Þjóðviljinn - 11.09.1970, Blaðsíða 4

4 SffiBA — ^ÞJÖBVŒIÆmS — "Föstaðaiguír VL sieptenSber 13TO.
— Málgagn sósíalisma, verka lýSshreyfingar og þjóðfrelsis —
Otgefandi: Uigáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann. ,
Ritstjórar: Ivar H. lónsson (áb.), Magnús Kjartansson
Sigurður Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Sigurður y. Friðþjófsson
Ritstj.fulltrúi: Svavar Gestsson.
Auglýsingastj.: Olafur Jónsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, augfýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. S9. Sími 17500
15 línur). — Askriftarverð kr. 165.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10.00.
Mænt á íbúBirmr
Á landsþingi Sambands íslenzkra sveifaríélaga
flutti Magnús Jónsson fjármálaráðherra ræðu
um viðhorfin í skattamálum og koimu þar fram
ýms sjónarmið sem ástæða er til að veita athygli.
Greindi hann m.a. frá því að sögn Morgunblaðsins,
að sérfræðingar frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum
hefðu nýlega kannað skattakerfið hér og komizt að
þeirri niðurstöðu „að ríki og sveitarfélög taka ekki
hærri hundraðshluta af tekjum einstaklinganna
heldur en þær þjóðir ,sem standa okkur næst. Þó
yrði að hafa það í huga að óbeinir skattar væru
hærri hér ea í mágrannalöndunum ... Sérfræðingar
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins hafa komizt að þeirri
niðurstöðu, að íslenzka skattkerfið væri hvorki
betra né verra en annarstaðar. Þeir hafi hins veg-
ar bent á, að fasteigiiagjöld væru hér of lág og f jár-
festing í húsum hafi verið of mikil". Síðan segir
MorgunbJaðið að ráðherrann hafi teMð undir
þetta mat hinna eriendu sérfræðinga og sérstak-
lega talið fasteignagjöldin „allt of lág"; ennfrem-
ur hafi hann talið nauðsynlegt að breyta skatta-
kerfinu í samræmi við reglur þær sem tíðkuðust
í oðrum EFTA-löndum og þá fyrst og fremst lagt
áherzlu á nauðsyn þess að öllum aðstöðugjöldum
væri létt af fyrirtækjum
fjessi frásögn ráðherrans gefur vísbendingu ura
það hverjar eru næstu fyrirætlanir ríkisstjórnar-
ánnair í skattamálum. Ríkisstjórnin hefur ekki á-
formað að lækka beina skatta á einstaklingum, því
að þeir séu svipaðir hér og í grannlöndum okkar.
Hins vegar ætlar ríkisstjórnin að halda áfram þeirri
s'tefnu sinni að létta sköttum af fyrirtækjum, eins
og gert hefur verið ósleitilega undanfarin ár, og
virðist röðin nú komin að aðstöðugjöldunum. Þann
mikla tekjumissi sem af því hlýzt að fella þau
gjöld niður á hins vegar að vega upp, og vafalaust
meira en það, með því að stórhækka fasteigna-
gjöld, sem eru „allt of lag" að því er Morgunblað-
ið hefur eftir ráðherra sínum. Raunar á tilgangur-
inn ekki aðeins að vera sá að fá auknar tekjur
heldur einnig að draga úr byggingaframkvæmd-
um, því að fjánmálaráðherrann er sammála því
mati hinna erlendu sérfræðinga „að fjárfesting í
húsum hafi verið of jrnikil", eins og Morgunblaðið
orðar það. .v ..
fjessi stefna Sjálfstæðisflokksins mun vafalaus't
vekja almenna athygli. Sá flokkur hefur oft
þótzt fagna því hversu mikið er um það að al-
menningur eígi íbúðir sínar hérlendis. Kú horfa
leiðtogar flokksins hins vegar gírugum augum á
þessa almenningseign og vilja nota hana í vaxandi
mæli til þess að létta byrðar á gróðafélögum og
draga jafnframt úr húsbygginguim. Verði lagt
ínn á þá braut mun fljótlega verða þröngt fyrir
dyrum hjá mörgum þeim sem brotizt hafa í því
að koma sér upp íbúð af takmörkuðum efnum.
