Þjóðviljinn - 18.09.1970, Síða 1

Föstudagur 18. september 1970 — 35. árgangur — 211. tölublað.
Tillögur Harðærisnefndar uni:
Bætur vegna öskufallsins
Þjó&vidjanum barst í gær eftir-
farandi frétt frá harðærisnefnd:
Harðærisnefnd hefur unnið úr
þeim gögnum, sem borizt hafa
frá oddvitum á öskuffiallssvæð-
unum um tjón vegna öskufalls
úr Heklu 5. maí s. 1.
Harðærisnefnd hefur gert eftir-
farandi tillögur um bætur vegna
tjónsins til landbúnaðarráðuneyt-
isins og ríkisstjórnin fallizt á
þær.
• Að bændum verði greitt sem
óafturkræft framlag 60fl/n af
ekki
að skrífa
i Tímann!
Menn veita því athygli
að þessa dagana birtast
engar greinar í Tímanum
eftir stjórnmálaritstjóra
blaðsins, Þórarin Þórarins-
son og Tómas Karisson.
Þeir eru vanir að merkja
forustugreinar sínar, en nú
birtast óundirritaðar for-
ustugreinar, nema þegar
Andrés Kristjánssoin semur
þær. Ástæðan fyrir þessu
er sú óhemrjiu taugaiveiklun
sem fylgir prófkjöri Fram-
sóknarflok'ksins í Reykja-
vík. Keppinautar þeirra Þór-
arins og Tómasar mótmæltu
þvi af miklu offorsi að rit-
stjóramir fengju að skrifa
meðan á prófkjörinu stæði,
beina þannig athyglinni að
sjáffium sér og hafa huigs-
anleg áhrif á háttvirta kjós-
endur. Framsðtonarforustan
lét undan þessum kröfium
og bannaði ritstjóranium að
skrifa!
Þjóðviljanuim e:r kunnugt
um að a.m.k. þrirframibjóð-
endur hafa opnað fonmlleg-
ar kosininigaslkiri&toifur á
heimiluim sínum, Tórnias
Karilsson, Balldur Óskairssion
og Kristján Thorlacius. —
Hafía þeir merktar sipjald-
skrár yfir alla kjósendurog
hóp samstarfsmanna tilþess
að telja fióíllkii hu.ghvarf. —
Frambjóðendiur bdðja kunn-
ingja sína emnig óspart að
ganga í Framsióknairfilokk-
inn til þesis að taka þátt í
prófikjörinu, og fiylgir það
með að hægt sé að segija
sig úr flokknum filjótlega á
eftir og engin þörf sé að
kjósa hann næsta sumar!
Menn hafa einnig uppd mik-
inn óhróður um keppinauta
sína, samkvæmt fordæmi
Sj álfstæði sf lokksi ns, en samt
eru þessi átök inman Fram-
sóknar m‘eð öllu skoplegri
blæ en valdabarátta iha/ltís-
ins.
Hafna tillögu Alþýðubandalagsins um eflingu BÚR
Fremur að efla einkaaðila í
togaraútgerð en Bæjarútgerð
í gær kom borgarstjórn Reykjavíkur saman til fyrsta
fundar eftir sumarhlé og fyrsta málið sem kom til umræðu
á fundinum var tillaga Sigurjóns Péturssonar, borgarráðs-
manns Alþýðubandalagsins, u'm togarakaup, þar sem lögð
er áherzla á, að borgin eigi að nota fjármagn sitt og láns-
traust til togarakaupa til eflingar Bæjarútgerðinni en ekki
til þess að styrkja einkaaðila.
Sigurjón flutti tillögu sína
undir þeim dagskrárlið borgar-
stjórnar er gerði grein fyrir
samþykktum borgarráðs um tog-
aramaál, svo og saimþykkt útgerð-
arráðs uim sama efni. Voraþess-
ar ályktamir birtar í heild í
Þjóöviijanum á sínum tíma. Hfn-
isatriði eru í mieginatriðum þau,
að útgerðarráði BÚR er heimi-lt
að láta simiíða tvo skuttogara og
að borgarstjórn skulli um leið
veita ýmsuim einkaaðilum stuð.n-
ing til kaupa á toguram, sam-
kvæmt lögum seim attþingi sam-
þykkti um þetta efini í vor.
