Þjóðviljinn - 06.05.1970, Qupperneq 7

Míávitouidagur 6. fttíal 1970 — í>JIÓÐV11jJIíNM — SÍÐA J
Margrét GuSnadóffir prófessor:
FRID VÍETNAM
Góðlr álheyrandiur.
Árum sarnan höíum við hílust-
að á fréttir af því, hvemig öfl-
ugusta herveldí heimsins hefur
látið siprengjum og eitri rigna
yfir víetnömsku þjóðina.
Við erum fyrir löngu orðin
hissa á, að í Víetnam skuli enn-
þá vera lifandi fólk —, og það
meira að segja fólk, sem heldur
áfram að berjast við ofureflið,
þrátt fyrir allar þær hörmungar
sem yfir hafa dunið.
Það er fyrir löngu orðin auig-
ljós -staðreynd að leppstjórnin
í Saigon á sér fáa fylgjendur
heima fyrir. 1 Vietnam berjast
Bandaríkjamenn og leppar
þeirra við alla víetnömsku þjóð-
ina. Eða hver önmur skýring
gaeti vérið á því að alltaf hefur
verið að sí'ga á ógæfuhliðina
fyrir hinu mikla herveldi, sem
aetti þó fyrir lönfeu að vera búið
að brjóta á bak aftur fámenna
baend auppreisn.
Og það lftur því miður ekki
út fyrir að leppstjómin í Saigon
og Bandaríkjamenn séu að þvf
komin að viðurkenna ósigur
sinn. 1 nágramnaríkjunum eru
válegir atburðir að gerast. Þjóð-
armorðið í Víetnam teyglr sig
út fyrir landamærin. Banda-
ríkjamenn vita ekki lengur fýrir
hvem þeir berjast eða til hvers
og magna nú ófriðarbálið með
því að gera innrás í Kambodíu.
Þetta siðasta tiltæki Bandaríikja-
forseta á að vera til að „bjarga
lífi bandarískra hermanna í Ví-
etnam“ sem væri kannski vitur-
legra að bjarga með þvi að
kveðia þá heim.
" Vi8" sem dválizt höfum í
Bandarikjunum eigum eriitt
með að trúa þvá að venjulegt
bandarískt fólk eigi sök á þess-
um ósköpum.
Sú þjóð sem ég kynmtist í
Bandaríkjunum á árunum 1957
—1960 var ekki svona. Þetta var
friðsamt fólk, ánægt með sín
smálþorgaralegu lífisþægindi og
sitt Guðseigiðland. Það gekk
upp í sínum eiigin pínulitlu
áhyggjum, hafði alls enga póli-
tíska skoðun, og lét sig afgang
heimsins Idtlu skipta.
Kanmske er það einmitt svona
fólk, sem er hættulegast af öllu
nútímafólki. Það býr í riku
landi, sem helfur líf heimsins í
hendi sér. Því er falin sú póli-
tíska ábyrgð að kjósa sér fyrir
forseta eimn valdamesta mann í
veröldinni, og samt lætur betta
fólk sig litlu skipta hverju fram
vindur í afgangi heimsins.
Einmitt svona fólk, saddir og
ánægðir smáborgarar, værukær-
ír og sinnulausir, bjóða heim
þeirri hættu að óhlutvandir og
illa hæfir pólitífouisar komist til
æðstu valda á auglýsin gatækn-
inni einni saman.
Svo vaknar þetta vesalings
fóttk upp við, að það er o-rðið
þátttakendur í einum mesta
glæp nútímasögu, börnin þess
eru brytjuð niður eriendis í al-
gjöru tilgangsleysi, og engin leið
virðist vera út úr ógöngumum.
Hétt eins og stríðið í Víetnam
átti sér ekkert alvöru upphaf,
ætlar það heldur ekki að geta
endað. Það dregur til sin meira
og meira bandarískt fjármagn,
sem annars mundi fara til um-
bóta heima fyrir og kostar
Bandaríkjamenn fleiri bg fleiri
líf, án þesis að nokikur fái rönd
við reist.
