Þjóðviljinn - 11.09.1970, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 11.09.1970, Blaðsíða 6
g SlÐA — ÞJÓÐVTLJrNN — Fötsbudaigur 11. septeimlbeir 1970. Austan við „Vaðlaheiðarjárntjaldið" Nú kemst urriðinn ferða sinna Ekkl er leið að öðlast frið. Áin freyðir gegnum hlið. Þeír eru reiðir vestan við V aðlaheiðarjámt jaldið. Þessa lagiegu bringhendu kvað hagyrðingurinn þjéðkunni Eg- ill Jónasson á Húsavík vegna atburðanna, sem áttu sér stað f Mývatnssveit síöla í ágúst, er á annað hundrað Þingeyingar grönduðu stíflumannvirki Lax- árvirkjunar í svonefndri Hóls- kvísl víð Mývatnsósa. Eins og aðrar góðar vísur felur hún í sér sannleikskom, því að við- sjár bænda og Laxárvirkjunar- stjómar era öðrum þræði á- rekstrar þéttbýlis og dreifbýlis, þótt ótalmargt annað komi þar tu. Menn em mjög skiptir í af- sitöðiu til þessara defflna, en vafalítið er aiimenninesálitiS Mývetningum í vffl. Þó er mjög deilt um réttmeeti aðgerðanna við Hólskvísl eða MiðkvísíL, sean hún hefur verið köllluð. Menn tala um að þetta hafi ekki verið rétta Ieiðin, rétt eins og sagt var uan töfcu sendiráðsins í Stofcfc- hólimii, og rétt edns og suimir segja jalöwal um vertoföil laun- þega. Aðrir segja, að þettai haifi verið eina fasna leiðin fyrir bændur til að leita réttar síns, og í oktoar ágæta þjóðfélagá sé svo bomiið, að þedr sem MYNDIR OG TEXTI gþe órétti séu beittir verði að ganga á smið við það sem talizt hefur sæma til þessa. Hins vegar eru „sprengjuimenn“ sjélf- ir ekki í hinum minnsta vafa um, að það sem þeir hafi að- hafzt nóttina góðu hafi verið réttmætt miðað við aðstæður. — Menn fala uim verknaöinn sem skemimdarverk og sipell- virki, en ef ég ætti að svaira því, hvaða sfcemimdarverk hafa verið unnin við Miðfcvísi og er hún þó ekfci að neinu leyti sór- stasð í þessu saimbandi, þá eru það framkvæmdir Laxárvirkj- unar. Þær eru fyrstu og ednu skeanmdarverkin, sem uninin hafa verið á þeim stað, cg það sem við voruim raunverulega að gera var að bæta úr þcim skemimdum, — sagöi Þorgrulmur Stairri þlóndi í Garði við blaða- mann Þjóðviljans, sem Jagði leið sína ausitur nokkru eftir at- burðdma. Starri er fréttaritari Þjóðviljans í Mývatnssveit og harður andsbæðingur Laxárfraim- fcvæmdanna, 1 þessu viðtali, sem hér fer á eftir, refcurhann ýmis atriði þessa miáils og fcem- ur raunar víðar við. Engar rafmagns- truflanir — Griipuð þáð til þessara úr- ræða, vegna þess að iögbamns- málið náði efcki fraim að ganga? — Þeitta var örfþrifanáð, — eáginlegia svar við því, að við höfðum aldred fengið svar. Núna, sérstakHega eftir að Gljúfurvers- viifcjun komst á dagstorá, telj- um við okfcur vera búna að þrautreyna samningaleiðir við Laxárvirkjun. Við eiruim and- vfgir Gfljúfiurversivirkjun, en það er mikiíLvætSast þó, að við telj- um, að alLt sem giert verður þurfi að undirbyiggaa á þann hátt, að viðurtoenndur sé dkkar skýlaus rótbur tiL eigna ckfcar, þess lands og vaitns, sem