Þjóðviljinn - 15.09.1970, Blaðsíða 7

Þriðjujdasur 15. septefmiber 1970 — ÞJÓÐVILJINiN — SlOA J
Byltingarmenn fyrir rétti — Samnefnari byltingar-
manna — Hvað tekur við eftir sigurinn? — Þeir sem
tapa eru flekklausir — Hvað þýðir dómur sögunnar?
Hatis Magnius Enzensberger
heitir velþelcktur vestur-
þýzkur rithöíiundur, sem hef-
ur látið veruloga að sér kveða
á vinstra armi stjómmála.
Hann hefiur nú sent firá sér
athyiglisverða bók sem nefnist
„Vamarræður —. Byltingar-
menn fyrir rétti“. Þetta er
einskenar sjálfismynd bylting-
arinnar, eða, réttara sagt
þeirrar byltingar sem mis-
tekst, þvi að sú bylting sem
heppnast er efckd dregin fyrir
rétt. Því það em — með
noíkikrum undantekningum —
ræður fyrir rétti, sem Emzens-
berger heifiur teldð saman í
bó!k sína og gerir atíhugasemd- ,
ir við.
Höfiundur hefiur kynnt sér
pólitísk málaferli og safnað
saman vamarræðum hinna
ákærðu, sem í reynd eru ekki
vöm heldur áikæra á hendur
hinni ríkjandi stétt, staðhæf-
ingar um að dómstóllinn geti
eikld dærnt byltingarmenn fyr-
ir það, sem þeir hafa gert,
vegna þess að hann sé ekki
fulltrúi fyrir neitt það rétt-
læti, sem þeir geti viður-
kennt. Þessu fyligir trú eða
von um það, að saigan muni
viðurkenna, að þeir ákærðu
hafi haft á réttu að standa.
Tutbuigu og fjórir menn
koma við sögu, allt frá Fran-
cois (Gracchus) Babeuf, sem
var tekdnn af lífi árið 1797
vegna þess að hann vildi gera
alvöru úr réttlætiskröfum
frönsku byltingarinnar til
Jacek Kurons og Karels
Modzelewslds sem voru
dæmdir í fanigelsi árið 1969
fyrir að vilja gera alvöru úr
pólskum sósíalisma. Sumar
persónumar em alþekktar, t.
d. Trotskí, Rosa Luxemburg
og Regis Debray, aðrar þeldkja
fáir — t. d. Indónesann
Mohamad Hatta, sem kom
fyrir rétt í Hollandd 1928 eða
Persann Khosro Rubezih, sem
tefkinn var af lífi 1958. Sém
fyrr segir gerir Enzensberger
athuigasemdir við hverja ræðu
og skrifar forvitniiegan efitir-
máia og kallar árangurinn
„lestrarbók byltingarinnar“ —
en ekki kennslubók.
★
Yfirlýstur tilgangur bótoar-
innar er m. a. sá að sýna
fram á það, hve einhaafar
ásakanir þær eru sem fram
em bornar gegn byltingar-
mönnum og hve margbreyti-
leg byltingarbaráttan er.
Málaferlin byggja alltaf á
ákæm af háifu valdlhafanna
um samsæri gegn öiyggi
ríkiisins eða „lö@um og reglu“,
Trotskí: þeir sem tapa eru
vammi firrtir.
og sá, sem ver sig, bendir
alltaf á það, að það sé hvorki
til öryggi í ríkinu né lög í
samfélaginu. En þar með er
samnefnari byltingarmann-
anna nefndur og mangbreyti-
leikinn tekur vdð. 1 bókinni
em stjómleysingjar, róman-
tískir ævintýramenn, bolsé-
vikkar og sósíaldemólcratar
hlið við hlið, Og þar kemur
fram að byltingin á sér fleiri
rætur en stéttaátök í marx-
ískum skilningi, „heldur hafa
trúarbrögð og þjóðemiskennd
mikið að segja, einkum í
byltingum í nýlendum" (Hér
mætti bæta við: rétt eins og
stéttaátök, haigsmunaárekstrar
geti t. d. ek'ki birzt í mynd
átaka á milli trúflokka!).
Það sem er sameiginlegt
byltingarmönnum er dregið
saman í uppreisn þeirra gegn
rikjandi stétt eða valdahópi,
og þessi uppreisn kippir
gmndvellinum undan fullyrð-
ingu valdsmannanna um að
þeir séu umboðsmenn alls
samfélagsins. Byltingarmaður-
inn viðurkennir eklki þann
rétt sem er við lýði i sam-
félaginu (því getur sá ákaerði
vei varizt ákæmm en lagt
um leið áherzlu á að hann
viðurkenni alls ekki gildi
þeirra) — og það kemur oft
í ljós að sámfélagið virðir
þennan rétt ekki heldur.
