Þjóðviljinn - 09.06.1970, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVTLJTNN — Þriðöoidagar 9. júní 197a
— Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Útgefandl: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson
Sigurður Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson
Ritstj.fulltrúi: Svavar Gestsson.
Auglýsingastj.: Ólafur Jónsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavorðust. 19. Simi 17500
(5 linur). — Askriftarverð kr. 165.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10.00.
„Verkin tala
ii
gamvinnuhreyfingin var í upphafi félagsleg,
tengd sósíalískum hugsjónum. Fyrirtæki á
hennar vegutm áttu ekki að safna ofsagróða, held-
ur var þeim einmitt ætlað að draga úr gróða-
hyggju, bæta kjör og auka frelsi vinnandi manna
til sjávar og sveita. Á meðan þessar hugsjónir
mótuðu forustumenn samvinnuhreyfingarinnar
hér á landi varð henni mikið ágengt; hún hefur
stuðlað mjög að öryggi manna og bættum efnahag.
En seinustu áratugina hefur Samband íslenzkra
samvinnufélaga því miður verið að fjarlægjast
hinar upphaflegu hugsjónir saimvinnustefnunnar.
Til hafa komið menn sem litið hafa á Sambandið
sem hvert annað gróðafyrirtæki í auðvaldsþjóðfé-
lagi. Þeir hafa kappkostað að blanda blóði við
auðhyggjumenn, m.a. með stofnun Olíufélagsins
h.f., þessarar harðdrægu og imargdæmdu peninga-
stofnunar, eða með stofnun hermangsfyrirtækja
sem legið hafa marflöt fyrir erlendu valdi. Og
Sambandið er í vaxandi mæli orðið að hreinni
sérhyggjustofnun, enda lýtur það nú forustu út-
kulnaðra, gamalla og þreyttra imanna — meðal-
aldurinn í stjóminni er 61 ár! Þar er ekki lengur
talað um stefnumál samvinnuhreyfingarinnar,
heldur einvörðungu um gróða.
gamband íslenzkra samvinnufélaga safnaði mikl-
um gróða á síðasta ári, hátt í hundrað miljón-
um króna eftir að búið var að fela allt sem unnt
var. Sú var tíð að leiðtogar saimvinnufélaganna
hefðu litið á slíka fjármuni sem tæki til þess að
létta alþýðu landsins lífsbaráttuna, en nú eru við-
horfin breytt. Nú er það einmitt þessi stórgróði
sem veldur því að fulltrúar Vinnumálasambands
samvinnufélaganna hafa verið jafn þvermóðsku-
fullir og þröngsýnustu auðhyggjumenn íhaldsins
í viðræðunum við verklýðsfélögin; fjárplógss'tarf-
semin er orðin að markmiði í sjálfu sér; auðurinn
er ekki lengur tæki til þess að leysa félagsleg
vandamál. Og það er þessi sama eiginhagsmuna-
klíka sem fékk því ráðið á sínuim tíma að Mjólk-
urbú Flóamanna og Mjólkursamsalan voru inn-
limuð í Vinnuveitendasamband íhaldsins og greiða
þangað stórfé í herkostnað, en þeir fjármunir eru
innheimtir hjá sömu bændum sem nú eru neydd-
ir til þess að hella mjólkinni sinni niður. Sá bóndi
mun þó naumast til seim telur sig hafa sameigin-
lega hagsmuni með auðhyggjumönnunum í
Reykjavík.
^ þessar staðreyndir er minnt vegna þess að það
hefur alla tíð verið á valdi Vinnumálasam-
bands samvinnufélaganna að leysa vinnudeiluna
miklu, Ráðamenn S.Í.S. og leiðtogar Framsó'knar-
flokksins hafa hins vegar kosið að skipa sér í
sveit með ríkisstjórninni og atvinnurekendasam-
tökum hennar, þrátt fyrir hræsnisfull orð á síðum
Tíimans. Aðalstofnandi Framsóknarflokksins' bjó
eitt sinn til kjörorðið „Verkin tala“; verk þeirra
Ólafs Jóhannessonar og Erlends Einarssonar eru
mjög hávær um þessar mundir. — m.
Fæddur 9 mánuðum og 4 dögum eftir
„planlagningu“. — Malcolm og sjónvarpið.
Þáttur Morgunblaðsins í stjómmálum
f síðasta bæjarpósti kom
fram fyrirspum uim einkalíf
Valdiimiairs Jóihannessonar
blaöamanns og umsjónar-
rnanns þátttariins DagUegt líf.