okk- ur hefur venð falln umsjá. Það hefur algerlega verið giengið framhjá oktour og átt að gianga framhjá okfcur, það er bersýni- legt. Laxárvirfcjun hefur ætilað að fara sínu fram svo lengi sem við þegðum, og svo þegar við fórum að 3éta í ckfcur heyra eftir þessum venjuiegu leiðuim, þá er reynt að hundsa okkur eins Lengi og ldfisins möglulest er. Og það hefur verið gert fram á þennan daig eins og Lil að mynda þegiar 600 manns fara inn á Atoureyri í vor til að fyigja eifltir erindi til bœi- arstjórnarinnar á Akureyri. Þessu svarar bæjarstjómin ekki fyrr en seint og síðar meir, og loks þegar hún tekur þetta fyr- ir á fiundi sínum sfcöimmu áðir en við hreinsuðutm tovisllina, semur hún ályfctun, þar sem hún segir, að málið koimi bœj- arstjóminni ekkert við, hefldur iðnaðarráðuneytinu. Bn þettaer nú ekfcert nýstárllegt. Við erum orðnir vandr svona vinnuibrögð- um. 1 raun og veru teijum við það ofbeldi að gera þessar framtovæmdir í Laxá og Gijúf- urversviifcjun, sem er bersiýni- lega að ganigia í gegn þxvert ofian í samlkiomulag við iðnaðar- ráðuneybið. l>etta er efckert annað en hreánt oflbeldd ogvita- sfculd er tímánn tii að hnedmsa fcvísLina valinn með Miðsjón af þessu, því er elklki að neita. Hins vegar hefflur ctft verið um það taiað, að þetta sé sj'áHfhagt að gera. — Nú greinir menn á um rétbmiæti þessara aðgerða, og ýmsir, sem eru að stfnu leyti aaidvígir GLjúfurversvirkjun era verkum ykkar mótfiaillnir. — Já, því er ekki að neita, og ýmsir bafia snúizt gegn ofck- ur í móiinu á þeárri forsendu að við værum ad stotfna tdil raf- magnstrufiLaina. Þetta er tómur þvættinigur. Við eruim, ekfci að vinnia rafveitunni neitt miein mieð þessu. Þetta kostar senni- iega öiiu medra efitirlit með stfflumannvirfcjunum hjá Geira- stöðum, þannig að það er vald á vaitninu hvort sem er, og það kemst örugglega tiL stoifla þrátt fyrir trufilun við MiðfcvísL. Ef eitthvað refcur í hana, þarf bara að hleypa meira vatni í gegn hinum megin og það ex ekfci nema blekking að vera að hampa svona iöguðu, en því miður hafur þessi áróður borið nofckum árangur. Með þeirra vopnum — Það hefiur vakið mikia at- hyglli, að þið bunduzt ekki forrn- legum aðgerðum, þamnig að ali- ir eru jafinábyrgir. Gerðuð þið þetba tiL þess að einn eða tveir menn yrðu ekki álitnir ábyrgir, og tifl að þvæia máiið fyrir Lög- unum? — Það var engin þörf á fonm- legum samtöfcum. Þetta er elkfc- ert annað en uinddrstrifcun á þeim allmenna vilja, sem hér var fiyrir hendi. Fréttin um það, að við ætiuðum að láta tx!I sfcar- ar sfcríða þetta áfcveðna fcvöld, flaug á stuttri stundu og þama rnættu á annað humdrað rnamns, þar af 88, sem skritfað hafa undir þá yfirlýsingu, sem fram hefur komið, cg er sá hluti þessa hóps, sem er lögráða,. En vegna þessa slkamima undirbún- ings sétu margir heima, sem: að þessu hefðu viljað Leggja hönd, og hvað gerir þetta flótfk? 