Þjóðviljinn - 28.10.1970, Blaðsíða 2

2 SlÐA — E>JÓÐ"VTL«JINN — MlðSviIkiiKjaigiiir 28. otetiöbeír 1070.
Fiskvinnslan og fræðslumálin
1 anienningarþj ódfélösum nú-
tímans hefur á síðoistu áratug-
uim verdð reynt í æ stærri irnæli
qö binda saman fræösiu- og
þróunarþanfir þýðingarmikill a
atvinnugreina og skdiakerli við-
koanandi lands. I>annig hafur
fræðsla um undirstöðuatvinnu-
vegi og þýðánigu þedrra sumsitað-
ar verið látin byrja á bama-
skólastiginu og haida áfram
gegnum gagnfræðastigið og
enda í ýmsurn sérskótam.
GJöggt dæmoi um sihlka sam-
tengingu er firæðslan um sikóg-
rækt og trjávöruiðnað innan
norska skólakerfisins, svo edtt-
hvert dæmá sé nefnt.
Hér á Islandi er lítið um síiíka
samitenigingu skóiakerfis og at-
vinnuvega neðan frá að ræða,
en hinsvegar haifia um langt
skeiið stanfað ýtmsir sérskólar að
þörfium atvinnugreána, hver á
sa'nu sviði. Helztir þessara skóia
eru búnaðarsikóllaimir, stýri-
mannaskólarndn loftskeytasklðili,
Vélstjóraskólli íslands og iðn-
skóilamir. Ég hettd að við getum
verið sammála um, að engan
þessara skóla mieiguim við mássa,
heldur sé nauðsyn á að eiffla þá,
svo að þeir á hverjum tíma
srtarfi í sem nánustum tengsi-
um við þróumna og þörfi þeiirra
atvinnuigreina sem þeim er eeffl-
að að startfa fiyrir.
Hvers á fiskiðnaðurinn
að gjalda?
Þegar við eruim. samrmála um
að engan framangreindra skóla
megi missa úr fræðstalkarfinu,
þá hlljótum við líka að komast
að þedrri niöursitööu að okfcur
vanti þar ttlfinnanlega einn
skóla til viðlbófcar, sem er fisk-
iðnaðarskóli. Það myndi vera
talinn bamaskapur og hreán
fjarstæða að hugsa sér fisikút-
gerð og siglingar héðan frá Is-
landi, ef ekkd nyti við sérskóla
í þágu þessara aitvinnugreina.
En það er álíka fjarstæða að
hugsa sér, að fisikiðnaður geti
þróazt eðlilega og svarað kröfi-
um tímans, án sérskóla.
Á fræðsllusviðinu í þágu fisik-
iðnfiræðslu stöndum við ísilend-
ingar nú á því herrans ári 1970
á svipuðu stigi og skipstjómar-
fraeðslan var hér í byrjun þil-
skipaútgerðar á Isllandi. Það er
leiðinlegt að þurfa að segja
þetta, því að það er um leið
þungur áfellisdlóimur yfir þeim
mönnum sem þessu hafa ráðið.
I byrjun þilskipaaldar var það
látið nægja að slkápstjómar-
mönnum væri kennt í háttfian
ménuð, þeir sem einhverja
fræðsilu fiengu, sem ekki voru
attttir. Á sarna hátt gengur þetta
fyrir sig hér á landi nú í fisk-
iðnaðinum. Það er lika mikill
misskilningur siem fram kemur
í leiðara Morgunblaðsins 21.
október s.l. að hálfsimánaðar
námskeið þau sem Rannsóknar-
stofnun fiskiðnaðarins setti af
stað í fyrralhaust, að þau séu
eitthvert upphafi fræðsllu á þessu
sviði. Munurmn er Iiftiilil annar
en sá, að nú em þessi nám-
skeið kennd við Rannsóknar-
stofnunina í staðinn fyrir sjáv-
arútvegsmálará ðuneyti ð áður.
Sttifk námskeið haffa verið haild-
in hér um tuigi ára. Mergurinn
málsins er sá, að þau eru al-
gjöriega ófiullnægjandi, þó að
þau séu betri en engin fræðsla.
Við getum firekar talað um
afiturför í fræðsta á þessu sviði,
því að árið 1950 var halldið hér
í Reykjavík fisikiðnaðamálm-
skeið á vegum sjávarútvegs-
miálairáðuneytisins sem stóð í 9
vikur mieð 10 klst kennsliu á
------------------------------------<5>
Gunn-
arsmaður
Eins og benit hefiur verið á
í þessum pistlum bar Gunnar
Thoroddsen fram kröfiu uim
gagngjera endurstooöunarsteáhu
þegar hann fékk lotkB að haMa
ræðu á Varðarfundi. Hamn
sagöi að endurskoða bæri
,,sjáil)£a hugmyndaifræði Sjálf-
stæðisffloikksdns", og verður
naumast öilu tenigra giangið.
