Þjóðviljinn - 11.09.1970, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 11.09.1970, Blaðsíða 4
4 SlÐA — I>JÓ'iJ V 'JlUlNW — IFöistiudaigiur 11. siepteimlber 1910. — Málgagn sósíalisma, verka lýðshreyfingar og þjóðfrelsis — Otgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans. Framkv.stjóri: Hiður Bergmann. , Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson Sigurður Guðmundsson Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson Ritstj.fuiltrúi: Svavar Gestsson. Auglýsingastj.: Olafur iónsson. Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Simi 17500 (5 linur). — Askriftarverð kr. 165.00 á mánuðl — Lausasöluverð kr. 10.00. Mænt á íhúðirnar ^ l'andsþingi Sambands íslenzkra sveitarfélaga flutti Magnús Jónsson fjármálaráðherra ræðu um viðhorfin í skattamálum og koimu þar fram ýms sjónarmið sem ástæða er til að veita athygli. Greindi hann m.a. frá því að sögn Morgunblaðsins, að sérfræðingar frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum hefðu nýlega kannað skattakerfið hér og komizt að þeirri niðurstöðu „að ríki og sveitarfélög taka ekki hærri hundraðshluta af tekjum einstaklinganna heldur en þær þjóðir sem standa okkur næst. Þó yrði að hafa það í huga að óbeinir skattar væru hærri hér en í nágrannalöndunum... Sérfræðingar Alþjóðagjaldeyrissjóðsins hafa komizt að þeirri niðurstöðu, að íslenzka skattkerfið væri hvorki betra né verra en annarstaðar. Þeir hafi hins veg- ar bent á, að fasteignagjöld væru hér of lág og fjár- festing í húsum hafi verið of mikil“. Síðan segir Morgunblaðið að ráðherrann hafi tekið undir þetta mat hinna erlendu sérfræðinga og sérstak- lega talið fasteignagjöldin „allt .of lág“; ennfrem- ur hafi hann talið nauðsynlegt að breyta skatta- kerfinu í samræmi við reglur þær sem tíðkuðust í öðrum EFTA-löndum og þá fyrst og fremst lagt áherzlu á nauðsyn þess að öllum aðstöðugjöldum væri lé.tt af fyrirtækjum jþessi frásögn ráðherrans gefur vísbendingu ura það hverjar eru næstu fyrirætlanir ríkisstjórnar- innar í skattamálum. Ríkisstjórnin hefur ekki á- formað að lækka beina skatta á einstaklingum, því að þeir séu svipaðir hér og í grannlöndum okkar. Hins vegar ætlar ríkisstjórnin að halda áfram þeirri stefnu sinni að létta sköttum af fyrirtækjum, eins og gert hefur verið ósleitilega undanfarin ár, og virðist röðin nú komin að aðstöðugjöldunum. Þann mikla tekjumissi sem af því hlýzt að fella þau gjöld niður á hins vegar að vega upp, og vafalaust meira en það, með því að stórhækka fasteigna- gjöld, sem eru „allt of lág“ að því er Morgunblað- ið hefur eftir ráðherra sínum. Raunar á tilgangur- inn ekki aðeins að vera sá að fá auknar tekjur heldur einnig að draga úr byggingaframkvæmd- um, því að fjánmálaráðherrann er sammála því mati hinna erlendu sérfræðinga „að fjárfesting í húsum hafi verið of mikil“, eins og Morgunblaðið orðar það. Jjessi stefna Sjálfstæðisflokksins mun vafalaus’t vekja almenna athygli. Sá flokkur hefur oft þótzt fagna því hversu mikið er um það að al- menningur eigi íbúðir sínar hérlendis. Nú horfa leiðtogar flokksins hins vegar gírugum augum á