Þjóðviljinn - 17.09.1970, Blaðsíða 3

Pinumtudagur 17. septemlber 1970 — í>JÓÐVILJINlsr — SlÐA J
Svíar búa við næstbeztu lífskjör í heimi, en engu að síður eru
þar ærin félagsleg vandamál: tekjur verkamanna byrja að
lækka þegar þeir hafa náð 45 ára aldri — en laun sérfræð-
inga halda áfram að hækka . . .
því, að í Svtíþjóð ksemiist á
laiggimar borgaraleg stjórn.
Ymdslegt benti til þess, að
borgaraflokikaamir hefðu all-
góðiar ástæður til bjartsýni í
upphafi kosmingaibaráttunnar.
en sósááldemókraitar hafa sióltt
á eftir pví sem á hefur liðið.
Eru þedr taldir njóta góðs af
flraimigöngu foringja sms, Ol-
ofs PaHiwe, í kosningalbanátt-
unni, en Palme er tallinn hafa
náð mjög góðum áirangri í,
bæði sjónvarpi, sem veröur
æ þýðinganneiri þóttur í
kosndngabanáttunnii, og svo í
því að ná beint til ungs fólks.
Reyndair er tailíð, að sósíal-
demiókraifcar halfii ekki miikia
möguleika á því að vinna
beindiínis afckvæði frá ödrum
fllokfcumi — kosnángasdgur þeirra
sé þvf háður fyrst og fremst,
að þeir geti lolkkað værukær-
ari stuðningsmen-n sína á
kjörstað.
Fréttaskýrendur telja marg-
ir hverjir, aö borgarafílok'k-
arnir þrír stæðu betur aðvági,
ef þeir gætu mryndað ,.skuigga-
stjórn" íyrir kosningar, sýnt
svart á hvítu hvað þeir hafa
upp á að bjóða, ef þeir setj-
ast í allvöru í ráðiherrasitöla.
En þeim hefur ekki tekizt að
koma sér saiman urn slítot
Lenda kommunistar í oddaaðstöðu?
Þingkosningar í Svíþjói
Asunnudaiginn verður gengið
till kosninigia í Svíþjóð, sem
fylgzt er með af mdlkiMi eft-
irvænttnigu- Eins og kunnugt
er hafia sósáalldeimiótoratar fiairið
með völddn þaæ í landá í 38
ár, sem er einsdœmá í Vest-
ur-Evrópu, en bongaraflokk-
amir þrír, Þjóðfílokkurinii,
Miðflokkurinn og Hægrifllokk-
urinn,.sem nýlega hefur skipt
■um nafn og kállair sig „Mod-
erata samlllinigspairttet“, hafa
hafit stór orð um það í kosn-
ingabanátfcunni, að nú skuli því
valdatímiabili senn lokið. Eifct
alf því sem gerir kosningarn-
ar tvísýnar er það, að nú er
í fyrsta sinn kosdð eftir nýj-
um kosningalögum. Þingið
verður í aðeins einni dedld í
stað tveggja. Þá þamf floktour
að fá a.m.k. 4% atkvæða til
að fccxmast á þing og fá upp-
bótarsætí, eða þá að fé a.mi.fc.
12% atkvæða í einhverju kjör-
dæmi — sá árangur gefur
þingsæti en ekká rétt tid upp-
bótarsæta.
1 síðustu kosningum fengu
sósíaldemókratar 50,1% at-
kvæða og að sjálfsögðu all-
góðan meirihlliuta á þinigi,
borgarafllokkamir fengu sam-
tails 45% attovæða (en þeireru
aliliir líkir að styrkleika) og
Vinstri flokkurinn — kommún-
istar 3%. Kommúnistar miisstu
í þessum lcosniniguimi 2,2% at-
fcvæða og hafði innrásin i.
TékkóslHóVatoíu mesit álhrif á,
það tap, auk þess sem margir
róttæfcir menn kusu heldur að^
styðja sósíaldemókirata vegna
þess, að þeir töildu hættu á;
samstanf, þótt í raun séu þeir
einkar lífcir og kjósendur eigi
einatt erfiitt mieð að greina á
milli þeirra. En hvað sem
raunverulegum stefnumun láð-
ur, þá halda forystumenn
sagt að aulkin afskipfci rílkis-
ins af stórfyrirtæfcjum tákni
um Deið að riltoið taki á sig
meiri ábyrgð á árekstrarlaus-
um rekstri þeirra.
