Þjóðviljinn - 17.10.1970, Qupperneq 3
I
Laugardagur 17« október 1970 — í>JÓÐVILJTNN — SÍÐA J
SJÓNVARPSRÝNI:
AÐ LESA
HÚS
„Uppsalir", á horni Túngötu — eitt af húsunum viú Aðal-
stræti sem nú eru horfin. Gapandi kjallararústirnar hafa þó
blasað við vegfarendum nokkur undanfarin misseri og munu
gera enn um skeið meðan beðið er fornleifarannsókna í
húsgrunninum.
Á föstudaginn virtist vera
að helfja göngu sína þáttur
sem nefnist tTr borg og byggb
og sýnist raunar framhald af
þáttum þeim, sem starfsmenn
sjónvarpsins hafa undan-
farið myndazt við að taka
utan Reykjavikur. Þessi þátt-
ur fjallaði um Aðalstræti og
hefði átt að vera tilhlökkun-
arefni öllum þeim, sem ekki
hafa átt þess kost að ganga
í rólegheitum um gömlu
Reykjavík með kunnugum
manni. Hugmyndin var sum-
sé góð nokk. Hér eru margir
og merkir sögustaðir ekki
síður en úti á landi og eðli-
legt að menn vilji kunna skil
á þeim. Drjúgur hluti íhúa
höfuðborgarinnar er ekki inn-
fæddur og þvi síður kominn
af innfæddu foreldri, ognæsta
óvíst er, að allir grónirReyk-
víkingar kunni að lesa hús.
Það kunnu sjónvarpsmenn
ekki heldur, a.m.k ekki upp-
hátt svt> að kæmist til skila.
Til hvers er verið að gera
svona mynd? Tilgangurinn
virtist auðsæilega vera sá, að
áhorfendur vissu fremur eft-
ir en áður, hvað einkum
hefði gerzt f hverju húsi.
Textinn var líka greinagóð-
ur frá hendi Árna Öla, að
því manni skildist. En síðan
kemur þetta óttalega vanda-
mál, sem virðist hrjá okkar
sjónvarpsmenn eigi lítið, en
það er að láta texta ogmynd
falla í ljúfa löð. Sem sveita-
manni var mér ógerlegt að
fylgjast með nema öðru hverju
og þá aðeins vegna þess, að
af sérstökum ástæðum hef ég
nokkra nasasjón af sögu Að-
alstrætis. Textinn bunaði allt-
of hr-att úr þulnum eða þá að
myndin gekk of hratt svo að
orðin um lóskurðarstofuna
gátu átt það til að lenda á
húsi Silla og Valda. Myndir
til sögufræðslu ættu ekki að
ganga með þessum nútíma-
hraða; líði þar tíminn í öld-
um. Það þarf að virða húsið
vel fyrir sér, og við gamlar
myndir og teikningar hefði
þurft að setja ártöl, svo menn
vissu nokkurn veginn frá
hvaða tíma þær eru. Og betra
hefði verið að sýna mörg hús
í einu og nefna hvert þeirra
með nafni, áður en tekið var
til við hvert einstakt, til að
afstaðan yrði Ijós. Til þess
hefði mátt spara nokkra metra,
sem fóru í nærmyndir af
skrafandi köllum og stelpu-
gopum, sem óljóst var hvaða
erindi áttu í mynd sem
þessa. Nú veit ég ekkert,
hvernig svona myndir eru
unnar, en maður hefur á til-
finningunni, að fyrst sé mynd-
in tekin og klippt, síðan feng-
inn texti utan úr bæ og reynt
með góðu eða illu að troða
honum við. Það sé semsé
ekkert kvikmyndarhandrit sem
það nafn sé gefandi
Þá var betur staðið aðann-
arri sögufræðslu daginn eftir,
þar sem var annar þáttuirinn
sænski um myndina og
mannkynið og fjallaði um
fyrstu ljósmyndarana. Þetta
var að vísu á köflum nokkuð
tæknilegt, en samt var það
svo, að leikmaður fylgdist
betur með því en sögu Aðal-
strætis.