þessa almenningseign og vilja nota hana í vaxandi mæli til þess að létta byrðar á gróðafélögum og draga jafnframt úr húsbygginguim. Verði lagt inn á þá braut mun fljótlega verða þröngt fyrir dyrum hjá mörgum þeim sem brotizt hafa í því að koma sér upp íbúð af takmörkuðum efnum. — m. HVERS VEGNA ER HASS TALIÐ HÆTTULEGT? í>agar helmspekilega þenikj- andi sagníraeöingar ixú á dög- uan rjailila um ýmsar hugmynd- ir fyrri tíma, eins Dg t.d. erfða- syndina eöa þá trú að nauð- synleigt sé að þeita galdra- menn hdniuim hörðustu refsing- um, velta þeir því ekid fyrir sér hviort þaer hatí verið rétt- ar, heldur hvers .vegna það hafi verið nauðsynlegt við ákveðnar þjóðfélagsaðstæður og meðal manna með sálar- líf, sem var sprottið upp úr þessum þjóðÆélagsaðstæðum, að trúa á sannleik þeirra. IHvers vegna það hafi t. d. verið nauðsynlegt að trúa þvi að til væri erfðasynd og það væri gagnlegt fyrir guð og þjóðfélagið að brenna galdra- ' menn. X>eir reyna siðan að út- skýra slíkar hugmyndir með því að finna rætur þeirra í byggingu þjóðfélags þess tíma og almennri hugmynda- f ræði þeirra sem þessar hug- myndir höfðu. Þetta viðhoilf er gott og gilt Dg á reyndax dcki síður við þegar f jaillað er um fyrir- bæri, sem standa okkur nær í tíma en erfðasynd og galdra- brennur. Þ-að er t. d. freist- andi að velta því fyxir sér frá þessu sjónarmiði hvers vegna það er nauösynlegt að banna evrópska popp-tónlist í Kína og ýmsar kínverskar kvikmyndir (t. d. „Dongfang hion g“) í Frakklandi, hvort tveggja undir því yfirskini að það spilli æskunni. Og sú hugsun íæddist að mér mý- lega, þegar ég var að lesa blaðaskrif um þá miklu hættu, sem stafaði af neyzlu fíkni- lyfja á íslandi, hvort það væri mikil kórvilla að huga á ný að grundvelli slílira skrifa. Sú kennisetning sem þau eru jafnan byggð á: „neyzla fíknilyfja er stór- hættulegt fyrirbæri“, -er nefni- lega merkingariaus frá vís- indalegu sjónarmiði, því að þau lvf, sem hér eru venju- lega flokkuð undir „fiknilyf‘ eru svo margvisleg að ekki ■er rmnt að telj.a þau. til sama flokks, og hugtakið „hætta“ er einnig merkingarlaust í slíku sambandi, því að allir hlutir geta verið hættulegir eða hættulausir eftir því hvernig á stendur. ’hfreiða- akstur getur t. d. verið hættulegur fyrir menn, sem eiu.mjög þreyttir, þvj að þeir geta misst stjóm á farartæk- inu og ekið á næsta ljósa- steur, og smjömeyzl'a getur verið hættuleg fyrir aldraöa Dg feitiagna menn, því að bún getur valdið æðakölkun oig jafnvel leitt þá til bana. ! öðmm tilvikum eru sömu hlutir hættulausir. En ef við líturn á „fíknilyfin" frá öðm sjónarmiði og rannsökum sjálfan grundvÖU þess við- horfs, sem kemur fram i flestum skrifum um fíknilyf . á íslandi: hvers vegna það er nauðsynlegt í okkar vest- ræna og kristna þjóðifélagi að trúa því að neyzla fíknilyfja sé hættuleg, erum við á réttri leið. Þá vitum við a. m. k. hvað orðin merkja. ★ Fræðimenn hafa gjaman bent á það að „fíknilyf" .af ýmsu • tagi hafi fylgt mann- kyninu svo lengi ,sem sögur fara af þvi, og allar þjóðir hafi þeikikt .einhverja tegund jþeirra: ópíum, kókain, peyotl, þerserkjasveppi, cannabislyf (bhang, marihuana, charas og hassis) og síðast en ekki sízt áfengi og tóbak, svo nokkiur dæmi sóu neifnd. Nú ef hætt við því að mörgum komi þetta viðhorf nokkuð spánskt fyrir sjónir og þeir kasti fram þeirri spurningu hvort hægt sé að telja jafn almennar vörur og áfengi og tóbak í floddki með stórhættulegum fyrifbærum elns og hassis og peyotl. Þessi spuming verður að teljast góð Dg giid, því að áfengi og hassis eru gjörólík fyrifbæri (og litt samræman- leg) þótt þau eigi það sam- eiginlegt að hafa ýmis annar- ieg áhrif á huig þess er neytir þeirra. En við getum ekki svarað þéirri spumingu á ab- landi, þegar áfengi og tóbali er nefnt í sömu andrá og hass eða ópíum. Þetta stafar af því að Islendingar skipta þeim: lyfjum, sem ég taldi upp áðan, 1 tvo ólika flokka: nautnalyf -eins og áfengi (sem talin eru skaðleg en þó eikki ástæða til að banna, þótt réynt sé að draga úr notkun þeixra) og ffiknilyf eins og hass (sem talin em mikiu hættulegri en nautnalýfin og ástæða til að banna). Við þessa tvo flokka mætti svo bæta þriðja floklknium, læikn- islyfjum eins og barbitúrsýr- um, (sem tahn eru gagnleg í vissum tilvikum og því ekki bönnuð þótt neyzla þeirra sé takmörkuð). Maxikuana-„svallveizla“ í San Francisco Hvernig stendur á því að vesturlandabúar banna hassis og leyfa áfengi, en arabar banna áfengi og leyfa hassis? solútan hátt, hvort telja megi öll þessi lyf til sama flokks eða ekki. Homo sapiens neyt- ir margvíslegra jarðargæöa og á haria margvíslegan hátt, og ekki er til nein algild flokkaskipting neyzluvara hans. Hins vegar svarar hvert þjóðfélag þessari spurningu fyrir sig og skipfir þeim efn- um, sem það þekkir í flokka í samræmi við menningu sína og grundvallarlífshugmyndir. Þessi flokkaslkipting, sem gild- ir einungis innan þess þjóð- félags, sem skapaði hana, er sá grundvöllur, sem við verð- um jafnan að miða við í um- ræðum um „fíknilyf", því að viðhorf hvers einstaklings til þeirra „fíkn.ilyfja‘‘ sem hann neytir — og jafnvel áhrif þeirra á hann — eru í nán- um tengslum 'við flokkaskipt- ingu og hugmyndafræði þess þjóðfélags.sem hann ersprott- inn up.p úr. — Jafnvel hugar- far einstaklings, sem er undir áhrifum „fíknilyfja“, verður ekki skýrt nema út frá hug- .myndalfraeði þjóðfélags hans. ★ Það er <ekki úr vegi að skýra þetta nánar með nokfcr- um dæmum. Það vekur oft furðu á Is- I Suður-Evrópu er flókka- .sikiptinigin noktouð öðruvisi. Þair er áfengi alls ekki talið sér í flokki sem nautnalyf, heldur er það hreinlega talið til fæðutegunda. Þess er því neytt á allt annan hátt og með öðru hugarfari en á Islandi, það er dagleg neyzlu- vara. Ein afleiðing þessa við- horfs er sú að vínbann, sem er hugsanlegt á Islandi, þótt það sé etoki framkvæmit nú, er algerlega óhugsandi í Frakklandi eða Italiu, og Frökkum þætti slíkt jaifin fár- ánlegt og íslendingum þætti t. d. smjörbainn (sem væri t. d. sett á þeim forsendum að smjör valdi æðakölkun) Þeir menn, sem vilja berjast gegn misnotkun áfengis í þessum löndum, skora þá á menn að dretoka ekki meira en iítra af rauövíni á dag. önnur afleið- ing