1 Bandaríkjunum er þjóðar-
morðið í Víetnam tfyrir löngu
orðið andstygigð allra góðra
mamna. Tugþúsundum saman
berjast bandarískir borgarar við
að ná eyrum forseta síns og
biðja hann að stöðva þetta stríð,
bið-j-a hann að þyrma lífi banda-
rísikra ungmenna, og biðja um
að smán Bandaríkjalþjóðarinnar
af þessu striði verði ekki meiri
en hún er þegar orðin. Þetta
fólk myndar með sér samtök,
vinnur á alþióðavcttvangi, og
gerir allt sem f þess valda stend-
ur til að stöðva þennan ójafna
hildarleik.
Nærri því hvert mannsbam f
bandarískum háskólaborgum er
fyrir löngu komið út á götumar
í göngur og á fiundi til að biðja
um að stríðinu linni.
Rikisstjómin í Massaohusetts-
rfki hefur lýst herkvaðningamar
ólöglegar, á þeim försendum, að
Bandaríkin eigi ekki formlega
aðild að þessu stríði.
Fleiri ríki í Bandaríikjunum
munu vera að undirbúa svipað-
ar aðgerðir.
Samt daufiheyrist Bandaríkja-
forseti enn, og er nú að steypa
meiri hörmungum yfir saklaust
fólk, án nokkurs tillits til þeirra
afleiðinga, sem það kann að
hafa.
Vinir Bandaríkjamanna hér á
íslandi ha/fa verið furðu sagna-
fáir um, hvað bandarískt fólk
raunverulega gerir til að þess-
um ósköpum megi linna. Okkar
hlutlausu f jölmiðlarar færa okk-
Margrét Guðnadóttir
Ræða flutt
á fundi
MFÍK
1. maí
ur reyndar stundium flréttíir af
óeirðum i bandarískum borgum,
segja þá gjaman frá meiðslum,
handtökum og bílatjóni, en
forðast edns og hedtan eld að tala
um raunverulega ástæðu fyrir
þessum lótum. Og margir Is-
lendingar yppta öxlum og segja:
Þetta er hræðilegt stríð, en hvað
kemiur okkur það við, við getum
ekkert gert, þetta er svo langt
í burtu.
Getum við Islendingar þá
virkilega ekkert gert til að
stuðla að því að friður megi
komast á í Víetnam og hörm-
un-gum þessarar fótæfcu bænda-
þjóðar megi linna?
Jú, við getum að minnsta
kosti tekið myndarlega undir í
þeim alþjóðakór, sem biður um
frið í Víetnam — myndarlega
miðað við fóliksfjölda. Við sem
héma sitjum eigum kost á að
leggja okkar litla skerf í alþjóð-
legt sjúkrahús í Hanod, sem
kannske getur línað þjóningar
einhverra fómarlamba stríðsins
og kannske útsfcrifiað einhverja
fúllvinnandi borgara til að
vinna endurreisnarstarí í þesisu
hrjóða landi. Ekki mun af veita.
Við getum líka safnað fé til að
kosta íslenzika lækna og hjúkr-
unarlið til sitarfa í þessu sjúkra-
húisi, etf einhver fengist til að
fara.
Því miður verðum við ófoneytt-
ir íslenzkir borgarar a. m. k. í
eitt ár enn að horfa uppá full-
trúa okkar á alþjóðavettvan-gi
sítja við hlið kúgara og heims-
valdasinna, traðkandi á þvf lýð-
ræði, sem þeir sjálfir þykjast
trúa á, og leggjandi blessun
sína yfir þær styrjaldir og
valdarán, sem við venjulegt ís-
lenzkit fólk fordæmum af heil-
um hug. Við gætum gefið þess-
um mönnum frí, og sent í stað-
inn menn, sem þora og vilja tfor-
dæma ofbeldi og arðrán og
situðla að friði og eðlilegum sam-
skiptum þjóða með ólík sjónar-
mið.
Árum saman höfum við mátt
horía upp á það að Islendingar
leggist gegn aðild Kínverja, eins
fjórða mannkypins, að heil-
brigðisstofnun sameinuðu þjóð-
anna. Alþjóðasamvinna á borð
við samtök sameinuðu þjóðanna
er nefnilega ekkert einkamál
pólitífcusanna, þó að þeir haldi
það kannske sjálfir, heldur geta
þeir með þrönsýni sinni og van-
þefckinigu hindrað eðlileg sam-
skipti manna, sem vinna að vel-
ferð alls mannikyns.
