Þjóðviljinn - 08.10.1970, Blaðsíða 6

g SÍÐA — ÞJÖÐVIXjJINN — Fimantudagur 8. október 1970.
Gísli Guðmundsson:
Enginn veit hver næst
verður hjálpar fjurfi
Sjðureyri, 4. okt.
t»ann 18. sept. var hér á ferð-
inni erindreki frá Slysavama-
félagi íslands, Hannes Haf-
stein. Saniikvæmt athugun á
fundabókum slysavamadeildar-
innar Bjargar (deildin hér heit-
ir Björg) hefur enginn aðal-
fundur verið haldinn frá því
árið 1958, og félagsgjöld ekki
verið innheimt eftir árið 1960.
Samkvæmt þessu má því með
sanni segja, og er ekki offnælt,
að slysavamamál hafi verið
hér í ólagi siðastliðin tíu, og
raunar tólf ár. Á þessum fundi
Hannesar var kosin fimm
manna stjóm. Þessi nýja
stjóm mun svo a@ líkindum á
næstunni velja sér 10-15 manna
björgjnarsveit, sem fljótlega
yrði svo hægt að grípa til, eða
kalla saman, ef á þyrfti að
halda.
Slysavarnafélagsdeild
endurvakin
Erindi Hannesar var þvi
hingað eingöngu að endurreisa
þessa starfsemí og vekja áhuga
almennings á hinu lífsnauðsyn-
lega og blessunarríka starfi,
sem Slysavamafélag íslands og
deildir þess haf a veitt og vedta
öllum bágstöddum sjómönn-
um erlendum og innlendum og
öðrum. sem hjálpar þurfa úr
lífsháska.
Á fyrri fundinum, sem háld-
inn var á milli klukkan 17 og
19, sýndi Hannes hvemig
björgunarsvedtir eiga að með-
höndla tæki þau, sem notuð
eru, þegar um björgun úr
strönduðu skipi er að ræða.
Mættir voru á þessum fundi
um 20 manns, allt karlmenn.
Raunar eiga allir yfirmenn á
skipunum að þekkja þær að-
ferðir og reglur allar, er þar
að lúta, en það er ekki nóg. í
sumum tilfellum, og það hefur
komið fyrir og getur komið
fyrir, að yfirmenn hins strand-
aða skips séu aUir famix í
sjóinn. t>á þurfa þeir skipverj-
ar, sem eftir lifa um borð að
kunna á hin lífsnauðeynlegu
tæki, sem hjálparsveitir
úr landi reyna að koma út á
hið strandaða skip. Skipshöfn-
in öll þarf því a® þekkja þessi
tæki og vita hvemig þau eiga
að notast, ef siys ber að hönd-
um. Hannes Hafstein er mjög
skýr og gireiniargóður maður og
þekkir þessi björgunartæki og
björgunarmál manna bezt, enda
hefur hann lifað sig inn í til-
gang þeinra
Um kvöldið kl. 20,30 var al-
mennur fundur haldinn í sam-
koanusal félagsheimilisins. All-
ir voru þá veiikomnir. Ekki hafði
nógu vel verið boðað til fund-
arins, og voru því nokkrir. sem
ekki vissu um hann. Mættir
voru þó á þessum fundi um 70
fúllorðnir og um 30 krakkar.
Hannes skýrði tilgang Slysa-
vamafélagsins á breiðum
grundvelli og sýndar voru
kvikmyndir málj því til skýr-
ingar. Hann minntist meðal
annars á hina heimsfrægu og
giftusamlegu björgun við Látra-
bjarg á sínum tíma. Einnig gat
hann um, ásamt mörgu öðru
fleiru, erlenda togarann, sem
strandaði fyrir nokkrum árum
við Suðurland. þegar skipstjór-
inn á því skipi aðstoðaði við
að koma allri skipshöfninni í
björgunarstólinn, en síðast var
stóllinn dreginn mannlaus í
land. Skipstjórinn varð því
einn eftir. Hann hiefur máski
kosið að fara þannlg og þurfa
því ekki að mæta frammi fyr-
ir útgerðarmanni sinum eða
dómstólum þessa heims og
svara þar til saka.
Stöldrum nú ögn við og láit-
um hugann reika aftur í tím-
ann. Hugsið ykkur sjómanns-
lífið. Svona er það. Getur
nokkur ykkar varizrt því að
tárfella? Nei, ég held ekki. ís-
Jenzkir sjómenn hafa oft orð-
ið að horfa á eftir félögum
sínum og samverkamönnum
hverfa í hafið frá hlið sinni og
sjá þá ekki meir. Sem sagt:
faðir. sonur, bróðir, unnusti
og eiginmaður hafa látið lífið
í baráttunni fyrir að afla sjálf-
um sér og sínum lífsviðurvær-
is úr sjónum.