Svo kom þingið og þjóðar-
skútan í annað sinn og þá
tekur maður meira eftir ýmsu
öðru en í fyrsta sinn. Mikið
skelfing eru þessir flokksfor-
ystumenn eitthvað sviplitlir
eða öllu heldur sviplíkir. Sami
ábyrgðarþrotinn í kinnunum,
sami seimurinn í röddinni,
sömu hógværðarlegu smá-
brosin, sem minna mest á
skyldubros sjónvarpsþular eða
flugfreyju og ná ekki til
augnanna. Mikið brauðmót
hlýtur Alþingi að vera. Mað-
ur skilur, hversvegna Sverr-
ir Kristjánsson var á sínum
tíma svo logandi hræddur við
að lenda inná Alþingi. En er
það svöna, sem við kjósendur
viljum hafa okkar forystu-
menn? Spyr sá sem óttast já-
kvætt svar. Svipað er að segja
um stefnuyfirlýsingar þeirra.
Þær eru allar svo almennt
orðaðar, að hver gæti átaka-
lítið étið upp eftir öðrum. Það
er rétt svo að Lúðvík Jós-
epsson sker sig úr með því
að vera á móti hersetunni og
Nató. Og reyndar má segja,
að Björn Jónsson sé öði-um
ólíkur í framkomu, þar sem
inniíyrir virðist búa eitthvað
sem minnir á myrkan ofsa
píslai*vottsins.
Það var því ekki von á
möt-gu nýstáffegu. þótt Jó-
hann Hafstein forsætisráð-
herra sæti fyrir svörum á
þriðjudaginn og spuminga-
tíminn væri lengdur, sem
reyndar er of sjaldan gert,
þegar ástæða væri til. Það
var miklu meir spennandi að
hörfa á danska framhaldiðum
ostrurnar á undan. Hinsvégar
kom Gunnar Thoroddsen fram
í fréttum á miðvikudaginn, og
enda þótt ekki væri beint rætt
um stjórnmál í daglegri merk-
ingu orðsins og enda þótt
hann væri jafnsléttmáll og
forðum daga, þá leyndi sér
ekki állískýggiiléfur þurigf:'í
mæli hans og uppliti, sem gaf
til kynna, að þrátt fyrir allt
væri enn nokkur töggur
frændanna eftir í Gunnari,
eitthvað í líkingu við forföð-
urinn, sem óð yfir Hvítá ofan
við Gnllifoss — af einni sam-
an ást. Á. Bj.
Yfír 50% kjarabætur
Glerbrotið — barnabók eftir
ár
OlafJóhann er nýkomin út
Framhald af 1. siðu.
veitendasambandsins. Sam-
bvkkti þessi fundur samn-
inss.gerðina fyrir hönd vinnu-
veitenda.
□ Síðan 1. júní í sumar
hafur kaup stýrimanna. vél-
stjóra, loftskevtamanna og
brvta hækkað um 50 til
53%.
Erfitt var í gær að fá stað-
festingu begigja deiluaðila á þvi
um hvað hefði samizt og vísaði
hvor til annars um upplýsingar
þar að lútandi. Það varð þó brátt
á margra vitorði, að yfirmenn
hefðu samið uim 15% kauphækk-
un og 5 til 8% hækkun í ýmis
konar fríðindum.
Gerðardóimur úrsfcurðaði vfir-
mönnum 20% kauphækkun í
sumar og almennar vísitölubæt-
ur síðan 1- júní nema um 10%
hækkun eins og hjá. öðrum
stsirfshópum. Hefur þannig kaup
yfirmanna hækkað um 50 til 53nVi
síðan 1. júní s.l. Ekki eruskip-
stjórar í þessum hópi. Sömdu
þeir sérstaklega í sumar í tráss'.
við fé’aga sína á skipunum.
Við lok saiminingsgerðair í fyrra-
kvöld var fáillizt á að mismiuna
í engu við endurráðningu á yfir-
mönnum. ef þeir vildu ráða sig
ó' kaupskipi^ aiftur. Dæmi munu
vera um, að yfirmenn róði sdg
ekki aftur núna að þessu sinni.
