Þjóðviljinn - 19.09.1970, Side 3

Laugairda@ur 19. aepteimiber 1970 — Þ.TÓÐVTLJINN — SÍÐA J
Stöðug styrjöld í Jórdaníu
þrátt fyrír mikið munnfull
BEIRUT 18/9 — Bandaríkjamenn hafa flutt mikið her-
lið, skip og flugvélar til bækistöðva sinxia í löndunum við
austurhluta Miðjarðarhafs í dag, og skýrði bandaríska land-
vamamálaráðuneytið frá því að ákveðið væri að fjölga
bandarískum hermönnum þar um helming. Bandaríkja-
menn hafa hins vegar ekki tekið neina ákvörðun um að
hafa nokkur afskipti af borgarastyrjöldinni í Jórdaníu.
Borgarastyrjöldin í Jórdaníu
hefur nú geisaö í tvo daga og
voru engar horfar á friðd þar í
kvöld. Samtök skæruliða brutgð-
ust við fréttunum af liðsflutn-
ingurn Bandaríkjamanna með því
aö hóta því að ráðast á Banda-
ríkjaimenn og eignir þeirra, og
taika af lífi gísilaina úr fluigvél-
unum, söm raent var: „Enginn
maður af bandarísku þjóðemi er
öruggur ef Bandarífcjamenn
skipta sér af borgarastyrjölldinni"
stóð í tilkynningu skæruliðanna.
Her Jórdaníu baiuðst til að gera
Drengur fyrír bíi
Sex ára direngu,r hljóp fyrir
bíl á mótum Bústaðavecar og
Grensásveigar ó áttunda tíman-
um í gærkvöld méð þeim afleið-
ingum. að hann skarst í andliti
og meiddist á fæti. Hann var
fluttur á Slysavarðstofunia.
hló á bardögunum um hádiegi til
að gefa skæruliðum kost á bví
að yfirgofa stöðvar sínar, en
skæruiiðar höfnuöu því.
Bardagar héldu siíðan áfram,
en þegar Jíða tók á kvöldáð virt-
ist vera farið að draga úr mót-
spyrnu skæruliða í Aimimaoa. —
Samkvæmt fi*étt '■ frá' AFP mið-
aði h.er Jórdaníu failílibyssum, sán-
um á flóttamannabúðir Panestínu-
búa, þar sem skœruiliðar söfnuðu
liði.
Fréttamaður Reuters í borginni
Ramtha við sýrienzku landamœr-
in sikiýrði frá því að Palesitínu-
skæruiiðar flyttu nú mikinn
fjölda skriðdreka af sovézkri
gerð, sem þeir haifa haft í Sýr-
land'i, suður tii Jórdaníu. Skæru-
liðar haifa ernn yfiirráð yfir þeim
borgum í norðurhiúta Jórdaníu,
sem þeir lögðu undir sig þegar
borgiarastyrjölldin byrjaði, og
nota þá skriödrejka sem. þeirhafa
flutt frá Sýriandi til að verja
þessi héruð.
Kongressflokkur
sigrnr í Kernlu
TRIVANDRUM, Keraia 18/9 —
þeaar búið yar að télja notokurn
hluta atkvæða í þinigikosningun-
um í indverstoa fýikinu Kerala,
vair greiniilegt að Kongressfloikk-
ér frúKItfiöiru Gandhi hefði un,n-
ið mdikinn og óvæntan sigur. —
Þegar ljóst var hverjir myndu
fá 75 þingsæti af 133 þingsætum
hafði Kongressflokkurmn fengið
22 þdngsæti og þedr flokkar, sem
eru í bandailagi meö honuimi, höfðu
fengið 20 þingsæti.
Kongresisiflokkurinn er í banda-
lagi við hinn sovétsinnaða komm-
úmstaflokk í Kerala, bandalag
Múhameðstrúarimanna og tvo
smáfliókka. Þesisiir ifflokkar hafa
farið með stjóirn í fylkinu und-
anfarna mánuði, en sú stjórn
stóð höllum fæti. Úrslit kosn-
inganna nú benda til þess aði sú
stjónn fari áfraim með völd, og
verði fastari í sessi.
Hinn Marxistíski kommúnista-
flotoku.r (Maoistar), seim. varharð-
asti andstæðingur bandallags
koimimúnista og toongressfloikiksins,
og hefur verið sitærsiti fflokkur
Kerala, beið mikinn ósigur og
fétok aðeins 11 þingsæti af hin-
um 75 þingsætum.
