Þjóðviljinn - 27.10.1970, Blaðsíða 8

g SlÐA — T>JÖÐVTLJINN — Þriðjudagur 27. otetóber 1970.
Flokksrábsfundurinn
v- • ••
pM, ||| : :

Flokksráðsmenn; Guðrún Guðvarðardóttir, Rvík, Hulda Sigurbjörnsdóttir, Sauðárkróki; Þórgunn-
ur Björnsdóttir, Hveragerði og Hallfreður Örn Eiríksson, Reykjavik.
Til þess að sýna ágœti kenn-
ingarinnar, varð bann fyrsit að
biðja um fasisma.
Ef þetta væri leiðin til að
framkialla byltingarástand og
síðan sósíalisma, va>ri málið
einfalt. Vjð mættum svo sann-
airlega öfundia Portúgiala, Spán-
verja, Indónesíumenn Og aðrar
þær þjóðir, sem fengi® bafa að
kynnast fjöldamorðum og öðru
grímulausu ofbeldi afturbalds-
ins.
Fræðileg hugaleikfimi af
þessu tagi er ágæt í bland með-
al ungrn, heimspekilega sinn-
aðra manna. Heilbrjgð skyn-
semi og íslenzkur veruleiki
kamur þó flestum á sporið. Það
or augljóst, að sem sósíalistar
þurfum við að vera umbóta-
menn og byltingarmenn í senn.
t>ar verður ekki srandur skilið.
Hvað sem menn reyna, verður
bjóli sögunnar ekki snúið við.
Umbótasinnuð vinsitristefna í
kapítalísku þjóðfélagi er óhjá-
kvæmilegur þáttur í baráttu
okkar fyrir sósíalisma.
r_íH markmií íptorjvkr-
vinstrístefnu
Hver eru svo meginmiai>-km'ð
íslenzkrar vinstristefnu? Ég vil
benda bér á 10 miteilvæg at-
riði til frekari skýringa; 10
kennileiti, sem íslenzk vinstri-
stefna hlýtur að nvðast við:
f fyrsta lagi hljótum við að
kenoa að því, að heildartek.iur
bjóðarinnar fari jafnt og þétt
vaxandi. Vöxtur þjóðartekna
er auigljós forsenda fyrir fram-
förum á flestum öðrum svið-
um, og við verðum að halda
vel í við aðrar þjóðir, ef fólks-
flótti af landi brott á ekki að
vaxa stórlega.
f öðru lagi er ljóst, að iðn-
væðing er öruggasta leiðin til
aukinna þjóðartekna. Iðnaður-
inn er bezt til þess fallinn að
+aka við mikilli fólksfjölgun
í landinu á næstu árum.
Þriðja keppikeflð. sem miða
verður við, er fullkomið at-
vinnuöryggi fyrir alla vinn-
andi menn í landinu. Unpbygg-
íne efnabao'slífsins verður að
nv’ðast við þetta takmark. því
að atvinnulevsi er ekiki aðeins
eóun á dýrmætu vinnuafli.
boldur eneu síður glæpur p,arrn-
vairt. þeim sem fvrir því verða.
F’órða kenn!1eitið. taka
n'erður mið af. er réttlát skipt.
iner þ>óðartekna. Það verður að
veita þeim læestlaunnðu mann-
cæmandi lífskjör. Fvrirtækin
mega ekki o° f"et;a ekki reikn-
að með bví að fá kevnf vinnu-
afl hérlendís á allt að belminffi
lægra verðj en í nálæieum
löndum Ff fyrirtækin bola’
ekki að biéða nema sultarla-i”
bá e>r það aðeins vottur um
lélegan rekstur o" A.
st.iórn á efnahaeslífi 1ar>r>cn-.,c
Það er háskalevt "—-
tíðarþróun aitvinnulífs á ís-
landi, ef miðað er við það til
langframa, að ísland sé lág-
laumasvæði.
f fimmta lagi verður að
keppa að þvi, að byggðaþróun
sé eðlileg í hverjum landshluta.
