Þjóðviljinn - 29.06.1968, Blaðsíða 7

LaujSardagur 29. j'úni 1068 — WÖÐVHyJINN — SÍÐA J

i;ii: ulttLii 1

» ■ V ■'

wwatPHM**:'1,;]'
T
ar fram að þetta bann hefði að-
eins verið klctufsak.apur. Hvort
sem var. þá var aufrlióst að
ertg'in tenigsl voru hugsanleg
milli stúdenta og C.G.T. (sem
var áhrifamest í málum verka-
mantia við samndngaborðið)
meðain, Dandel var erlendis: tál-
raunir til sambands st.ronduðti
á því að s-túdentar heimtuðu að
C.G.T. fordæmdí lsundvistar-
bannið, en það vildu foringjar
verkamanna ekki. Mikil reiði
gredp um sig meðal stódenta og
Latínuhverfið var eins.og púð-
urtónma. En leiðtogar þeirra
vildw ekki hætta á að frekari
óeirðir hasfust, og naestu daga
voru gtæziusrvedtir stúdenta á víð
og direif í Latínuhverfinu, sem
var nú mjög ömurlegt útlits, því
að ekki var unnf að gena við
skemmdimiar frá 24. mai nema
að litiu leyti vegrna verkfall-
anna, og séð vair um að m@nn
söfnuðust hvergi saman. Með
þessu móti var komið í veg fyrir
meiri óeirðir þessa daga.
27. maí boðuðu stúdentar á-
samt C.F.D.T. og .iafnaðar-
manna.flokkmium P.S.U. tii mik-
ils útifundar á íþróttavelli ein-
um. Tugi.r þijsunda komu á
fundinn og hlustuðu þar á bylt-
ingarræður Jacpues Sauvageot
og Barjonet (efnahagssérfræð-
ingsins sem gemgið hiafði úr C.
G.T.). T>að vakti athygli að Pi-
erre Mendés-France var við-
staddur á fundinum. Hann vildi
þó ekki taka ti3 miáls.
Þótt leiðtogum stúdenta tæk-
ist að koma í veg fyrir allar
óeiirðir i Latónuhverfiinu og í
sambandi við útifund þennan,
var mikill hiti í mönnum, og
það er ekki gott aðvita hvað
gerzt hefði, ef Daniel Cohn- ,
Bendi't hefði ekki birrt öllum
að óvörum í Sonbonne um mið-
nætti 28. maí með hárið litað
svart. Hann bafði laumazt yf-
ir landamærin þrátt fyrir banin
stjómarinnar.
De Gaulle talar
Kreppan virtist nú vera kom-
in á það stig að búast mætti
við hver.fu sem væri, og ekki
varð séð að neinn hefði vald
yfir atburðunum. Stjómin várt-
ist áhrifalaus, hún bafði bann-
að Daniieí laindvist, og hann
kom tffl Parísar eins og ekkert
hefði geirzt, hún reyndi að koma
á samningum í vinnudeiium, em
það geikk alls ekki. En verk-
lýðtesamböndin virtóst hieldur
ekkert ráða við það sem gerð-
ist; þau höfðu samdð um mik-
ilvægar kjiarabæitór, sem þau
tcffldu mikinn sigur fyrir félags-
menn síma, en verkamenn vís-
uðu samn.ingsuppkastinu alger-
lega á bug.
C.G.T. boðaði til kröfugöngu
20. maí, sem hundruð þúsumd'a
tóku þátt í, og þ&u slaigörð, sem
lan.gmest bar þar á, voru ,.de
Gaulle segi af sér“ og „alþýðu-
stjóm“.
Atbui’ðirn.ir höfðu vaxið öll-
um aðilum yfir höfuð. En
vinstri flokka.mir fóru nú að
búa siig undir að taka við völd-
uim, ef stjómim féHi. Francois
Mitterrand, leiðtogi vinstri fylk-
ingarinnar, hélt blaðamanna-
fund, þar sem hann lýsti því
yfir, að hann myndi b.ióða sig
fram til forsetakjörs, ef Frakk-
ar segðu ,,nei“ i þjóðaratkvæða-
greiðslunni, og biðja Pierxe
Mendés-Fran.ce að mynda bráða-
birgðastjóm. En margir efuðust
n-ú imjög um að atkvæðaigreiðsi-
an gæti fiarið fram. Mitterrand
og Mendés-France virtóst nú
vera menn framtíðarinmar. Þeg-
air ég ræddi við Frakka um
þetta, fannst mér þó ekki að
Mitterrand, sem hefur unnið
það afrek að sameina vinstri
flokkana, væri nijög vinsæll:
menn töldu að hann væri tækni-
maður í pólitík og ekki einlæg-
Framliald á 9. síðu.
ar nrðu, þegar eldiurinn náði
benzínigeymum bílianma.