Sigur Kongresstflotoksiins var ó-
væntasta niðurstaða kosning-
anna í Keraila. 1 kosnimgunum
1967, áður en hann klof naði, fékk
hann aðeins 9 þingsæti, og efltir
klofning ffloidcsins fyrir tveimur
ánu,m, hafði flotokur frú Gandhi
aöeins sex þingsæti.
Stórir 'hluitar al£ Araman sifcanda
nú í björtu báli eftir að fosfór-
sprengjum var kastað á borgina,
sa,gði talsimaður Rauða hálfimán-
ans, en það eru Rauða kross
siamtök múhameðstrúarmanna. —
Hann saigði að hundruð manna
hefðu falilið í bardögunuim. og
þúsundir særzt. FúOlltrúi Rauða
háHflménans fflutti ávarp í út-
viarpi skænuiliðasamfcakanna í
Damaskus og skoraði á Aliþjóða
rauða krossinn í Genf og aðrar
alþjóðlegar hjálpajrstofnanir að
veita aðstoð.
Útva,rpsstöðvar stjómarinnar í
Amman draga heldur ekki duJ á
að mikið mannflall hefiur orðið í
borgarasty rj öHddnni.
Þrír með tauga-
veikibróður
Þrír Reykvíkingar liggja nú í
einangrun á sjúkrahúsum með
taugaveikibróður eða skyldan
sjúkdóm, sem einn smitaðist af
á Mallorca, annar á meginlandi
Spánar og sá þriðji af Mallorca-
faranum.
Er nú fylgzt með aðstand'end-
um sjúkllin.ganna og þeim sem
hafa uimgengist þá að undan-
förnu til að koma í veg fyrir
frekari útbreiðslu sjúkdómsins,
en atgengt mun vera að ísilenzkir
ferðalangair fái taugaveikibróð-
ur og aðra mafcareitrun í Mið-
jarðanhalfsiöndum, þótt fá tilfeili
hafi reynzt jafn alvarleg og þessi
tvö.
Hefur borgari,æknir ráðiagt
fólki, sem hyggst ferðast suðuir
á bóginn, að lláta bólusetja sig
gieign taugaveikdbróðuir og jafn-
framt er brýnt flyrir fólki að
drelkika þar ekki ósoðið vaitn né
neita hrás gnænmetis eða ótflysj-
aóra áivaxta.
Sjónvarpsrýni:
Vilji fólksins

Aukin undúð á USA
í Suður- Wietnum
Til sfcamms tíma hefur borg-
arlífið í Sai-gon komið þeim
Bandaríkjamönnum þægilega á
óvart, sem voru orðinir sam-
dauna því ofbaldi, sem, ríkiir nú
á götum bandarístora borga. —
Þráfct ftTir styrjöldina, sem geis-
ar í grennd við Sadgon, og jafn-
vél stundum í borginni sijólfri,
var hún talinn öruggur sfcaður
fýrir útlendinga. Þeir voru þv£
ekkert smeylkir við að ganga sér
til sfcemimttunar seint á fcvöldin
oig á næturnar.
En þetfca ásfcand hefur breytzt
mjög á síðusitu árum, se@i.r í
grei.n í bandaríska tímaritinu
„Newsweek". Andúðin á Banda-
ríkjannönnum hefur farið hríð-
versnandi, og í júlí í sumar var
ástandið orðið svo slæmit í Sai-
gon að bandaríska sendiráðlð
varaði Bandanlkjamenn opinber-
lega við því að vera þar einir
á ferli, segir tímiaritið ennfrem-
ur og bætir við. Það hefur lengi
verið nokkur andúð á Banda,-
ríkjamönnum í Suður-Víetnams
undiir niðri, en hún hefur aukizt
mikið undanfarna miánuði og nú
hefur soðið uppúr.
Að sögn stjótrnvalda í Saigon
verða um þúsund árekstrar milli
Bandarífcjamanna og Suður-Víet-
narna á mónuði í þeirri borg
einni, aililt frá orðakasti til morða.