'— m.
í*agar lieSmspdcnegá þenkj-
andi sagníEseðingar jaú á dög-
uim íJaíEa uim ýxnsar nwgmynd-
ir fyxri íima, eins og t«d. erŒða-
syndina eöa þá trú að nauð-
synleigt sé .að ieita galdra-
menn hiruuim höcðusifcu refsing-
um, velta þeir ]>ví £fcki fyrir
séc iiviQrt þaer hafi werið rótt-
^r, heldur hvers .vegna það
hafi verið nauðsynlegt við
ákveðnar þjóðfélagsaðstæður
og meðal manna með sálar-
líf, sern var sprottið upp úr
þessum þjóðfélagsaðstæðum,
að trúa á sannleik þeixra.
3vers vegna það hafi t. d.
verið nauðsynlegt að trúa því
að til væri erfðasynd og það
væri gagnlegt fyrir guð og
þjóðfélagið að þrenna galdra-
menn. £>eir reyna siðan að út-
skýra slíkar hugmyndir með
því að finna rætur þeirra
í byggingu þjóðfélags þess
tirna og almennri hugmynda-
fræði þeirra sem þessar hug-
myndir höfðu.
í>etta viðhortf er gott -og
gilt -og á reyndar ekki síður
við þegar fjaHað er um fyrir-
bæri, sem standa okkur nær
í tíma en erfðasynd og galdra-
brennur. Þ-að er t. d. freist-
andi að veita því fyrir sér
frá þessu sjónarmiði hvers
vegna það er nauösynlegt að
banna evrópska popp-tónlist í
Kína og ýmsar kínverskar
- kvikmyndir- (t. d. „Dongfang
hong") í Fraklklandd, hvort
tveggja undir bví yfirskini
að það spilli æskunni. Og
'sú hugsun íæddist að mér xiý-
lega, þegar ég var að lesa
blaðaskrif um þá miklu hættu,
sem stafaði af neyzlu fikni-
lyfja á Islandi, hvort það
væri mikil kórvilla að huiga
á ný að 'grundvelli slíkra
skrifa. Sú kennisetning sem
bau eru jatfnan byggð á:
„neyzla fíknilyfja -er stór-
hættulegt fyrirbæri", .er nefni-
lega merkingarlaus frá vís-
indalegu sjónarmiði, því að
bau lyf, swn hér eru venju-
lega floikkuð undir „.fíkniryf"
eru svo rnargvísleg .að ekki
.er unnt að telja þau til sama
flokks, .og hugtákið „hætta"
er einnig . merkingarlaust í
slfku sambandi, því.,að allir
hiutir. geta verið hættulegir
eða hættulausir eftir því
hvernig á stendur. ^ifreiða-
akstur getur t.. d. veriö
hættulegur fyrir menn, sem
eru mjög þreyttir, pví að þeir
geta misst stjórn á farartæk-
inu pg ekið á næsta ljósa-
staur, og smjörneyzía getur
verið hættuleg fyrir aldraða
og feitlagna menn. bví að hún
getur valdið æðakölkun og
jafnvel leitt þá til bana. I
öðrum tilvikum eru sömu
hiutir hættulausir. En ef við
lítum á „fíknilyfin" frá öðru
sjónarmiði og rannsökum
sjálfan grundvöll pess við-
horfs, sem kemur fram i
flestum skrifum um ffknilyf
á íslandi: hvers vegna það
er nauðsynlegt í okkar vest-
ræna og kristna þjóðfélagi að
trúa því að neyzla fíknilyfja
sé hættuleg, erum við á réttri
leið. Þá vitum við a. m. k.
hvað orðin merkja.
•
Fræðimenn hafa gjarnan
bent á það að „fíknilyf" .af '
ýmsu. tagi hafi fylgt mann-
kyninu smo lengi sem sögur
fara af því, og allar þjóðir
hafi bekkt Æinhverja tegund
peirra: ópíum, kokain, peyotl,
.berserkjasveppi, cannabislyf
HVERS VEGNA ER HASS
TALIÐ HÆTTULEGT?