Þjóðviljinn hafði samband við
Baldur Björnsson hjá Eiimskip í
gær og kannaðist hann vel við
þessar hækkanir. Hann kvað 1.
stýrimann hafa haift í káupfyr-
ir 1. júní kr. 757,00 á dag, en 1.
september kr. 876,40. Eiftir þessa
saimininga hefur 1. stýr:.maður 30
þúsund kr. á mánuði. (Útredkn-
ingur kaupsins í dag er Þjóð-
viljans). 2. stýrimaður hafði þ.
1 júní kr. 621,43 á dag og 1.
september kr. 777,40. 3. stýrimað-
ur kr. 590,53 1. júní og kr. 738,80
eftir 1. sept.
Á almennum kaupskipum hafði
yfirvélstjóri kr. 885,51 þann 1.
júní, en kr. 1149,60 þann 1- sept.
(Á frystiskipum hafa vélstjórar
10% hærra kaup). 2. vélstjóri
hafði 1. júní kr. 702,97 ó dag.en
kr. 898,60 þ. 1. sept. sJl. Efreikn-
að er með 15% hækkún nemur
mónaðarkaup 2. vélstjóra rétt að-
eins yfir 30 þús. kr. á mónuði í
fastakaupi.
3. vélstjóri haifði 1. júní kr.
639,73, en 1. sept. kr. 796,00 ó
dag og 4. vélstjóri kr. 607,73 1.
júní, en kr. 756,80 1. sept. Þá
höfðu svonefndir aðstoðarvélstj.
kr. 552.93 1. júní, en kr. 688,80
þ. 1. sept.
Loftskeytamenn á a.lmennum
kauDskipuim höfðu kr. 694,17 1.
iúní. en kr. 861,50 á daig 1. sept.
s.l rg brytar kr. 626,97 á dag 1.
júní og kr. 785,70 á dag 1. sept.
Er það lægsti kaupifikxkkur.
Nýlega hlaut Ólafur Jóhann
Sigurösson vi ð u r ke n n i n gar I au n
--------^_____________
Flugvélaræn-
ingjar ákærðir
Sovézku feðgairnir, sem rændu
Aeroflotflugvélinni skömmu efit-
ir fluigtak í Batumi í fyrradaig
og neyddu flugmennina til að
fljúga henni til Tyrklands, munu
verða ákæirðir þar í landi fyrir
morð m.a., en flugþerna í vél-
inni beið bana er til átafca kom
milli ræningjanna og áhafnar.
O. Iwanicki, 29 ára gamall
Pólverji, sem rændi pólsfcri
flugvél í innanlandsflugi 5. júní
í sumar og neyddi flu.gmennina
til að fljúga vélinni til Dan-
merkur, heíur verið dæmdnr í
6 ára fangelsi í héraðsréttinum
Skákin
Framhald af 12. síðu.
umferð sé eftir, hefur hlotið-5%
vinning í 6 skákum og unniðsér
meistarafilokksrét ti nd i. 1 II. fl!.
er Sigurður Tómassion efstur
með 5 vinnin-ga eftir 6 umferðir.
1 I. flofcki eru 12 keppendur og
18 í II. flokki, og verður síðasta
umferð í þessum flokki tetfld á
mánudag.
úr Ritliöfundasjóði íslands og
fáum dögum síðar, í gær, kom
út bók eftir höfundinn, barna-
bókin Glerbrotið.
Sagan Glerbrotið birtist upp-
haflega í bamablaðinu Æskunni
fyrir allmörgum árum. Sagan
vakti stnax athygli þar fyrtr feg-
urð og látleysi, eins og útgef-
andinn Örlygur Hálfdánarson
orðaði það í viðtali í gær. Bók-
in er gefin út hjá forlaginu
„Bókaútgáfan Örn og Örlyguir“
— hún er 47 síður með mörg-
um teikninguim eftir Gísla Sig-
Uirðsson. Bókin er sett með góðu
letri fyrir lestur bairna, og börn-
um holl lesning, sagði Örlygur
að síðustu.