Enzensþerger bendir á for-
vitnilegan hlut: öll dæmi
hans em sótt í einskionar
millibilsástand. Venjulega er
það þannig, að annað hvort
telur ríkjandi stétt sig svo
trausta í sessi, að hún þurfi
efcki að efna til pólitísfcra
réttarhálda (t. d. í Englandi
eða á Norðurlöndum), eða þá
hún er svo völt í sessi, að
hún þorir það ekki: „Pólitísk
málaferli gegn byltingunni eru
efcki regla heldur undantekn-
ing“.
*
Enzensberger: tckur saman varnarræóur byltingarmanna á
tæpnm tveim öldnm
Marx: sagan sem hæstixéttur.
B
ók Enziensberigers vekur
margar spurningar — til
dæmis um sjálft eðlli bylt-
ingarstarfsemi. Hann virðist
sjáifur neima staðar við það,
að bylting sé fyrst og fremst
það, að steypa gildismati
samfélagsins. Hann stendur
einna nasst rússnesku byit-
inigarkonunni Vem Figner,
sem sagði fyrir rétti 1884, að
það sem mestu réði um að
hún slóst í lið með hermdar-
verkamönnum væri sjálf ósk-
in um að steypa keisaraveld-
inu. Hún hafði huigsað miklu
minna um það, sem koma
ætti í staðinn. En þá er spurt:
er hægt að meta byltingar-
starf hennar án þess að vita
meira einmitt um þá hluti?
Það er etftirtelctarvert að þeir
sakfoomingar tveir i bófcinni
sem setja fram ýtariegasta
stefnuskrá, Amadeo Bordiga
og Fidel Castro (sem kom
fyrir rétt á Kúbu 1953), virð-
ast einmitt vera hógveerastir.
Því alfidráttarlausar sem bylt-
inga.rmennimir hafna öfliu því,
sem nú ríkir, þeim mun óljós-
ari eru hugmyndir þeirra um
betra þjóðfélag
★
Iöðru samhengi segist
Enzensberger eiga erfitt
með að gera nógu glöggan
greinarmun á glæp og pólitík.
Hann gerir athugasemd við
ræðustúf sem Alexander Par-
vus-Helphand, sern ásamt
Trotsfcí var sakaður um for-
ystu fyrir hinni misíheppnuðu
rússnesku byltinjgu 1905, en
Parvus þessi gerðist siðar
ævintýramaður og braskari.
En2iensberger telur sig fínna
merki um hina óstöðugu
skapgerð Pairvusar í ræðu
hans en bætir við: „Það er
samt erfitt að vita, hvort
maður hefði tekið eftir þess-
um einkennum í textanum,
ef að Parvus hefði hlotið önn-
ur örlög“.
Einmitt. En í flestum tdl-
vilcum hiefur sagan ekki gefið
okikur tækifasri til að virða
fyrir okfcur framhald á ferli
byltinigarmannanna: ríkjandi
vattdstétt lét taka þó af lífi.
Alf þessum söttcum eru þeir
byltingarmenn, sem bíða ósig-
ur alltaf þeir flekiklausustu
— Og samt er meðflerð váld-
hafanna á þeim ekki heldur
nægileg til að öll kurl komi
til graflar Trotská er gótt
dærnd um byltingarmann, sem
í ósigri kastar öllum hag-
nýtum sjónairmiðum fyrir
borð og boðar kenningu sína
afdráttariaust, og um leið um
byltinganmann, sem að unn-
um sigri þarf að strita við
að láta samfléttaigið starfa. Því
mó t. d. efcfci gtteyma að
Trotskí átti sinn þátt í þvi
að þæla niður uppreisn sjó-
liða í Kronstadt 1921
★
Það er algengt að byltinigar-
mennirnir í bók Enzens-
bergers vísi til sögunnar:
„Dærndð mig *— sagan mun
sýkna mig“ sagði Castro við
dómara sína. Slík ummæli eru
algeng af hálflu marxískra
byltingarmanna — allt frá
Marx sjálflum, sem þegar ár-
ið 1849 sagði við ákærendur
sína að það „er aðeins eitt
vald sem getur skorið úr því
hver hafi rétt fyrir sér og
það er sagan“.