Stórfelldur fólksflótti úr einu
landsihomi í annað, er bæði ó-
heppilegur fyrir byggðir, sem
staðna og skreppa siaman, og
fyrir þau landssvæði, þar sem
fjölgunin er of ör.
í srjötta lagi verður að
tryggja, að íslenzkt efnahags-
líf sé áfram í höndum lands-
manna sjálfra og sérhvert fyr-
irfæfei sé að meirihluta til í
edgu íslenzkira manna.
Sjöunda keppikeflið er, a'ð
stefnt sé að skynsamlegri sam-
setningu atvinnulífsins. Við-
skiptalífið þarf að vera einfalt
og ódýrit í stað þess að láta
það flóa út yfir alla bakká.
Frekar eigum við að leggja á-
herzlu á félagslega þjónustu;
þjónustu við heimilin, þjón-
ustu við unga og gamla, þjón-
ustu við umferð og atvinnu-
líf, og jafnframt að reyna að
takmiairka ofvöxt viðskiptaþjón-
ustu, sem aðeins stafar af
glórulausri samkeppni.
Áttunda markmiðið er þessu
skylt: meiri og fjölbreyttari
menntun. Skólamál á íslandi
eru í herfilegum ólestri. Auk-
in menntun á öllum sviðum er
afgerandi forsenda fyrir vax-
andi þjóðartekjum.
í níunda lagi hlýtur það að
vera mikilvægt keppikefli
vinstrimanna, að lýðræði fari
vaxandi hvarvetn.a í þjóðfélag-
inu, aukin þátttaka fjöldans í
umræðum og ákvörðunum, m.
a. me0 umbótum í skólamálum,
atvinnulýðræði og auknum
heimildum til þjóðaratkvæðis.
Tíunda atriðið, sem ée nefni,
er ekki miarkmið í sjálfu sór
heldutr leiðin til að framkvæma
áðumefnd markmið á þann
hátt, að þau geti farið samian
og rekizt ekki á, þ.e. áætlunar-
búskapur og heildarstjórn efna-
hagslífsins.
þess, hvað það er í efnábags-
lífinu, sem vex. Aukin verzlun
og viðskipti hafa í för með sér
hækkun þjóðartekna, þótt fram-
leiðslan hafi í sjálfu sér ekki
au'kizt. Vaxandi þjóðartekjur
hafa lítið að segja, ef tekju-
skiptingin í þjóðfélaginu af-
lagast að sama skapi í þágu
fámennrar yfirstéttar. Sú á-
herzla, sem lögð er á vöxt
þjó'ðartekna. er því oft mjög
hæpin og samanburður á lönd-
um villanöi.
Eins er það með iðnvæðingu
landsins. Ekki er sama, hvaða
iðnaður er byggður upp, hvern-
ig bann er uppbyggður og í
hverra eigu hann verður. Nú-
verandi valdihafar leggja meg-
ináherzlu á fjármagnsfrckan
stóriðnað, sem staðsettur yr’ði
á örfáum stöðum á landinu,
veitti tiltölulega fáum atvinnu
miðað við aðrar iðngreinar og
yrðj að mestu eða öllu leyti í
eiigu erlendra m'anna. Þetta
teljum við vinstrimenn hinis
vegar alranga stefnu, eins og
síðar ver'ður vikið að.
