Þjóðviljinn - 12.10.1971, Blaðsíða 6
g SlÐA — ÞJÓÐVTLJINN — Þriðjudagur 12. október 1971.
ri ■*. ; ,■
Þær völdu allflestar þessa
leið á meðan vísindaleg þekk-
ing var þess ekiki umikomdn að
benda á hinar margivíslegu
haettur sem leiðinni hlutu að
fylgja. Svo einn góðan veður-
dag vöknuðu þessar þjóðir udd
af stóriðiudraumum sínum.
Andrúmsloftið var farið að
eitrast, jörðin var farin að eitr-
ast og vatn og sjór sömuleiðis,
þar sem stóriðjuverin voru
staðsett nálægt ám, vötnum
eða á strönd við hafið. Nú er
Ennþá getum við íslendingar
valið
■hans. Til þess færum við út
íslenzka fiskveiðilandhelgi í 50
mílur næsta haust, að okkur
er ljóst, að sjávarútvegur verð-
ur á íslandi um langa fram-
tíð, að vera sá gj ald eyrisskap -
andi atvinnuvegur sem þjióðin
verður að treysta á. Til þiessa
undirstöðuatvinnuvegar á því
fyrst og fremst að beima auknu
fjármagni á næstu árum. Bæði
til aukins fiskiskipafllota og þá
eiklki sdður til auíkinnar iðn-
Verðum alltaf smáþióð
Hvemdg á þjóö sem á fram-
angreindar eignir að haga udd-
byggingu atvinnuvega sinna?
Við erum fámenn þjóð, aðeins
tvö hundruð þúsund manns í
lamdinu. Og við uppbyggingu
okkar verðum við að taka tillit
til þess að við verðum alltaf
smáþjóð. Af framiangreindri
upptalningu ætti það að verða
Ijóst hverjum heilvita manni,
að þjóðinni her skylda til að
Álverksmiðjan í Straumsvík: Norðmenn hafa slæma reynslu af mengun frá slíkum verksmiðjum og telja fráleitt að hafa þær nokkuð
í nánd við matvælaiðnað.
mengunarvand)amálið orðið
stærsta vandamál þessara þjóða
og það vandamálið sem ógnar
sjálfri tiivenu þeirra, sem lengst
eru kornnar í þróuninni á
þessari braut.
Við Islendingar erum svo
hamingjusamir, að allar þessar
staðreyndiir liggja ljósar fyTir
nú, þegar við þurfium að taka
ákvarðanir um, á hvern hátt sé
heppilogast og bezt fyrir okk-
ur að byggija upp atvinmiulíf
okkar í landiniu, þannig að efit-
irkomondumi r geti líka orðið
hamingjusamir og sagan geti
vitnaö um firamsýna þjóð. Þrátt
fyrir þá staðreynd að við búum
í harðbýlu landi hvaö veður-
far áhrærir, bá er hitt líka
staðreynd, að íslenzka moldin
er frjósöm og getur framleitt
dýrmæt lífgrös ef þekkimg og
reynsla er notuð £ hennar þágu.
Islenzk fiskimið á landgrunn-
inu og í fjöröum og víkum
landsins eru með aMna auðug-
ustu fiskimiðum í heimi. Jarð-
hiti er í öllum fjórðungum
landsœns sem nægia til að flull-
nægja orkuþörf þjóðaninnar um
laniga framtíð. Mikill fjöldi af
laxám og silungsvötnum enu í
landinu,- Þetta er í stórum
dráttum þau auðaafi sem ís-
lenzka þjóðin á.
varðveita eigun sinar og starf-
rækja þær £ þágu þjóðarinnar.
Þjóð sem byggi á íslandi og
starfrækti ekki landbúnað í
lamdinu. en fllytti allar slíkar
vörur til þegnanna yfir opið
haf, henni mætti með réttu
likja við hina naiflntogiuðu
Bakkabræður sem flrægór urðu
f sögum fyrir heimsku sakir.
Við getum því slegið þvi föstu
að landlbúmað verðum við að
haifla í landimu. Og okkur ber
eimmig skylda til að grœða upp
landið, jafnhliða sem við mytj-
um það.