^bhang, marihuana, charas og
hassis) og síðast en ekki sízt
.áfengi og tóbak, svo nDkkur
dæmi séu netfnd. Nú er hætt
við ,því . að mörgum. komi
þetta viðhorf nokfcuð spánskt
fyrir sjónir og þeir kasti fram
þeirri spurningu hvort hægt
sé að telja jafn aibnennar
vörur ;og áfengi og tóbak i
flokki með stórhættulegum
fyrirbærum éins og hassis og
peyotl. Þessi spurning verður
að teljast góð og gild, því að
áfengi og hassis eru gjörólík
fyrirbæri (og lítt samræman-
leg) þótt þau eigi það sam-
eiginlegt að hafa ýmis annar-
leg áhrif á hug þess er neytir
þeirra. En við getum ekki
svarað þeirri spurningu á ab-
landi, þegar áfengi og tóbak
er nefnt i sömu andrá og hass
eða ópium. Þetta statfar af
því að Islendingar skipta
þeim' lyfjum, sem ég taldi
upp áðan, í tvo ólífca flokka:
nautnalyf eins og .áfengi (sem
talin «-u skaðleg en þó ekki
ástæða til að banna, þótt
réynt sé að draga úr notkun
þeirra) og ffiknilyf eins og
hass (sem talin eru miklu
hættuiegri en nautnalytfin Dg
ástæða til að banna). Við
þessa tvo flokfca mætti svo
bæta þriðja flokknum, lækn-
islyfjum eins og barbitúrsýr-
um, (sem tahn eru gagnleg í
visstim tilvikum og því ekki
bönnuð þótt neyzla þeirra sé
takmörfcuð). '.
Mariiiuaiía-„svalJveii',ia" í San Francisco
Hvernig stendur á því að
vesturlandabúar banna hassis
og leyfa áfengi, en arabar
banna áfengi og leyfa hassis?
solútan hátt, hvort telja megi
öll þessi lyf til .sama. flokks
eða ekki. Homo sapiens neyt-
ir margvíslegra jarðargæöa og
á harla margvíslegan hátt,
og ekfci er til nein algild
fiokkaskipting neyzluvara
hans. Hins vegar svarar hvert
þjóðfélag þessari spurningu
fyrir sig og skiptir þeim efin-
van, /Sem það þekkir í ílokfca
í samræmi við menningu sína
og grundvallarlífshugmyndir.
Þessi flofckasfcipting, sem gild-
ir einungis innan þess þjoð-
félags, sem skapaði hana, er
sá grundvöllur, sem við verð-
um jafnan að miða við í um-
ræðum um „fiknilyf", bví að
viöhorf hvers einstaklings til
þeirra „fífcnilyfja'' sem hann
neytir — og jafnvel áhrif
þeirra á hann — eru í nán-
um tengslum Við flokfcaskipt-
ingu og hugmyndafræði þess
þjóðfélags.sem hann ,er sprott-
inn upp úr. — Jafnvel hugar-
far einstafclings, sem er undir
áhrifuim „fíknilyfja", verður
efcki skýrt nema út frá hug-
.myndatfræði þjóðfélags hans.
*
t>að er efcki úr vegi að
skýra þatta nánar með nokkr-
um dæmum.
Það vekur oft furðu á ls-
I Suður-Evrópu er fiofcka-
.skiptingin nofckuð öðruvísi.
Þar er áfengi alls ekki talið
sér í fllokki .sem nautnalyf,
héldur er það hreinlega talið
til fæðutegunda. Þess er því
neytt .á allt annan hátt og
með öðru hugarfari en á
Islandi, það er dagleg neyzlu-
vara. Ein afleiðing þessa við-
horfs er sú að vínbann, sem
er hugsanlegt á íslandi, þótt
það sé ekfci framkvæmt nú,
er algerlega óhugsandi í
Frakklandi eða Itah'u, og
Fröikkum þætti slíkt jaifin fár-
ánlegt og íslendingum þætti
t. d. smjörbann (sem væri t.
d. sett á þeim forsendum að
smjör valdi æðakölkun) Þeir
menn, sem vilja berjast gegn
misnotfcun áfengis í þessum
löndum, skora þá á menn að
drekka ekki meira en h'tra af
rauövíni á dag. önnur afleið-
ing þessa viðhorfs mun þó
sennilega koma Islendingum
enn furðulegar fyrir sjónir.