Og í njmræðuim um fijöilmarga
efin isþætti laigði hann þunga
áherzíta á „eradurmat“, „breyt-
ingar“, „endunsíkioðun". Svo
eraðsjá sem þessá boðskapur
Gunnars hafi ettdki vakið neána
óskipta hrifningu mieðal hinna
formiegu leáðtoiga Sjálfstæðds-
filokksins. Að mánnsita kosti
greinir Mongumblaðið í gær á
þessa leið fré ræðu sem Jó-
hann Haflstain fitatti á fundi
fiiokksráðs Sjálfistæðdsfflokksdns
um helgina: „Formaður Sjálf-
stæðisfllidkksdns kvaðst ekki
kaminn til þess að flytja nýj-
an boðsfcaip. Hann fcvaðst ekki
telja endurmats þörf á gdld:
sjálfstæðisstefnunnar. Ég vil
byggja á þeim grunni sem ég
hef séð lagðan og byiggt á
síðar af traustum höndum
mætustu forvígisimanna ís-
lenzku þjóðarlnnar og Sjálf-
stæðisfflokksins, sagði Jchann
Haffstem“. Elkki dylsit að hér
er Jóhann að hafna endur-
sfcoðunarkröfu Gvnnars Thrr-
oddsens; þeir sem b'TÍast um
völddn eru nú að kcma sér
upp mélefnaieeum b-'khia,r1i
einnig.
En þótt Jóhann Hafstein
látfi sér þannig ifiátt fiinnastum
boðsfcap GunnansThoroddsens,
eru aðrir menn vaffalaust é-
nægðcr. Hrifnastur alllra erþó
Þórarinn Þórarinsscn ritstjóri
Timans. 1 gær sfcrilfiar hann
heála forusituigrein Gunnari
Thoroddsen tíl Idfis og diýrðar
og segir ma. svo urn endur-
S'koðunairikiröffu hins framigjama
ledötoga; „Það er ánæigjullegt,
að maður, sem er láfclegur til
vaxandi áhrifia í Sjálfstæðis-
filtofcknium, eins og Gunnar
Thonoddsen, sttculi hafia gert
sér ljóst, að þessi sfcefna til-
heyrir orðið liðnum tíma, en
á elkfci heirna á síðari hettm-
ingi 20. aldar . . . Uppistaðan
á að vera fireis:, en flrelsi rnieð
sfcipuilagii, svo að notuð séu
orð dr. Gunnars Thoroddsens.
Því mdður er eikiki annað sjé-
anflegt en að hin úrelta hiuig-
myndatfræði 19. áldar stjómi
gerðum rfkisstjómar Jóihanns
Hafisteins og Gyttfla Þ Gfela-
sonar og handalhófið og tdl-
viljandmar ráði því miestu um
effnaihaigssfcefniuna. Og það er
kenningin sem Morgunblaðið
túlkar enn sem huigmynda-
firæði SjáTfistæðisflokksins".
Það slkal dregáð mjög í efa
að Þórarinn Þórarinsson haíi
nckkum áhuga á „frajðileg-
uim“ deitam fhailelsleiðitoigianna.
Hann hiugsar valfialaust ein-
göngu um vafldaaiðstöðuna, eins
og löngum hefiur verið háttur
Framsóknarforspraikika. Og
mat hans er auðejáanlega það
að buigmyndímar um nýja
helmr.ngaskiptastjóm séij
bundnar vaxandi firamaGunn-
ars Thoroddsiens innan Sjálf-
stæðdsfflolkfcsins. — Austri'.
dag. Ýmsir héldu þá að þetta
mundi verða upphaf að víðtæk-
ari kennslu á þessu sviði, en
svo varð ekiki og nú er kennstt-
auðug rækjumdð norður af
Finnmorku. Þessi rœkjumið ná
yfir geysilega stórt hafsvæði,
attlt narður á 73 gr. n. br.
farsbreytdngu í fiör með sér. En
um það skiaJ engu spáö nú.