þessa viðhorfs mun þó sennilega koma Islendingum enn furðulegar fyrir sjómir. Sums staðar í Frakíklandi <— þar sam „vinmenning" stend- ur með sem mestum blóma — líta menn drykki eins og coca cola, sem þeir telja ekki til fæðutegunda, mjög homauga og telja þá miklu skaðlegri en rauðvín: coca cola er amerískt efnasull, sem enginn veit hvernig biuggað er, og hefur vafalaust skaðleg áhrif á börn, en vínið er kiomið úr safaritoum og gómsætum berjum, „hinn heilagi sonur sólarinnar" eins og Baudelaire orti, og ágætur drykkur fyrir börn og aðra .. Ef við skyggnumst enn sunn- ar finnum við geróhka floík-,a- skiptingu. Meðal Múhameðs- trúarmanna er víndrykkja al- gerlega bönnuð eins og kunn- ugt er, og reyndar talin mjög syndsamlegt athæfi (en það samsvarar því, á sviði trúar- bragðanna, að líta á vín s«m skaðlegt eiturlyf). Hins vegar er neyzla cannabislyfja eins og hassis (sem er komið til Evrópu frá löndum Múham- eðstrúarmanna) mjög algeng á þessum slóðum, eintoum meðal sumra trúflokka, sem nota það í dulrænum tilgangi. Þess vegna er viðhorlið til þessara lyfja víða í löndum Múham- eðstrúarmanna þveröfugt við það, sem ríkir í Evrópu: áfengi er hættulegt eiturlyf og stran-glega bannað, en hassis er nautnalyf, sem toemur mönnum í nána snertingu við guðdóminn, og er fullkomlega leyfilegt. Þess veröur reyndar að geta að slík viðhorf munu hafa breytzt mikið á síöari árurn vegna evrópskra áhrifa, þó etoki alls staðar. . , Það er því ljóst að það viðhorf, sem ríkjandi er í Norður-Evrópu gagnvart þes$- um lyfjum, er bundið við vesturlönd ein, og annars staðar geta viðhorfin verið állt önnur — jafnvel þveröfug. Þetta er svo furðulegt fyrir- þæri að það þarfnast visinda- legrar ákýringar. Mannfræðingar hafa gjam- an leitað skýringar á viðhorf- um hinna ýmsu félagshópa til „ffiknilyfja“ í áhrifum lyfj- anna og grundvallarlífshug- myndum félagshópsins: sér- hvert þjóðfélag velur sér það „fíknilyf", sem er í mestu samræmi við hugmyndakerfi þess sjálfs, og hafnar öðrum, sem eru ekki í samræmi við lifsviðhorf þess Þessi skýringaraðferð er mjög freistandi þótt á henni séu ýmsir annmarkar. Áhrif áfengis og cannabislyfja eru nefnilega gerólík, og það er því mjög líklegt að þjóðifélag, sem viðurkenni neyzlu annars lyfsins, hafni hinu. Þótt áhrii „ifiíknilyfja“ séu að miklu leyti persónubundin, má segja að algengustu áhrif áfengis séu þau, eins og ófáum íslending- um mun kunnugt, að það eyk- ur trú manna á sjálfa sig, efiir viljastyrk þeirra, leysir úr læðingi árásarhvöt þeirra og dregur mjög úr hömlum, sem á kynihvöt þeirra hvíla. í Snorra-Eddu segir frá því að jötunninn Hrungnir elti Öðin eitt sinn frá Jötun- heimum f Ásgarð og var hon- um færður mjöður: „Er hann gerist drukkinn þá skorti eigi stór orð. Hann lézt skyldu taka upp Valhöll og færa í Jötunheima, .en sökkva Ás- garði en drepa goð öll, nerna Freyju og Sif vill hann heim hafa með sér, og Freyja ein þorir þá að skenkja honum. Og drekka lézt hann mundu allt ásaöl“. ★ Áhrif cannabislyfja eru hins vegar að sumu leyti þvaröfug. é

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.