Kvenfékg stofnað
í Breiðholti
A miðvikudagstovöldið verður
gengið frá stofnun kvenfélags í
Breiðholti. Nefnd sem k.iörin var
á undirbúningsfundi i vor skil-
ar þar af sér. félagslög verða
samiþykkt og stjórn kosin. Þó
mun Elín Torfadóttir fóstra
rabba um börn og un- Hismál.
Fundurinn hefst kl. 9 í Breið-
holtsskóla.
Herlög sett íKanada
—starfFKQ bannai
OTTAWA 16/10 — Bönnuð hefur verið í Kanada starf-
semi frelsisfylkingar Quebecfylkis FLQ og ýmsir leið-
togar hennar handteknir. Herlög eru í gildi í landinu og
er það í fyrsta sinn sem slíkar ráðstafanir eru gerðar á
friðartívnum.
Stjórn Tradeaus tók ákvörð-
un um að lýsa yfir neýðará-
standi í landinu er fulltr. Frels-
ishreyfingarinnar hafði bafnað
boði fylkisstjómarinnar um að
fá fimm fanga í skiptum fyrir
gíslana James Crosis og Pierre
Laporte. Hreyfingin fó-r fram á
að fá 23 fanga látna laus>a.
Strax eftir að neyðarástandið
gekk í gildi hófusfi handtökur
í landinu og snemma í dag
hafði lögreglan handtekið á 3.
hundrað manns. þar á me’ðal
helztu for\úgismenn Frelsis-
hreyfingarinnar. Lögreglustjóri
Quebec-fylkis fékk mikinn liðs-
auka til ráðstöfunar, eða um
13.000 her- og lögreglumenn.
Víðtækar húsrannsóknir vom
gerða-r í dag og kvaðst lögregl-
an hafa komizt yfir mikið magn
af ólöglegum vopnum og enn-
fremur áróðursbæklingum
frönskumælandi manna. Neyð-
arástandið gildir um allt land-
ið og getur staðið í 90 daga.
Jafngildir það afnámi almennra
borgararéttinda og veitir yfir-
völdum heimild tíl að gera
hverjar þær ráðstafanir. sem
þau telja nauðsynlegar öryggi
landsins.
Álcvörðunin um að bann-a
starfsemi Frelsishreyfingarinnar
var tekin síðdegis í dag, og því
var lýst yfir, að félagar í henni
gætu átt á hættu að verða
dæmdir i 5 ára fangelsi. Meðal
þeirra, sem handtekin voru, var
Robert Lemieux lögfræðingirr
hreyfingaTÍnnar og verklýðsleið-
toginn Michel Chartrand.
Pierre Trudeau forsætisráð-
herra Kanada sagði í ræðu í
kanadiska þinginu í dag, að nú
yrði að ganga hreint og fljótt til
verks, því að ástandið versnaði
með hverri klukkustund. Hann
sa-gði að ríkisstjórnin gerðj sér
grein fyrir þvi að það vald, sem
hún hefði tekið sér í hendur
væri meira en nauðsyn krefði,
enda hefði hún ekki í hyggju
að færa sér það i nyt nema að
litlu leyti. Lofaði hann því, að
neyðarástandinu yrðj aflé-tt jafn-
skjótt sem auðið yrði. Kvaðsfi
hann einkum hafa velferð gísl-
anna í huga, en bætti því við,
að á síðustu árum hefðu vax-
ið upp í Kanada samfiök. sem
gera vildu byltingu með valdi.
— Þetta fólk ber því við að
það vilji breyta þjóðfélaginu. —
sagðj hann. en í raun rétfiri
reynir það að eyðileggja þ.ióð-
félagi’ð með ofbeldi og undir-
róðu rss ta rf sem i.
Stjórn Itaííu beitir herliði
tii að koma á friði í Reggio
REGGIO 16 10 — Ríkisstjórn ít-
alíu scndi i gær 1500 mannahcr-
lið tií bæjarins Reggio í Calabr-
iúhcfaði jnir scm vérkföll og ó-
eirðir hafa gcisað undanfarna 10
daga.