Sjávarútvegurinn er sú und-
irstaða sem íslenzka þjóðin
verður í daig að styðjast við
fyrst og fremst. Þetta tekur
jafnt til menningarlegrar sem
efnahagslegrar uppbyggingar í
lamdimu. Á næstu árum þurfum
við að beina miMum straumi
ungs fóiks til þessa mikilvæga
atvinnuvegar og hliðargreina
VI® Islendingar erum svo
h'amingjusöm þjóð, að ennþá
getum vlð valið á milli leiða
í atvinnulegri uppbyggingu f
landinu. Flestar af hinum svo-
kölluðu menningarþjóðum
heims hafa fyrir löngu markað
sína atvinnulegu uppbyggingu
og eru nú komnar inn í eins-
konar vítahring stóriðju og
efnaiðmaðar, sem þær komast
ekki út úr hve fegnar sem þær
vildu.
væðingar í mangivíslegium fisk-
iðnaði.
íslenzkur , jarðhiti er ekki
ennþá notaður nema að litlu
leyti, er hann harf að virkja
ekki bara til upphitunar íbúð-
arhúsa. heldur þarf að auka
með honum gróðurhúsaræktun
og fiskdrækt í stórum stíl, þar
sem svo hagar til, að hægt er
að ylja upp vaitn í klak og
fiskáuppeldisstöðvum með hjálp
hans. Fiskirækt og fistouppeldi
eiga að geta orðið tekjumdklar
atvinnugreinar á Islandi i
framtíðinni, bæði sem hliðar-
greinar í landibúnaði svo og sem
sjálífstæðar atvinnugreinar þar
sem skilyrðin eru bezt.
Að rnanu viti eru ðll framan-
greind verkefni mjög þýðingar-
Framhaid á 9. síðu.
íiskimál
^eftir Jóhann J. E. Kúld^,
meöal annarra oröa
I
Oflt verður vart viðaðmenn
telji að deilur þær, semstað-
ið hafa um klám að undan-
fömu bœði á Norðurdöndum
og annars staðar, séu barátta
milli samvizkulausra gróða-
manna, sem sjá sér að sjálí-
sögðu mikinn hag í því að
selja og breiða út klámvam-
ing af ýmsu tagi, og siða-
vandra manna, sem berj ast
gegn allri siðferðilegri upp-
lausn og vilja varðveita hefð-
bundið og kristið siðgæði
okkar vestræna þjóðfélags.
Það getur heldur varla leikið
neinn vafi á því að þeirmenn
sem berjast mest gegn út-
breiðslu kiláms, láta einmitt
stjómast af þeim hugsjónum.
En það er þó ekki hægt að
verjast þedrri hugsun, aðþessi
mynd af deilunum sé á ýms-
an hátt grunsamleg. Það væri
nefnilega undarlegt, ef siða-
vöndum mönnum tækist að
spoma við hagnaði gróða-
manna á siðferðilegum flor-
sendum einum í þjóðfélagi,
sem heifiur einmitt hagnað og
hagvöxt að helztu hugsjónum
og meginreglum. Það er líka
alkunna að gerðir mannahafa
miklu víðtækari þýðingu en
meðvitund þeirra veit af.
Þess vegna er það ekki úr
vegi að líta á deilumar um
klám frá öðru sjómarmiði og
víðtækara, þ.e.a.s. frá sjónar-
miði þjóðfélagskeffisins sjálfs,
þvi kerfi, sem baráttumenn
gegn klámi eru óaðskiljanleg-
ur hluti atf, þótt þeir geri sér
kannski ekki grein fyrir öl!-
um atfleiðingum þeirrar stað-
reyndar.
Það er ekki að efa að þeir
menn, sem verzla með
ldámvaming í hvaða formi
sem er, hvort sem það eru
kvikmyndir, skuggamyndir,
baekur eóa plötur hafa aí því
drjúgar tekjur. Bn þessitekju-
lind er þó bundin ýmsum
skilyrðum, sem gera það að
verkum, að hún er ekki eins
örugg og margir ætla. Það er
t.d. meiri hætta á því að
maikaðurinn fyrir klámvam-
ing mettist en nokkur amnar
hetfði orðið býsna skammvinn-
ur. Þegar búið hefði verið að
svala allri forvitni, hefði sal- t
an lækkað og lcks stöðvast
á einhverju ákveðnu stigi, og
þá hefðd sdík útgátfa ekki orð-
ið gróðavændegri en hverönn-
ur útgáfustarfsemi. •
þeir sjá tdl þess að mörkin,
sem KLáminu eru sett, færast
ekki nema mjög hægt til,
þamnig að hægt er að gjör-
nýta markaðinn á hverjuþró-
unarstigi hans.