113 manns hafa þegar gefið sig fram og villjað gera það, sem ég skiil efcfci amnað en að sé einsdæmd í réttarfar.ssögunni — ganga inní sefctina. Þetta er bara dæmi um, hver hugur fylgir hér mnéli og hvað menn eru á einu máli um, að aðgerð- in hafi verið sjáitfsögð cig ó- safcnæm. Nei, við þurftum ekki á neinmi forysitu að halda. Við þunfitum tii dæoniis engrar verk- stjórnar við þaima um kvöLdið. Það lá beint við, hvað gera átti, þótt eitt atriði kæmi oklk- ur á óvart að vísu. Við höfiðum áhtið, að hér væri um jarð- vegsstrQu að ræða eins og hún var að stórmiklu lleyti, en hins vegar fcom í Xjós, að í mdðjum jarðvegsigarð'inum var rammiger steyptur veggur firá báðum end- um og út að sdLungastiganium. Þar vamdaðist rnálið, því að við gátum eíkfci ráðdð niðurflö'gum hams arueð handveiflcfiærum og dráttairvéJum. Þar varð aðgripa tiL medri tækni. Þá fcom okfcur það til góða, að skammt var í næsta hélILi með dínamdti Lax- árvirkjunar, og það þótti ekk- ert óviðeigandi, að þeimasipeli!- virtki á MiðkvísL væru hTeims- uð mieð þeirra ei'gin vöpiium, og það var gert. — Hötfðuð þið vitað lengi uai þetta dínaimit? — Já, það vcru ýmsdr, seim vissu um þaö. — Og ekkert veður gert út af því? — Nei, það hatfði nú efcki verið gert og verður þó aðsegj- ast eims og er, að svona lagað, að Láta dínamít Liiggja út um hvipp og hvaipp í heilum og gjótum og ÓLæstum byrgjum, er náttúrlega stórhegningarvert. En við höfiuim nú Liðið Laxár- vrifcjrm sitt af hverju og fileára en þetta, Við höfium Liðiðhenni það í 9 ár að hafia þessastífllu og svtfkjast um að hafia þarsil- umgastiga, sem fcæuni að nokkru gagni. Við höfum liðið henni það að ráðskast í Mývatnsósum án þess að nokfcur vísindaleg rannsófcn færi fraim/ á því, hvað verið væri að gera, sem er auð- vitað stóirlháskalegt, því að aJiLt dýralff í Mývatni hvílir á þess- um bletiti að mjög miklu leyti. Þama kviknar t.d. aLLt mý og hver vatnsborðshœklkun getur haft í för með sér afleiðinigar, sem við vitum ekiki, hverjareru og þeir ekfci hetfdur, en með aðgerðunum þama hatfa þedral- gert valld á þvi, hvað þeir hætóka og lækfca 1 Mývatni. Vatnshæðdn er aigerlega afiger- andi fyrir Lífiið í vatniniu, fyrir mýið, átuna og fyrir sfflung og fiugl. Auk þes® hefur óeðlilega miikil vatnáhæð í för með sér afiar mikla hættu á landbroti eins og ég hefi otft orðið var við. En sérstaða Mývatns með dýraLíf og gróður stafiar fyrst og fremst af því að þetba er eitthvert grynnsta stöðuvatn landsins, og röskun á hœðinni auðvitað beinn háski. Ég man ekki betur en þegar Laxárvirkj- un var með stffilugerðina við Geirastaði í undirbúningi, að mennimir létu í það skína, að þeim fyndist ekki nema sjálf- sagt að hækfca Mývatn um svo sem einn metra. Þeir hefðu nú misst Qillt vald á vatninu, ef þeir hefðu gert það, en það er vó! hægt að hækka vatnið um hálfian metra sem hefði haft í för með sér allgera eyðileggingu. — En náttúrufiræðileg ramn- sókn á þessu svæði hefiur aLdr- ei fiarið