Þjóðviljinn - 17.10.1971, Blaðsíða 7

Sunnudagur 17. ofetóibex 1971 — >JÓÐV1L<JINN — SlÐA 'J
íslenzk
ull
iii
Það var tvennt, sem Bjairt-
ur í Sumarhúsum bar mesta
virðingu fyrir: Rímur og sauð-
kindin. Etokert var honum verr
við en að taka af töðunni til
þess að mylgra í kýr, sem
honum fannst alger óþarfi að
hafa. Þó Bjartur sé aðeins
sögupersóna finnst mörgum
Islendingum hann vera ljós-
lifandi. og því verður ekki
neitað, að Bjartur er að mörgu
leyti samnefhari íslenztora
heiðabænda fyrri alda. En
margir eru þeir, sem hafa
aðra síkoðun á sauðkindinni
og telja hana einin mesta skað-
vaid íslenzkrar náttúru fyrr
og síðar, — og í hópi þeirra
manna er meira að segja höf-
undur Bjarts í Sumarhúsum
★
En hvað sem segja má um
skemmdamáttúru kindarinnar
á gróðri fasr því enginn neit-
að, að þetta er í marga staði
nytsemdarskepna. Þá er ekki
bara um að ræða kjötið, held-
ur er ullin eikki síður verð-
mæt, og hún er meira að
segja komin vel á veg með
að verða mjög arðbær út-
flutningsvara. Það hefði Bjarti
eflaust þótt hjartveiki í kiven-
fólkinu hefði það fatrið að
ganga í aflskonar litklæðum
úr ull á hans tíma. — honum
nægðu einföld vaðmálsföt.
Þetta er mönnum aillt sam-
an meira en kunnugt, en þó
er ærin ástæða til að gera að
umtalsefiná það sem er að ger-
ast i uUariðnaðinum nú. Sá
iðnaður er orðinn all fjöl-
breytilegur, og nú síðustu ár-
in hefur talsverðs gjaldeyris
verið aflað með útflutningi á
ullarvöru.