Tillaga Sigurjóns var á þessa
Ieið: „Borgarstjóm er þeirrar
skoöunar að það fjármagn og
lánstraust sem borgin hefur yfir
að ráða til eflingar útgerðar frá
Reykjavík, beri að nota til end-
urnýjunar og aukningar togara-
flota Bæjarútgerðar Reykjavíkur.
Borgarstjórn getur því ekki fall-
izt á síðustu málsgrein sam-
þykktar borgarráðs og meirihiuta
útgerðarráðs frá 21. júlí um þetta
efni. Borgarstjóm felur því borg-
arstjóra og borga-rráði í samráði
við útgerðarráð að athugamögu-
leika á smíði f jögurra skuttogara
til viðbótar þeim tveimur, sem
þegar hafa verið samþykktir
fyrir Bæjarútgerð Reykjavíkur,
og afla til þess nauösynlegra
heimilda alþingis og ríkisstjórn-
ar“.
1 ræðu sinni benti Sigurjón
m.a. á að helzta skylda hverrar
borgairstjórnar væri að trygigja
borgarbúum viðu-naindi atvinnu.
Á síðustu áruim hefði þess-a ekiki
Kæra Laxárvirkjun
fyrir skemmJarverk
í fyrradag var embætti sak-
sóknara ríkisins send kæra frá
Félagi Iandeigcnda á Laxár-
svæðinu vegna stífiugerðar Lax-
árvírkjunar við Mývatn. Segir í
kærunni, að stíflurnar, sem
smíðaðar vom 1960 og 1961, hafi
verið gerðar án leyfis réttra um-
ráðamanna landsins. Kveða
bændur stíflurnar hafa algerlega
rofið frjálsa för göngusilungs
milli Laxár og Mývatns, en með
því hafi verið valdið stórkost-
Iegu, óbætanlegu tjóni á sil-
ungsstofninum, sem frá fomu
fari hafi verið til mikilla bú-
drýginda. Segja bændur aldrei
hafa verið rætt við alla þá fjöl-
mörgu veiðiréttareigendur, er þar
hafi hagsmuna að gæta.
Þá segir í kærunni, að stífl-
urnar hafi valdið þvi, að Mý-
vatn hafi frosið á vetram alveg
að stíflunum, en áður haifi
straumvatnið út í kvíslar Laxár
haldið opinni vök, þar sem álft
Og húsönd hafi náð í æti, þegar
vatnið var víðast annars staðar
ísi lagt. Hafi afleiðingin orðið
sú, að álft og húsönd hafi fallið
úr hor unnvörpum á vetram, síð-
an stífilurnar vora settar.
Þá segir í kæranni til s-aksókn-
ai'a, að ráðuneytisleyfið til stíflu-
gerðarinnar hafi orðið til með
ólögmætum hætti, þar sem það
hafi verið gefið að þeim öllum
forspurðum, er hagsmuna hafi
að gæta.
★
Loks er í kærunni k-ralfizt
opinberrar rannsóknar á atferli
stjórnar Laxárvirkjunar ölttu, og
að höfðað verði opinbert saka-
mál á hendur stjóminni. Er
vitnað í kærunni til ákvæða al-
mennra hegningalaga um brot
í opinberu starfi og til ákvæða
um refsingar fyrir skemmdar-
verk og eignasviptingu Segja
kferuaðilar, að brot stjómar Lax-
árvirkjunar sé varanlegt brot,
sem staðið hafi yfir öll síðustu
10 ár.
verið gætt — þá hefði verið við-
varandi atvin.nutteysd. Trygging
fyrir atvinnu alllra borganbúa
fasst eklki þegar atvinnutækin eru
að miklu leyti í einkiaied-gn. Eði-
ismun einkaeignar og opinberrar
eignar á miikdlviiikum firam-
leiðslutækjum hefiur nefinilega
mátt sjá á ativinnutteysiistímiu'm,
en bátar verið seldir úr bænuim
þegar Bæjarútgerðin hefur veitt
hundruðum atvinnu.
Steinunn Finnbogadóttir, frjáls-
lýnd, lýsti sig andvíga því að
borgin styrkti einkaaðiila till tog-
araikau.pa og flutti tiílögu sam-
hljóða þeirri er Jóhann E. Kúld,
fulltrúi Alþýðuibamdalaigsins í út-
gerðarráði, hafði flutt við af-
greiðslu togaramálsins í útgerð-
arráði, en tilllagan va.r mjög í
sömiu átt og tittlaiga Sigurjóns.