Drengileg mannúðar-
störf eru unnin
Við Vestfirðingar munum vel
eftir öllum þeim skdpstöpum
og mannsköðum, sem orðið
hafa frá Vestfjörðum á sið-
usitu fjórum árum, þótt ekki sé
farið lengra aftur í tímann.
Við, gamlir sjómenn, sem hætt-
ir erum á sjónum, og höfum
máski einhverirar sorgar að
minnast frá þeim tímum, ætt-
um nú að fylgjast með sjó-
mömnum yfirleitt ef kostur er.
Við virðum þá viðleitni og
miklu aðstoð, sem Slysavama-
fólag íslands veitir hverju
sinni, þá er skip strandiar, eða
skips er saknað. Ennfremur
ber líka að þakka öllum þeim
skipafjölda og öðrum, sem taka
þáitt í leit að hinum týndu
skipum og skipshöfnum. Við
ættum líka að geta sett okkur
í spor þeirra. sem í landi bíða
eftiir ástvinum sínum af haf-
inu, því að þar er saknað,
beðið, vonaö' og tárfellt. Það
er hlustað eftir öllu því, sem
kann að heyrast frá talstöðv-
um leitairskipanna og leitar-
flokka á landi og í lofti, því
ávallt er von á meðan leitán
stendur yfir. Stundum breytast
svo tregatár í gleðitár, því að
beyrzt hefutr, að skipverjar
hafi fundizt heilir á húfi í
björgunarbát. Guði er þakkað
af innstu hjartans rótum eins
og vera ber. En því miður: Oft-
ar breytast tregatárin í sorg-
airtár, því leitin ber engan
áranguir — ekki fannst neitt
og leitinni er hætt. En að sjálf-
sögðu ber að þakka Slysavana-
félaigi fslands og öllum þeim
sjómönnum, sem taka þátt í
leitinni — ennlremur leitar-
mönnum í landi, flugvélum og
öHumn öðrum, sem að einhverju
leyti Ijá þessum málum lið.
Þvi fyrst og fremst tekur eng-
inn neitt fyrir vinnu sína og
fyrirhöfn og allir kostnaðarlið-
ir í flestöllum tilfellum eru
gefnir. Drengileg mannúðar-
störf eru unnin. Og enginn veit,
hver næst verður hjálparþurfi
úr lífsháska. En eitt er þó víst:
og það hljótum við sjómenn
yfirleitt að viðurkenna, að
þegar „stormur geisa-r stríður,
þá stendur hjá oss friðareng-
ill blíður“, Og við hljótum að
hafa komizt að raun um þa8,
að guðs vegir eru órannsa^an-
legir, það er mín sannfæring.
fslendingar hafa oft misst
mikið af sjómönnum sínum í
hafið við skyldustörf sín.
Slysavarnafélag íslands og
deildir þess vinna áfram ötul-
lega að hjálparstarfsemi og
hafa því bjargað fjölda, fjölda
mannslíf-a nú á síðustu árum.
Hvemig er svo bezt hæigt að
þakka Slysavamafélaiginu
störf þess og þjónustu? Það er
bezt með þvi að gerast félag-
ar í þeim félagsskap. Með því
fé, sem þannig safnasit, mun
það enn auka sitarfsemi sína
vítt og breitit um byggðir
landsins til sjávar og sveita.
Stórmerkilegí
velferðarmál
Ég hef nú máski verið nokk-
uð langorður í hugleiðin-gum
mínum um þessd mál, en þó
efast óg um, að svo sé. Ég tel
þar hvergi of mælt. Og svo að
lokum í þeim hugleiðingum vil
óg minnast á tilkynningaskyldu
íslenzkra skipa
Ég efiast ekki um að þar hafi
Slysavamafélag ísiands unnið
að og komið í framtovæmd
stórmerkilegu velferðarmáli,
sem öllum sjómönnum beri að
hlýða samkvæmt þeim reglum,
sem nú eiru og gertiair kunna
að verða á hverjum tíma, til
velferðar bæði sjómönnum á
höfum úti og eins þeim sem
í landi búa. Ég tel nauðsyn-
legt, að öllum skipum ekki
sízt þeirn, siem ekki koma að
landí da-glega, og þeim skip-
um, sem fiska við önnur lönd,
verði gert að skyldu að til-
kynna stað sinn tvisvar á sól-
arhring með sem næst jöfnu
millibili, eða með öðrum orð-
um: á tólf klukkustunda fresti.