Bærinn hefur verið einangrað-
ur frá umiheiminum að undan-
förnu, því að miklum vegatálm-
unum hefúr verið kcimið upp í
úthverfum hans og öll vinnahef-
ur legið niðri á flugvellinum svo
sem annarsstaðar í bænum. Her-
liöið hófst þega-r handa um að
brjóta niður víggirðingar o-g
vegatálmanir og ennfi-emur kom
á vettvang sérh-æft lið til að-
stoðar, því að mannvirki þessi
eru svo rammigerð, að sum
þeirra þarf að sprengja upp. Her-
liðinu var ennifremur ætlað að
sjá um að vinna hæfist v:ð
þjónustustöðvar, svo sem vatns-
veitu, gasstöðvar o.fl. og mikiK
liðsauki var sendur til vega og
j á mbrau talína í grenndinni til
að sýna að samgöngur kæmust í
eðlilégt horf.
J dag kom enn t.il átajja. imyij
lðgréglu og bæjarbúa. og kosit-
uðu hinfir síðamefndu grjóti og
benzínsprengjuim en lögreglan
beitti táragassprengjum.
Bmilo Colombo forsætisráð-
herra hélt ræðu í ítalska þing-
inu í dag vegna atburða þessara
og hét því að bæjarlífinu yrði
komdð í eðlilegt horf, enda þótt
valdi þyrfti að beita.
Kvað hann þetta ófremdará-
stand sprottið afi þjóðfélaigslegum
orsökum, en ekki því, að bærmn
var ekki valinn sem höfuðborg
Calaiþríuhéraðs. Sagði hann að
brugðizt yrði við þessu vanda-
máli með þvi að gera úrbætur
til aukningar atvinnu í héraðinu.
en þar eru lífskjör verri en í
nokkru héraði öðru á Italíu. —
Verður þar hafiin stórfeHd iðn-
væðing, sem skapa mun atvinnu
handa 30 þúsund manns.
Bæta verður öryggisbúnað
Framhald af 12. síðu.
Þar höfðu snyrfilegir menn
málað bjarghringskassann hvít-
an, þannig að kassinn er á
engan hátt auðkenndur. Flestir
bjarghringskassar þama fyrir
vestan eru einnig hvítmálaðir
og auðkennislausir. Á gömlu
verðbúðunum em þrír bjarg-
hringskassar með stuttu milli-
bili, tveiir kassanna eru tómir!
Allir kassai-nir em óauðkenndir.
Á Ægisgarði em tveir bjarg-
hringir, en báðir staðsettir of
hátt til þess að auðvelt sé að
ná í þá. Á Grandagarði em
bjarghringir fyrir ofan flestar
bryggjur en illa auðkenndir og
að mínum dómi á of lítið áber-
andi stöðum. Verst er þó á-
standið á norðurenda Granda-
garðs og við Norðurgarð því á
svæðinu frá Grandabryggju þar
sem skemma Reykjavíkurhafn-
ar stendur og allt út að vitan-
um á Nörðurgarði er ekki einn
einasti bjarghringur!
Annan öryggisútbúnað fann
ég ekki á hafnai-svæðinu. sagði
Sigurjón, — má vera að ein-
hver frekari búnaður hefði
fundizt við nánari leit, en sá
sem ætlar í fiilýti að bjarga
fólki úr lífeháska hefur ekki
meiri tíma en ég hafði.
Sigurjón benti síðan á nauð-
synlegar aðgerðir til þess að
bæta öryggisástand hafnarinn-
ar: Nauðsynlegt er að koma
fyrir gúmmíbátum á höfninni
svipað og gert hefur verið í
Hafnarfirði. Setja skal upp
símalínur beint til lögreglunnar.
Auk-a verður eftirlit á höfninni,
bæði lögreglu og sérstakra
vaktmanna, sem hafi ekki ein-
ungis eftirlit með fólki heldur
lika útbúnaði til þess að bjarga
fólki ef út a( ber. Hafnarsvæð-
inu verður að loka fyrir umferð
frekar en nú er gert.
Það er greinilegt að það er
nauðsynlegt að minna á málin
oft hér í borgarstjórn — efcki
bara einu sinni á ári, heldur
tvisvar á ári: Tillagan var
samþvkkt 15 -anúar s. 1. og
samt er -í-i-i '>'> svona eins og
ég hef lýst þvi.