Þjóðviljinn - 12.06.1968, Blaðsíða 5

MiðvákudagMr 12. júní 1968 — ÞJÓÐVXLJINN — SlÐA 5
Skáldsaga eftir Agnar Þórð-
arson, bók um Martin L King
Bágstödd kona
Hjartað í borð
Almenna bókafélagið sendir
þessa dagana frá sér nýja
skáldsögu eftir Agnar Þórðar-
son og nefnist hún Hjartað í
borði. Þetta er þriðja skáld-
saga höfundarins, en hann
hefur á síðari árum einkum
lagt stund á leikritagerð eins
og tounnug.t er. Hafa þrjú af
leikritum hans verið sýnd í
Þj ó ðleikhú sei n u og tvö nnur í
Iðnó, og eru þá ótalin fram-
haldsleikrit' og önnur styttri,
sem Ríkisútvarpið hefur fluft
og öll hafa aflað höíundinum
vinsaelda.
Hjartað í borði er nútíma-
saga úr Reykjavík. Aðalsögu-
hetjan er fjárhættuspilari, sem
hættir öllu fyrir vonina um
skjótfenginn gróða, einnig
heimili sínu og eiginkoou, —
hjartanu, sem hann leggur í
borð, — því að á hendi hans
er spaðinn, litur gróðans og
feigðarinnar. Þannig er lif
hans orðið eins konar flótti frá
veröld hins starfandi diags og
þó að klukkan á bamum slái
á sínum fasta ákvörðunartíma
og minni þannig siífeldlega á
skyldumar, sem hann hefur
vanrækt, gáir hann ekki að
sér fyrr en um seinian, }>egar
hann hefur spilað lifsbamingj-
unni úr höndum sér. Þá renna
honum fyrir sjónir liðnir at-
burðir, þar sem draumar,
minni og hugrenningar fléttast
saman og vekja honum ugg-
----------------- <
Afraælisrit til
heiðurs Stefáni
Einarssyni próf.
Nokkrir vinir, samstarfsmenn
og nemendur prófesisors Stdfláns
Einarssonar í sex þjóðlöndum
haifa gefið út afmælisrit honum
til heiðurs, en prófessoi’ Stefán
varð sjötugur á s.l. ári. Nýlega
hefir háskólarektor al'hent pró-
fessor Stefáni eintak aif ritinu
í umboði höfunda cng forlags-
ins. 1 ritið skrilfa sextán kunnir
fræðimenn, þ.á.m. prófessoramir
Dag Strömibáck, Einar Haugen,
Goorge Lane, Kemp Malone,
Margareth Schlaudh og Sven B.
F. Jansson.
1 ritinu, sem er 196 bls. að
stærð, er skrá um rit og rit-
gerðir eftir prófessor Stefán
Einarsson.
í fyrrakv. héldu þeir SKAPTI
ÓLAFSSON og JÓHANNES
PÉTURSSON með Loftleiðaflug-
vél til New York þar sem þeir
munu spila hjá íslendingafélag-
ínu í tilefni af þjóðhátíðardag-
inum. Þeir spiluðu einnig á veg-
um félagsins í júní í fyrra.
Þjóðviljinn náði tali -afSkapta
í fyrrad. en hamn kannast margir
við síðan hann var með hljóm-
sveit fyrir allmörgum árum. Þeir
Jóhannes hafa spilað saman í
hartnær 10 ár, hjá starfsmanna-
hópum og klúbbum í Reykjavfk
og úti á landi. Jóhannes, sem
er lof-tskeytamaður að atvinnu
spilar á rafmagnKharmnnikku og
Skapti sem er prentarií syngur
og spilar á trommur.
— Þetta er í annað sinn sem
við förum sáman ti'l New York
og spilum hjá l.slendingaféla gi nu
bar, sagðd Skapti, og fyrir fjór-
um árum spilaði Jóhannes bar
eirnn. Við genim reyndar meira
vænlegar spurnir. í kvöl sinn-i
leitar hann örla.gavaldsins í
lífi sínu: Var það toannski
gamli maðurinn, faðir hans,
glæsimennið og loddarinn,
handhafi portúgalskrar orðu,
sem í sögunni verður tákn
sjiálfsblekkingair og lifslygi,
eða var svars að leita í f.yigsn-
um hans eigin sáíar?
Bókin er rös-klega 180 sið-
ur í allslóru broti, prentuð og
bundin í Prentsmiðju Hafnar-
fjarðar, en Kristín Þorkels-
dóttir teiknaði kápu og titil-
síðu. Bókin kostar kr. 29-5,00
til félaigsmianna.