Ofansikráðar hugleiðingar
kunna að virka nokkuð þurr-
ar og fræðilegar, og því ekki
úr vegi að útskýra þetta mál
frekar með raunverulegu og
sönnu dæmi. Fyrir nolkkrum
KLÁM OG KÁPÍTAL
markaður: þegar leyft er að
birta mynd af eða segja frá
einhverju, sem áður var
bannað, kaupa mjög margir
vaming með þessum mymdum
eða frásögnum af forvitini —
en láta sér svo ekki til hugar
koma að kaupa meiri vaming,
sem heflur edtki upp á annað
að bjóða en hinn fyrri, og er
því leiðimlegur, eins og öll
vélræn endurtdkning. Um
þetta mætti nefna fjödmörg
dæmi.
Einu sinni þóttu myndir atf
nöktum konum t.d. ákaflega
spennandi, enda banmaði al-
mennt vedsæmi þá að farið
væri yfir ákveðin mörk í
gerð slíkra mynda og þá seld-
ust mjög ved adiar myndir,
sem voru á mörkum þess, sem
almennt siðgæði leyfði. E5f
útgáfa mynda hefði allt í einu
verið gefin algerlega frjáls,
er ekki vaifii á því að mynd-
ir af hálfnöktum komumhetfðu
misst mikið af aðdráttaratfli
sínu, menn hetfðu einungis
keypt „djörfustu“ myndimar,
þær sem voru mest spenn-
andi. Sala á slíkum myndum
hefði þá verið ákaflega mikil
fýrst um sinn og útgefendur
þeirra grætt óspart — en það
er hætt víð því að sá gróði
Ljóst er, að til þess að út-
gáfa klámrita sé arðvæn-
leg, þarf að skipuleggja mark-
aðinn mjög vel, sjá til þess,
að í hvert skipti, sem hann
er mettaður af einni tegund
vamings, sé hægt að bjéða
Aram nýja tegumd varnings og
meira spemnandi en hinafyrri.
1 dasminu sem fyrr var netfnt
er lausnin t.d. sú að birta
smám saman myndir af‘ æ
naktari konum, með þvímóti
er unnt að halda flarvitminni
vakandi og tryggja stööuga
og jafinvel síaulkna sölu. Þessi
laiusn er einflöld, en hún er
þó erfið í framkvæmd, þvíað
það er alltaf hætta á því að
einn útgetfamdinn reyni að
boda keppánautum sínum á
braut með þvi að gamga lengra
en þeir, og af því gæti leitt
samkeppni, sem væri mjög
skaðleg fyrir markaðinn.
En þessi vandi leysist, þvi
að þegar hór er komáð sögu,
grfpa hinir siðavöndu baráttu-
menn gegn útbreiðslu kláms
í taumana. Með baráttu sihni
sjá þeir til þess að kláminu
eru miarkaðar vissar skorður
á hvarjum tíma, þannig að
engin hætta er á því að sam-
keppni útgefemdí* spilli mark-
aðinum, og það sem meira er,
árum voru tvö ledikrit, sem
þóttu nokkiuð djörf, „Hárið“
og „Ö Kalkútta“ á dagskrá
víða um heim, og var m. a.
ákveðiö að sýna þau bæði i
Paris. En augljóst er að það
hetfði verið mjög hæpið flrá
fjárhagslegu sjónarmiði að
sýna bœði leikritin i eimu. Ef
það hefði verfð gert hefðu
menn orðið að kosta tvær
uppfærslur á sama tíma, og
það hlaut að verða mjög dýrt,
og auk þess hefðu væntanlegir
áhoirfemidur skdpzt mdldi tveggja
leiksýninga, þannig, að þœr
hetfðu engan vegirun fudlnýtzt.
