Þjóðviljinn - 12.10.1968, Page 12

I
7"—
Rætt við skaftfellskan bónda um Kötlugosið 1918:
A/
Þá var allt kolsvart yfír að líta"
í gær hringdum vi<5 upp
Sigurð Gestsson, bónda í
Hvammi í Skaftártungu. og
báðum hann að segja okkur
af fyrsta degi Kötlugossins
fyrir fimmtíu árum.
Þá var Sigurður að hefja bú-
. skap í Hvammi á búi tengda-
foreldra sinna en hafði unn-
ið þar sem vinnumaður frá
árinu 1913.
£>að haust stóð Sigurður á
þritygu.
Þetta var á laugardegi og
er mér í minni mikið góðviðri
um morguninn og hélzt svo
fram eftir degi. Þetta fyrsta
búskaparhmist mitt átti ' ég
hundrað kmdur og eina kú.
Hafði ég náð fénu af fjalli og
geymdi það í safni héma við
bæinn. Það hafði staðið til að
reka féð til Víkur yfir Mýr-
dalssand, en í Vík var salt-
laust og státurtíð því ekki haf-
in þar. Þá voru nú frystihús-
in ekki komin til sögunnar.
Ég var að huga að fé mínu
um daginn og þegar líða tók
á daginn fórum við að heyra
dynki — jökuldynki — og á-
gerðist þetta upp úr rniðjum
degi, og þótti okkur þessir
dynkir einkennil^gir — höfð-
um við aldrei heyrt þá áður.
Þegar kom að dimmumótum,
þá fórum við að sjá eldglær-
ingar í áttina til Kötlu en ó-
glöggt sýni var þó komið fyrir
dimmumót.
Sigurður Gestsson bóndi í Hvammi.
Samfara j akuldynkj unum
heyrðust þá einnig drunur og
þótti okkur þá ednsýnt, að
Kötlugos var hatfið af fuilum
krafti.
Á sunnudagsmorgun var ó-
glæsileigt yfir að líta og líður
mér seint sú sýn úr huga. AHt
var kolsvart yftr að láta af
sandi og ösku og hvergi sást
í stingandi strá. Á laekjaf-
bökkum voru þó grasslitrur og
tíndum við þessar grasslitrur
saman yfir daginn til þess að
gefa sauðunum. Ekki voru nú
heybirgðimar miklar hjá okk-
ur. Um sumarið hiafði veoð
gaddur í jörð og gras spratt
illa og seint — grasleysissum-
ar, sagði Sigurður.
Kötlugosið stqð í þrjár vik-
ur og fórum ,við, með rekstur
til Víkur þegar eftir gosið. Yf-
ir Mýrdalssand var að fara og
hef ég aldrei séð fyrr eða síð-
ar aðra, eins jakastærð — þedr
voru á við stærstú hús þá í
Reykjavik. Þeir höfðu borizt
fram á samdinn í feiknlegu
jökulhlaupi er fyl-gdi gosdnu.
Var mikil mildi að eniginn
* skyldi farast í því hlaupi, enda
skaU þar hurð nærri haeium.
jpkkert útsýni var yfir sand-
inn og þræddum við með
reksturinn inn á mUli jak-
anna og sáum aðeins himininn
yfir okkur.
Um vorið átti ég 27 kindur
og eina kú.
LysisframleiSslan I heiminum minnkandi:
Markaðshorfur með lýsi batna
□ í fréttatilkynningu, sem blaðinu barst í gær
frá Félagi íslenzkra fiskimjölsframleiðenda segir,
að markaðshorfur fyrir lýsi séu nú nokkru betri
en verið hefur.
í fréttatilkynningunind er greint
frá aðalfundi alþjóðafélags fiski-
mjölstframiljedðenda í Bremen, sem
haldinn var 31. sept. til 4. odct.
sll. Af ísiands háilfu sátu fundinn
dir. Þóirður Þarbjamarson, Sveinin
Benediktsson, PáU Ólafsson, Jón-
as Bjamason, Valgarð J. Ólatfsson
og Tómas Pétursson.
Á aðalfundinuim voru lagðar
fraim áætlanir, sem benda til þess
að fiskimjölsframleiðslan mundi
vaxa um .350 þús. tonn á þessu
ári, mikil aukning verður í S-
Afríku, Peirú og Chile, en hins
vegar er redknað mieð minni
fraimieiðsiiú á íslandi og í Noregi.