Margir aðrir í bók þessari
taka undir þá skoðun Marx,
að byltingin skapi annað rétt-
arkerfi en það sem áður gilti
og að baráttan milli þeirra sé
söguleg þarátta, þar sem þró-
unin sjálf er hæstiréttur.
Þetta gefur Enzensberger
tækifæri ttl að minna á það,
sem.hann kallar eilífla þver-
stæðu í marxískri kenningu:
„Annars vegar vísar marx-
isminn til þess að þjóðfélags-
þróunin fari fram eftir ttiluf-
lægum lögmálum, sem hljóti
að ledða til þess að borgara-
stéttinni verði steypt afl stótti.
Hins vegar gengiur marxism-
inn út frá því að verklýðs-
stéttin verði að tafca frurn-
kvæðið í stéttarbaráttunni í
sínar hendur og leysa sig sjálf
úr viðjum"
Hér skal ekki reynt að leysa
þennan vanda, sem er líklega
ettdd sú „þversögn“ sem höf-
undur bófkarinnar vittl vera
láta. Hitt skiptir meira máli,
að sú frásögn a£ i>6k Enzens-
bergers um byltingarmenn
fyrir réttí sem hór hefur ver-
ið rakin bendir til þess, að
hér sé um forvitnilegan texta
að ræða, sem varðar þá sem
áhuga hafa á róttækum þjóð-
féttagsibreytinguim.
Castro: gerir rækilegast grein
fyrir hugmyndum um það sem
koma skal eftir byltingu.
Ályktun laandsþings sveitafélagasambandsins:
Frambúðarskipan fasteignaskött
unar bíði heildarendurskoðunar

Meðai ályktana sem siam-
þykfctar voru á landsþingi
Sambands íslenzkra sveitairfé-
ia®a í fyrri vitou var sú um
skattamál sem liér biirtist í
beild:
„Á undanfömum árum haía
stoapazt ýmsar þær aðstæður,
siem ýta undir kröf jr um heild-
arendurskoðun tekjujöfnunar-
Upplýsingar á ensku
um iðnaðarmöguleika
Rannsóknaráð ríkisins hefur
gefið út fjölritaðan bæíkiing á
ensku með upplýsingum um
möguleika á hagnýtingu jarð-
hita hér á landi til sjóafna-
vinnslu, auk nokfcurra almenrlra
upplýsinga um land og þjóð.
Bæktting þennan hafa þeir tefcið
saman Steingrímur Hermanns-
son framkvæmdastjóri Rann-
sóknaráðs ríkisins og Vilhjiáttm-
ur Lúðviksson efnaverkfræðing-
kerfis ríkis og siveitarfélaga.
Nú þegar er hafin aithugun á
þedm möguleikum að taka upp
staðgireiðslukerfi opinberra
gjiald'a; enduirsikoðuin á verk-
efnaskiptingu ríkis og siveitar-
félaga er á döíinni og nýtt
fasteignamat mun verða löggilt
á næsta áiri. Einnig mun að-
iid fsliainds að Fríverzijnar-
bandalaigi Evrópu hafa ýmsar
breytingiair í skattamáium í
för með sér, Af þessum ásitæð-
um er nauðsynlegt að gerð
werði viðtæk athuigun á tekju-
öflunarkerfi hins opinbera til
undirbúnings nýskipunaæ
skattamála og hlýtur tekju-
öfttun sveitarfélaga að verða
einn liður í þeirri endurskoð-
<nn.
Nauðsynlagt er, að sveitair-
félögunum verði tryggðir
traustir tekjustofnar í sam-
ræmi við þau veirkefni, er
þeim ber að annast í þágu í-
búanna.
Það er fyirst og flremst hlut-
verk ríkisvaldsins að sjá til
þess, að attmennum félaigsleg-
um og efnahagslegum m.ark-
miðum verði náð, og því er
eðlilegt, að ríkið hafi yfir að
ráða þeim tekjustofnum, sem
bezt eru fallnir til þess aö ná
hinum féiaigslegj markmiðum
og sem haigstjómartæki. Æski-
legt er, að tekjujöfnun sveitar-
félaga verði sem einföttdusit og
hagkvæmust í framkvæmd, en
þess jaínfiramit gætt, að hún
brjóti ekki í bága við félags-
legt réttttæti.