Þá tók til máls Björgvin Guð-
mundsson, síðan borgarstjóri Geir
Hallgrímisson sem kvaðist vilja
fellia tittlögur Sigurjóns og Stein-
unnar. Kristján Benedilctsson,
Framsólcn, kvaðsit láta sér íléttu
rúmi liggja hvort einstaklingar
eða opinber fyrirtæki ættu at-
vinnutækin og síðan tók Siigur-
jón aftur til máfls og svaraði
ræðu borgarstjlóra. 1 þessari ræðu
Sigurjóns kom m. a. fram að
fyrirgreiðsla borgarinnar til ög-
urvíkur h.f. vegna kaupa tveggja
togara næmi 18 miilj. kr. Sigur-
jón kvaðst ekki vilja leggja Lil
að borgin rjúfi gefin heit við
þetta ei.nkafyrirtæfci, talldi hins
vegar im'eð ölttu öeðlilegt að borg-
in héldi slíkri starfsemi áfiram.
Benti ræðumaður á að þessar
18 milj. kr. hefðu getað fiært
BÚR þrjá nýja togara í stað
tveggja. Og þesisir þrír togarar
BÚR gætu vafaiaiust tryggtmeira
atvinnuöryggi í borginni, en fjór-
ir togarar, þegar tveir þeirra
væru á héndj einkaaðila. Það er
ekki hægt, saigði Sigurjón, að láta
gróðaihyggjuna eina ráða ferðinni
í atvinnumálum.
Steinunn Finnibogadóttár og
Geir Hallgrímsson tóku aftur til
má'.s. Þá var gengið til atkvæða
og voru tiilögur Sigurjóns Pét-
urssomar og Stednunnar Finn-
bogadóttur falldar með átta at-
kvæðum íhaldsins gegn þremur
atkvæðum Alþýðubandalaigsdns og
frjálslyndra, en borgarfúlltrúar
Alþýðufilokksins og Framsófcnar-
flokksins greiddu eklki atkvæði.
Þar með hafði mcirihluti borg-
arstjórnar hafnað því að BÚR
fengi fjóra nýja skuttogara —
vildi heldur ad einkaaðilum yrði
borgað fyrir að fá sér slíka tog-
ara af útsvörum Reykvíkinga.
— sv.
viðurkenndum aukafóður-
kostnaði handa sauðfé 03
nautgripum vegna öskufalls-
ins.
• Áður hafði ríkisstjómin faHizt
á efitirfiarandi tillögur nefnd-
arinnar; að bændum á ösku-
fallssvæðunum verði veitt
óaifturkræfit framlag vegna
lyfja- og dýralækniskostnað-
ar, flutnin'gskostnaðar á sauð-
fé og nautgripum í ómengaða
haga, flutnin'gs'kostnaðar á
keyptu heyi og 40% af efnis--
kostnaði girðinga, sem setja
þurfti upp vegna vörzlu fén-
aðar er tEluttur var é ómengað
land.
Bætur samkvaamt X. lið munu
nema allt að 13 milj. kr. og
bætur samkvæmt II. lið allt'
að 2,5 milj. kr.
Ríkisstjórnin mun Ihlutast til
um að útvega Bjargráðasjóði
fé til að standa undir þessari
aðstoð við bændur.
• Harðærisnefnd gerði í vor til-
lögur um, að bændur sem
filuttu fénað í þröng ómeniguð
hólfi- eða gátu ekki notað af-
rétt vegna vi'kurs, fengju
nok'kurt magn áburðar á þessi
svæði án endurgjalds til að
vinna gegn fyrirsjáanlegri af-
urðarýmun fénaðarins. Ákveð-
ið var, að Landgræðsla ríkis-
ins gerði tiHögur um hvar
og hve mikinn áburð ástæða
væri tál að nota.
• Þá var fallizt á þá tillögu
Harðærisnefndar að auka-
framlag yrði veitt til græn-
fóðurræktar á öskufallssvæð-
unum er nemi 20—40% af
kostnaði við ræktunina, og
verði hærra þar sem ösku-
fallið er mest en lægra á
jáðarsvæðum. Styrkveiting
samkvæmt þessum lið er tak-
Fraimihaild á 3.. síðu.