Svo sem kunnugfc er, frum-
sýndi Húsbyggingasjóður Leikfé-
»gs Reykjaivíkur fyrir sikömmu
Spans'kffluigunna eftir Arno<ld og
ach. Mikil sfcemining var á
’umsýningunni, hláturssikölllun-
um ætlaði aldrai að linna og
glöggt mátti sjá, að sýningar-
gestir kunna enn vel að meta
gömlu farsana frá sokkabands-
áxunum hans afa meðan róm-:
anfcíkin lá enn í loftinu. Sýn-
ingar á Spanskffluigunni hafa
legið niðri nú nokkur kvöld
vegna anna leikaranna við
Kristnihald undir Jökli. Við
sýningar á Spanskífilugunni ríkir
gamli áhugamannaandinn, því
allur ágóði af sýndngunum renn-
ur í Húsbyggingasjóð L. R. og
mottóið er enn sem fyrr: Við
viljum byggja Ieikhús.
Meðal leikara í Spanskfflug-
unni eru Brynjólfur Jóhannes-
son, Gísli Hal’ldórssion, Steindór
Hjörleifsson, Auróra Halldórs-
dóttir, Margrét Ölafsdóttir og
Kristinn Hallsson, en leikstjóri
er Guðrún Ásmundsdóttir.
★
Næsta sýning verður í Aust-
urbæjarbíói í kvöld, laugardag
kl 11.15. Miðnætursýning.
Víetnamskir unglingair eru farn-
ir að ráðast á bandarískar kon-
ur og ræna þær, og sýna þeim
dónaskap.
Ungir mienn á mótorhjólum
reyna stundum að keyra á fót-
g&ngandi Bandaríkjamenn, og
nokitorir hjólreiðamienn af þvíta>gi
reyndu jafnvel að gelda óbreytt-
an bandarískan borgara fyrir ut-
an herstöðina í Tan Son Nihut.
Lögreglan í Suður-Viet.naim
bjargaði þessurn Bandaríkja-
manni fró limlestinigunni, en það
hefur einnig oft borið á því að
lögreglan ha.fi siýnt lítinn áhuga
á því að köma nauðsfcöddum
Bandaríkjamönjium till hjalpar.
Það hefur jafnvel komið fyrir að
lögreglan hafi sjáltf ráðizt á þá.
Fyrir nokkru kldfruðu tveir
vesfcurlandábúar upp á styttu
fyrir framan þingihúsið í Saigon
og dróigu þar upp fána þjóðfrels-
iBfyllkingarinnar. Hópur manna
stóð flyrir framiam styttuna og
horfði þögulil á, þangað til lög-
reglan kom. En í stað þess að
draga mennina niður afstyttunni,
tók lögregfián til við að grýta þá,
Áhorfendurnir fylgdu fordæmi
hennar og mennimir tveir (sem
reyndar voru Frakkar) voru
leiknir mjög grátt.
Voru taldir vera kanar
Háskólakennari einn, sem við-
staddur var, sagði við frétta-
rnenn: „Frakkamir voru grýttir
og bairðir atf þvi að mnenn héldu
að þeir væm Katnar“, og anniar
áhorfandi bætti við: „Við höflum
búið svo lengi við erlend yfirráð,
að okkur flellur sfcundum vel að
sjá útlendinga þjást lifca“.
Það er margt sem veldur því
að andúðin á Bandaríkjamönnum
fer nú vaxandi. Fjöfimargir Víet-
namiar teljá Bandaríikjamennekki
vera neitt annað en nýja nýlendu-
kúgara, sem hafli tekið við hlut-
verkiinu af Frökkum, þeigar þeir
biðu ósigur í Indókínastyrjöld-
inni fyrri. Þessir nýju nýlendu-
kúgarar reyni að vísu að sigla
undir fölsku flaggi, en þaðbreyti
engu um eðli þeirra. Þessir Ví-
etnambúar finna glöggllega fyrir
því hvernig Bandaa’íkjamenn líta
niður á „flrumbyggna“ landsins
og halfia eyðileggjandá áhrif á
efnahagsfiíf landsins með þi’í að
sprengja upp verðlaig, má enn-
fremur ráða af greininni í „News-
week“.
En annað veildur þó ef til vill
enn meiru uim þessa andúð. Ýms-
ir Víetnamar telja nú að Banda-
ríkjamenn höÆi komdð til Víet-
nam undir því yfirskyni að ætla
aö vinna styrjöld Saigönstjómar
við þjóðfrelsisfylkinguna, en
hindra að Víetnam,ar leystu sín
eigi.n vandamál sjálfir. En nú
þegar stvrjöfidin væri í rauninni
töpuð, ætluðu Bandarikjamenn
að draga síg í hlé og lóta her
Saigonstjómarinnar um að leysa
þann vanda. sem þeir hefðu bú-
ið tú og etoki getað leyst.