Ég á mér draum
Árið 186.5, J>egar ofstækis-
fullur Suðurríkjamaður skaut
til bana Lincoln forseta, hinn
hugrakka íorvígismann frelsis
og mannréttinda, orti Henrik
Ibsen mikið og ádeiluþrungið
kvæði, þar sem hann að upp-
haíi lýsir því, hversu )>etta
skothljóð úr Vesturálfu haíði
fairið bergmálandi um alla
E.vrópu. Röskum hundrað ár-
um seinna, hinu 4. apríl 1968.
kvað við úr sömu átt annað
skot, sem á svipstu.ndu lagði
undir sig hugi og hjörtu um
víða veröld og yfirgnæfði
sprengjudyn og styrjnldargný.
Það leyndi sér ekki, að með
píslairvætti þess manns, sem af
einstæðri hetjulund og fórn-
fýsi liagði sáfelldlega líf sitt í
hættu fyrir málstað friðar og
bræðralags, hafði jænnan dag
gerzt sá atburður, sem í dýpsta
skilnin.gi höfðaði til samvizku
alls mannkyns.
Ekki fer hjá því, að margar
og miklar bækur verði storáð-
'ar um Martin Luther Kin.g, og
nú þegar hefur ævisaga hans,
hin fyrsta, sem samin er að
honum látnu-m, verið gefin út
í Bandaríkjunum. Jafnframt
hefur hún nær samtímis verið
þýdd á fjöldamörg tungumáS1
og þessa dagana kemur hún
cinnig á íslonzjkian bókamark-
að. Hefuir sr. Bjarn.i Sigurðs-
son á Mosfelli an.nazt }>ýðingu
honnar, en útgef.andinn er Al-
menna bókafélagið.
Ég á mér draum, eins og
bókin heitir á íslenztou, er til
orðin fyrir samvinnu margra
aðila, en aðalhöfundur hennar
og ritstjóri er Charles Osbome.
Er þar rakin í máli og mynd-
um ævi og barátta, sem er vart
hægt að hugsa sér að láti
nokkurn mann ósnortinn. Þama
hittir lesandinn sögu'hetjuna
fyrst fyrir sér lítinn dren.g.
en að spila bví að vdö reynum
að skemmta fólkimu á ýmsan
hátt t.d. með leikjnrn. Við höifuim
fært þetta út fyrdr að sitja
á bak við hljóðfærin allt kvödd-
ið með sama svipihn.
— Skemmtu n Islendingafélaigs-
ins í tilefni af þjóöhátíöardegim-
um er 15. júnií, n.k. laugardag.
Hún hefst rctt eft-ir hádegi og
stendur fram í myrtour. Skemmt-
uniiina sækja aiMir aldursiflokkar
og margt manna kemur langar
It-idir að.
Skapti sagðist haifa fengizt við
hljóðfærailei'k sem aukastarif um
áraraðdr, byrjaði f Lúðrasveit
Reykjavíkur og spi-laðfi um tíma
með Sinfóníuhljómsveitinni sem
varamaður. Undanfarið hefúr
hann kennt unglingum gítarieik
auk þess sem hann spdlar með
Jóhannesd. Þeir koma afttir úr
Ameríkuförinni á suwnudaginn
og halda beint vesitur eð Saur-
bæ í Dölum þar sem þeir spila
17. júní.
sem ekki skilur, hvers vegna
honum er meinað samneyti við
tvo hvita leikbræður sína, og
fylgist síðan með honum í
menntaskóla og háskóla. þar
sem ham.n vinnur hver.t náms-
afrekið • öðru glæsilegna, en
verður jiafnframt sakir mann-
kosta og gáfna sjálfkjörinn
foringi félaga sinna, einnig úr
hópd hin-na hvítu. Það eru
þessir sömu eigindeitoar, sem
enn síðar gera hann jafnsjálf-
kjörinn leiðtoga hinna hrjáðu
kynsystkdna sinnia í baráttunni
fyrir mannúð og réttlæti. Fyr-
ir þá bairáttu ]>oldi h-ann sí-
felldlega fanigelsiani.r og mis-
þyrmingar, unz hún kostaði
hann lífið, 39 ára gam.lan. En
hann hafði alltaf vitað, að
hverju hann gekik. „Sá maður,
sem ekki er viðbúinn að fórna
lífinu, er ekki hæfur til að
lifa“, sagði han,n sjálfur.
