Þjóðviljinn - 04.10.1970, Blaðsíða 7

Sunnudagiur 4. ototóber 1970 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA "J
Danskur háskólastúdent lýsir kynnum sínum af fslandi
og segir frá dönsku æskufólki, baráttu
háskólastudenta, eiturlyfjavandamálinu og pop-hreyfingunni

*
isiipi

liilll

■-- ' •

Við Skerjafjörð (Ole Ribeir Cbristensen)
eins KUeddur. 1 reyndinni eru
þeir aldursQoikkar sem menn
kalla æskuna ósaimstæöastir
aillra aldursfloiklka. AiMit of marg-
ir á 12-15 ána aldrinum steypa
sér gagnrýnislaust í hina sivo-
nafndu „popihreyfin@u“. Síða
hárið og litslkirúðug fötin eru
orðin sem einkennisbúningur og
þvingun, Ytra borðið er fyrir
öllu. Maður þarf ek'ki að út-
skýra skoðanir sínar. bær fær
maður ókeypis frá öðrum. Það
sem fyrst var vísvitandi mót-
mælaframikama er orðið eftiröp-
un og kæruleysi. Tónlistin var
upphaf bessarar hreyfingair og
hún er enn einingatrtákn henn-
ar. Pop-hljómfaMið túlkar ein-
mitt eðli mamns á beim breyt-
ingatimum, allt fírá hinu trylita
og gri/mtmdarlega yfir í innilega
viðikvaemim. Pop-hreyfingin hef-
ur dregið mjöig úr áhuga ungs
fólks á öðrum sviðum, en einn-
ig önfað bað til aitihafna og eig-
in frumlkvæðis í samræmá við
vaxandi sjálfisvitund. Ungt fólk
í menntaslkóllium og hósikólum
hefur almennt tileinlkað sór víð-
tækari menningarieg áhugaiefni
en Ofk'kru sinni fytr — og fram-
ar öllu bá fiæst margt af bessu
fólki við skaipandi list, spilar
á hljóðfæri, skrifar bókmenntir,
m'álar, fæsit við myndaitökur.
Ungt fóllk barf einmitt að finna
sjátft sig við listræn sköpunar-
störf.
¥
— Hefur tónMstán ekki yfir-
gnæft önnur áhugamáll, kvfe-
bá tillögu í Dammörku stofnaði
lífi sinu í hættu!
★
— Við höÆum ekki mdnnzt á
eiturnautnaivandiaimólið.
— Nei, en frarn hjá bví verð-
ur ekki gengið ef lýsa á ungu
fólki í Danimörku á bessum ár-
um. Orsök visvitandi eiturlyfja-
nottounar ungs flólks er uppgjöf
bess fyrir bjóðféiagi auðvaidsins,
bað hafnar kröfu bess xsm ad
aílilir keppi við alla og standi sig
í beirri baráttu. Menn finna til
bess aö mdkilvæg mannleg verð-
mæti fá ékki að njóta sin í sam-
félaginu sem lifiað er í, og í
vanmætti segir rnaður sdg xir
leik. Þetta er sfcuggaíhlið vel-
ferðarbjóðfélagsins. Og betta á
við fleiri en eitxiriyfjaneytendur.
Eiturlyfjavandaimiáilid er orðið
svo áberamdi, ekfci sízt vegna
æsiskrifa blaðamna, að miargir
á bamsaldri eru fflæktir í bað.
Og menn vinðast engiin ráð
kunna!
★
— Hvemig er bað fyrir Dana
að kynnast ísJandi?
— Strax í dönsteum bsma-
steólum kynnist maður landinu
af lestri úr Islendinigiasiögium, og
bað er æsandi aðferð við land-
kynningu, miun álhrifamieiri en
túristabæklingamir, og svo f
menntaskólanum les miaður
meira úr Islendingasögum og
eddukvæði bætast við. Þegar
maður kemiur svo fljúigiaindd. imx
Náttúran að virku sköpunarstarfi
og nútlmaþjóðfélag að verða til
Danskur háskólastúdent, Ole Riber Christen-
sen, frá Randers, ferðaðist um ísland í sumar, fór
m.a. í öræfaferð með Guðmundi Jónassyni. Hér
er birt viðtal við hann um áhrifin af íslandsferð-
inni og um dainskt æskufólk og háskóla, en hann
stundar bókmenntanám við Árósaháskóla.
— Bnn leitar fjöldi íslenzkra
stúdenta til dainsikra hástoóla. Þii
gætir toannski saigt beám. sem
hug hefðu á slíku námi eitthvað
um dönsku háskólana, eins og
beár eru nú?
— 1 Danmörku eru nú brír
háskóiar og ákaft deilt um stað
fyrir hinn fjórða, Odense-hA-
skólinn er enn ekki fxxiBbúinn,
Um háskólana í Kaupmanna-