Það mætti líka miða tilkynn-
mgaskylduna við ákveðna
vegalengd frá ströndum ís-
lands. T,d. þegar skip væri
Frá Suðureyri.
„Við virðum þá viðleitnj og miklu aðstoð, sem Slysavarnafélag Islands veitir hverju sinni, þá
er skip strandar, eða skips er saknað“.
komið eða sitatt eihhverja vissa
vegalenigd frá l-andi, þá bært
því undantekmngarlaust skyldia
til að tilkynna sig tvisvar á
sólarhring. Þaö er stundum sa-gt
að íslenzkir sjómenn sóu nokk-
uð kærulausir um sín velferð-
airmiál. Og það er ekki örgrannt
um, a’ð svo sé, því miður. En
allir sjómenn eiga þó á landi
aðstandendur og skyldm-enni
margs konar, sem alls ekki
stendur á sama, hvemig vind-
u-rinn blæs. Þau viljia fá að
vita sem oftast, hva.r skipin
þeirra eru og hvemiig þeim líð-
ur, ekki sízt éf vont er veður
og hætta virðist vera á ferð-
um. Það er því mannúðarleg
og siðferðiieg skylda allra ís-
lenzkra sjómanna að vanrækja
ekki tilkynnin,garskylduna.
Þau skip og bátar, sem hafa
talstöðvar og koma að landi
diaglega, eiga samkvæmt lög-
um a<ð láta næstu strandstöð
vita þegar þau fiara á sjódnn,
og ennfremur einu sinni á
meöan þau eru á sjó, og svo,
þegar komið er að landi úr
veiðiferð eða annairri' ferð.
(Sumir tilkynna sig aldrei allt
úthaldstímabilið). Á bessu
verður oft gleymska. Skip til-
kynna aðeins brottför sín,a og
svo ekki meir. Þetta getur og
hefiur oft valdið mjög mikilli
Fréttapistill
trá Suðureyri
við
Súgandafjörð
fyrirhcifn, efrtirgiriennslain og
uppköllum hjá strandstöðvum
og fleirum, og það getur haft
í far með sór feykimikinn
kostnað og fyrirhöfn, ef leit
yrði svo hafin að hinu þeigj-
andi skipi. Það bax nokkuð
mikið á þessu fyrst. En nú í
seinni tíð er þetta heldur að
lagast. Ég get borið þessrj máli
vitni, því við hér á Súganda-
firðj höfum talstöð á leiigu firá
Landsímanum. Og að auki hef
ég „tryllitæki“, sem svo er
kallað, sem hlusta má á á
fimm bylgjum. Öll þessi tæki
eru á mínum vegum, og þar
af leiðandi fer lítið fram hjá
mér, svo framarleiga sem ég
hlusta, er ég geri yfirleitt, ef
vond eru veður. Auðvitað
heyri ég langar leiðir, ef hlust-
unarskilyrði eru góð. og heyri
þá yfirleitt í öHnm bátum
kringum ísland.
Leiga sú af talstöðinni, er
við borgum Landsímanum, er
óheyrilega mikil — að okkur
finnst — eða kr. 3.600,00 á
mánuði — þ.e. 43.200,00 krón-
ur á ári, auk tryggingargjalda
o.fl. Ég geri nú ráð fyrir, að
aðra-r verstöðvar, sem ledgja
slíkar srtöðvar, borgi líka hið
sama. Og svo eru þa’ð smábát-
amir. Þeir leiigj-a margiir tal-
stöðvar. Eigendur þessara báta
eru margir mjöig argir yfir því,
hvað þeir þurfa að borga
mikla leigu, af því litiu bátun-
um er aðeins haldið úti bálfit
árið eða rúmleiga það. Þeir
ættu því réttilega að fiá end-
urgreitt fyrir þann tíma, sem
stöðin er ekk; notuð. Þetta
hvorttveggja finnst mér, að hið
háa Alþingi ætti að taka til ait-
huigumar. Það væri raunar
sanngjarn krafa að stuðlað
vaari að því, að kostnaðarliðir
þessir yrðu lagfæröir verulega
og færðir í viðunanlegt horf.
Þá myndu miáski fleiri smábát-
ar og fleiri verstöðvar ledgja
sér talstöð og um leið stuðla
að meira öryggi og þjónustu
við þá menn, sem fær.a þjóð
sinni brauð.