En ba-rátt.an færði Martin
Luther Kin.g einnig margan
siguir og mangháttaða viður-
kenninigu, svo sem frið»rverð-
laun Nóbels. Em mest var um
það vert. hversu honurn tókst
að ieysa baráttu svertingj-
anma úr sjálfheldu haturs og
ofbeldis og afla málstað þeirra
alheimsviirðingar. O" ekki siízt
fyri.r þá hluti er frásagan um
Martin Lutiher King, hvort
tveggja í senn, svo átakanleg
og hrífandi. Spámiannleg raust
hans, sem hér talar af hverju
blaði bókarinnar, á erindi við
aM® og þó kamnski umfram
a-llt við hinia uppvaxandi kyn-
slóð. sem að vonum lætur sér
verða svo . starsýnt á þa-u öfl
tortímiingar og dauða, sem
vaða svo uppi, en kemur síður
auga á þá fómfýsi, kærleika
og hetjulund, sem einnig er
hvarvetnia að verki og enn er
þess umkomin að vísa mann-
kyninu veginn til hamingju og
íriðar.
Hínn 14. mm' birtist í Þjóð-
viljanum gieinarkorn frá mér,
sem bar yfirskriift-ina: Krafizt
svars. Þar var ég að krefjast
svaira við ýmsum spurnimgium
varðandi þá 25% hætokun á
rafmagnsverðd, sem otokur ratf-
magnsnotendum er gert að
gt-eiða nú. Spurningar mínar
fjölduðu ag um viðsikipti raf-
veitunnar við Kísiliðjuna h.f.
hér í sveit, svo og verðmismun
á rafmagni í bæjum og sveit-
um. S'kuilu spuimingair miínar í
áðurnefindri grein ekiki raitobar
hér nánar, en vísað til Þjóð-
viljaiblaðs firá 14. f.m.
Nú er enginn hlutur sjólf-
SKgðari né eðlilegri en að raf-
magnskaupandi heimti svör við
því firá þeim, sem þessar hætok-
anir ákveða, hver sé orsök
þessara gífurlegu hækkana á
raforkuverði. Viiiainflega hdýtur
það að vera sjálfisögð skylda
þeirra, er þessum ósköpum
ráða að skýra ótilkvaddir frá
orsökuim hækkananna. En fyrst
að á annað bPrð þarf að ganga
eftir þeim upplýsingium er það
það minnsta, sem af þeim
verður krafizt, að þeir bregðist
fljótt og vel við. En það er
öðru nær en þeir sjái sóma sinn
í því, þvi enn hafa þeir háu
herrar ekiki. svarað spumingum
mínum einu orði. Á þeirri
furðuiegu firamkomu er aðeins
ein skýring: Þeir halfia „óhreint
mjöl í pokanum". Sen.nilega er
þessi rafmagnshækkun óverj-
andi með öTlu, og þvi þykir
ráðaimönnum hennar ráðlegast
að þegja sem faistast. Þessum
herrum væri hoillt að minnast
Agnar Þórðarson
Martin Luthcr King
Ég á mér draum er í stóru
broti, sett hjá Guðmundi
Benediktssyni, prentuð í Lit-
brá h.f. og bundin í Sveina-
bókbandinu h.f.
þess, að rafveitur ríkisins eru
etoki þeirra einkaeign og þeir
gieta ekki ákveðið raforkuverð
að eigin geðþótta, líkt og toaup-
maður á vöru sinni á Viðreisn-
arta'mum, án þess að standa
hinum raunverulegu eigendum
og notendum, almenninigi í
landinu, reikningBskap gerða
sinma.
Meðan óg fæ etoki undan-
bragðalaus svör vdð þeini
spui-ninigum, er ég vai*paði
fram í Þjóðviiljanum, meðan
ektoi fiæst viðunandi skýring á
rafmaignshækikuniinni, sé ég
eniga ástæðu tii aö greiða sn'ð-
asta rafmagnsreikning, og mér
er toumnugt um að ffledri bænd-
ur hér í sveit munu fiara eins
að. IléraðsralCveiturnar rnega
þá bæta gráu ofan á svart og
löka ifyrir raifimaignið hjá okk-
ur. Sá orðrómur gengur hér,
og er næsta sonmilegt, að hamn
hafi við rök að styðjast, að
í-ekstur Laxárvirkjunar gangi
svo vel, að hún hafi alls etoki
þurft á neinni hækitoun raf-
01-kuverðs að halda; það er
meira f.«ð segja hafit eftir kunn-
ugum mönnum, að Laxárvirkj-
un hefði fremur getað staðið
sig við að lækka rafimaginsivei-ð
1.11 neytenda.