Ipliiiili
lllllll

.
S V N ' í-

isrj

■
V 'r': •• •' ::•'■■•
■ V*$;v
• ' ••::.:
.•v ••'■:
þ\X>V*
*’ : .'"í •> h-V • "•••■
">•*>
Fé rekið af fjalli. Á þessu stigi er ullin verðlítil, en þegar hún er orðin að tízkuflík eða gólfteppi á stofu í Reykjavík er verð-
gildið orðið að minnsta kosti tvítugfait.
En er nóg
gert til
að efla
hann?
Mesta þýðingu hefur eflautst
útflutningur tíztoufatnaðar úr
uH, sem Álafgss hefiur staðið
fyrir undanfarin þrjú ár. Þar
er verðmæti ullarinnar tvítug-
faldað frá því að ullin hetfur
verið hreinsuð og þar til henni
hefur verið breytt í tízkuvöru.
Islenzkar uilarvörur hafa
hvarvetna vakið ósíkipta at-
hygli þar sem þær hafa verið
sýndar erlendis, og virðastvera
óþrjótandi möguleikar fyrir
hugkvæmt fólk að skapahreina
íslenzka tíztou fyrir heims-
maitoaðinin
Einnig er gólfteppagerð í
hröðum vexti. og fimm fyrir-
tæki stunda þann iðnað.
Ullarverðið til bænda hetfur
löngum verig lágt, svo í þeirra
auigum hefur hún veriS verð-
laus. þó þetta sé dýrmœtt hrá-
efni fyrir iðnaðinn Um tíma
var ekki hægt að seigja, að
bóndi gæti reiknað sér kaup
fyrir að smala fénu og rýja
það. Samkvæmt upplýsingum
frá búnaðarfélaginu hetfur
verðið þó þofcazt heldur upp
undanfarin tvö ár, og nú fá
bændur 38 kr. fyrir kílóið atf
1., 2. og 3. flokks ull og mis-
lita en 15.20 kr. fyrir 4., 5.
og 6 flokk, en þeir floktoar
eru í minnibluta. Reiknað er
me@ að frá meðalbúi komi 325
kg. af ull, og fær þá bóndinn
kr. 10.411 fyrir ullina, eða að
meðaltali -rm 36 kr. á kílóið.
★
En er gert nóg fyrir ullar-
iönaðinn í landdnu? >á á ég
aðallega við það hvort nóg-
samlega sé stuðlað aö því að
bændum sé gert kleift að
friamleiða fyrsta floikiks hráetfni
í þessar dýrmiætu vörur.
Formúla fyrir
sauðalitunum
Undanfarin 14-15 ár hafaver-
ið gerðar á um 30 bæjum, víðs-
vegar um landið rannsóknir á
mismunandi litum á sauðfé. Við
þéssar rannsóknir hafa fundizt
reglur fyrir ^>ví, hvernig allir ís-
lenzku sauðalitirnir erfast, bæði
á flekkóttu og einlitu fé, þannig
að nú er hægt að framleiða hvaða
sauðalit sem er eftir formúlu.
Þessi aðferð var hvergi í heimin-
um þekkt néma hér.
Þannig hófst samtal okkar við
dr. Stefán Áðalsteinsson, ráðu-
naut, og deildarstjóra Rannsókn-'
astofnunar landbúnaðarins, en
fyrsta spurningin, sem við lögð-
um fyrir hann er einmitt á þann
veg. hvað hafi verið gert í sam-
bandi við rannsóknir á sauðfé og
kynbætur í þágu ullariðnaðarins.
n
Fé í tízkulitum
— Það eru nokkuð margir
basndur komnir upp á lagið með
að framleiða fé með þeim litum
sem eru mest eftirsóttir á hverj-
um tíma. Mórauða féð er fyrst
og fremst ræktað til ullarfram-
leiðslunnar, og það svarta ,.ð
nokkru leyti. En gráa féð ermest
ræktað til þess að fá gærur. Svo
hef ég verið með tilraunir á sér-
stöku afbrigði af flekkóttu fé
þannig litu, að það hefur stærri
eða minni svarta eða mórauða
flekki með hvítu' á milli, og
á hvíta hlutanum eru svartar eða
mórauðar doppur, sem koma skýrt
fram, þegar gæran er klippt. Þetta
er fyrst og fremst fyrir gæra-
framleiðsluna.
— Hvað með hvíta féð, hefur
eitthvað verið gert fyrir það?
— Það hafa verið gerðar til-
raunir á fjórum stöðum á landinu
til þess að fá fram hreint hvítt fé.
Aðal gallinn á hvíta fénu hefíir
verið sá, að í ullinni hefur verið
meira og minna af dökkum háf-
Dr. Stefán Aðalstcinsson med 25 ára ullarteppi, sem orðið hefur
að þola allskonar volk og slæma meðferð, en lítið farið að
láta á sijá.
Rætt við
dr. Stefán
Aðalsteinsson
urh tilraunir
til að bæta
hráefni til
ullariðnaðarins
um, eða rauðgulum illhærum.
Kynbætur hvíta fjárins hafa gefið
mjög jákvasð svör, það hefur
komið fram áhugi hjá bændum
að fá hrúta af þessum stofni til
kynbóta, og það er farið að meta
gærur af sláturlömbum eftir því
hvað þær eru gular eða hvítar.
Ekki góð í vaðmál
— bezt í band
— Hver eru gæði ullar af ís-
lenzku fé í samanburði við er-
lenda ull?
— Það kemur skýrt fram, að
ull á íslenzku fé er að allverulegu
leyti frábrugðin ull á flestu út-
Iendu fé. íslenzka ullin er erfið
til nofkunar í karlmannaföt, togið
er gróft og ullin nýtist illa í
snúðhart band. Vefnaðurinn verð-
ur alltof snarpur. Aftur á móti
nýtast sérkenni ullarinnar vel í
snúðlinum þrasði í flíkum sem
eiga að vera lausar í sér, aðallega
prjónuðum. Þetta stafar að minu
álití af því að hárin á íslenzku
ullinni eru mismunandi að lengd
og lögun og mjög fjaðurmögnuð.
Þráðurinn heldur miklu lofti í sér
og tekur sína fyrri lögun þó flíkin
verði fyrir hnjaski. Þess vegna er
t. d. erfitt að halda broti í karl-
mannabuxum úr íslenzku ullar-
efni. — Að mínu áliti á að beina
ullariðnaðinum inn á þær braurir
að framleiða prjónaðar flíkur eða
Framihald á 11. síðu.