Þriðja markmdðið, fullkomið
atvinnuöryggi, er ekkert sér-
statet keppikefli frá sjónarmiði
auðvaldsstefnunnar. Kapítal-
ís-kir hagspekingar telja það
beinlínis nauðsynlegt, að hæfi-
legt atvinnuleysi sé ríkjamdi,
bæði til þess að auðveldara
verði a’ð balda kaupgjaldi
niðrj og til þess að atvinnurek-
endur hafi meina valfrelsi á
vinnumarkaðnum og þurfi ekki
að sætfa sig við svokallað ann-
ars flokks vinnuiafl, þ.e. fólk,
s;m að einhverju leyti er bækl-
að eð'a farið er að eldiast. Að
þeirra dómi er þ'að merki um
heilbirigt ástand í kapítalísku
þjóðfélagi, að nokkur hluti
fólksins sé atvinnuiaus. Hér á
ísliandi hefur stórfeilt atvinnu-
leysi berjað í þrjú ár, án þess
að nokkrar verulegar ráðstaf-
anir séu gerðair tál úrbóta, og í
sumum landshlutum hefur af-
vinnuleysj verið ríkjandi í ára-
tug
Hver er afstaða
’ —
Ég hef stiklað hér á stóru
og drepi’ð fram l(v mikilvæg
m.arkmið vinistrimiannia. Áður
en lengra er haldið, er rétt að
steoða, hver er afstaða auð-
valdsstefnunnar og núverandi
valdhafa, sem fylgja þeirri
stefnu. til þessara mairkmiöa.
Talsmenn auðvaldsstefnu oe
nýkapítalisma eru sjálfsagt
sammála okkur vinstrimönnuim
um fyrstnefndu tvö markmið-
in: þeir vilia auka þjóðarteki-
urnar oa beir leirfrja þyngsta
áberrin á iðnvæðingu. Samt
c-m r'Y’r er stefnumunurinn
... v-—þessi mark-
■■ '””'+alíakir hae- .
... ofurkapp á
’ ðartckna, án tillits til
T mótsögn við eðli
kapítalismans
Fjórða markmið vlnstri-
manna, réttlát skipting þjóðar-
tekna, er .að sjálfsögðu í mót-
sögn við e@Ij og tilgang kapí-
talismans. Anðvaldsstefnan er
redst á þeirri forsendu, að
heppilegaist sé að láta efnaða
einstaklinga og aiuðfélög í
einkaeigu byggja upp atvinnu-
b'fið og vinna önnur þaiu verk
; t'.jóðfclaginu sem almennt er
• -"'oilegt að láta einstakliniga
r ~n um. Ef tiltötulega fámenn-
bópur á að valdia því hlut-
•~ri'j að bafa forysitu um all-
belztu atvinnuframkvæmd-
- er augljóst, að hann verð-
"r að njóta talsverðra forrétt-
'»da umfram a’ðra þegna þjóð-
félagsins. Eðli hins kapítalíska
þjóðfélags krefst þess, að at-
hafnamaðurinn svonefndj hafi
miiklar tekjur og geti leyft sér
veruleg umsvif. í þjóðfélaigi,
sem rekið er samkvæmt kapí-
talískum forskriftum, verða
þeijr ríku að verða enn ríkari,
ef þróunin á að hafa sinn gang.
Núverandj valdhafar úr Sjálf-
stæðis- og Alþýðuflokknum
hafa mikinn skilning á þessu
atriði, og því er nú unnjð að
því að gefa verzluninni fullt
frelsi til álagningar, að gera
hlutabréfaeign skiattfrjálsa, að
minnka skatta á fyriirtækjum,
bæðj stórum og smáum, og
gera þeim kleift að eignast
sem mest eigið fjármagn, jafn-
framt því sem reynt er að
halda lífskjörum atmennings í
lágmarki, til þess að olnboga-
rými athafnam-annanna ge-ti
orðið sem mest. Ma-rkmið auð-
valdsstefnunnar, stj óirn arste-fnu
Sjálfstæðis- og Alþýðufl-okks,
er því þveröfugt vi’ð það, sem
sósíalistar og vinjstrimenn
keppa að, óréttlát tekjuskipt-
in,g í þágu fárra athafnamanna
er sem sagt forsendia þess að
núverandi stjórnarstefna b-eri
áran-gur.