Hagnýting krabba
Það er orðið nioldcuð langt
síðan ýmsar þjóðir tóiku til við
að veiðia kraibba og hagnýta til
•matar. En það var fyrst á ár-
urnum á mállli 1950-1960 sem
verulegur skriður kornst á
kraibbaveiðamar víðsvegar um
heim. Nú eru krabbaveiðar
an komdn niður í hálfan mán- Norska fisldimialastjiómin hefur orðnar uimtalsverður liður í
IJr góðu hráefni fæst góð framleiðsluvara því aðeins, að allir leggi sig fram.
uð og sjá þá allir að um öfug-
stfieytai er að raéöá.'
Það eru til í llandirau góðir
fcennsluttcraftar á sviðd fiskiðn-
finæðslu, svo að þessvegna væri
háakt að'hefja hana strax. Silík-
ir kennsluttcrafltar voru lóka til
árið 1950 og þó hafiur þróunin
orðdð öfug í þessari grein.
Það eru til dæm: um það, að
sumir af hinum ólærðu oig nám-
slkiedðslærðu skipstjórum. í upp-
hafi þilskipaalldar hafi oröið
giegnum langt sjáilifisnám og
reynsita ágætir skdpstjómar-
raeran. Eins er það á sivið: fisk-
iðnaðar, að einstaka rnenn hafa
í þeirri gredn náð langt, mieð
sjáttfsnámi og reynslta. Á þess-
um mönraum Jhiefur íslenzfcur
fiskiðnaður íllotið til þessai dags.
En það er edns með fiiskiðnað-
inn og útgierðina. Menn sáu
flljótt að sérsífcólar fiyrir sjó-
mannastóttina urðu að rísa, svo
að útgerð giæt; þróazt eðttilega á
Islandi.
Um fjstoiðnaði'nn giidir sama
lögmétt, haen verður að bygffj-
ast upp af þettdbtagu gegnum
'kennsta, öðruvfed er ógjöriegt að
hann flái tiileinifcað sér og notið
þeirra hraðstígu framffara sem
eru að gerast með ýrnsium þjóð-
um á sviði fisttdðnaðar. Uradir-
stöðuna þarf að leggja með
sitofnun fislkdðnaðarslkólla og þeg-
ar það hefiur verið gert, þá fýrat
geta stutt nátmskeið náð til-
gangi sínum, að haffa flsáJciðnað-
armeran í stöðugu samlbandi við
það nýjasita sem er að gerast
hverju sdnni.
Það er varia nokfcur vafi á
því, að vöntunin á fislkdðnaðar-
sfcóla heflur tafið þróun fisfciðn-
aðar hér á ttBindi síðustu ára-
tugiraa og er orðinn okikur fjöt-
ur um fiót í nauðsynilegri þróun.
Við hötfum ekttci efni á því sem
þjóð, að láta sitofraun fisikiðnað-
arsttcóla dragiast lengur. Þetta
verða alþinigismenn að skdlja,
því að til Iþess haffa þeir verið
kosnir sem fuiiltrúar fólksdns,
að þeir reyni' að setja sig inn í
jafin mikilvægt mál sem þetta
og ráði þvi tdl lykta á farsæl-
an hátt.
Meiri og víðtækari
rækjuleit aðkallandi
Nú á þessu haiusti fiundu
raorsk ræíkjdleitarsikip mjög
nú í athugun í samlbandi v;ð
hagnýtingu þessara máða. að
setja regtagerð sem áfcveði
stærri möskvastærð á rækju-
vörpum, sem þama verða not-
aðar, tdl að hindra eyðdragu
á uppvaxndá rækju, svo og
fiskseiða sem mákið er af á
þessum miiðum.
Þá hafa ræfcjuvedðamar v:ð
fisttcveiðum margra þjóða og
fara stöðiugt vaxandi. Krabbinn
þykir víða llostæti og er eftir-
sóttur sem fæða. Hann er ýmdst
sendiur á markaðinn lif'andi,
settur í kassa og stoppaður með
sjávarbleyttri viðarull, en lok
kassans gert af riimilum. Þannig
senda nú bæði Irar og Norð-
menn krabba á Svfþjóðairmark-
að í stórum stil. Þá hefur
krabbi líka verið unniran í vax-
andi mætti á síðari árurni jöfin-
um höndum í hraðfrystar af-
urðir, svo og ndðursuðu.
Krabbavertíðin á litlandi og
í Norag: stendur nú sem hæst
og hefur afttiran verið mikill.
Væri ekki komdran tíirnd tdl fyrir
ottcfcur ísttenddnga, að huga að
bví, í hvað stórum mœli við
eigum þetta miður fagra en eft-
irsótta sjávardýr við strendur
okttcar lands?
Rækjufundurinn við
Grímsey
Á fi mimtudagsíkvöld, þegar ég
var að enda við að sikrifa þótt-
inn hér að firaman, þá kom sú
gleðifrétt í útvarpinu að m.s.