En að sjálflsögðu þurfti ekki
mikdar gátflur til að leysaþetta
einfalda vandamál rekstrar-
flræðininar, og laiusnin var sú
að banna anmað leikritið með
brauki og bramli. Með því
móti fullnýttist sú sýning,
sem leyfð var, þangað komu
allir þeir áhorfendur, sem
annars hefðu skipzt niður á
tvær sýningar. Auk þess var
þetta bann mjög mikil aug-
lýsdng fýrir það leikrit. sem
leyflt var. En þegar það var
búið að ganga sór tid húðar í
tvö ár, var svo að sjálfsögðu
opin leið til að talka hitt leik-
ritið til sýningar og var það
gert. Þá var hægt’ að nota
sömu leikara og sama leik-
svið, og allt umtalið umþessi
verk var ökeypis augdýsing:
„þið hafið séð hið djarfa
leikrit Hárið, en nú ætlum við
að sýna Ó Kalkútta, sem er
enn djarfara . . .“ Þegar svo
var komið var ekki lengur
nauðsynlegt að amast vidsýn-
ingum á Ó Kadkútta, enda var
það ekká gert.
n
Eitt smáatvik skýrir betur
en flest anmað, hvermig
unnt er að skipuleggj a klám-
markaðinn og auglýsa kdém-
verkin með góðri aöstoð hinna
siðavöndu: það vaikti mikla
hneykslun í París að sýning-
ar á Hárinu skyldu vera
leyfðar, og voru yfinmenn
Hjálpræðdshersins á meðal
þeirra sem mest hneyksluð-
ust. Þeir létu ekki sitja við
orðin tóm, heldur stuklcu
oftar en einu sinni upp ásvið
og reyndu að truifla sýming-
•uma. Þá stóð í einu Parísar-
bdaðinu „Abadía hershöfðingi
í Hjálpræðishemum leikur
freistingar heilags Antóníuss".
Frásagmir atf bessu birtust í
öllum fljölmiðlum ásamt við-
tölum við yfirmenn Hjálp-
ræðishersins, og var betta
bezta auglýsingin, sem Hárið
fékk . . . Það er ekki að etfa
að klámjöfrar Parísar, sem
stóðu á bák við sýninguna
(þess má geta að þeir rruunu
margir hafa verið áhrifamenn
innan Gauililistaflokksins) hafi
borið hlýjar tilfinnjngar til
Hjálpræðishersins og kannsike
styrkt hann á laun. Þannig
lifa siðferðispostular og klám-
jöflrar í óiaðski'Ijamlegri ,,sym-
biosis."
Nú er Hárið ekkert „klám“.
En að sjálflsögðu er nauðsyn-
legt fyrir gróðamn að beita
upp í þainn vind; í París var
Hárið „selt sem klám“. Með
því var einnig hægt að deyfa
ádeilu leiksins, og þess má
geta að þegar það var sýnt
þar, var allt numið burt úr
Ieikritinu, sem gat á nokkum
hátt leitt hugann að ástand-
inu í Frakklandi og atburðum
þar, þannig að ékki var eftir
nema meinlaus ádeila á siða-
vendni og kynþáttahatur í
Bandaríkjunum og styrjöldina
í Víetnam . . . Og góðborg-
airar flyklktust í stórum hóp-
um á sýndpguna fullir af kitl-
andi hmeykskm á dirfskunni.
□
Þegar litið er á miádin frá
þessu sjónanmiiði, kann það
að virðast undarlegt að bann
við kllámi skuli hafa veriðaf-
numdð svo að segja algerlega
í Danmörku og Svíþjóð. Bn
kann ek'ki sikýringin að vera
sú að markaðurinn fyrir klám
var hvort sem er orðinn mett-
aður að miklu leyti í þessum
löndum og lítil von að hagn-
ast meira á homum, en þvi
medri hagnaðarvon að fram-
leiða klámvammg fyrir er-
lendan markað. Það var ekki
hægt nema með þvi að af-
nema. hömlur í heimalandinu.
Þegar á allt er litið hatfa
þvi deilumar um klám ekki
orðdð annáð en gróðavegur
fyrir klámjötfra: til að hafa
stöðugan hagnað og geta ger-
nýtt markaðinn hafa þeir
þurft á þvi að halda að til
væru menn, sem berðust
bæðd með og móti auknu
frelsi. Þrátt fyrir það er eng-
in ástæða til að hætta bar-
áttu fyrir afnámi hverskonar
ta.kmarkana gegn táninga-
frelsi. Slíkt afnám hlýtur um
síðir að leiða til hruns klám-
jöflramna, og það sem meira
er, það bindur enda á það í
eitt skipti fyrir öll, að Mám
geti verið motað sem yfirskyn
til að banrn útbreiðslu hug-
mynda, sem skaða ríkjamdi
skipulag og hugmyndahedm
mun meira en ailur klám-
vamimgur Mámjöfranna sam-
arilagt. — VölnndMr.
i
*
I
*
I
*