Þar siem Bæjarpósturinn hafði
eikikii svör við þessu á reiðum
höndium, lét hamn fyrirspurn-
inni ósvarað, eoi sama daig og
brófið birtist hringdi Valldd-
mar sjálfur í Bæjarpóstinn og
bað hann að koma eftirfar-
andi til skilia: — Ég á ednn
strák, sem hedtir Jóhannes
Hergoirs Valdimairssion. Hainn
er fæddur á '75 ára adimeeii
Reykjavfkur, nánar til tekið
18. ágiúst 1966, og honn fædd-
isit náikvæmlega 9 miánuðum
og fjórum dögum eftir „pilan-
laigninigu." Aðspurður tovaðst
Valdimar elklki hafa átfcað sdg
á því þá, að heppiiegast væri
að eiga böm á vorin. Vonandi
getur „Móðir að vori og
hausti“ sætt sdig við þetta svar
hans.
Þá er næst bréf frá leikhús-
gesti, og gerir hann að um-
tailsefni leikrit Þjóðnei'khússdns,
Malcolm Jitli og barátta hans
gegn geildiniguniuim.
Bæjarpóstur minn
Ástæðan tdl þess að ég siting
niður pemna, er sú, að ég vil
eindregið hvetja fólik til þess
að fiara að sjá leikritið Mailc-
oim Etli í Þjóðleikh'úsimu, en
mér heffur skilizt að sýninigin
sé í þann vegdnn að daga
uppi vegna ónógrar aðsðknar.
Ég tel ástæðu þessarar dræmu
aðsóknar þá, að skömmiu fyrir
frumsýningu leikritsins sýndi
sjónvarpið svipmynd úr því,
eins oig það gerir ofltast niær,
þegar ný leiklhúsiveric em í
uppsigllinigu. Þessd úrdráttur
var sízt til þess fallinn að
vekja áhiuiga fölks á þessu
skemimtilega verfci, og gaf af
því m(jög raniga miynd. Það er
mtjög varhuigavert að silíta
stutt atriði úr tengslum við
leitohúsverk, eimkum og sér í
Baigi, ef þau eru sérstæð edns
og Malcolm litli. Mér finnst
sjálfsaigt að sjónvarpið veki
atfeygli á nýjum leikihúsverk-
um, en það verður að gæta
ýtrustu varkámi í vali útdrátta
og bezt væri að sýna aðeins
byrjanir á þáttuim, til þess að
fóQik sfcilji, hvað verið er að
fara- En aMt um það, —, þeir
fáu áharfendur, sem voru í
leikíhúsinu, tovöHdið, sem ég
fór að sjá Malcoiim, virtust
skemmita sér konunglega, ég
hef sjaldian orðiö var við slíka
stemminigu í ledtohúsi, og vil
vona, að sem flestir verði
hennar aðnjófcandi.
Loks er bnéf frá mannd, sem
kallar siig Ull, og gerir hann
kosningamar að umtalsefni.
Bæjarpóstur góður
Vitoa er nú liðin frá toosn-
ingunuim, en samt hafa menn
enn ekltoi þreytzt á því að tala
um úrsilit þeirra. Plestir eru
undrandi á þvf, að fhaldið
sltouili enn á ný hafa haldiið
mieirihluta sfnum í Reyfcjavík,
þrátt fyrir það duig- og dáð-
leysi, sem það hcffur synt. At-
vinnumél borgarinnar hafa
verið í ólestri, féiagsmál
sfcamimarlega lítið rækt og
þannig mætti lenigi telja. Ég
hef imikið verið að hugsa um,
hverjar sóu orsakir þessarar
flastheldni landsmianna í fhald-
ið, og ég hef komizt að raun
um, að Morgunblaðið eigi sinn
stóra þátt í hennd. Án bess
að háfla noktouð fyrir mér i
þeim efnum annað en fullyrð-
ingar kunnuigra, tel ég að það
sé einsdæmd á Vesturtioinldum
að eitt daigbiað hafi hlutfaíUs-
lega slífoa útbredðsllu. Morgun-
blaðið mun vera útbreiddara
á Isiandi en máilgögn mánni-
Mutafllolklkianna öll samanlaigt,.
og sennillega eru þúsundiir
manna, sem sjá aðeins þetta
eina blað, og ærast á skoð-
unum þess einum saman.
Hvemi-g fréttalþjónusita Morg-
unblaðsdns er rætot, vitum við
bezt, sem höffum samanburð
við önnur biöð. Þar stendur -
dkki steinn yfir stei-ni, rang-
færsllur og viðsnúninigar eru
daiglegt brauð, og ég hef fyrir
satt að hörðustu repúblilkana-
málgögin í Texas haldi ekki
merki Bandaríltj astjómar eins
hátt á loffti og Morgunblaðið.
