n i r
urðu öldungis forviða. Vist
er það yffiriýstur vilji hinna
róttæfcu stúdenta, að ná sam,
bandi við verkamenn tiTsam-
eiginlegrar sósíalísikrar bar-
áttu. Það liefur gengið ilda
í Vestur-Þýzkafendi, en sýnu
betur í Frakklandi. Af hverju?
Þeirri spumingu svarar Cohn-
Bendit, Rauði Danni sem hef-
ur látið mjög á sér bera í
franskri stúdentahreyfingu,
í nýlegu viðtali við Spiegel.
Hann er hreint efcki hrifinn
al kommúnistaflokknum
franska, sem hann sakar um
íhaldissemi ag valdaitrú. Bn
hann þakkar honum sairrrt
viðbrögð franskra verka-
manna nú í vor: kommún-
istaflokkurinn hafði við hald-
ið með afþýðu skilningi á
stéttaþaráttu — sem vesdur-
þýzkir sósíaldemökratar halfd
hinsvegar afneitað af kapp'i.
Það er atihygli&vert að hug-
myndum um forystuhlutverk
stúdenita og námsmanna yffdr-
leitt er mætt með harðri
gaignrýni víða um Austur-
Evrópu. Að sjálfsögðu ekki
vegna þess að ráðamönnum
þar sé þaö beint á móti
skapd að stúdentar berjist
gegn kaþítalisima, heldur
vegna þess að þeir óttast að
hugmyndir þeirra um sósía'l-
íáfca baráttu án stranigrar
flokkslegrar forystu gripi um
sig meðal heimasitúdenta.
En hver eru þau rök sem
hölfð eru uppi fyrir því,
að frumkvæðið í póTitiskri
rótttækni sé að hverfa tiT
námsim&<nna? Það er bent á
j>að, að sjáTlf hln töluTegu
hlutföll miTTi námsmanna og
ungi-a verkamanna eru á
hraðri breytingu: tækni'þró-
undn og þó sérstaklega sjáTf-
virknin knýr á um æ meira
og fjölbreytilegra nám. Nám,
sem þegar fram líða stundir,
verður ekki loklið í eitt
skdpti fyrir öTl snemma á
ævinni, heldur mun margiur
maður þurfa að hverfa öðru
hvoru til endurþjálffunar, við-
bótamáms og þar fram eftir
götum. Um Teið sogar sfcóla-
kerifi þróaðs þjóðfélags til
sín svo mikið af hæfu fólki,
að yVerklýðsstéttin miissir
marga af þeim sem annars
hefðu orðið henni að liði í
pólitískri og faglegri for-
ysdni.
Þá er og sagt, að verklýðs-
stétt í velferð&rrfki sé orðin
ákaflega samtvinnuð þvi,
gen.gin inn f hugmyndir þess
um einkaneyzlu fram yfir fé-
laigslegar þarfir, með þeim
skuldabagga og afbongunum
sem henni fylgja og láta el'.n-
staklinginn hafa um nóg
annað að hugsa en félagsle'g
mankmið. öðru visi verður
námsmönnum farið. Þeir búa
í vaxandi mæli yfir þekk-
irrgu, sem kemur þeim í
skJlndng um lélega frsimmd-
stöðu kapítalísfcs þjóðfélags í
því að nýta nýja tækni í
þágu raunverulegs mannTegs
frelsÍK — freflsis til menntoig-
airiífs, undan oki hTutanna.
Þeir eru óánægðari en ungir
verkamenn, af því að þeir
enu í möngum tiTvikum sá
hópur manna sem einna
verst er settur í þjóðfélaiginu.
Framlög tiT menntunar og
menntunaraðstöðu hafa ríkj-
andi tilbneigingu til að drag-
ast langt alftur úr þörfum,
sem fjölisfcyldufeður veröa
þeir mjög hart fyrir skorti á
YOQJL
hverskonar bamaheimilum —
það mætti telja mörg dæmi
þess að þeir verðia einna
harðast fyrir barðinu á til-
hneigingu velferðarþjóðfé-
laesdns til að seinka fjárfest-
ingu í félagslega neyzlu í
þágu einstaklingsneyzlu. Og
— síðast en ekki sízt: það
eru meiri líkur til þess að
óánægja þeirra brjótist út í
baráttu en t.d. ungra verka-
manna, vegna þess að þedr
eru enn óháðir starfi og yfir-
boðurum á vinnustöðum, og
svo vegna þess að sjálfar að-
stæður skólalifs tengja þá
saman, treysta samlheldni
þeirra — öfugt við þá ein-
anerun hvers verkamanns
sem verður á tæknivæddúm
vinnustöðvum.
Þessar röksemdir virðast
vissulega standai á alltraust-
um fótum, og ekki nema
eðlilegt að athygli pólitfskra
áhugamanna beriist um sinn
fyrst Pg fremst að náms-
mönnum. En sé það rétt, að
nú hafi pðlitiskt frumkvæði
færzt yfir á þeirra hendur
fyrst og fremst, þá er ekki
visit að það sé til mjög- langs
tíma. Það er eftár að vita
hvað gerist meðal hinnar „sí-
gildu“' verklýðsstéttar, þegar
sjáTfViirknin hefiur gert störf
allmikils hTuta hennar „ó-
þörff“, en víst er að ekki líð-
ur á lön'gu áður en svo verð-
ur. A. B.
!