höfn og Árósum má aHmennt
segja að þeir eiga í stríði við
brengslin, svo að ýfir vofir
hömlur á innritun, og stúdient-
um er vísað á sjálfsnám. Verst
er „sálarfræðin" sett, sem orðin
er tízkugrein, og var tekin upp
í Árósum fyrir nokkrum áram.
Einnig mín háskólaigrein, bók-
mienntirnar, er bjökuð af
brengsluim. Mikil aðsiókn hefiur
lieitt til bess að stúdentar, sem
langt eru komnir, verða ofit að
láta sér nægja sjálfsnóm; aliiir
kennslukraiftar eru uppteknir af
kennslunni í fyrsta hluta. Þessi
óheppilegu námisskilyrði hafa
að sjálfsögðu komið af stað
miótmælum og kröifluaðgerðuim,
seim bó hefiur beinzt rneir að
úreltri stjórn háskóilanna, sem
gefa stúdentum svo til engin
áhrif á námstlhögiuin. 1 bví
samihengi mó nefna vaxa-ndi
áx-óður verkalýðsfélaiganna fyrir
auknu lýðræði á vinnustöðum.
Þama er jafnt á komið með
stúdentum og verkamönnuim, og
stúdentar hafa stxxtt kxöfur
verkamanna og reynt að koma
á samfylkingu stúdenta og
verkamanna, en ekki kornizt
langt í því.
★
— Er bað vegna bess að börn
frá verkamannaheimilum hafi
ekki efni og færi á bví að
stunda háskólanám?
— Nei, það er eikki aðafástæð-
an. Síðasta áraituginn hefur
mikið verið gert að bví að auka
styrki og lán, svo allir geti not-
ið æðri menntunar. Þeir verða
sffellt fleiri frá verkamanna-
heimilunum sem hefija hásikóla-
nám. Sjáílfisagt eru þ<5 aflmargir
sem ekki leggja í slífct nám
vegna þess að það hefur etoki
vreið hefð, fremur en að fjár-
hagsástæður leyfi það ekki. Ég
held að miikið af hinu mangum-
talaða bili málllli kynsióðanna sé
þannig til komið, að bömin
njóti mieii-i menntunar en fbr-
eidrarnir og komizt með því
í amnaið xximhverfi; hitt var áður
venjan að sonurinn tók við af
föður sínurn.
— Hvers vegna taka verka-
menn þá treglega samfiylkingar-
tili-aununi stúdenta?
— Það er vegna stöðu stúd-
enta í þjóðfélaiginu. Ríkjandi er
almienn andiúð á stúdentum, að
nokkru leyti vegna hinna ofisa-
legu stúdentaóeirða eriendis,
sem einnig hafa vakið öldur
við danska háskóla (taka Kaup-
mannaihafnarhósteóla, kappræð-
ur og kröfuathafnir í Árósumi).
og svo vegna þess að skatt-
borgararmir kosta að notekru
menntunina. Það verður æ tíð-
ara að menn hxxigsa sér sitúdent
og götuvígjamamn eitt og sama
fyrirbærið, enda þótt t.d. í Ár-
ósum greiði tveir þriðju stúd-
entahópsins íhaldssömum flokk-
um atkvæði í stúdentaráðslkosn-
inguim. En þótt stúdentamir
deili innbyrðis em þeir einhuga
um kx-öfuna um meiri þátttöku
í stjóm háskólanna. Við þeirri
kröfiu er orðið í nýju háskóla-
sikipaninni, sjálfsagt til að lægja
öidurnar, en í reynd verður
þátttaka stúdenta í ákvarðandi
stofnunum ailtaf undir 50° 'n,
svo stúdentamir eiga sjálfsagt
örðugt með að fá meirihliu'ta
fyrir miálum sínum.
★
— Stúdentar láta miteið að sér
kveða opintoerlega?
— Það ber að sjólflsögðu mest
á þeim sem berjast fyrir breyt-
ingum, en hitt er staðreynd, «ð
einungiis helmiimgiur stúdenta-
hópsdns tetour þátt í stúdenta-
ráðskosninguín og fáir mæta,
þegar umbætur sru til umræðu.
Kannski eru þeir ánæigðir með
ástandið eða hafa gefizt xipp við
að berjast sjálfir íyrir toreyting-
um.
— Er þetta mismunandi eftir
háskóladeildxim?
— Já, á því er mdtoi!! rnunur,
að minnsta kosti í Árósum. Þar
eru fflesitir sósíalistar rneðal sál-
fræðinga, við hugvísindadeild
háskólans; en í lögifræðideildinni
ern nær eingöngu fhaldssamir
stúdentar (útsterifaðir lögflræð-
ingar eiga von á hálaunuðum
störfuim). Raunvfsindadedldin í
Árósum er einstök, því fram-