Svipuðu m-áli gegnir um
fimmta markmiðið, sem ég
nefndi; heilbrigð og eðlileg
byggðaþróun er í mótsögn við
eðli kapítalismans. í auðvalds-
þjóðfélagi leitar fjárm-a-gnið
ó-hjákvæmilega til fárra staða,
þar sem heppilegastar aðstæð-
ur hafa skapazt, en ömnur
svæði verða útundan. Fólkið
ney’ðist til þess þúsundum sam-
an að yfirgefa heimabyggð
sína, til þess að elta fjár-
rnagn og framkvæ-mdir, sem
þjappast saman í fáeinum
vaxtarkjömu-m. Þe-ss-i þróun
veldur mikilli óhamingju og
sfcapa-r m-argvíslega erfiðleika,
bæði fyrir þau héruð, sem
dæmd eru til að staðna og
skreppa sam-an, og ekki síður
fyrir byggðarlög, sem látlarjst
við h-un-gur og neyð, er slik
stefna fráleit.
Atvinnu- og
viðskiptalíf
Ekkj þarf a-ð fjölyrða um,
hver er afstaða auðvaldsstefn-
unna-r til sjötta markmiðsinis.
sem ég nefndi, þ.e. a® stjórn
efnahagslífsins og eignarréttur
á atvinnutækjunum verði ,á-
fram í höndum íslendinga
sjálfra. Núverandi valdhafar
stefna leynt og ljóet í aðra átt,
edns Og öllum er kunnu-gt. Með
EFTA-aðild er verið að svipta
íslenzkan iðnað nauðsynlegri
tollvemd og afsala sér rétti til
að takmarka innflutning á er-
lenöum iðnaðairvörum. Jafn-
framt virðist að því stefnt, að
erlend auSfélög verðj yfirgnæf-
andi sterkasta aflið í íslenzku
atvinnulífi.
Sjöunda keppikeflið. sem ég
nefndi, er, að viðskiptalífið sé
einfalt og ódýrt, en framleiðsl-
an mikil og fjölbreytt, — auk-
in fél-agsleg þjónusta frem-ur
en óhófleg verzlunarþjónusta.
Slík steín-a genguT þvert á eðli
ka-pítalismans. Félagsleg þjón-
usta verður útundan, vegna
þess að hún er yfirleitt léleg
gróðalind. Eins er með fram-
leiðslu og verzlun. Verzlunar-
þjónustan tútnar út og fyrir-
tækin verða miargfalt fleiri en
þörf er á. meðan framlei’ðsl-
an hjakkar í sama farinu,
vegn þe-ss að reynslan sýnir, að
í verðbói-guþjóðfélaigi er árviss-
ari gróði af þjónustufyrirtækj-
um. Framleiðendumir hafa ú-t-
lenda keppinauta, bæði á inn-
lendum og eriendum markaði,
og eru því bu-ndndr vdð faist
verð, en þjón-ustufyrirtækin fá
yfirleitt hæ-kkaða álagningu. um
leið og launþegar fá hærri
laiun. AfleiÖingin verður of-
vöxtur í verzlun og þjónustu-
starfsemi, sem gleypir miklu
meiri mannafla en þörf er á,
Bandaríkjun-um skilj-a menn, að
gott skólakerfi hlýtur að vera
félaigslegt viðfangsefni. Hér á
landi hefur íhaldssöm stjóm-
arstefna um árabil haft þær
afleiðinigar, að íslendingar hafa
stórlega dreigizt aftur úr ná-
grann-aþjóðunum í skólamál-
um, bæði hvað snertjr kennslu-
aðferðir, menntun kennara,
mennfun í dreifbýli, fjölda
stúdenta og aðstoð við náms-
menn. Trassaskapur Alþýðu-
flokksráfSherranna í sambandi
við fyrirhuigaða stofnun fisk-
iðnskóla er lýsan-di dæmi um
öngþvei-tdð í íslenzkum mennta-
málum.
Hver er svo afstaða auð-
valdsstefnunnar til lýðræðis?
í frumstæðum ríkjum kapítal-
isrnans er kerfinu víðast hvar
haldið við með einræði og fas-
ismia. í þróuðum ríkjum ný-
kapítalismans birtist lýðræðið
í almennu málfrelsd, funda- og
félagafrelsd, sem oft er þó tak-
mörkunum háð. og í kosninga-
réttj fjórða hvert áir. Þetta
telj-a talsm-enn auðvaldsstefn-
unnar hið fullkomnia lýðiræði.