Hitt er miklu lfklegra til
fylgisauitoningar, að stjómin
kom fyrir nokkrum dögum
skyndilega á verðstöðvun á
helztu tegundum nratvæla (sem
höfðu reyndar hætotoað sfcugga-
lega mikið stfðusfcu mánuðiö.
Þetba vetour þeim mun meiri
aibhyiglll sem þietta er í fyrsfia
sinn síðan árið 1942 að bann
viö verðhækltounum á nauð-
siynijavöm er innleitt í Sváiþjóð.
Komimiúniistaflolklkurinn, VPK,
skiptír meira máli í sænsku
kosningábaráttunni en gruna
mætti að óreyndu. Hann þari
að fá 4% ajfctovæða yfir alllt
llandið til að komast á þing
— og ef það tefcsit, fær hann
hvorki meira né minna en 14
þdngimienn, en hefur emgan nú.
Að öörum kosti dreilflast þessir
14 þingmenn milli stóru flokk-
anna eftir styrideika — nema
hvað kommúnistar gætu e.t.v.
fengið meina en 12% atkvæða
í Norrbobten, þar sem þeir
eru sterkastir, og komdð svo
sem einum manni inn. VPK
er að vísu illa undir það bú-
inn að bæta við sig flyligi —
(fldtotourinn fétok 3% afctovæða
1968). Innrásin í Tékkóslóvak-
íu 1968 varð tiíl þess, að marg-
ir stuðningsmenn og flokiks-
menn hurfu till sósíaldemó-
krata, og hörð fbrdæming
fllokkstformannsins, Hermanns-
sons á innnásinni varð svottl
þess, að þeir sem tryggir vildu
vera Moskvumönnum sátu
heimia. Hér við hætist, að
aeskulýðssaimtök flokiksins hafa
átt i útistöðum við flokiksfor-
ystuna, og svo það, að nú
bjóða Maóistar fram undir
Palme: kosningabomban var verðstöðvun.
................
s '■ S VÍ W, •>.. »J.S- ' ' '•
;;
Auglýsingafirmað ABC heldur því fram, að svona hefðu borg-
araflokkarnir átt að reka áróður sinn: foringjar þelrra, Halén,
Hedlund og Holmberg á einu bretti. En stjónarandstaðan er
sundruð.
þeirm uppi alllllóllíkum áróðri.
Gunnar Helén hinn nýi flor-
maður Þjóðfllakksins, hetfur
reynt að gera kosningasfcelfnu-
skrá fflokksdns eins ílfka hinni
sósíáldemókratísku og unnt er,
til að reyna að veiða afckvæði
á hægri armd þess floíkks. Þedr
„hófsömu“ eins og íhaldSimenn
kaMa sig núna, reyna aiftur á
móti að gera sem hairðasta
hríð að stjómarflolkknum, —
koma því inn hjá borgarailega
sinnuðu fólki að þedr séu hdn-
ir einu sönnu aindsfcæðingar
kratísmians.
Of lanigt yrði að rekja einsfcök
kosningamál — enda er það
mála sannast, að margir kjós-
endur eiga ekiki aðeins enfitt
með að gera sér greinanmun á
boi’'gairai£lokikunum innbyrðis,
helldur og á sósíalldemiákrötum
og þeám sem teljast til hægri
við þá. Palme og hans menn
hafia mjög haldlið á loifti í
kosn ingabai'áttunn i áiformiuim
um að ríkið sikipi menn í
stjómir meirihéfctar hilufcatfé-
laga í landinu, og skuli botta
gert til að dreifa valdi, draga
úr hinu miklla valldli sitæretu
auðhringanna, „fjöllskyldn-
anna 16“. En svo hlálega vill
til, að Marcus Wállenberg,
helztur fyrirsivairsmaður auð-
ugustu ætfcar landsins, hetfur
fallizt á þessii átforrn fyrir sdtt
leyti: auðjöflramir telja sem
Borgarastyrjöld yfirvofandi?
Herforingjastjórn
til valda í Amman
AMMAN 16/9 — Jórdanía virðist ramba á barmi borgara-
styrjaldar. Var loft lævi blandið í Amman meðan her Huss-
eins konungs og skæruliðar palestínskir vígbjuggust til
úrslitaátaka eftir að konungur skipaði í morgun herfor-
ingjastjórn og lýsti yfir neyðarástandi í landinu.

heitinu Komimúnistasamiband-
ið — marx-lenínistar (KFML).