Upp skal hugann herða og
hætta sér enn um sinn í
þennan slag, fyrst enginn að-
spurður virðist kæra sig um
að vinna þetta þartfaverk. Það
skial strax tekið fram, að hér
er einungis urint að skriía frá
sjónarhóli hins almenna áhorf-
anda, þar eð faglega þekik-
ingu brestur. Vilji menn fá
betur grundaða gagnrýni (og
það ættu sem flestir að vilja),
skaJl þeim l>ent á blaðið Sjón-
varpstdðindi, sem nýverið hólf
sitt kjag og kemur vonandi út
vi'kuilega eða þá hálfsmánaðar.
öllum góðum mönnum er
ráðlagt að eyða andvirði hálfs
sígarettupakka í að kaupa
þetta stuttorða rit og lesa sér
til upplyftingar, og þó ekki
væri til annars en gefa ekki
gallsúrum ritstjóranum þá
átyllu til að getfast upp við
ágæta útgáfu.
Það stár ekki uppi ungur
dagur hjá sjónvarpinu á ný-
byrjuðu starfsári. Dagskrár-
gæði eflast etoki í samræmi
við auknar kröfur vanari og
þar með vandfýsnari áhorf-
enda né þá auknu þjálfun,
sjáltfsgagnrýní og metnað
starfsmanna og ráðamanna,
sem gera hefði mátt róð fyrir.
Sé vikið að vali erlends elfn-
is, þá verð ég ævinlega grip-
inn sárri hryggð, þegar svo-
kallaðir skemmtiþættir hefjast
með sifct fjaðrafok og fflögr-
anda, hljómsveitarstunur og
skelli. Ég tek sem dæmi þátt,
sem einhver útgömluð Jane
Morgan sá um fyrir nokkru.
Hversvegna í ósköpunum er
verið að sýna þennan hænsna-
mat? Fyrir hvern? Því er
venjulega svarað, að fólfc
vilji hafa eitthvað „létt og
skemmtilegt" með. En þessar
þáttaómyndir eru langfc frá
því að vera léttar, nema orðið
léttur þýði hér lélegur; og
hrúfcleiðinlegar fyrir hvern
þann, sem nokkurn saman-
burð hefur. Og hvar er þetta
fólk, sem vill þetta? Ég þekki
engan, sem mælir þessu meir
bót en svo, að það „megi svo-
sem vel horfa á þetta“, „þótt
þetta sé nú hálfgerð vitleysa“
o. s. frv. En séu beinir unn-
endur þessa efnis einhvers
staðar til, þá er það utan vaifa
fófikið með lélegastan smeldt-
inn og fbrdjarfaðastan af því
ómenningairhlandi, sem sprænt
hefur verið yfir þjóðina á
næstliönum áratugum. Og
hversvegna að dekra við og
dilla undir þennan smetok? —
á kostnað ríkisins. Formaður
útvarpsráðs mundi trúlega
segja, að menntamenn meö
hvíta flibba ættu ekki að vera
að setja sig á háan hest gagn-
vart alþýðunni, sem hefði fætt
þá og klætt. Það verður að
gera eitthvað fyrir „alþýð-
una“. Alþýðuvinátta sumra
manna birtist helzt í því að
halda að henni þvi skolpi, sem
rennur til auðvirðilegustu
kennda í hverjum manni. Og
rötorétt álit þeirra á alþýðunni
er þá auðvitað, að þama hæfi
skel kjatfti.
En það eru fleiri menn
menntaðir en háskóllaborgarar
(sem sumir hverjir verða að
teljast tiil andlegra dreggja
mannfélagsins). Það er meiri
menning og menntun í ærið
mörgum bóndanum, sjómann-
inum og verkamanninum. Og
einmitt þetta fólk á heimtingu
á því, að þetta „dýrasta leik-
fang þjóðarinnar“ (Sjónvarps-
tíðindi) sé notað til að kynna
því ýmsa þá menninigu, sem
það aðstæðna sinna vegna
héfiuj’ farið á mis við, í stað
þess að glenna fram fyrir það
hvern hégómann öðrum meiri,
sem það jafnvel f sakleysi
sínu gæti haldið að væri hinn
stóri heimur. Það er átakan-
legt að horfa á aldraðan
bónda. sannmenntaðan mann,
sem brotið hefur jörð sína

með erfiði, stækkað túnið sdfct,
húsað bæinn, komið barna-
hópi til manns, og er nýbúinn
að fá sjónvarp. Og nú situr
hann eðlilega blýfastur vid
þetta dýra leikfang og pírir
augun á Apafcettina og Sfce- 1
legg skötuhjú. Ætti þessí mað-
uir nú ekki eitfcrivað befcra
skilið?