.Veðurfregnir og
veðurspár
Og hér koma svo veður-
fregnir. Veðurstofan vinnur á-
reiðanlega og óneitanlega gott
og þýðingarmikið starf fyrir
sjómannastéttina. Lægðir all-
'ar, eða flestallar koma að
sunnan eða suðvestan úr hafi
eða höfium. Þær stefna venju-
lega á ísland eða nálæigt því.
Veðurskiip, sem staðsett eru
nokkuð langt í buirtu frá okk-
ur senda iðulega veðurfréttir
og loftvogarstöðu í allar átt-
ir á ýmsum tímum. Veðurs'tof-
an vinnur svo úr þessum gögn-
um og spáir veðri samkvæmt
því. Yfirleitt munu veðurspár
fyrir Suðaustur-, Suður- og
Suðvesturland — jafnvel norð-
uir að Snæfellsnesi — vera
mjög áreiðanlegar. og á þær
mun vera hægt að treysta. En
því miður getum við Vestfirð-
ingar og sennilega Norðlend-
ingar líka ekki baft þá sö'gu að
segja. Hvers vegna ekki? Vegnia
þess, að nyirzta veðurathuigana-
skip mun vera, ef ég man rétt,
nálægt 62. breiddarbaug norð-
lægrar breiddar, eða sem næst
80 sjómílum sunnar en ísland.
Frá þeim, eða á öllu bafinu
milli Grænlands, Vestfjarða og
Nor'ðurlands, alla ledð til Jian
Mayen er ekkert veðurathuig-
anaskip. Það eru að vísu veður-
athuganastöðvar á Grænlandi.
En það er eikki nægilegt fyrir
okkur Vestfixðinga. Oft hafia
myndazt lægðdr hér út af Vesit-
fjörðum mdlli Grænlands og fs-
lands, sem Veðurstófan hefur
ekki hafit huigmynd um fyrr en
um seinan. Skip hafa því oft
verið búin að leggja lóðir sánar
í góðrj spá Veðurstofunnar, en
svo bafa slcyndilega skollið á
íárviöri, sem valdið hafia lóða-
tapi. erfiðieikum — og það
hefur komið fyirir: mannskaða.
Hvemiig er svo hægt að fyir-
irbyggjia þetta að mikiu.eða öllu
leyti? Það er hægt með því,
að ístenzka ríkið staðsetjj hér
í hiaust og vetiur og figarnvegis;
norðántil ú^ af Vestxjörðum®’
veðurathuganaskip meö fyrsta
flokks þjónustu um borð. Stað-
uir þessi þyrfti að takmarkast
við 25 — 50 sjómilur frá landi.
Ef ekki okfcar eigið skip, þá að
komiast i samvinnu við Breta,
sem að líkindum hafia hér eft-
irlitsskip í haust og vetur eins
og áður. Við þurfum þó að
hafa þar um borð íslenzkan
veðurfræðing, sem væri starfi
sínu vaxinn, og léti hann vest-
firzka og norðlenzka sjómenn
vita str.ax, þegar veðurbreyt-
inga yrði vart og vond veður
væru í aðsigi. eins og
brezka sikdpið Orsino gerði sín-
um sjómönnum, oft og tíðum
með mjöig stuttu millibili. Með
þessu tel ég að tilgan-ginum
væri náð. Það væri svo skip-
stjórunum sjálfum í sjálfsvald
sett, hvort þeir vildu offra
fj ármunum sín-um eða útgerðar
sinnar og máski lífj og limum
srj'áiLfira sín og sinna manna og
þrjózkast þannig gegn aðvör-
unum veöursikipsins. Það yrði
svo önmur saga, sem Veður-
stotfan eða íslenzka ríkið ættu
enga sök á. Ég viðurkenni fús-
lega, að íslenzkir sjómenn
sækja iðulega nokkuð djiairft,
en kapp hefur verið og er enn
bezt með forsjá og aðgæzlu.
Miklar breytingar hiafla orð-
ið á íslenzkum fiskiskipastól
nú síðustu ár. LandróÖrabátar
eru nú komnir upp í 250-350
brúfitósmálestir að stærð. Þetta
er stór breyting frá því, er ég
var við sjóróðra. Skdp þessi
eiru nú með öjl nýtízku sd.gl-
ingatæki, t.d. radar, dýptar-
mæli, miðunarstöð og sjálfstýr-
ingu svo að eitthvað sé netfnt.
Hvertfirúður, sem svo eru kali-
aðar, eru í brúairgluggum skip-
anna. Út um þæir er svo horft
á stími, þvi að þaer eru oft-
ast breinar, þótt ísing sé og
snjókoma. Aðrir gfaggar eiru
Framihald á 9. síðu.
Aðgæzla er engin
skömm
I