Fasieignaskattar hafla um
langt skeið verið sjálfstæður
tekjustofn sveitarfélaga, en
hlutur þeirra í lreildartekjum
hefur verið óveruttegur á und-
anfömum ámm, einkum vegna
úrelts fasteignamaits. Undir-
búningi að nýju fasteignaimiaiti
er nú lokið, og er þess að
vænta, að það vedði lögigilt
fyrri hluta næsta árs.
Hið nýja fastedgnaimait mun
gjörbreyta þeim skattstofni,
sem fasteignaiskattar og ýmis
fleiri gjöld eru miðuð við, og
verður því nauðsynlegt að
breyta þeim áfcvæðum iaga nm
tekjustofnia sveitarfélagia, er
um fiaisteiignaskatt fjalila.
Við væntaniegair hreytingar
á álagningu flaisteignaiskiatts við
lögfestingu nýs fasteignamiaits
er nauðsiynlegt að leggja á-
herzlu á, at5 almennjr fast-
eignaskattur verði áfram sjálf-
stæður tekjusitiofn siveitiarfé-
laga. Einnig verði stefnt að
því, að httutur f astei gnaskatts
i heildarfekjum sveitarfélaga
hækki nokkuð frá því sem nú
er. Frambúðarskipan fasteigna-
sköttunar hlýtur hins vegar
nð biða þeirnar heittdarendur-
skoðunar á tekj u j öfnunairkerf i
ríkis og sveitarfélaga, sem nú
er í undirbúningi.
NaJðsynlegt er, að á móti
hækkun fasteignasfcaitta komi
lækteun annama staatta tíl
sveitarfélaga, þannig að heild-
arskattbyrði veröd sem næsit
óhreytt. Slík læktoun verðux
bezt fraimkvæmd með breyt-
ingu á núgildandi útsvarssitiiga,
er tryggl það að útsvarsálagn-
ing á meðaltekjur og iágtekjur
lættoki flrá því sem nú er.
, Jafnflramit lagfæringum á
núgildiandi útswarsstigia er
nauðsynlegt að gera aðrar
breytinigar á álagningu út-
swana, er leiði til réttiláitari
sbattttiagnlngar. Stefna ber að
því að reglum um vaxtafrá-
dratt einstakttingia verði breytt
þannig, s!S liann nái aðeins <j>
til veðlána vegna íbúðabygg-
inga, þ.e.a.s. veðdeildarlána,
lífeyrissjóða og annarra hlið-
stæðra lána. Swo og vaxta
vegna atvinnuirekstrar. AIIjt
annar frádráttuir verði afnum-
inn í áföngum á vissu áraibili,
Reglur um frádirátt vegna ait-
vinnutekna giftra kvenna verði
endurskoðaðar með það fyrir
augum að gera þær réttlátari
með tilliti til skattlaigningar
einstaklinga, án tillits til kyns
og hj ú skaparstö’ðu. Þó ber að
hafa í huga sérsitakar aðstæð-
ur, þar sem árstíðarbjndin
þátttaka giftra kvenna í firarn-
leiðslustörfum er almenn og
nauðsynleg vegna atvinnu-
hátta.
Reynsla undanfarinna ára,
atvinnuleysd og barðæri viíða
urn land, sýnir, að nauðsyn-
legt er að efla Jöfnunairsjóð
sweitarfélaga, þannig að auk
þess að vera fastur tekjustofn
sveitarfélaga, geti hann betur
gegnt því hluverki að jafna
mismjnandi aðstöðu sveitarfé-
laga, sem lenda í sérstökum
erfiðlei'kum.
Æskilegt er, að heimild til
gaitnaigerðargjalda verði lögfest
og ólagninig þeirra samræmd.
Við tilkomu hins nýja fast-
eignamats þarf að endurskoða
reglur ujm áHagmngu vatns-
skatts og ann,arra gjalda. sem
miðast við fasteignamat",
Nýráðnir bæjar-
og sveitarstjér-
ar á skólabekk?
Á landsþdngi Sarobands is-
lenzkra sveitarféílaga sem haldið
var í Reykjiarvlk í siðustu viku
urðu allmiklar umræður um
nauðsyn aukdnnar fræðslustarf-
semi um sweitarstiórnarmál,
bæði meðal attmennjngs og
sveitarstjórnarmanna. Meðal
annars var talið æskilegt að
halda reglulega eftir hverjar
sveitarstjórnarfeosnir.gar 4—5
daga skóla fyirir nýráðna eða
kjöma bæjarstjóra, sveitar-
stjóira og oddvita sem þess
óska.
i
I