Þjóðviljinn - 25.02.1971, Síða 7

Eiiminitutíagur 25. flebrúar 1971. — MÖÐVIL.JENTSI — SÍÐA ’J
HERRANÖTT 1971
Draumur
á Jónsmessunótt
eftir WILLIAM SHAKÉSPEARE
Leikstjóri: HILDE HELGASON
Þýðing: HELGI HÁLFDANARSON
Tónlist: ATLI HEIMIR SVEINSSON
Atriði úr „Draumi á Jósmessimótt"
Nemendur Mormta&Mans í
Reykjavík ráðasit eddci á gairð-
in-n þar sem hann er lægstur
að þessu sinni, þeir sýna eitt
atf fegurstu, vinsiæiliustu ogljóð-
rænustu verkum Shakesneares
sjálfs. leiik sem gæddurersér-
stæöum yndisþokka-, ríkiu hug-
airtflluigi, ísmeygilegri ádeilu á
otfurvald ástarinnar, óborgan-
legri kímni og glettni. „Drarum-
ur á Jónsanessiunótt“ var flutt-
ur í Þjóðtleikíhúsiinu árið 1956
og naut að verðleikum mikils
orðstírs, og mér er næst að
halda að hann beri af öðrum
Shakesipearesiýnin-gum á 1-andi
hér frá öndiverðu, þó að túlkun
sumra leikenda msetti finna, og
á þann heiður öörum firamar
Walter Hudd að þakka. djúp-
stæðri kunnáttu og margvísllegri
snilli hins miiMlhagfla lótna
enska leikstjóra. Ég get ekki
látið hjá líöa að minnast hdns
fieginssaimloga atburðar, en
hitt ærið fiáránleigt aö bera
saiman atvinniulleikhús og Herra-
nótt — sýndngar nemenda verða
aðeins mældar á stiku þeirra
sjálfra, ekki aðrar, og reyndar
óþarft að minnast & svo s-jélf-
saigða hluti.
Ég hef séð mijög marga skéla-
leiki á langri ævi og fleiri en
ég fái tölu á kornið í flljótu
bragði. Þeir hafia laragfflestir
veitt mér ágæta skemmtun, þó
að sýningamar hafii að, vonum
verið harila misjaifnar að
gæðum og leikritavalið líka, en
því hefiur mjög farið finam á
síðari árum; og bezt njóta
skólaleikimir sín í litSumleik-
húsum edns og Iðnó, en við Há-
skéHabíó má samt una.
Oftilega hafa mjöe efnilegir
nemendur borið skólaíleikina
uppi, búnir siýnilegum leikgáf-
um og hressilegri kímni; Valur
Gústaifsison, Þorsteinn Gun-mars-
son, Þórhallur Sdgiurðsson, og
ýmsa flleiri mætti neiflna, en
að þessu sinni virðist enginn
hæfileikamaður í leikllist á
sviðinu, og það gerir i raun-
inni gæfiumuninn Það nægir
ekki þó að um fríða, gervilega
og vasMega unglinga sé að
ræða, „Draumur á Jónsmessu-
nótt“ er flremur dauifileg sýn-
ing og síðri ýrnsum fyrirrenn-
urum sínum, vakti auðsæflega
ekki þá hrifninigu og gleði sem
tíðum hefiur ríkt á Herranótt-
um. Leikstjóri er Hilde Helga-
son, leikkona frá Vfnarborg að
því ég veit bezt og hiefurvafa-
laust góðan skilning á við-
fangsefni sínu og leggiur sig
alla firam, leiðbeinir ekki að-
eins fiólki sínu heldur teiknar
einnig gllæsilega og fallegabún-
inga; þó var miúrveggurinn í
„harmleiknum" fræga mér ekJri
að skapd. Sviðsmiyndímair eru
verk ýmissa netmenda, og flest-
ar eins fiátækllegar og verða má,
en þaö er auðvelt að skillja.
Ein minnir dálitið á list Alþen-
inga hinna fornu; vistarvera
handwerksmannanna er nús-
hep-pnuð, en skrautið í állfiheimi
sýnu betur unnið. Tónlist Atla
Heimis Sveinssonar fétl mér
vel í geð, hún trufflar í engu
orðin sjálf, en hið sama verð-
ur ekki siagt um margfrægt
verk Mendelssohns. Dm snillld-
arlega þýðinigu Hélga s'kálds
Hálfdianiarsonar hef ég víst rit-
að afluxlítið tvisvar sin-num, og
ætla ekfci að endurtaka þaufá-
tæklegu orð, enda eíkki skipt
um skoðun, en þess má geta
að ég hef sagt að hinn ágæti
þýðandi eigi ' til að yrfkja
betur en sjálifluix ’. cimsmeistar-
inn, og á þá aðallega við und-
urlfögpr lijóð áfflfanna í leikslokt
Fré efnirru eaffla ég affls dkflri
að greina, en ledikurinn á að
genast í Aþenu tál floma, en
ber þó auðsæ einkenni fáguirra
æstoustöðva sicáldsins. Og þar
ber þrjár stéttir fyrir sjóndr,
ef svo rná að orði kveða: heflð-
airfólk, handiverksmienn og álfla.