Engin þjóð getur orðið aðili
að Alþjóðaheilbrígðiisstofnuninni
nema hún sé fyrst aðili að Sam-
einuðu þjóðunum.
Og það er ýmislegt fleira sem
við Islendingar kannske gætum
gert. Ef við hefðum hér ríkis-
stjóm, sem einihvem tíma þyrði
að standa á rétti hins smáa,
gætuim við kannSke reynt að fá
vini ökkar í NATO til að frá-
biðja sér samábyrgð á þeim
glæp, sem þjóðarmorðið í Víet-
nam er. Við gætum kannske
fengið þá til að hóta að leysa
upp NATO eif Bandaríkjamenn
halda áfrgm þessu svívirðilega
striói.
Við getum líka sjólf og ein
lýsit yfir ótvíræðum vilja okkar
til að herstöð Bandaríkjaimanna
verði burt af Islandi hið allra
fyrsta. Við erum mörg, sem vilj-
um ekki Ijá land okkar sem
geymslu fyrir morðtól, sem
verða saklausu fölki að bana, og
mörg, sem viljum enga hlutdeild
eiga í glæpaverkum Bandaríkja-
manna, hvorki stríðinu í Víet-
nam, eða því blygðunarlausa
arðráni, sem sviptir meira en
helming mannkyns mat og
mannsæmandi aðfoúð.
Það er margt sem ein smá-
þjóð gæti gert Suimair frænd-
þjóðir okkar á Norðurlöndum
hafa tekið upp stjómmálasam-
band við stjómina 1 Norður-
Víetnam. Með þessu móti hafa
þær opnað stríðsaðilum leið að
samningaþorðinu og veitt ýmsa
fyrirgreiðslu, sem annars væri
ófauigsandi. Þetta er ólífct glæsi-
legra hlutverk en þegjandí sam-
áfoyrgð okkar Islendinga.
Á þessum foaróttudegi sikulum
við huigleiða þessi mál rækilega,
Og leggja síðan hvert um sig
okfcar Iitla skerf, þar sem við
höttdum að hann korrn að mestu
gagni fyrir víetnömsifcu þjóðina.
Stríðinu verður að linna, og það
verður að stemma stigu við
frekari útbreiðslu þess. Hver
daigur, sem það dregst á langinn,
kostar mörg mannslíf og miklar
hörmungar. Drögum þvi ekfci tfl
morguns það sem við getum gert
í dag.
Steinbeck-kvöld
Haldið verður Stiednbeck-
kvöild í Ameriska. bókasafmmi
í kvöld. Verður lesdð úr verk-
um skáldsins, rætt um þau og
sýnd kivikmynd um hann „An
Impression of John Steinfoeck:
Wrijter.“ Öllum ej- heimdH að-
ganigur. Prótf. John G. Allec,
sem er prófessor í amerískum
bókmenntum við háskólann,
mun stjórna samkomunni, en
lesendur ásamt honum verða
Indxiðd G. Þorsteinsson, dr.
John C. Fiske, frú Winston
Hannesson, James Raii og John
Rusch.
Atriði úr „Annað hvert kvöld“
Annað hvert kvöld
Höf: FRANCOIS CAMPAUX
Þýð.: LOFTUR GUÐMUNDSSON
Leikstj.: RAGNHILDUR STEINGRÍMSDÓTTIR
Jónína H. Jónsdóttir og Jón Gunnaxsson í hlutverkum sinum
Fyrir réttri viku frumsýndi
Leikfólag Kópaivogs fransikan
gamanleik aif léttara tagi. Hann
byggir í stuttu máli saigt á þvi,
að miðaldra eiginmaöur strýk-
ur að heimian og till hjékon-
unnar fyrir fullt og allt — að
þvi er hann heildur sjállfur. En
böm hans tvö og eiginkonam
elta hann uppi hvert atf öðru
og reyna rmeð ýmis konar
bnaigðvísi að snúa karli frá villu
síns vegar. Verða af þessu
filækjur margar — kærasta
sonarins kenrnir á vettvang sivo
og hjákarl eigimkonunnar og
allir eru reiðufoúnir til aðhátta
hjá öilum snarlega eða því sem
næst.