Þessar áætlanir bentu jafnframt
tál þess að eftirspum muni aiuk-
ast eftir, fiskimjöli þannig að
áramótabirgðir verða að líkindum
minni í ár en um síðustu áramót
og er það í fyrsta sdnn, sem þær
fara minnkandi frá 1965. L/aus-
legar áætlanir benda til þess að
' áframhald verði á, þessari þróun
1969 og er talin nokkur von á
sæmálegum markaðshorfum fynr
fliskimjöl. Hins vegar dregur
það nokkuð úr bjartsýnd með
fískdmjöiið að soyabaunamjöl
verður með meira móti í ár og
þurrmjóíkurbirgðir hlaðast upp i
Alþýðubandalagið
í Kópavogi
Aðalfundur verður n.k. mið-
vikudagskvöld 16. október kl.
8.30 í Félagsheimili Kópavogs.
DAGSKRÁ: v
1. Aðalfundarstörf.
2. Kosning fulltrúa á lands-
fund. V
3. Stefnuskrá Alþýðubanda-
lagsins og lög, kynning á
drögum og umræða.
stjórnin:
löndum Eftnahagsbandaiagsins, en
soyabaunir og þurrmjóik má í
vissum tilvikum nota í stað físki-
mjölsins.
Þá segir í fréttatilkynningunni:
„Þarna komu einnig fram áætlan-
ir um . framleiðslu. og ef tirspurn
eftir lýsi og bentu þær til að
J markaðshorfur fyrir þcssa vöru
i væru nú nokkru betri en verið
hefur. Talið er að lýsisfram-
Ieiðslan minnki á árinu 1968 um
50—100 þús. tonn niður í 960
þús. tonn, og er hvallýsið þá ekki
talið með. Aðallega verður þessi
samdráttur í Noregi og hér á
landi, en talsverð aukning verð-
ur í S-Afríku og nokkur í Perú
og Chile.
Eins og kunnugt er hefur verð-
lag á iýsi verið mjög lágt um
hríð og mun Iægra en notagildi
þess gefur tilefni til. Ein af a-
stæðunum fyrir þessu er sú, að
framleiðendur eru geysimargir og
samvinna með þeim ekki eins
mikil og skyldi. Hins vcgar eru
kaupendur sárafáir og sá stærsti
þeirra notar frá 70—80% af hcild- I Lofes eir £ná því grednt í frétt-
arframleiðslunni. Þetta færa inni að 90% atf noirsku sdldair-
kaupendur sér í nyt, þegar fram- mjöli, sem kemur til Þýzkaiands
boðið er mikið og þvinga verðið er fiuitt ósekkjað og segir enn-
niður.“ Þessi kaupandi sem átt - fremur að Sáldarvieiriksmdðjur rík-
er við er Unilever-hringurinn. lisins hafí hafí miálið í aitlhuguin. |
Kosið í dag í stjórn
Stúdentafélags H. L
□ í dag ganga stúdentar að kjörborðinu og kjósa sér
nýja stjórn Stúdentafélags Háskóla fslands. í framboði eru
tveir listar, A-listi borinn fram af Vöku og B-listi, óháður
listi borinn fram af 15 háskólastúdentum.
Fulltrúar B-listans haiEa verið
í meirihluta í stjórn Stúdentatfé-
lagsins frá því að nýtt form var
tekið upp á Stúden tafélaginu og
því afhent hluti af þeim verkefn-
um, sem stúdentairáð hafðd.
Á A-lista eru sjö eístu mernn:
Ólafur G. Guðmundssan, stud.
med., Ellert Kristinssom, stud. oe-
con., Skúli Sigurðssom, stud. jur.,
Bjámi P. Magmúsison, stud. med.,
Margrét Þóroddsdóttir, stud. oe-
con, Bjöm Jósef Armviðarson,
stud. jur. og Helgi Bjamasom,
stud polyt.
í sjö efstu sætum B-listams eru;
Sveinn Rúnar Haukssom, stud.
med., Fimrnur Torfi Stefánsson,
stud. ^ur., Jóhamn Bergmann,
stud. polyt., Gisli Magnússom,
stud. philol., Jóm A. Baldvinsson,
stud. theol, Ásgeir Pétur Ás-
geirssom, stud. jur., Jems A. Guð-
mumdsson, stud. med.