Vilja ráðamenm þeirrar stofn-
unar gefa skýrslu um, hvað
sé hæft í þessum orðrómi
Mér hefur borizt í hendur
verðskrá Ralfveitu Atoureyrar.
Næsta fróðlegt plagg, þegar
það er borið saman við verð-
skrá Héraðsrafveitinanna. Þar
stendur, að Akureyrimgum beri
að greiða krónur 1,25 fynr
I»að kemiur fyirir, að við rek-
umst á svo trödiriðið net for-
heiimstou, að okkur er orðs varnt.
tægiai- 15 borgarar eru að því
spun-ðir í Mbl. 8. júní 1968,
hv-aða áhrií sá hörmulegi at-
bunður, er Robert Kennedy var
myrtur, hefði hafit á þá, svör-
uðu 14 þeirra spurn ingunni svo.
að viðbrögð ]>eirra voi-u full-
komilega eðlileg skymsieimii gædd-
um veruimi, en reyndu hvorki
að skýra atbuirðiinin né gizka á
afleiðiingiar hams. Fimimitánidi
borgiarinn, frú nokkur, Ragn-
hildiur Helgadótfir að nafni, sem
hlotið hefur þá saemd að vera
kjörim á þing og veiröur því að
teljast ábyrg orða sinna, hafði
afturmóti þá skýomigu á þessu
voðaverk.i og ofbeldii yfirleitt að
um megd kenna skorti á „skap-
gerðarþixxsika og siðgœði“, og
þótti enigum mikið. Hún telur
það knýjandi nauðsvn, að hefja
sökn „á sviði hugræktar" (svo)
„á heimilum, í skólum og með
fjölm,iðlun“ og húm spyr: Hvað
er að gerast? Ilvers er vainit?
Frúnmi er mikið mál aðfinma
sötoudiólginn sem grafið heifur
undan skapgerðarþrosika og sið-
gæði heiimsims, og fiinmu'r óð-
ar en varir eina stótt mamma
öliluim sekari, en það eru nú-
tíma listaimenn. Xxeir hafa að
hennar dómi vanrækt snilli-
gáfiu sína til þess að auka feg-
urð heimsins, en þess í stað út-
breitt Ijóffleika „á undamföm-
uim árum“, með þeim hörmu-
leg-u afileiðinigum sem viðtal
Mtod. gaf tilefni til, þ.e. morðs-
ins á Robert Kenmedy.
Vesalimigs kon-a.
Bf nokkur hópur mamnahef-
ur unnið að fegrun þessaheims
eru það listaimenn allra alda og
arftatoar þeirra í dag — nútíma
listaimenn. Bf vitlaus heimuir á
það nokkruim hópi mamma að
þakka öðrum fi-emur, að hamm
á þó eimbverja afsöltoun fyrir til-
veru simni, eru það lisitamenm
all-ra alda, og arftakar þeirra,
nútíima listanaenn.
poka
kílóv.sit. til heimilisnota. Við
sveitamenn greiðum krónur
2.00. Mumurinm sem sagt 75
aurar. Já, fyrr má nú rpta en
dauðrota.
Hið láiga verð til Akureyr-
inga er byggt á því, að Akur-
eyrarbær eigi hluta af Laxár-
virkjum móti rikinu. Því er
eðlilegt, að spurt sé: Hve stór-
an hluta Laxárvirkjumar á Ak-
uu'eyrairbær eða réttara sagt, hvað
miitoill hluti þeii-nar naforku,
sem Laixárvirkjun framleiðir,
er firaimleiddur af eignarhluta
Aku.reyrar, og hvað af eignar-
hluta ríkisdns ? Og enn fremur:
Hvað notar Akureyri mdkdnn
hluta af ralforkunmi frá Laxár-
virkjum?
Auðvitað nota-r A'kureyri
aldrei nátovæmlega það magn
afi raforku, sem eignarhluta
bæjarims samsvarar. Er þá
tvennt til og hvorugt gott.
Ganigi Akumeyri frá „leifðu“
afi sinni raforku selur Akur-
eyri nktour himurn afgamginn á
75 aurum hærra verði. Þurfi
Akun-eyri hims vegar á meiri
raforku að hailda toaupir hún
hama afi ríto-imi á 75 aurum
lægra verði en við. Mér er það
næsta ótrúlegt, að Atoureyring-
ar borgi sitt rafmagn undir
kostnaða rverði, svo líkilegt má
telja, að við borgum aldrei
minna — sennilega meira — en
75 aurum hærra verð og saim-
svarandi í fasitagjölduim umfraim
það, sem toostar að framleiða
raforkuna.