Fyrsta storefið til að breyta
stjómmálalþróuni-nni á Isllandi
er að breyta dagiblöðum
mdnndhlutafloklloanna, eflla þau
og stæktoa og aiuitoa útbreiðslu
þeima. Vitaskulld kostar það
mikdð fé og miiklar fömir, en
þetta er nauðsynlegt, ef æ-gi-
vald Morgunlblaðsins yfir hug-
um mtam-na á ekki enn að
vaxa- Fari svo, má jaifnvél bú-
ast við fullkomnu einræði' á
Islandi innian tíð'ar.
Ullur.
Þjóðverjar rannsaka kal í túnum á íslandi:
Hætta á kalskemmdum ef of mikið
er notað af köfnunarefnisáburði
, í frétt sem Þjóðviljanum
hef-ur borizt frá 1-andtoúnaðar-
ráðuneytin-u segir. að á si.
sumri ha-fi k-omið hingað til
lands hjónin Charlotte og dr.
Heinz Ellenberg, prófessor við
háskólann í Göttingen, Vestur-
Þýzkalandi. Þau hjónin ferðuð-
ust víða um landið á vegum
Gísl-a Si-gu rbj örnssonar, for-
stjóra, og rannsötouðu kal-
skemm-diir í íslenzkum túnum.
Að lokinni ferð sinni gáfu
hjónin skýrsl-u um rannsóknir
sínar.
Á s.l. vetri b-auð dr. Ellen-
berg aðstoð sína við áframhald-
andi rannsóknir á kalskemmd-
unum. Landbún-aðarráðuneytið
þáði þetta boð með þö-kkum.
Tveir aðstoðarmenn dr. Ellen-
berg hófu mælingar og rann-
só-knir hér á Jandi um miðjan
marz og luku þeim um miðjan
maím-ánuð. í byrjun miaímán-
aðar kom dr. Ellenberg ásamt
kon-u sinni afftur til íslan-ds og
ferð-uðusit þá um landið ásamt
öðrum aðstoðarmanna sinna til
frekart rannsókna á kal-
skemmdunum. Við brottför
sína 30. m-aí s.l. afhenti dr.
Elletíberg bráða-birgðaskýrslu
um ferð sína og rannsóknir.
Við framangreindar rann-
sóknir niaut dr. Ellenberg og
aðstoðarfólk hans fyrirgreiðslu
Rannsókna-stofnunar landbúnað-
arins og ýmsra annarra aðila
utan Reykj-avítour.
Gísli Sigurbjömsson, for-
stjóri stóð straurn af kostnaði
við ferðir og rannsóknir dr.
Ellenbergs og aðstoöarfó-lks
hians.
í skýrslunni er svofellt bráða-
birgðayfirlit um orsakir kal-
skemmda í túnum:
Á íslandi eru noktorir flokto-
ar kclskemm-da, og verður
þeirra getið hér í þeirri röð,
sem þeir k-oma oftast fyrir.
1. .— Votkal að vori til or-
siafcast af lan-gva-randi saman-
söfnuðu leysi-n-gairvatni yfir
frosnu jarðvegsundirlagi; vana-
legast á meira eða minna flötu
Jandi. Það er algemgast í meg-
inlnndsloftsla-gi og þar sem
kaldlir votrrr eru, t.d. eins og
þeir voru á Norður- og Aust-
u-rlandi 1965.
2. Þurrakal að vori til orsak-
ast af of mi-killi vatnsútgu-fun
frá un-gum blöðu-m í vexti, þeg-
ar vorið (maí) er þurrt og yfir-
borð jarðvegsins frýs um næt-
ur og sól stoín fyrir htádegi.
Þurrir vindair aukia einnig út-
gufun. Fyrirfinnst lífca í hliíð-
um. í eyj-aloftsla-gi eins og á
Suðuæ- o'g Vesturlandj toomu
þessi einkenn-i fram 1968 og
1969. Einnig finnst þurrafcal í
Joftsiaigi með milda vetur eins
og t.d. á íslandi og HoUandi.
3. ískristalakal orsaitoast þeg-
ar ísnálar myndast f bl-a-uitum,
berum j-arðvegi á frosnótlum og
lyf-ta plöntum með litlar ræt-
ur upp um nokkra sentímetra.
Finnst aðeins ; j'arðvegi með
litlum gróðri og eykst með vor-
þurrkum. Hættulegt í nýrækt,
sérsta-klega í lausum jarðvegi,
sem er hér og þar á fsiandi og
einnig á meginlandi Evrópu.