Hertagahjómiin eru firíð ásýnd-
um, en láta lítið að sér kveða;
Páll Baldvinsson leibur Egenrs
hinn aðalbama fiöður, ag er
auk þess fionmaður leiknelflndar.
Elskendiumir, sem ruglast alveg
í ríminu um stund enu í ýmsu
torvdid Mutverk, en firemur
snoturíega túlfcuð, og skulu
nötfn leikendanna nefnd: Anna
Jónsdóttir er Henrm'a, Sigríður
Kristmundsdóttir Helena, Ein-
ar Unnsteinsson Lysander og
öm Clausen Demetríus. Þó
víkur sögunni til handverks-
mannanna, en Spó-li, sá kostu-
legi vefari er efiliaiust þakMát-
asta hlutvenkið í leiknum. Jón
Þór Jóhannssom er vasWegurog
flestum skýrmæltari, en virðisí
skoirta næga. kfmnigáfu; Kvist-
ur sem er einskonar leilkstjórl
hinna hlægilegu og kHaufalegu
fiúskara i leikaistinni er alllivriL
borgid í höndum Guðmundar
Thoroddsens. Annans verður
■ekki nærri nóg úr leik þeirra
kumpána, og er þó sá hluti
verksins tdlvaildasitur komung-
um áhugamönnum, en ærslin
og kátínan létu á sér stamda.
Um konungshjónin í álfiheim-
um er svipað að segja og her-
togaihjónin, þau voru tillþrifa-
lítil þótt útlitið væri með á-
gætum. Amór Egillssioin esr Bokki
og vakti athygli þó að fram-
sögn hans væri reyndar eikiki
öðrum firemiri, en hann þeytisit
firam og afitur um sviðið aifi svo
firábærri leikni að haran hl>rt-
ur að fá hœstu einkunn í leik-
fiimi. Margir filedri koma við
sögu, en þaö þýðir ekki að
þylja niafinin tóm og sKoall hér
staðar niumiið.
Namondumir vtrðast fibesfár
hafia góðar raddiir, en. ficaimr
söign haifia þeir dbikí numið,
máll þedrra er ógreinílegt og
yfírleitt lítt skxLjanlegt, og þekn
er að vonu-m ógemingur að
korna Ijóðh'nunum tmaðaLegu til
skila. Bf tSíl vilffl er það að
einhverju, leyti söfc ledkstjóraxis,
en mér er asuðvitaö ógemimgur
að fiúfflyrða neitt um þá htati.
Á undan sýhingu vair sögð
firam hán kumoa og fioma
Skxapaxats-próciikun sem aðeins
hefiur sögulega þýðingu, og £æ
ég dkfci annað séð en að sá
tiltdkt halfi spiffit fiyrir sýning-
unni; f arsnan stað fliutti Ben-
éný ASgkson hdna éþörfiurtæðu
hdldiur snoturíega
Mér sfcðst aö é milili Oömtíu:
og ifimmtki nemendur taki
einhvem þátt í sýningu þess-
ari, og hafia efilaiust miikiiö a£
ötffliu enfiði sinu teert. Aö lok-
um óstaa ég Hemanóittinim og
MenntasfcédaoBim £ Reytkjaivfk
afflra heiffla og þakka ldðnar
stundir. A. Hj.
Páll Bergþórsson:
Það er íshrafil fyrir Norður-
landl, og hvítabjörn geiklk í
gær á land við Ásbúðir á
Skaga. (Þið fyrirgefíð, að ég
byrja með þessari veðuifregn).
Svö sn-uddaði bangsi upp á
næsta fjaill til aö vita, hvort
hann sæi ekki meginiísinn,
skundaði síðan til strandar. Þá
kornu vondir bændur og skiutu
á hann. Hann slapp í sjóinn,
en í morgun sást blóð í spor-
unum. Kannski er Ihonium þeg-
ar blætt út. En kannski lifir
hann líka til vors. Og þá verð-
ur nú gaman, þegar hann
kemst í sdlalátrin á ísnum.
Hann fær sér ljúffengt kjöt-
styfcki úr einum vesalings hwít-
hærða kópnum, hendir honum
svo upp í lofitið í angist og
fcvödum, snýr sér þá að hinum
næsta og byrjar sama leikinn.