Sums staðar í Frafcklandi —
þar sem „vínmenning" stend-
ur með sem mestum blóma —
líta menn drykki eins og coca
cola, sem þeir telja ekki tQ
fæðutegunda, mjög hornauga
og telja þá mifciu skaðlegri
en raiuðvín: coca cola er
ameriskt efnasuil, sem enginn
veit hvernig bruggað er, og
hetfur vafalaust skaðleg áhrif
á börn, en vínið er komið
úr satfarífcum og gómsætum
berjurn, „hinn heilagi sonur
sólarinnar" eins og.Baudelaire
orti,. og ágætur drykkur fyrir
börn og aðra...
Ef við skyggnurnst enn sunn-
ar finnum við gerólíka fldfc;a-
skiptingu. Meðal Múhameðs-
trúarmanna er vindrykfcja al-
gerlega bönnuð eins og fcunn-
ugt er, og reyndar talin mjög
syndsarnlegt athæfi (en það
samsvarar því, á sviði trúar-
bragðanna, að líta á vín sem
skaðlegt eiturlyf). Hins vegar
er neyzla cannabislyfja eins
og hassis (sem er komið tU
Evrópu frá löndum Múham-
eðstrúarmanna) mjög algeng á
pessum slóðum, ednfcum meðal
sumra trúflokka, sem nota
það í dulrænum tilgangi. Þess
vegna er viohorfið til þessara
lyfja víða í löndum Múham-
eðstrúarmanna þveröfugt við
það, sem ríkir i Evrópu:
áfengi er hættulegt eiturlyf og
stran-glega bannað, en hassis
er nautnalyf, sem kemur
mönnum í nána snertingu við
guðdóminn, og er fullkomlega
leyfilegt. Þess veröur reyndar
að geta að slík viðhorf munu
hafa breytzt mikið á síðari
áruim vegna evrópskra átorifa,
þó ekfci aUs staðar. . „
Það er pví ljóst að það
viohorif, sem ríkjandi er í
ptoröur-Evrópu gagnvart þess-
um lyfjum, er bundið við
vesturlönd ein, og annars
staðar geta viðhorfin verið
a:Ut önnur — jafnvei þveröfug,
Þetta er svo furðulegt fyrir-
bæri að það þarfnast vísinda-
legrar skýringar.
Mannfræðingar hafa giarn-
an ieitað skýringar á viðhorf-
wn hinna ýmsu félagshopa
til „fíkniiyfja" í áhrifum lyfj-
anna og grundvallarlifshug-
myndum félagshópsins: sér-
hvert þióðfélag veliur sér það
„fíknilyf", sem er í mestu
samræmi við hugmyndakerfi
þess sjálfs, og hafnar öðrum,
sem eru ekki í samræmi við
Ufsviðhonf þess
Þessi skýringaraðferð er
mjög freistandi þótt á henni
séu ýmsir annmarkar. Ahrif
áfengis og cannabislyfja eru
nefnilega gerólík, og það er
því mjög líklegt að þjóðfélag,
sem viöurfcenni neyzlu annars
lyfsins, hafni hinu. Þótt áhrif
,4íkndlyfia" séu að mifcLu leyti
persónubundin, má segja að
algengustu áhrif áfengis séu
þau, eins og ófáum tslending-
um mun kunnugt, að það eyfc-
ur trú manna á sjálfa sig,
eflir vil.iastyrk þeirra, leysir
úr læðingi árásarhvöt þeirra
og dregur mjög úr hömlum,
sem á kynhvöt þeirra hvíla.
I Snorra-Eddu segir frá þvi
að iötunninn Hrungnir eltd
Óðin eitt sinn frá Jötun-
heimum í Ásgarð og var hon-
um færður m.iöður: „Er hann
gerist drukkinn þá skorti eigi
stór orð. Hann lézt skyldu
taka upp Valhöli og færa í
Jötunheima, en sökkva Ás-
garði en drepa goð öll, nerna
Freyiu og Sif vill hann heim
hafa með sér, og Freyia ein
þorir þá að skenfcia honum.
Og drekka lézt hann mundu
allt ásaöl".
•
Ahrif cannabislyfia eru hins
vegar að sumu leyti þveröfug.