Það virðist satma hvernig
þessu máli er velt fyrir sér,
það er óviðumaolegt ranglæti,
Við héldum satt að segj.a, að
þessd steinrunni andi Jónasar
frá Hriflu og hans htoa vseri
dauður, en mú rís hann úr gröf
simni og bendir með kjútounum
á orsok þessa óláns, sem í dag
stendur við dyr allra heiðar-
legra manna: Morðsins á Rob-
bert Kennedy.
Vesaliimgs koma.
Huggið yðar eigin böm, og
segið þeim að orsök lögleysis,
ofbeldis og morða sé að kenma
listaimönnum þeim „siem á und-
anförnuim árum hafa útbreitt
ljótleika og gróðfleika" í mann-
heimi, en segið þeim aldrei þá
sögu, að þau þrjú morð sem.
framin voru í Dallas, Memphis
og Los Angeles séu stjómmála-
legs eðlis því .• það kann að
leiða af sér þá ólþægilegu spum-
imgu hvoru megin yðar litla lóð
hafi verið: Var það með þeim
öflum sem berjasit á móti fá-
tætot, stríði og kymþáttaikúgun,
eða ‘var það kannski hinumeg-
in á vogarskálinni?
Þegar Robert Kennedy stóð
við lítobörur bróðiur síns,
Johns Kennedys, datt hon-
uim öklki í hug að or1-
saka að morði hans væri að
leita hjá nútírna listamöinnum,
og þegar hann hóf hið fallna
merki bróður sfns á lofit aftur,
var það etoki til þess að h'efija
krossferð á hendur þeim, held-
ur gegn ranglæti, fátækt, kyn-
þáttakúgun og stríðinu í Viet-
Nam, enda var bann umsvifa-
laust nuyrtur eins og bróðir
hans.
Vesalinigs kona.
Grátið ekki föðuriaus böm-
in tíu, því píslarvættisdauði föð-
ur þeirra er ekki liklegur til
þess að rugla þau í ríminu um
hvað er rétt og hvað etr rangt.
Stórum mieiri ástæða er að
gráta sköp þedrra bama, sem
vaxa þar til þrosika við móður-
kné, sem sannleikurmn á jaftn
litlu fylgi að fagna og á heim-
ili yðar. Kolskeggur.
að raforfca frá raforfciwerunum
sé seld mis-háu verði til not-
enda.
Auðvitað á að gilda sama
með rafprku og olíu, hún á að
seljaet á sama verði um land
allt, án tillits til þess hvort
menn búa í sveitum eða bæj-
um. Er furðanlegt að samtöfc
bænda, svo og beir, sem á Al-
þingi sdtja og telja si-g á ein-
hyem hátt fulltrúa bænda þar,
stouli ektoi hafa gert þetta mál
að baráttumáli fyrir löngu, og
leiitt bað til sigurs.
Þessi verðlagsmál raíorfcunn-
ar eru aðeims eitt dæmi þess,
sem nú er mjög stundað í
landi voru: Að niðast á bænd-
um og búalýð. Er skáfcað í bví
skjóli að bændur séu svo
dreifiðir, iminibyrðis ósamlþyfckir
og misjöfn þeirra sjónarmið, að
þeir muni ekfci verða samtafea til
að hrinda hinum margvíslegu
árásum. En betta athæfi á eft-
ir að hefna sín þó síðar sé.
Bændur eru seinþreyttir til
vandræða, en að því hlýtur að
koma að þolinmæði þeirra
þrjóti, og er þá ekki gott að
spá, hver verður framvinda
má'la.
Að endingu skal skorað á þá>
sem ábyrgir eru í bessum raf-
magnsmálum að svara þeim
spumingum, sem ég hiefi
varpað fram í þessum tveimur
blaðagreinum. undanbragða-
laust og án tafer.
Það bíða fleiri eftir svari en
ég.
Garði við Ylývaifcn..
2. júní 1968,
Starrf.
Vinnuslys
Vinnuslys varð í fyrrad. við
Efstasund 6, þar sem verið er að
vinna á vegutm borgarinnar. Féll
rór í einn starfsmann og var
hann fluttur á Slj'savarðsitofiuna.
Spiia hjá íslendinga-
féi&ginu í New York
Starri í Garði:
Óhreint mjöl í
l
1
1
4