takssðmum stjómanda hennar
hefiur tékizt að skapa þar giott
vinnuandrúmslodt (ný og ný-
tízkuleg starfstæki, nýja mat-
stofiu o.s.firv.) enda er ekki um
mikla óánægju að rœða mieðal
stúdentanna þar.
— Hvemig em aöaldrættir !
námstilhögun í dönskum hástoól-
um?
— 1 ölluim háslkóladeildum
em námsleiðbeinendur og hver
sem á'huga hefur getur pantað
sér upplýsingar um námið. Ég
teldi t.d. sjálfsagt að í bóka-
safni Norræna hússins ættu is-
lenzkir námsmenn aðgang eð
námshanditoókum og öðrum siík-
um uppnýsingum ef það er ékki
hægt nú þegar.
★
— Hver eru helztu, áhugaefni
danskrar æsku?
— „Æska“ er alltof víðtækt
hugtak, og oft segja menn
,,æskan“ eins og uim væri að
ræða hóp sem bugsaðd eins og
hefði sötniu áhxxgiamál og væx-i
myndir og leikhús og áhuga á
bóklestri?
— Nei, ég héld rneira að segja
að hún hafS opnað ýmsar nýj-
ar leiðir á öðruim sviðuim, þó
tónlistin sé aðalóhugaefinið.
Tónlástinni fiylgja ofit prýðilega
gerðir textar. Ensteu textamir
orkuðu eins og sprenging á
menningiarlega ednangrun, niýjar
leiðir fundust. Nú les ungt fólic
bækur á ensfcu, margir yrkja á
ensku texta við eigin lög og
sem spiluð ex-u af eigin hljóm-
sveit. Áhxxgi á listrænum kvik-
myndum er ekld nýr, en það er
ekki fyxr " en xxnga flóHkið fór
sjálft að stofna kvikimyTida-
kiúbba að það gat notið þeixra.
Lika halfla sprottið upp tilrauna-
leikhús sem sagt haffa skiilið við
leikhússnobbið. Leitehús er ekiki
framar staður handa burgeisun-
um til að sýna sig og sjá aðra.
Leiklistin hefur meira að segja
hafið innrás á vinnustaði; þar
leika umferðaleikfflokkar ledkrit
í gagnrýnisanda.
— Horfir ungt fóTk mdkið á
sjónvarp?
— Ég held að ungt fólk sé
vandlátara á sjónvarpsefni en
flestir fulilorðnir, og svo eru á-
hugaefnin miklu ffleiri. Danska
sjónvarpið er miðað við fjöl-
skylduna alla. Allt of margir
gerast saxnt þrællar þessa fer-
hyrnda kassa sem svo auðgert
er að opna en erfitt að loka.
Menn sökfcva í mjúkan stól með
katffibollann hjá sér. Réttast
væri að stinga upp á því að
danska sjónvarpið tæki sér
mánaðarfrí á hverju ári eins og
hér er gert. En só sem fflytti
yfir landið færir maður úrið sitt
eirxn MLxxklkutíirm aftur, en í
buganum færdr miaður tíimann
aftur til Njóls, Gunnars á Hlið-
erenda og Gunnlaiuigs Onms-
tungu. En svo teemnxr Reykjai-
vík og hún er allt annað en
fomöld. Borg í önxm vexti.
Reykjavík er stórborg, en virð-
ist það ékfci á saimai hátt og
dönsfc stórhorg. Fá og lítil tré
og gisin og oflt Mkt og tilviljun-
arfcennd byggðin losar mann
við alla tilfinningu a£ innilok-
un og þrengslum. Fátæfcrahverfi
sjást éklki. Miðborgin er á stærð
við dansfoan kauipstað, en út-
borgin og bæjarlatndið miifclu
stærra og enn í vexti. Bygginig-
arvinnan gefur borginni óirólegt
yfirbragð': borg í vexti, borg
sem þenst út því rýmið er nóg
og engin þörf að priikast upp í
loftið. Þó fluxðu gegni er elltaf
mynd af hinum fáu hóhýsum
í túristabæklinguniMn, en þau
eru kannski eins konar stöðu-
tákn fyrir stórborg! Loftið er
undursamleiga tært og hreint,
en rnengun er flarin að gena
vart við sig í sjónum í ná-
grenni borgarinnar. Skipuflagm-
ingar er þörf, enda nú að henni
unnið. Og á götunum sér mað-
ur færra fólk en í dönskum
bæ, enga hunda en rnairga bdla.
★
— Hvað álítur þú um fram-
tíð Isiands sem ferðamaimia-
lands?
— Fyrir það eitt sem fcostar
að komast til íslands mieð fflug-
vél og heim aifltur getur Dani
farið þrjár ferðir til Mallorca
Framhald á 9 síðu.