finam. — Nei, slíkar rannsóknir hafa aldrei verið gerðar, og nú á að fara út í gfLæErailagusitu fram- kvæmidimar, ég á við GHjúfur- versvirkjun, með því að flytja Suðurá út í Laxá og sökkva miklum hLuta Laxárdails. Og það eru miikiL fim, ef stjórn Laxárvirfcjunar hefiur lótið sér detta í hiug í vamdræðum sín- urn, að hún gæti lóttfð sér nægja annað edns yfiirkUiór og það, að skipuð vaari neifind þriiggja mamna til rannsókna á því sviði, þar a£ tveggja starfismanna rafveitnanna og Laxárvirlkjunar. Annar þeirra er Síguröur Tliior- oddsen, sem á núttfmamóli er kallað að hafii hamnað Laxór- virkjun og Gljúfurversvirkjun og ber þamnig ábyrgð á verk- inu, hinn er ágætismaður, Sig- urjón Rist vatnamællingamaður. Ég helld nú, að sá þriðji bafi fiústoað eittlhvað við náttúru- Starri í Garði Rœff viS Sfarra i GarSi fiórum að láta í oktour heyra í mimniíhlliujta. Þessdr imenn semja yfirLýsingu, sem bersýni- lega er imnin á þann . ágæta t.., hátt, að fyrst er fiengin ákveðin niðurstaða og síðan er röfcstuðh- ingurinn búinn til á.GÍjár, Það virtist ekki tafca þá nedtt a£- stoaplega lamgam ttfrna að fcom- ast að þessari cmertou niðurstöðu. Verðmismunurinn — Hvert er rafioirfcuiverðið sem þið greiðið? — Við gredðum 2,70 fyrir kílówattstundina, en Atoureyr- ingar 1,90. — Er það ekfci lítið réttlæti ? — Vitasfculd á það ekkert sikyLt við réttHætá. Ég efiast jafnvefl um, að harðvítugustu Laxárvirfcjimiarirnienn á AJkiur- ey-ri, sem lóta sér þó eklki aLlt fyrir brjósti brenna, haldi því fram, aö það sé réttlæti. r— Nú viLjið þdð og stuðn- ingsmenn ykfcar meiimai, að ýmsdr aðrir virkjunammiöguLeLk- ar séu hagsitæðari. Efi þetta er rétt, getið þið þó séð einhverja óstæðu til þess, að þetta ofiur- kapp hefur verið lagt á Laxá? — Ég held að Akureyri ótt- isit, að endir verði bunddnn á sérstöðu henmar, sem við vor- um að mimmast á, efi aðrir möguledfcar verði tefcnir og aðr- ir aöilar skærust í ledkimm. Þá kæmist meira jafnaðarverð á rafiorkuna. Það er Akureyri, sem stjórnar Laxárvirkjun eftir því, sem éig bezt fæ séð, og hún á miargfiait stærri hllut í fyrirtækinu en ríkið. Og ég held, að það sé ekfci alveg irt í biáinn að ætla að haft sé í huga, að eitt aðailóskaibarm ALc- ureyrar geti baignazt dóMtið á verki við Brúar. Eif Norðurverlc væri gert upp eins og það er í dag, mumdi ýmisLegt koma á daginn, svo að maður taki nú ekki dýpra í árinni. En það er reynt að haflda þessu á floti á svipaðan hátt og til er sibofnað í upphafi. Ýmsir vaLdamdkLir memn í þjóðfélaiginu hafia átt þátt í stofinun Noirðurverks og jafinvefl verið guðfieður þar al- veg hreinlega. Ég hefld að þetta sé nú Lika orsök þess, hvað þeir halda miikflu dauðahaldi í Gljúfurversvirkj un. í sambandi við viðsfcipti ofcfc- ar við Laxárvirkjun hefiur flrá Framhald á 9. síðu, Áhrif frá KisUiðjunni og varmaafistöðinni eru talin slæm gróðii og dýralífi. i 4 I

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.