Þjóðviljinn - 18.10.1970, Blaðsíða 6

0 SÍÐA — ÞJÓÐVILJTNN — Sunnudagur 18. október 1970.
i

'■'x-x''-;
:Wí:í |#í-
.
:
:
.. ..
>'i

■

mmmmm
Fram á síðustu ár hafa fiskimenn á Ceylon róið á mið á fornlegum bátum og beitt frumstæðum aðferðum við veiðarnar. Fyrir
milligröngu Matvæla- og Iandbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna hafa sérfræðingar, m.a. íslendingar, leiðbeint fiskimönn-
unum á þessum sióðum og kennt þeim hagnýtari vinnubrögð og afkastameiri veiðiaðferðir.
Ceylon lætur ekki frelsi sitt
falt fyrir bandaríska „aðstoð'"
□ Ceylon var fyrsta ríkið til þess að
velja sér konu sem forsætisráðherra. Það var
árið 1960. Síðan hefur margt á
dagana drifið á þessu eylandi undan
Indlandi — að vísu f jairlægu okkur
en viðfangsefni þess og vandamál hljóta samt
að vekja áhuga. í vor, maí,
vann frú Sirimavo Bandaranaike
glæsilegan kosningasigur á Ceylon, hlau't 115
af 151 sæti í fulltrúadeildinni.
Þjóðviljinn birtir hér lauslega þýdda grein
um Ceylon úr kúbanska blaðinu Gramima.
nýja ríkisstjóm frú Bamdairan-
aike hefur áastlanir um aðþjóð-
nýta erlenda banka og fyrir-
tæki í gúmmií- te- og kóikos-
hnetuvinnslu, aiuk áætlana um
að taka sérstaklega til athugun-
ar háan framfiærslukostnað, at-
vinnuleysi, og önnur allvarlegri
efnahagsvandamái sem koma i
veg fýrir frekari þróun landsins
í atvinnuilegum efnum..
Hvaða afstöðu hafa Banda-
ríkin?
1960, þegar frú Bandaranaike
tók við emibætti eiginmanns
síns og varð fyrsta konan í
heiminum til þesis að gegmaem-
bætti forsætisráðlherra, reyndi
ríkissitjóm Bandanífcjanna allt
sem hún gat til þess að fá
stjómina t:l þess að breyta
stefnu sinni og afistöðu í veiga-
miikJ/um m'álum. Fórsætisráð-
herrann lét það ekki á sig flá,
en spennan miilli landanna jókst
venulega 1963, þegar olíuifýrir-
tæki Baindaríkjamanna á Ceyl-
on voru þjóðmýtt. Bandaríkja-
stjórn svaraði þessuim aðgerðum
með því að feUa niður „aðsitoð“
sína við Ceylon og með því að
irmleiða aiþjóðlega baráttu gegn
stjóminni á bak við tjöldin í
mikilvægum stcfnunum. Frúin
svaraði Bandaríkjamönnum aft-
ur: „Ceylon miun ekki látafredsi
sitt falt fyrir bandaríska aðstoð“.
Stjóm Bandaranaike tapaði svo
í kosmingumum 1965 og þegar
stjóm Senanaykes tók v:.ð em-
bætti sínu tók Bandarfkjastjórn
upp þráðinn að nýju mieð „að-
sitoð“ siíma.
Hvemig er aðstaðan í dag?
Allir „sórfræðingar“ urðu
mjög undrandii, þegar taflið var
upp úr kjörfltössunum 27. maí
1970: Ei n í ngarfylkingi n, undir
forustu Sirimavo Bandaranaike
vann 115 a£ 151 þingsæt: íflull-
trúadeildinni, og Þjóðlegi ein-
ingai’flokkurinn hlaut aðeins 17
þingsæti. Kosni ngastef nuskrá
Einingarfyflkinigairinnar krafðist
þjóðnýtimgar erflendra banlka og
yfirlýsingar um óháð lýðveldi. í
utanríkismálum var krafizt við-
urkenningar Austur-Þýzkalands,
Norður-Kóreu, Norður-Vietnams
Framhald á 9. síðu.
Ceylon er eyland undan Ind-
landi, 25 þúsund fenmíllur að
flatarmáli. Landið er sfcilið frá
Indlandi með sundium. Ibúar eru