Þeir loka að sjálfsö'gðu au-gun-
um fyrir því, að í slíku þjóð-
félaigi hafia fjársterkustu öfl-
in yfirburðaaðstöðu til áhrifa
á skoðan-amyndun almennings.
Af skiljanlegum ástæðum bafa
þeir enn síður áhu-ga á efna-
hagslegu lýðræði eða lýðræði
í atvinnurekstri.
Mismunandi
áætlunargerð
Tíund-a markimiðið, áætlun-
argerð og heildarstjórn á þjóð-
arbúsfeapnum, aðferðin til að
koma áðumefndum markmi’ð-
um í framkvæmd, er ekki jiafn
víðsfj-arri nýkapít-alískum við-
h-orfum og ætla mæ-tti. Hag-
fræðingar nútímialegrtar auð-
valdsstefnu aðhyll'ast æ meir
áætlunargerð og aukjn ríkis-
atskipti, ektei til að koma

Frá fundinum — á myndinni eru Guðbrandur Brynjólfsson, Bri
alþm., Guðmundur Vigfússon, Rvik, Ólafur Jóngson, Kópavogj
eru í of hröðum vexti. f kapí-
talísku þjóðfélagi verÖUr því
aðeins kom.izt hjá verstu af-
leiðin-gum þessairar þróuna-r, að
undir forystu vinstrim'anna sé
beitt sósíalískum úræðum með
stórauknum afskiptum ríkis-
valdsins af uppbyggingu at-
vinnulífsins. í sósi-alísku þjóð-
féla-gi er hins vegar unnt að
tryggj a eðlileg-a byggðaþróun.
Hiitt er svo annað mál, að í
sumum þeim ríkjum, þar sem
sósía-lismi hefur sigrað, va-r á
sínum tíma ýtt unddr svipaða
þróun og gerist í kapítalísku
þjóðféla-gi, mikinn fólkisflótta
úr d-reifbýli og öra uppbygg-
ingu borga, í því skyni a®
stuðla að sem hraðastrj iðn-
væðingu. í þróuðum ríkjum,
þar sem framkvæmd sósíalism-
ans verður ekkj Iátlauis barátta
tekur til sín óeðlilega stóran
hluita af heildartekjum þjóðar-
innar, en hver og e-inn fæ-r
þó minna en ætia mætti, vegn-a
þess hve margir eira á sp-en-
anum. í þessu s-ambandi má
geta þess að samkvæmt nýleg-
um upplýsingum eru nú um
500 aðilar. sem fást við það
verkefnj að flytja inn vörur
frá öðrum löndum.
rfenntun og lýðræði
Áttunda markmiðið, fjöl-
breytt og almenn menntun, er
í sjálfu sér ekki í mótsögn við
kapítalíska bagspeki. í Band-a
ríkjunum er allstór hluti a
skólakerfinu í einkaeigu. Þett
eru mjöig góðir og dýrir skóla-
fyrir hina útvö-ldu; böim efn
aðra foreldra. En jafnvel í
markmiðum vlnstrimanna í
framkvæmd heldur ka-pítalísk-
um markmiðum. Þess háttiar
áætlunargerð er þó ekki ætlað
að grípa fram fyri;r hendum-
ar á einkafjárm-agninu, ne-m-a í
sérstökum undantekningartil-
fellum, heldur befur hún þa’ð
hlutverk að fylgjast nákvæm-
lega með fjárma-gnsbreyfingum
í þjóðféla-ginu og setja fram
spádóma um, að hverju hið
blin-da gróðalögmál stefnir. Á
grumdvelli þessara spádóma
gerir svo ríki-sstjómin sínar
ráðstafanir. Þetta er því alls
ekki áætlunargerð um fram-
kvæmdir. heldur skýrslusöfnun
eg spádómur fram. í tímiann.
Við h-öfum kynnzf bess háttar
æflunairgerð hér landi. á-
rilunum, sem KH* -tij ann-
að en nafnið tómt .d. er hin