IslenJingar eru tíu sinnum
lengur en NiðurlenJingar að
vinna fyrir kartöflukílóinu
■ Neytendasamtökin á Ítalíu létu nýlega gera athugun
á verðlagi á ýmsum 'matvælum í sex aðildarríkjum Efna-
hagsbandalags Evrópu. Séu niðurstöður þeirrar athugunar
bornar saman við verðlag á nauðsynjum hér á landi, kemur
m.a. í Ijós að ófaglærðir íslenzkir verkamenn eru tíu sinn-
um lengur að vinna fyrir einu kílói af kartöflum en starfs-
bræður þeirra í Niðurlöndum.
Fnanska biaðið „Le Monde"
birti rammagrein um athiugun
ítölska neytendasamitakaninia 1.
septembeir s.l. og er þar siaigt frá
nokkrum helztu ni'ðurstöðum
henmar, einikum til að sýna
firam á hve mjög óiíkit verðlag-
ið er í löndum Efnahagsþaindia-
synjiavörum sem aimennimgur
getur ekki verið án.
Athugunin var miðuð við það
hve lemgi ófaglærðir verkamenn
í EBE-ríkjunum sex væ.ru að
vinn,a fyrir tiliteknu miagn.i nauð-
synja.
Samanburður á kaupgetu
lagsins á ýmsum helztu nauð- Þjóðviljiinn hefiur látið geina

Þessi kartafa kostar tíu smnum meira hér en á meginlandinu.
samsvarandi athugun á því hve
mdki’ð vinmumiaign þarf hérlend-
is til kaupa á þeim nauðsynjum
sem talin voru upp í greininni í
„Le Monde“ svo að við getum
áttað okkur betur en áður á
því hvemig kjörum almennra
verkamanna er háttað á íslandi,
þegar þau enu borin saman við
kjör stanfsbræðra þeirra á meg-
inlandi Vestur-Evrópu. Slíkur
samianburðuir er að sjá'lfsögðu
ekki að öHiu leyti einhlítur
vegna ólíkra neyziuvenja ; hin-
um ýmsu lönd'jm, en vöruteg-
undfir þa?r sem samanbu'rðurinn
bygigir á telj'ast þó alliar til lífs-
nauðsynja bæði hér og á megin-
landiiinu.
Tíu sinnum lengrur
1 samanburðinum er miðað við
verðlaig í Reykjarvík um miiðjan
þennan mánuð, þannig reiiknað
með nýju verði á kartöfilum sem
kom 15. sept. og nýju verði á
syfcri sem hækfcaði með. síðustu
sendingu, en hún er núna að
fara í verzlanir. Einnig skal tek-
ið fram, að miðað er við tíma-
kaup Dagsbrúnanmainns í ail-
gengiri vdnniu, en það er uim 82
krónur.
★ Hainn er 13 mínútur að vinna
fyrir ednum lítra af mtjólk
(verð kr. 18,00), starfsbróðir
hans á ítallíu 11 miín., í Frakk-
landi 10 mínútur, í Hollandi
og Belgíu 7 mínútur, 6 mín-
útur í Lúxemtoorg og 5 mín-
útur í Vestu r-Þýzkaiandi.
★ Hann er 25 mínútur að vinna
fyrir eihu kflói aif hveitibrauði
(35,00 kr.), en ítalskur veika-
maður er 17 minútur að því,
Mjólkin er hvergi dýrari en hér
þrátt fyrir niðurgreiðslurnar.
vestur-þýzkur 15 mínútur,
verkaimenn í Frakklandi o.g
Lúxemborg 11 mín., í Belgiu
og Hoilllaindi 10 mínútur.
★ Dagslbrúnarmaður er 20 mín-
útur að vinna fyrir einu kílói
a£ kartöfiluim (28,00 kr.), ítalsk-
ur verfcamaður 8 mín., fransk-
ur 4 miínútur, en bæði í Nið-
urlöndum og Vestur-Þýzka-
landi era ófaglærðir verka-
menn aðeins 2 mínútur að
vinna fyrir kartöflufcílóinu og
er þetta einna athygiisverðast
í samanhurði þar sem aetila
má að matarræði Isflendinga
sé einna h'kast þvi sem tiðk-
ast í þessum löndum.
★ Af þeim matvæflategundum
sem nefndar voru í greininni
í ,.Le Monde“ (athugun ítöflsflcu
neytendasaimtakanna náði ann-
ars tifl 31 tegundar matvæla)
er aðeins ein sem ísienzkur
verkamaður er skemmri tíma
að vinna fyrir ákveðnu magni
aíf en stahfisibrasður hans á
meginlandinu, en það er syk-
Pramlhalid á 3. síðu.
h