Þegar ég yftrgaf hverfið
skömmu síðar, leit út fyxir stór-
orustu á BouiT 'Miöh‘. Ég geikk
eftir götum utarlegia í Latínu-
hverfiwu. Fjöldi manna var þar
á ferli, en þeir höfðust ekki ann- ,
að að en senda lögreglunni
s-töku sinnum tóninn fef til henn-
ar sást. Ég hinkraði við hjá
nokkirum mönmum, sem grúfðu
sig yfir útvarpstæki. „Árásin
er bafin“, saigði þulurinn, „lög-
reglan sækir u'pp Boul’ Mich’
og ystið þið nú heyrt bergmálið
aí tára.ga-ssprengjunum“. Ung-
ur maður með glampa í auigum
kom hlaupandi fyrir horn og
spurði: ..hafiði séð strák faira
hér framhjá með sex Molotov-
kokteila?"
ur: efnið var rifið upp hvar
sem í það náðist og keðjur
myndaðair. Mikið myrkur var á
götónum, því að stódentamir
höfðu ei.nhverra hluta vegna
slökkt á mörgum ljósasfaurum,
en hvaðnnæva heyrðost högg,
þagar götur voru hrotmur upp,
þungir dynki.r, þegar tré voru
felld og taktföst köll í mönn-
um, sem reyndu að rífa niður
hina tveggja metra háu girð-
ingu umhverfis Cluny-safnið.
Miklu flei.ri virtust taka þáj.t í
þessum frarnkvæmdum heldur
en nokkurn tíma áðu.r, og það
voru ekki aðeins urngir menn,
sem lögðu gjörva hönd að verki,
heldur líka eldiri menn, m.a. sá
ég virðulogar húsmæður, mjög
vel klæddiar, bera götusteina af
miklu kappi. En það var eins
og m< nn hefðu fengið æfinigu
við starfið, því að götuvirkin
risu upp með ótrúlegum hraða
og voru voldugri en flest þ.au.
sem áð-ur höfðu sézt: þa.u voru
meira en tveggja metra hó,
mjSg lömg (þvert yfir breið-
götór) og ákaflega þykk (gerð
>
úr bílum, trjám með öllum
greinum óskertum, flekum eða
járngrindium). Og í daufu skini
þeiima götuljósa, sem enn skinu,
mátti sjá hópa af umgum mönn-
um stand.a uppi á götuvirkjun-
um, horfa niður að Signu. og
veifa rauðum og svörtum fán-
um ...
Hverfið var eihs og borg, sem
bíður eftir árás óvin.ahers. í
fjarska heyrðust drun.u.r írá
rey;kspre.nig.ium ...
Lögroglan lagði til árásar og
beitbi nú tamigarsókn: fjötdilög-
regiluiþjóna -var niðri við Sfignu
og reyndi að sækja upp Boul’
Mich’, þótt það gengi hægt, en
amnar hópur lagði undir sig
Edmond-Rostand torgið og gerði
mjög sn.arpar árásir á götu-
virki á Boul’ Mich’ og Rue Souf-
flot. Eyrst var aðnlárásin gerð
á Rue Soufflot (þvi að þar er
lögreglustöð, sem stúdentar
sátu um). Þykkt táragaisský lá
yfir götunni og sáu stúdentar
sér þann kost vænstan að
kveikj.a í götóvirkinu til að loka
götónni: óskaplegar sprenging-
Daginn eftir, töstiudiaginn 24.
maí, dró til mikilla tíðindia. Þá
var viika liðin frá þvi að verk-
fallsaldan hófst fyrir ailvöæ'U, og
i fyrsta sk'ipti virtiist hiífflia uind-
ir samningaviðræður ■ milli
stjómarin.nar og verklýðsleið-
toganna, sem virtust nú haía
náð valdi yfir hreyfinigunni og ,
hamið hana. Leiðtogar C.G.T.
boðuðu því til tveggja kröíu-
gangna á vinstri og hægri
bakkia Signu. Tugir þúsunda
verkamanna tóku þátt í þess-
um kröfugö.ngum og laiuk þeim
án þess að til nokk'U'rs uppþots
kæmi.