11,2 mdljónir talsins, skiptast á
níu héruð. Aðalborgir eru Col-
ombo, höfuðborgin, Jaffna og
Kandy. Þjóðin er af tvennskom-
ar þjóðlegum uppruna, Sinhal-
ísar, sem eru uim 7,5 miljónir
tallsins, og Tamdlar, sem eruum
2,3 mifljónir tailsins. Samikvaemt
nýjustu skýrsilum eru 60% í-
búanna imdir 25 ára aldri, sem
bendir til þess að á næstu ár-
um verður þar þömf fyrir aukna
atvinnu handa hinum nýju ár-
göngum. Saimlkvæmt manntal-
inu 1961 vom aðeins 29%þjóð-
arinnar launamexm.
Á Ceylon em trúarbrögð
margskonar. Búddatrúairmenn
em fjölmennastir, eða um 60%
þjóðarinnar.
Rfkisstjómin byglgir á þdng-
ræði með fuflltrúaiþingi og öld-
ungadeild. Að nafninu til er
ríkisstjómin æðstur valdamað-
ur, sem fulltrúi brezku krún-
unnar, en æðstur gagnvart þing-
inu með umboð till framkvænKia-
vaflds, er forsœtisráðheirrann.
Hin nýja stjóm frú Sirimavo
Bandaranaike, sem kornst í
valdastó! í lok maí, hefur til-
kynnt að hún muni gera tiHögu
að nýrri stjómarskrá fyrir land-
ið, þar sem Ceylon verður lýst
óháð lýðveldi, ekki flengur aðili
að brezka saimveldinu, eins og
verið hofur (flrá 1948.
Saga Ceylons
Hollendingar, Portúgalar, Kín-
verjar, Indverjar og Bretarhafa
ráðið lögum og lofum í Ceylon
til skiptis, en alílir seildusit fyrst
og frernst eftir náttúmauðasfum
flandsins, gúmmíi, tei, kopar og
kryddi. Stóra-Bretland var síð-
asta nýlenduvefldið á Ceylon frá
1883-1948, en þá tóksit sjálfsitæð-
ishreyfingunni að afla Ceylon-
búum sjálfstæðis. Allt frá þeim
tíma hefur aflmenningur í land-
inu þráð að ná þeim réttindum
sem heitið var í yfiriýsingum
sjálfstæðisthreyfingarinnar, en
vegna undirtaika hægrifllbkiks í
stjóimmáflum landsdns hefur al-
þýða rnanna vart nokkurs góðs
notið af umskiptunum. Það var
ekki fýrr en 1956, þegar Solo-
mon Bandaranaike hóf að þjóð-
nýta lyfldlgreinair efnahaigslífs-
ins, hóf að framikvæma áætlun
um þjóðlega þróuin o@ kom á
skólaskySdu. 1959, þegar Soflo-
irion Bandaranaike náði há-
punkt vinsælkla sdnna var hann
myrtur af tilræðismanni. 1960
varð eikkja hans, Siramavo, fledð-
togi riikisstjómarinnar og hún
hélt ófram að framkvæma
stefnu eiginmanns síns, Samt
tapaði fllokkur hennar meirihluta
1965 og Þjóðlegi samedningar-
flókkurinn tók völdin undirflar-
ustu Dudley Senanayake.
Hvernig er efnahagsgrund-
völlur landsins?
Ceylon er landbúnaðarland, og
efnahagiur þess er mjög háð-
ur þremur lykiliigreinum, sem
skapað hafa 95% þjóðartekn-
anna: te, gúrnmí, kókoshinetur.
Eriendaæ skulddr landsins juk-
ust stöðugt eftir 1965 og á fjár-
hagsárinu 1969 — 1970, náði
greiðslulhaHd landsins við úfllönd
hámarki .Rfkiissitjóm Dudleys
Senanayaike hafði hvatt til fjár-
festingar erlendra aðifla — sér-
staikllega brezikra, japanskra,
vestur-þýzikra, bandarískra og
indverskra — sem hafði óæski-
leg áhrif á eflnaihagsiþrióun
landsins, en skapaði failsikar von-
ir um efnahia'gslega vellflerð. Hin

Frú Bandaranaike forsætisráðherra Ceylon.

Unnið á teakrj á Ceyion.
Götumynd frá Colombó á Ceyion.