Hafþór sem var við rættcjulleit
úti fyrir Norðurlandi undir
stjóm Guðna Þorsteinssonar
físlkifiræðings, hefði fundið um-
talsverð ræikjumið suður og
austur af Grfmsey á 250 íaðtma
dýpi. Það eru kiomdn nolkkur ár
síðan ég fyrst hvattd til þess
hér í þessurn þætti að alvarleg
leit væri gerð að rœkju í og í
nánd v:ð Eyjafjarðaráll þar sem
hann liggur efltir landigirunninu,
því að ég þóttist viss um að
þar hilytu að finnast rælkjuimið
úti fyrir miðju Norðurlandi, þó
ekki væri þá hægt að ka.nna
þau til hlítar. En funáiur Haf-
þórs nú ætt: að taka af allan
vafla í þessu méli. Ég vil því
enda mél mitt með þVí, að óstoá
Guðna Þorsteinssyni fikiflræð-
ingi og skdpshöfln Hafþiórs hjart-
anlega til hamingju með þenn-
an dýnmæta fund.
Svalbarða
haust.
gengið mjög veil í
Þessi verðmœtu ræikjumdð
sam nú fundusit norður af Finn-
mörttcu eru áminning till oikikar
íslenddnga um að hnaða, eins og
mest má verða, ledt að nýjum
rætkjumiiðum, eiktoi bara í fljörð-
um landsins, heildur líka víðs-
vegar á landgrunntau, þar sam
botnlag getur gefið vísbendingu
um að ræfcju sé að finna.
Þá er könnun og kortflaigning
skelfislksvæða hér við land
löngu orðin aðkaflilandd. Það er
ekttci vansattaust fýrir okkur að
Faxafflóinn, hér við bæjardyr
höfluðborgarinnar, stouli ettdci
ennþá hafla verið rannsakaður
til fullnustu, til að ganga úr
skugga um hvort þar finnist
rækja og skelfislkur í þeim mœli
að veiði og vinnsil'a bargaði s:g.
Óvenju heitur sjór
norður af Rússlandi
Á sama tirna og sjórinn við
Vestur-Græniland hefiur kólnað
svo að fislkur hefur flúið af
ýmsum miðum þar vestur flrá,
bafa þau umdur gerzt á hafinu
ncrður af Rússllandi nú á þessu
sumri að sjiór hefiur þar mælzt
heitari en nokkru sinni áður.
Þessi hækkun á hdtastigi sjáv-
arins hefiur svo valdið því, að
á þessu hafSvæði bráðnaði ís
nú í suimar í stærri mseli en
menn vita til um áður. Menn
virðist ettcki tilbúnir að sfcýra
þetta fyrirbæri svo óyggjandi
sé; þó hafa fcomið flram tilgát-
ur um máttdl neðansjávar elds-
umbrot sem kynrau að vera vöild
að þessiu. Þó hettd ég að eng;i
halfli enniþá verið slegið föstu
um hver sé orsöttrin og að rniáil-
ið sé á rannsóknarst'igi. En
haldi sjávariiiiti áfiram á þessu
hafsvæði til lamgfrairraa, þá
mundi það óeflað hafla veður-
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT ÍSLANDS
TÓNLEIKAR
í Háskólabíói fimmtudagimn 29. október kl. 21.
Stjómandi: MAXIM SJOSTAKOVITSJ.
Einleikari; KARINE GEORGYAN, oellóleikari.
Efnisskrá: Forleifcur að Kovantsína eftir Mussorg-
sky, — Rokokkó-tilbrigðin eftir Tsjaikovsky og
sinfónia nr. 5 eftir Beethoven.
Aðgöngumiðar í bókabúðum Lárusar Blöndal og
Bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar.
ELDURINN
GERIR EKKI BOÐ Á UNDAN SÉR
.
y
Kidde i
SLOKKVITÆKI
Dufltakl Valnslœkl Froðulakl ií Kolsýrutakl«
Veljið þá síærð og gerð slökkvilækja, sem hæfa þeim tegund-
um eidhætfu sem ógna yður. Við bendum sérstaklega á þurr-
duftstæki í yrir alla þrjá eldhættullokkana. A flokkur: Viður,
pappir og föt. B flokkur: Eldíímir vökvar. C. fiokkur: Rafmagns-
eldar. Gerum einnig tilboð f viðvörunarkerfl og staðbundin
slökkvikerfr/
I. Pálmason hf.
VESTURGATÁ 3 REYKJAVIK SflMI 22235