4. Köfnunarkal kemur fram
aðeins á tafcmörtouðum blett-
um, þar sem Joftþétt eíni h-afa
leigið len-gi, t.d. heysátur_ galt-
ar, á-burðarhlöss, svell og timb-
ur. Er ekki í sambandi við
Joftsla-gið og finnst víða.
5. Kuldakal kemur fram eftir
óvenju mifcið frost að vetrinum
eða á vorin. Kemur aðeins fyr-
ir hjá plöntu-m sem haf-a ekki
aðla-gazt loftslagi. Er sjaldgæf-
ara á fslandi en álitið hefur
verið.
6. Myglukal toemur aðeins
fram á vorin undan snjóskö-fl-
um, þegar sterkt sólskin bræð-
ir þá og af snjósveppum (Fus-
arium nivale. meðal ann-ars).
Hefur etoki þýðingu á íslandi. O
Allir þessir 6 flotokar kals
aukast, þegar of mikill köfn-
unarefnisáburður er notaður,
af því að grösin:
— byrja of snemm-a að spretta
á vorin,
— eru msð mörg, ung óþrosk-
uð blöð þegar vetur gen-gur
í garð,
— hafa þunn og lin blöð, sem
hafla mi-lcla útguflun og eru
viðkvasm,
— hafa litlar rætur og taitoa
lítið va-to til sín og Josna
áuðveldlega úr jaxðveginum,
— inniiha-ld-a yfirleitt mikið aí
köfnuniarefni og eggja-
bvítu, sem auka stairfsemi
rotauniargerla. Frá rotkali
og köfnun-arkali leggur
b-rennisteinslykt.
Allir þessir 6 kalflokk-ar eru
hæ-ttulegri fyrir grastegund-ir
af erlendum uppruna heldur
en innlendum.
Þá giefa Þjóðveirjiamir þess-
ar bráðabirgðaráðleggingar til
að verjast kali.
A.
RÁÐLEGGINGAR VARÐANDI
ALLA KALFLOKKA:
a. ÁBURÐUR
1. hæfileg á-burðargjöf.
,2. bera á, þegar grös eru far-
in að spretta mjög, vel eða
2 vikum síðar en nú er venja
og engin hætta er á að véla-
hjól skeri sig í jarðveginn.
3. bera ekki á eftir slátt, svo
að grösin hættj fyrr að vaxa
og safna forðanæringu í
rótina fyrir veturinn.
4. bera ekki búfjáráburð á á
haustin eða veturna en sein-t
á vorin.
5. hezt er að bera á fljótandi
búfjáráburð, þegar þurrkur
er á vorin.
B. FRÆ
1. n-ota fræ af tegundum, sem
eiga við íslenzkt loftsiag.
2. rækta grasfiræ af íslenzkum
tegundum.
3. gamla kalbletti æ-tti ekki að
plæg.ia upp og sá í, þótt lít-
ill gróður sé í þeim. Þeir
endurnýja-st með sjá'lf-
græðslu. Nota litla áburðax-
gjö-f og forðast beit í nokk-
ur ár.
B.
RÁÐLEGGINGAR VARÐANDI
EINSTAKA KALFLOKKA
a. VIÐ VOTKALI.
1. góð yfirborðsframraesla, svo
að landið halli að skurðyn-
um. (Þegar j-arðvegurinn er
frosinn a vetuma tafca lok-
ræsi ekki við yfirborðs-
vatni).
2. jafna vel úr skurðruðníng-
um og forðast óþarfa um-
flerð um landið, þegax jarð-
vegur e-r blautur.
b. VIÐ ÍSKRISTALKALI
1. sá snemma á vorin, sivo að
nýgræðingurinn þekji vel,
áður en vetur gengur í gerð.
2. bera vel á, svo að nýgresið
spretti vel.
3. nota túnin lítið sem ekkert
til beitar. Beitin skaðar mest
á vorin og seint á haustin.
Ek-ki er n-auðsynlegt að eyða
einæru illgresi, arfa sem vex
í toalblettunum, þar sem þau
kæ-fa ekki grasið en nota að-
eins auðu sivæðin til vaxtor.
Hinsvegar ætti ekki að bera
áburð á arfablettin-a.
Niðurstöður af kialirannsó-kn-
u-m Þjóðverjanna verða prent-
aða-r síðar. í skýrsl-u þessari
verður k-ort af ísJandi, er sýn-
ir misrounandi kalskemmdir á
árunum 1968 og 1969, Þar sem
enn er verið að vinna að þesis-
um rannsóknum a Hvanneyri
og í Göttingen, þ-á verður lok-a-
skýrslan væntanlega tilbúin í
ársl-ok.
Terylenebuxur karímanna
aðeins kr. 795,00.
O. L.
Laugavegi 71 — Sími 20141.