Ahinn bóginn getur það orð-
ið Hermanssop að nokkru
liði, að sósiíalldemókratar vilja
í raun og veru eklki, að fflokk-
ur hans fái minna en 4% at-
kvæða. Af þeirri einföldu á-
sfcæðu að þá mega sósíaldemó-
kratar ekki verða fyrir neinu
umtallsverðu hnjaski, etf þeir
eiga ekki að mdssa stjómar-
taumana úr hendi sér. En ef
14 'komumúnistar sitja á hinu
nýja þimgi, geta sósíaildemó-
kraitar vel þoilað fylgisitaip án
þess að nauðsynlegt verði að
skipta um stjórn. Kommún-
isfcaimir munu í reynd styðja
sósíaldemóikrafcíska stjóm hve-
nær sem hún lendir í áfcökum
við borgairaþlölkkina. Auðvifcað
viilja sósíaildemóltoratar helzt
hreinan meirihluta, en beir
telja betra að sfcjóma með
stuðwingi kommúnisfca en að
stjóma aliHs ekki. Þetta kem-
ur m.a. fram í þvf aö for-
ysfcumienn sósíaldemókraita
sýna klommúnistum miklu
meiri titldfcssemi í kosndnga-
baráttunni nú en þeir gerðu
1968. Þeir beina stærstu skeyt-
um sínuim gegn þeim floklki
sem stendur þeim næstur firá
hægri, Þjóðflokknum, og hamra
mjög á því að þa1- fari hægri-
úlfluir í vinsfcrisiauðargæru.
Á. B. tók saman-
Miðstjóm skæruliðahreyfingar
PaHestínuaraba hafði boðað alls-
herjarverklfall um alia Jtórdaníu
og liýst því yfir, að því yrði ekki
afilýst fyrr en hinni „fasdstísku
herforingjastjóm", sem Hússein
skipaði í dag, verði sfceypt af
stóli. Helzti leiðfcogi skæruliða,
Yassir Arafat, hvaitti öll skæru-
liðasamtök tiil að mynda eina
samstæða fyi'kingu gegn stjórn-
inni þegar konungur halfði lýst
yfir neyðarástandi í landinu. Um
leið skipaði Aratfat svo fyrir, að
skæruiliðar skyldu stilla sig um
að hefja skothríð á stjómarher-
menn, heldur grípa þvi aðeins
tíl vopna að á þá vasri ráðist.
Engu að síður er miikil hætta
talin á því, að sá hluti skæruliða
sem verst lúfca aga fái ekki sfcillt
sig um að byrja skofchirið, seim
getur leitt til aiisherjaruppgjörs
við her konungsins — svipaðir
atburðir hafla gerzt áður, t.d. í
júnímánuði, þegar biardaigar mdllli
þessara aðila toostuðu um 1000
manns lífið-
Daeud
Æðsti maður hinnar nýju
sitjórnar Husseins er Möhaimmed
Daoud hershötfðingi. Hann er
fæddur í Jerúsalem og er talinn
hafa vissa samúð með málstað
skæruliða, þótt hann hatfi gagn-
rýnt hreyfingu þeirra mjög að
undamfömu. Daoud er sagður
hafa fullan hug á að freisai ætt-
borg siína undan ísraelsku. her-
námi. Daoud er atvinnuhermaður,
kvæntur nýsjálenzkri konu.
Viðbrögð
Enn hiatfði ekki komið tíl
neinn.a áfcatoa í Ammian í kvöld.
Verzlunam var öllum lokað í
borginní í daig og hlerar settír
fyrir gkngga.
Beðið er með mikilli eftir-
væntinigj eftir viðbrögðum vlð
siðustu aitburðum í öðirum Ar-
abaríkjum. Skæ'ru 1 i ðahreytfi ng-
in, sem telur um 20 þúsund
rmanns undir vopnum, hef Jr beð-
ið forystumenn Arabarikja um
að skerast ; leikinn til að ,,koma
í veg fyrir blóðbað sem votfir
yfir Jóirdönum og bjarga þjóð-
aireiningu“.
Stjóm Biaafch-fflokksdns í Sýr-
landi hetfur þegar lýst sikipan
herforingjiasitjómar li’ð í sam-
særi gegn skæruliðahreyfing-
unni og skorað á öll framfara-
öfl í Arabalöndum að samednast
um að brjófca áform Husseins
konungs á bak aftur. frak hefur
eitið því að herlið landsins í
Jórdianíj mun veita skæruliðum
aðsfcoð, en óvíst er talið að það
loforð verði efnt ef til bardaga
kenmur.