Það væri svo sem gott og
blessað, etf það væri meðvituð
stefna hjá sjónvarpinu að
kynna fólki í byrjun svona-
lag'að léttmeti í því skyni, að
það , lærði því betur að meta
hitt, sem vel er gert. En þess
verður því miður ekki vart,
að uppi sé nein mótuð skoðun
á því, til hvers eigi að nota
sjónvarpið. En það ættu að
vera tiltölúlega einföld hö'fuð-
markmið. Annars vegar að
flytja fólki gott og skemmti-
legt efni, erlent og innlent. Og
það er mikill misskilningur,
að létt efni og skemmtilegt
þurfí endilega að vera lélegt.
Hvað er t- d. léttara en mynd-
ir Ohaplins? Og eru þær þó
ekkert léttmeti. Hins vegar að
hlúa að þeitm listgreinum inn-
lendum, sem bezt hæfa sjón-
varpi, t. d. tovikmyndagerð og
sjónvarpsleikritun. í stað hug-
mynda um að lengja dag-
skrána held ég væi’i nær að
stytfca hana, ef með því mætti
spara þótt ekki væru nema
nokkur hundruð þúsund í
framangreindum tilgangi. Og
láta þessa endemis „skemmti-
þætti“ lönd og leið, svo og
bbbann af framhaldsþáttunum
eins og Dísu, Smart, Apakött-
um og Skeleggum skötuhjú-
um, en hin síðastnefndu eru
með því alófyndnasta, sem
sézt hefur í sjónvarpinu. Jafn-
vel Hin Mikla Franzka Þjóð
hefur sett mikið ofan við
Leynireglu Dumas. — Én að
sMku slepptu hefði fólk meiri
tíma til þarfari iðju innan
heimilis eða utan, og bömin
kæmust fyrr í háttinn.
Nú skal nefna notokur atriði,
sem í alvöru hefur vel mátt
horfa á undanfarið. Þar eir t.
d. framhaldsflotokurinn Mynd
af konu. Það skiptir ekki máli,
hvað manni finnst um efnið
sem slíkt. Þetta er vel gert.
Þá er að nefna myndimar
þrjár eftir sjálfsævisögu
Gorkis, sem Mark Donskoi
gerði á árunum 1938—’40 og
varð fyrst þekktur fyrir. Bezt
þeirra var hin fyrsta, Bam-
æska mín, með þessari blönd-u
af blíðu og hörku, undrun og
skelfingu, en allar munu þær
mjög svt> trúar umhverfi ,
Gorkís. — Fálkinn frá Möltu t
var og frambærilegur fulltrúi
vissrar tegundar bandarískra
glæpamynda, sem geröar voru
á stríðsárunum og lögðu ein-
kennilega rækt við ýmisskon-
ar forfallnar manneskjur, fjrr-
irlitlegar og hundingjalegar í
senn, hvort sem það voru
leynilögi-eglumenn eða morð-
ingjar, aðalsdömur eða gamlar
drykkjukonur. Og miðviku-
dagsmyndin Músin sem byrsti
sig var dágott léttmeti, sem
vel mátti hlæja að öðru
hverju og jafnvel finna heið-
arlegar þenkingar innámilli.
Stundum langar mann til að
hnýta eitthvað í fréttastbfiuna
t>g hennar framlag til dag-
skrárinnar. En það verður enn
að bíða um sinn. Þó vil ég
vekja afchygli á einu tækni-
legu atriði. Það gleymist of
oft að setja nöfn rnanna inn á
skerminn, svo að vita megi,
hvér er að tala. Fyrir stuttu
var t. d. rætt við Svein
Sæmundsson hjá Flugfélaginu,
og við hann talar eitthvað,
sem virtist vera sætur pabba-
drengur, en þetta hvarf aftur
án þess maður vissi, hvort
þefcta væri heldur einhver,
frumráðinn fréttamaður eða
skrifistoflublök hjiá F 1.
A. Bj.