Swona er nú þessi fprvitni og
irueinlausi gestur á Ásbúðum
inn við beinið. En sdlurinn, er
hann þá alltaf saklaus og vior-
kunnarverður? Rífiur hann dkki
og tætir og kvelur þorslrinn?
Og hvað með þorskinn? Spyrj-
ið sildina með saklleysislegu
aiuigun sín, þegar. hún í dauð-
ans örvæntingu þreytir síðustu
sundtökin áður en hún hverfur
ljúflega í gin golþorsksins. Eða
þá síldin? SkyW-i ra-uðátugreyið
dkki eiga samúð vars heita
hjarta, þegar s íldarskömmm
úðrar hana i ság?
En af hverju er ég að gera
þetta frumstæða náttúrulffi að
umtalsefni, þar sem hver étur
annan, og sá sem er réttlátur
í dag, er ranglátur á morgun?
Astæðan er kannski langsótt,
en það sem kom þessurn hug-
leiðingum af stað, var bréf
Þórbergs Þórðarsonar til Krist-
ins E. Andréssonar í Tímariti
/ gær — ronglátur
Máls og menningar. Þar ræðir
hann af vizlcu hins garnlla
manns, en óbreyttri fiomri
snilld, um viðflangsefnið al-
þjóðahyggju sósíalismans og
mannlegan ófiullkomleika.
Hann rifjar upp minningar um
hina heittrúuðu alþjóðasinnuðu
sósíalista á fyrri hlbuta aldar-
innar. Svo einbeittur bjartsýn-
ismaðuir var Siguirður Jónasston,
að hann grýtti í góllfið fyrir
framan fætuma á meistara
Þórbergi uppáhaldsbók hans,
af því að þar stóð ein setning,
þar sem fiuMikoimieiiki manns-
ins í framfcvæmd sósíalismans
var dreginn í efa. Og þó að
Siigurður sé hér nefndur, þá
var hann víst síður en svo
nokkurt einsdiæmi. Framlhaldið
þekikjum við. Alþjóðahyggju-
menn og sósíalistar hafa ofit
átt eirfitt á þessari öld. Þeir
upptendrast hvað eftir annað
alf heitri og réttlátri samúð
með einhverri kúguðu stéttrrmi
eða undirofcuðu þjóðinni úti í
heimi. En hér um bil jafin t)ft
verða þeir að horfa á, að þegar
þessi arðrænda stétt eða pínda
þjóð hefúr náð rétti sínum, fer
hún að gera einhverja bévftis
skömm afi sér. Rússar gerast
þjóðremlbmgsmenn og vilja
ekfci lengur læra esperanto, en
láta hins vegar lögreglu sína
stunda rithöfundaveiðar af
dugnaði og áhuiga. Gyðingar,
kvaldasta þjóð heimsins, stofina
sæluríki sitt, en byrja nærri
jafnskjótt að leika á nágrönn-
um sínu-m lisitir, sem þeir
lærðu af Hitler. Nýfirjálsar
þjóðir Alfríku taka sumar upp
stjómarhætti, sem eru síztbetri
en þeir voru á nýlendustiginu.
Og þannig atvikast það, að
vesalin-gs alþjóðasinnuðu sós-
íalistamir og vinir réttlætisins
um víða veröld veröa að giena
svo vel að vera sffellt að
kúpla ásit sinni úr samlbandi
við þennan og þennan aðilann,
en tengja haina afitu-r viö íajn-an
verðugri. En slfkt lauslæti verð-
ur mörgum erfitt. Ýmsir gefast
upp, og það sem verra er, láta
svo gremju sína yfir vonbrigð-
unium jafirwel bitna á sam-
herjum sínum Dg sjálfium sós-
íalismanum.
Ávarp flutt á
árshátíð Alþýðu-
bandalagsins í
Reykjavík sl.
föstudag
Svona illa getur fiarið fyrir
mönnum, ef þeir gera sér ekllri
rétta grein fyrir hinum mann-
lega ófiuffllkomaeika. Það getur
nefinfflega verið, að sá arðrændi
og kúgaði alþýðuimaður, sem
á hug dkkar i dag, verði sjálf-
ur grimmur og ranglátar á
morgun, þegar hann hefiur náð
rétti siínum. Meira að segja
hættir honum liklega fremur
til þess en þeirn, sem aldrei
fékk að kenna á svipunni. En
í guðanna bænum, látam það
ekíki blinda dkikur á réttinn.
sem þessi maður átti til upp-
reisnar á sínum tíma, og á
réttinn, sem allir aðrir eiga í
sömu sporum.