Höfundur, Francois Campaux,
er bersýnilega hagleiksmaður í
sínu fagi, þetta er lipurlega
saimið grín og kemst að mínu
viti allvel til skila í þýðdngu
og staðfærslu Lofits Guðimunds-
sonar. Gamanið er ednkarmein-
laust, byggir mest á óvæntum
uppákomium og meira eða
mdnna fyndnum eða meinleg-
uim athugasemdum um „mann-
lega náttúru“, ástaifar í hjóna-
bandi, utam þess og á undan
því. Þetta er allt saman gött
og gamallt hlátursefni, en að
visu helzt til einhætft í alllanga
sýndngu, þótt hölfiunidur bregði
á tilbreytingu undir lokin, þeg-
ar lýstur saman skipula.gs-
vamdamáluim á sivíði framhjá-
halds og atvinnulífs.
Ragnhildur Steingrímsdóttir
hefur stjómað þessari sýningu
og gert það vel og slkynsam-
lega. Noktour stirðBieáW var yfir
nokkrum fyrstu atriðum, en
leikendur náðu sér filjótt á strik
og sikdluðu jötftaum ledk og
greinargóðum, Það var engdnn
vandi sýndngargesti að sœtta
sig við staðsetndngar, snarlegar
hreyfdmgar, dágóðan hrc.ða, sem
vel hæfir slfiku ledkriti — var
þó meira vairið í ýtmsa smá-
gerðari hugHrvæmni en þær
glannalegu ýkjur, sem einnig
var gripið tíL
Sem fyrr segir skáluðu leilc-
end-ur fremiur jötfinum ledk og
voru bersiýnilliaga vefl ætfðir og
virtust sviðswanir (og vom það
áreiðanlega etf rnunað er rétt).
— Leiktfélag Kópaogs hetfur
verið nokkuð athaifinasamt fé-
lag og sú staðreynd, að það
heldur uppi nokkuð samdtelldu
starfii, gerði áredðanlega sitt til
þess að tryggja jatfn samtfelild-
an sivip og var á þessari sýn-
ingu. Ragnhildur Steingrítms-
dóttir leikstjóri fler einnig með
hlutverk hjákonunnar, Sús-
önnu, sem öll ósköpin gerast
hjá, emkar iífilega, sttær á fleiri
strengi en fflestir aðrir á sivið-
inu og hetfur hugsað margt vél
í sambandi við þöglan leik. Per-
sónur eru annars ekká marg-
brotnar, svo til allar sem þœr
eru séðar og þær fcoma á svið
fram. En þótt Georg sá, sem
hleypir leikflækjum atf stað, sé
einnig þessu mailki brenndur,
þá verður hann satt að sagja
heflzt til einhæfur í meðföruim
Thcódórs Ilalldórssonar, Hon-
urn tekst aliliivel að lýsa ráð-
leysi Georgs, vandræðum hans,
en síður að færa sönnur á að
þassi náungi sé sivo etftirsóttur
sem höfiundur vill vera láta.
Konu Georgs, Karólínu, leák-
ur Auður Jónsdóttir skemlmti-
lega og betfur áður sýnt hve
vel sköpleifcjaMiutverfc eiga við
leikgátfu hennar. Valdimar Lár-
usson er viðhaid Karóflínu (eða
er það ekiki), Viflhjáilimur sér-
fræðingur, og skilar meðgxein-
argóðum hæitti þedm bilandada
boðskap sem þedrri persónu er
í munn lagður.
„Bömin“ í leiknum, sem hafa
ölia helzt hugann. við að dnaga
eldri kynslóðina uppi í ásta-
fari sem ffljótast, leika þau
Jónína H. Jónsdóttir, Jón Gunn-
arsson og Sigrún Björnsdóttir.
Þau fara öll hiressdllega með
þessd hlutverk, seim eru sikyid
þótt hlutverk blökkus+úlkunnar
Zourah (Sigrún) sé einna van-
þalkklátast — þar verður stað-
færsla þýðarans klaufalegust.
Þau sýna mdklu medri styrk og
öryggi en nýliðar í áhuga-
mannafflokki — enda eru þau
það ekki.
Leiknum var ágætflega tefldð
af sýningargiastum.
A. B,
l
i
i
i