Um svipað leyti og kröfu-
göngu C.G.T. lau.k boðaði stúd-
©ntasambandið til fundar við
jámbrautairstöðin.a Gaire de Ly-
on á hægri bakkanum til að
mótmæla því að Damiel rauða
skyldi frönsk jörð forboðin.
Æn C.G.T. fordaemdi þemiruan
fund harðlega og rpyndi að
koma í veg fyrir að félagsmenn
sínir tækju þátt í honum:
kommúnistamir vild.u vist ekki
berjast fyrir stjómleysingj-
ann ...
Um hálf átta vax torgið fyrir
framan járnbrautarstöðinia fullt
af fólki, en men.n virlusf ekki
vita hvað nú ætti að gera. En
stuttu síðar hópuðust allir í
kringum transistortæki: de
GaiuiUe_ ætlaði að haldia ræðu,
og þetta var í fyrsta skipti síð-
an kreppam hófst, sem hann tók
til máls.
De Gaulle hóf ræðuna með
þeim orðUm, að atburðir maí-
mánaðar sýndu að þörf væri á
mikilli breytingu í frönsku
þjóðfélagi, og taldi hann að
breyting.am.ar ættu að felast í
aukinni „þátt.töku“ miann.a í
stjórn og áran.gri þess starfs,
sem snerbi þá. Þetta var í fyrsita
skipti. sem yfirvöld l.andls.ins
töluðu um „þátttöku“, en síð-
an hefur það orðið þeim affl-
tamt í munni. Með þessu orði
átti de Gaulle að sjálfsögðu við
þátttöku stúdenta í stjóírn há-
skóla. og almenninigs í stjóm
fyriftækja og atvinnulífs. Hann
hélt síðan áfram og sagði. að
það væri hlutverk ríkisins að
halda uppi röð og reglu í liand-
inu og sjá um að efnaihagslífið
kæmist aftur í gang. Þessa
skyldu rækti ríkið, en nú væri
stuðningur alimennin.gs nauð-
synlegri en nokkru sinni fyrr,
og þess; vegnia yrði efnt tffl þjóð-
aratkvæðagreiðslu um „þátttök-
una“ í júní. Ef, sva.rið yrði nei-
kvætt sagðist de Gaulle myndu
draga sig í hlé, en ef hann fengi
staðgóðan . meirihlúta, tæki
hann að sér að sjá um nauð-
synlega endumýjun.
Stúdentar tóku því með mikl-
um fagnaðarlátum, þþgar de
Gaulle talaði um að láta af
völdum, þeir veifuðu vasaklút-
um og sungu i kór „Adieu de
. Gaulle“.
Stuttu síðar fó.ru þeir að
hugsa sér til hreyfings, en all-
ar götur, sem þeir ætluðu að
fara reyndust lokaðar, og þá
leið ekki á löngu áður en lög-
regla og stúdentar voru farnir
að berjast heiftarlega. Ekki er
ljóst hvers vegna róstuimiar hóf-
ust — „öfgar á báða bóga“
sagði Le Monde — en þær '
breiddust mjög fliótt út um
mörg hveyfi á hægrj bakk.anum.
Hámark þessairar orrustu var
þó, 'þegar stúdentar lögðu und-
ir sig kauphöHina og unnu þar
spellvirki milkffl (sem gæzlu-
sveitir stúdentasambandsins’
reyndu að vísu árangurslaust
Þannig var umhorfs á ýmsum götum Parísarb orgar mcöan vcrkfallið mikla stóö sem hæst.
„Daniel svarti"
Þótt lögreglan umkringdi
stúdenta og sækti að þeim úr
mörgum áttum, laiuk bardög-
uim ekiki í Latínuhverfinu fyrr
en um kl. fimm um moiþguninn,
og höfðu ócirðirnar þá staðið
yfir í níu klukkutíma.