Ég mdnntist áðan á hina
grimmilegu lífisbaráttu í haf-
inu. Lífclega er hún óhjá-
kvæmileg, og hennar vegna er
ástæða til svartsýni. Seint
verður þorsfcurinn vinur síld-
ar og loðnu. En öðru máli
gegnir um baráttu manna á
meðal. Við þurfum ekki að
éta hvert annað, og þvi skal
aldrei trúað, að hið geigvæn-
lega vandamál mannkynsims,
mengunin, sé óleysanlegt, þó
að þar megl búast við mis-
töfcum. Þrátt fiyrir afflt er
það raunihæft markmáð, að afflt
mannfiólk lifi í firiði, með því
jafnrétti og tflrelsi, sem einung-
is eru spttar skorður af gagn-
kvaamri virðlnigu og vinátta
þjóða og einstakflinga. En þetta
martk næst eldri á einum degi.
Hinn mannlegi ófuffltoomlleiiki,
sem varð Þórbergi snemma
umhugsunarefni, sér fyrir því.
Og það er eins með thann og
annað, efi við metum hann
rangt, annað hvort ofi eða van,
þá kemur vitlaust út úr dæm-
inu hjá ofckur. I reSkningi^
borgar sig efcki að setja dæm-
in vitlaust upp, þó að tilfinn-
ingamar segi okfcur það. Það
er hyggilegast að viðurkenna,
að sá, sem við staddum í dag
til að ná rétti sínum, geti á
morgun farið að brjóta rétt á
öðrurn, jafnvel fremur en aðrir,
og þá á' að taka afstöðu til
hans efitir því. Það er hyggi-
legast að viðurkenna, að þeir,
sem þykjast vera mesta sósíal-
istar í heirni, geti farið vifflir
vegar. Gagnkvæmar ásakanir
Kínamanna og Sovétmanna um
óhæfuverk sýna, að varia hafa
þar báðir rétt fiyrir sér að
ölflu leyti. En jafnvitflaust er
að halda, að báðum sé alls
varnað.
/ dag
Ég vitnaði áðan lansHega í
upprifjun Þóríjergs á bráðlæti
sósíalista á Ihans yngri áram.
Þeir ætluðu að skapa sæluríki
mannfcyns í einni slkammvinnri
heimsbyltingu. Nú vitam við
betar, svo er vizfcu og reynsiu
hinna eldri manna fiyrir að
þakfca. Fyrst í stað vora von-
brigðin kannski ömurleg. En
þegar fram í sækir, er það
einmitt raunsæið í þcssum
efnum, sem gefnr okkur marg-
effldan styrk til þess að leggja
lið alþjóðahyggju og sósíalisma
og læra af höppum og glöpp-
um annarra, án þess að láta
hugfallast, þegar á móti blæs.
Ég vona, að þið misvirðið
dkki, þó að ég hafi eytt dú-
litlu afi tíma ykkar, sem ætl-
aður var til þess að samfiagna
hvert öðru og treysta vináttu-
bönd. Þau era fnimskilyröi til
þess að geta náð árangri í
starfisomi fiyrir góðar hugsjónir.
En er dkki einmitt gott á
PáH Bergþórsson
slöcri stund að viðurikenna hfaoa
mannlega ófiulfflcomldka? Það
er vissulega kaldranalegt að
hvísla því að ástföngnuan
manni, að stúfflcan hans sé
gallagripur að ýmsu leyti, eða
að halda þvi fram, að tfflioikkiur-
inn okikar og þeir sem honium
stjóma, sóu með ýmsa bansetta
vankanta. En ekflci væri hin al-
gera fiufflkomnun betri. Þá vœri
lrippt grundvellinum undan
lífiinu, óskinni og voninni. Með
þeirri ályfctan ósfca ég ylkltour
ánægjulegrar kvöldstandar og
aufcins þróttar, gleði og vizfcu
í barátta fiyrir góðum málefin-
um, innlendum sem aliþjóðleg-
um.
Fatnaðarkaupstefna í Lúugar-
dalshöll 11. -
Vorfcaupstefnan ISLENZKUR
FATNAÐUR verður haldin i
Laugardalshöllinni 11.-14. marz
n. k. Mörg íslenzk fyrirtæki
munu kynna þar nýjungar f
fataframleiðslu sinni og sýna
þann fatnað, sem á boðstólum
verður í vor og sumar.
Það er Félag íslenzkra iðn-
rekenda, sem gengst fyrir
kauipstefnu þessari, en hún er
sú sjötta í röðinni.
Allir innkauipastjórar og eig-
14. marz nJk.
endur verzlimarfyrirtækja era
boðnir á toaupsrbetfnuna. Tízku-
sýningar verða á hverjum
degi kfl. 14.00 nema fyrsta
daginn þá verður tízlkusýning
kl. 10.30 sem þáttar í opnun-
arathöfn.
Eins og við fyrri kaupstetfh-
urnar hefur néðst samkomu-
lag við Flugíétlag ísflands og
helzrtu hótefl í Reykjavík um
25% afslátt á fiangjöldum og
FramhaM á 9. síðu.
i
1
t