Sú sáttanefnd fulltrúa Araba-
ríkjia sem reynt hefur a'ð miðla
málum mdlli skæmliða og kon-
ungsmanna í Jórdaníu. hefur
hvafct til þess. að Arababanda-
lagið komi saman til aukafund-
ar til að ræða hið alvarlega á-
stand sem stoapazt hetfur.
UPI-frétfcastofan segir, að her-
foringjastjómin hafi hót.að
skæruliðum þvi. að engin ráð
verði spöruð til að kveða niður
mótþróa ef þeir virð; ekki „lög
og rétit“.
Borgarstjórn
Framhald af 1. síðu.
og sí’ðan a.m.k. fcveimur árlega,
þar til áðurgreindu marki er
náð“.
Sigurjón flyfcur einnig tillöga
þess efnis, að borgarstjóm sam-
þykki að skora á Alþingi að
breyfca átovæðum laiganna um
tekj usfco-fna sveifcarfélaga á þá
lund, að syeitarfélögunum sé
beimilt að ákveða einhverja
aðra dagsetningu en 31. júli sem
síðasta gjalddaga fyrirfram-
greiðslu útsvara til þesis að þau
verði írádráttarbær.
Rafmagnsgrjöld
Af öðrum tillögum sem til um-
ræ’ðu koma á fundin'Jm í dag
má sérsbaklega nefna tillögu
frá borgarfullfcrúum Framsókn-
arflokksins um breytin.gu á
gjialdskrá Rafmaignsveitunnar,
þar sem m.a. segir, að óski Raf-
magnsveitan breytinga á gjald-
skrá skuli rafmagnsstjóri leggj.a
fyrir borgarráð og borgarsfcjóm
rökstuddiar tillögur um þær,
ennfremur að eigi megi breyfca
gj aldiskránni nema tvisvar á
sam,a ári og nemi fyrirhuguð
hækkun meinu en 20% skuli
lcita staðfesfcingar ráðherra.
Sex portúgalskir liðsfor-
ingjar flý/a tíl Svíþjóðar
STOKKHÓEMI 16/9 — Sex verk-
fræðinigar og liðstforingijar í
portúgalska hernum hafa fflúið til
Sviþjóðar og beðið þar um hæli
sem pólitískir flöttamenn.
Skýrðu þedr frá áltevörðun sinni
á blaðamannaiflundi sem æsku-
lýðssambamd sósiíaldemtókrata
efndi til í dag. Kváðust þeirhatfa
hlotið verklfræðingsmenntun í
háskóla portúgalska hersins,
en þegar þeir vildu hverfa úr
herþjónustu aí pólitískum ástæð-
uim, voru þeir í refisingarskyni
REGGrlO CALABRIA 16/9 —
Löigireglan í ítölstou borginni
Reggio Cal'abria beifcti táragasi
og gúmmiíkyiifum tíl að dreifia
miannfjöikia siem kasbaði gtrjófci
og reyndi áð kveikja í opinber-
um byiggingum í bænum með
benzínsprengjum. Tóiksfc fólkinu
m.a. að kveikja í skrifsfcofu sósí-
alistaíiokksins á staðnum.
Reiði fólksins stafiar af því
að Reggio CaJiabrita vtar ekki
$ gerð að höfuðborg fylkisins
— Oalabria.
gerðir að liðsforingjum og átti
aö senda þá til Afríku.
Tailsmaður sexmenninganna
Hagði áherzlu á það, að þeir fé-
lagar _ hefðu kosið að halda til
Sviiþjóðar, vegna þess að það
væri eina landið sem í reynd
sfcyddi frelsishreyflingar i ný-
lendum Portúgaila þrátt fyrir
mtófcmæli sfcjómarvailda í Lissa-
bon. Um 20 — 30 aðrir liðhlaup-
arúr her Portúgails eru í Svfþjóð.
Kirkjum í Suður-
Afríku refsað
H ÖFÐABORG 16/9 — Forsætts-
ráðhenra Su'ðuir-Afiríku, Vorsrt-
er, lét syo um mælt í gær, að
hamn mundi gripa til refsiað-
gerða gegn kirkjum landsins ef
þær segðu sdg ekki úr Heims-
kirk.i uráðinu. Heimskirkjuráðið
hefur ákveðð að senda peninga
til hópa Suður-Afríkumanna
sem berjast geign aðskilnaðar-
stefnu stjómarinnar í kynþáfctæ
mélum.