Dúdda, Dúdda, Dúdda, heitir þessi mynd, sem Magnús metur tU meira fjár en aðrar. (Ljm. ÞJv. A.K.).
Glermunir á sýningu
Jónínu Guðnndóttur

Jónína Guðnadóttir með einn sýningargripanna: tvíburavasa. —
“ • ,
sýningunni eru margir skemmtilegir hlutir þ.á.m. skjaldbökur
steinleir og eru þær ætlaðar sem veggskraut.
Jónína Guðnadóttir opnar
fyrstu sjálfstæðu sýningu sina í
Unuhúsi í dag kl. 4. Er þetta
jafnframt í fyrsta slnn sem glcr-
munir eru sýndir á einkasýningu
hér á landi. Auk glermuna eru
á sýningunni munir úr postulíni
og stcinieir. Alls eru tæplega 100
munir sýndir.
Þjóðviljitnm ræddi við Jómímu í
gær er húm vair að koma sýnimg-
armununum fyrir í salnum á
ammarri hæð í Unuhúsi.
— Hyemær feomstu heim frá
Svíþjóð? spyrjum við fyrst.
— Ég kom heim í júní og hetf
síðam unmið við ýmislegt m.a.
við uppsetningu í sýningardeild-
um á Landbúnaðarsýningumni og
sömuleiðis við uppsetningu á
munum á sýningunni í Norræna
húsinu. Nú sem stendur kenn-i ég
á kvöld- og dagnámskeiðum hjá
Steinunni Marteinsdóttur. leir-
kerasmið.
— Hvað varstu lemgi við nám
í Svíþjóð?
— Ég byrjaði fynst við Hand-
iðaskólanm hér heima 1960 og var
þar og í Myndlistarskólanum í
samtals þrjú ár. 1963 fór ég svo
til náms við Konstfack í Stokk-
hólmi, tók lokapróf þaðam vorið
1967 em starfaði sjálfstætt í
tengslum við skólamm veturinn
etftir.
í Svíþjóð tók Jónína þátt í
nememdasýningum og fékk nokkr-
um sinnum styrk frá Konstfack
og auk þess styrki úr Menndng-
ar- og minningarsjóði kvenna og
Minningarsjóði Fredriku Brern-
er. Jónína sýndi muni á Svensk
Form 1967, nokkrir munir eftir
hama voru á sýnimgu Norræna
hússins í sumar og um þessar
mumdir tekur hún þátt í samsýn-
ingu í Svíþjóð.
Að endingu spyrjum við Jón-
ínu hvort hún hafi komið sér upp
vinnustofu hér heima.
— Nei, ekki ennþá, það er svo
mikið fyrirtæki, sérstaklega þeg-
ar vinna á glermuni. Allir mun-
» Framhaid á 9. síðu.
Opnaður síðari áfangi sýn-
ingnr Magnúsar Á Árnasonar
Magnús A. Arnason er dugnað-
armaður á sviði lista eins og
kunnugt er — og þvi er ekki
skrýtið, þótt hann þurfi að skipta
Sýningu sinni í tvennt. — Fyrri
hluta sýningarinnar er lokið í
Hliðskjálf að Laugavegi 31 og nú
hefur seinni hluti sýningarinnar
verið opnaðui. v •
Magnús sýnir þar 33 listaverk,
flest olíumálverk og svo nokkr-
ar höggmyndir. Mest ber á lands-
lagsmyndum, sem allar bera skír
einkemmi höfundar síns. Aðsókn
að fyrri hluta sýnimgarinnax var
góð og seldist um' þriðjungur
myndanna sem á henmi voru.
Magnús Á. Amason var sjálfur '
ekki viðstaddur opnun sýningar
sinnar, er hann erlendis. Hann
skilar kveðju til vina og velunn-
ara og óskar þeim sem flesfum
í Hliðskjálf, þar sem hann verði
sjálfur viðstaddur í hugamum.
Hliðskjálf er lítilf salur en
snotur og er vinsæll meðal lista-
manna — er hann bókaður svo
til samfleytt til septembermán-
aðar næsta ár. Næstur á dagskrá
er Jón Engilberts. — Hliðskjálf «r
opin kl. 2 - 10, og sýning Magn-
úsar verður þar næsta hálfam
mánuðdmm.
/