Dagirnn eftir bessar óeirðir
(25. maí) var ástandið mjög
flókið, og ílækjan jókst næstu
dsga. Ræða de Gáuffle fétek imis-
jafmar, viðtökur. Gaullistar
lýstu yfir trausti sínu á hers-
höfðingjanum, en sagt var í
blöðum, að ýmsir þeirra væru
hræddir um að hann hefði ekki
skilið það til ful'Is hvað ástand-
ið var alvarlegt. „Þetta er ó-
ska.plegt", var baft eftir göml-
um félaigia hans, „hve.r þorir nú
að segj a honum, hvernd’g márum
er háttað í ra.un og veru?“
Verklýðssamböndin og vinstri
flokk'amir tóku ræðu de Gaulle
illa (þa.u munu hafa talið „þátt-
töku“ innantómt orð) og marg-
ir efuðust um að unnt yær; að
láta þjóðaratkvæðagreiðslu
fara fram í júní eins og ástand-
ið var. En þrátt fyrir ga.gnrýni
sín.a settust verk'lýðsbanöa.lögin
að samniniga'borðinu þennan da'g
ásamt Pompidou og fulltrúum
vinn.uveitenda. Samningavi ð-
ræður stóðu svo látlaust yfir
affla helgina, en urn síðir komust
fulltrúar verkalýðs- og vinnu-
veitendia að sam'homulaigi.
S'amnjngamir virtust nokkuð
hagstæðir: lágm'arkslaun hækk-
uðu mjög mikið (tímakaup
hækkaði úr 2.20 frönkum í 3
franka), laun hækkuðu almennt
um 10% (í tveimur áfön.gum),
ákveðið var að stefna að því að
stytta vinnubímann o.s.frv.
En þegar samningsuppkast
þetta var borið undir atkvæði
verkamanna, tóku þeir því affls
staðar mjög'illa. Svo virtist sem
verkfallið væri fyrst og fremst
KALT BORGARASTRIÐ
að köma í veg fyri.r). Um síðir
fór þetta „musteri k.a.pítalism-
anis“ að loga, og þá fiannst lög-
reglunni tími tffl kominn að láta
til skarar skríða. Það sást í
iljar á stúdentunum, er þeir
söfnpðu'St saman aftur í grennd-
inni. EÍtir }>otta byrjuðu stúd-
entarnir að yfirgefa hægri
bakkamn, og tókst l>eim að kom-
ast í smáhópum eftir ýmsum
leiðum til Latínuhverfisins, —
en þan.gað leiitóðu þair jafinan
þegar róstur byrjuðu.
Latinuhverfið va.r nú mjög ó-
líkt þvi sem það hafði verið í
fyriri róstum: Lögreglan var
hvergi sýnileg nema niðri við
Signiu (hú.n gætti brúanna), og
í miðju hvorfimi var Sorbonne
. eins og óvinmaJndi vígi á valdi
st.údenta. Boul’ Mich’ og göt-
y.rnar umhverfis Sorbon.ne voru(
(roðfullar af íólki, bæði stód-
entum og eldri mönn.um. Mémn
virtust búast við öllu illu og
hófiu mikinm viðbúnað um allt
hverfið. Byrjað var að reisa
götóvígi þveirt yfir boulevard-
an.a með svipuðum hætti og áð-
pólitískt frá þeirra sjómairmiði'
og þeir kærðu sig lítið um ein-
stakar kj'ara.bætór, a.m.k. með-
a.n þær væru ekki meiri en
raun bar vitni. Eftir það Hðu
margir dagar svo að sammiruga-
viðræðum miðaði lítið»sem ekk-
ert ófram.
Yfirvöldin, Pompiidou og Fou-
cl^et, fordsemdu harðlega óeirð-
itr stúdenta. Pompidou lýst; því
yfiir að hér eftir yrði öilum
manmsafniaði snarlega sundrað,
og innaniríkisráðherann Fouchet
taldi að uppþotim hefðu verið
verk „skipulagðra anarkista“
og „glæpaly ðs“. En þessir háu
herrar voru ek'ki eipir um ‘ að
fordæma róstóimiar. Leiðtogar
C.G.T. lýstu því einnig yfir að
þeir væru algerlega ósammála
þessum síðustu afrekum stúd-
ente. — Vondir menn töldiu að
með því að meina Damiel Cohn-
Bendit lamdvist á sama tima og
verið var að ræða og sam-
þykkja lögin um sakairuppgjöf,
hefðu yfirvöldin viljað reka
fleyg milli verkamanna og stúd-
enta. Aðrir héldu því hing veg-
Einar
Már
Jónsson
skrifar .
frá
París
i

l
i