Þjóðviljinn - 20.10.1971, Side 1

Miðvikudagur 20. október 1971 — 36. árgangur — 238. tölublað.
Samstaða með Bretlandi, Kanada og
Norðurlöndunum í aðildarmáli Kína
FRÁ UMRÆÐUM UTAN DAGSKRÁR UM KÍNAMÁLIÐ — SJÁ
FRÁSÖGN Á 4. SÍÐU OG FORUSTUGREIN BLAÐSINS

Berst
fyrir
200
mílum
Þaft er víftar heitt í kolun-
um í sambandi vift útfærslu
Iandhelginnar en hér á Islandi.
Jónas Árnason hefur gefið les-
endum Þjóðviljans srllögga inn-
sýn í vandamál ríkjanna sex
í Nýja Englandi, sem vilja
færa út í 200 milur tii að
vernda fiskistofnana fyrir
strönd ríkjanna og halda jafn-
vægi í lífinu í sjónum.
í samtali vift Jónas í gær,
en þá var hann staddur í
Boston, gaf hann þær athygl-
isverðu upplýsingar að 200
mílna útfærsla heffti verift
samhykkt sem lög frá fulltrúa-
deild Massachusetts; málift
væri nú til meftferðar í öld-
ungadeild fylkisins og talift
líklegt að þaft verfti samþykkt
þar. Gert er ráft fyrir, aft mál-
ift komi síftan fyrir hæstarétt
alríkisins, en Massachusettbú-
ar telja sig hafa sérstakan rétt
til aft ákvefta sjálfir einhliða
útfærslu. Þá er líklegt, aft
önnur ríki á Nýja Englandi
fari aft dæmi Massachusetts.
Verftur athyglisvert aft fylgj-
ast með þessu máli í framtíft-
inni, en flestir eru á þeirri
skoftun að þjóftþingift í Was-
hington leggist gegn útfærslu
vegna þess aft þama fara sam-
an tveir gjörólíkir hagsmunir
— hagsmunir fiskimanna og
útgerftarmanna annarsvegar og
hagsmunir hersins hinsvegar.
Jónas, Baldvin Xryggvason,
Gunnar Schram og Hörður
Helgason sátu í fyrradag ráð-
stefnu í Washington, þar sem
fjallað var um hafsbotnsmál-
in í framhaldi af Genfarfund-
inum í sumar. Þama vom
mættir fulltrúar víðsvegar að,
ýmsir erlendir sendimenn,
háttsettir sjóliðsforingjar og
venjulegir útgerðarmenn.
„Eftirtektarverftasti maður-
inn sem þama kvaddi sér
hljóðs var útgerðarmaftur að
nafni Jacob Gykstra“, sagði
Jónas. „Ég sá á honum að
hann hafði oft verið til sjós,
enda túlkaði hann fyrst og
fremst sjónarmið sjómanna og
útgerðarmanna á Nýja Eng-
landi. Hann var bölsýnn á
framtíð fiskveifta í þessum
ríkjum vegna andstöðu banda-
ríslka sjóhersins, sem leggur
höfuftáherzlu á það sem þeir
kalla siglingafrelsi. Þeir, sem
þarna töluftu fyrir hönd ríkis-
stjómarinnar, báru sig illa
undan því aft þróunarríkin
hefftu yfirleitt snúizt gegn
Bandaríkjunum í þessum mál-
um og virtust tortryggja
þeirra pólitík mjög mikift.
Gunnar Schram skaut inn
athugasemd fyrir okkar hönd
varðandi fyrmefnt siglingar-
frelsi og sagði, að þaft þýddi
iítið aft ætla sér aft tryggja
siglingafrelsi, ef ekki væri um
leift viðurkenndir hagsmunir
þeirra þjófta, sem ættu lönd aft
siónum og byggðu tilvem sína
að mestu á fiskveiðum.*

Stjórnarmenn SÍNE:
Námslánin alls
ekki viðunandi
A núverandi fjárlögum er gert
ráð fyrir 104 miljón kr. fjárveit-
ingu af hálfu ríkissjóðs til Lána-
sjóðs íslenzkra námsmanna og 52
miljón kr. frá bönkum. Gerir
þetta samanlagt 156 miljón kr.
framlag- til lánasjóðsins í vetur.
Þetta tel ég bæði óviðunandi og
óraunhæft fyrir íslenzka náms-
menn við nám innanlands sem
utan, sagði Þorsteinn Vilhjálms-
son í stjóm Lánasjóðs náms-
manna. Er þetta í litlu sam-
ræmi við tillögur stjómar um
heildarfjárþörf. Tillögur stjórnar
lánasjóðsins gerðu ráð fyrir 185
miljón króna framlagi frá ríkis-
sjóði og- 65 miljón kr. framlagi
frá bönkum eða um 250 miljón
króna. Hér skakkar hvorki meira
né minna en 100 miljón kr. fjár-
veitingu til sjóðsins.
Bráðabirgðatölur
Ég er ennfremiur í stjóm
SÍNE, siagði Þorsteinn og heíur
SÍNE. gert ráðstafanir til aið
kynnia stj ó mai-völduin þessa ó-
fulinægjandi lausn máia.
Mennfcrmálaráðherra hefuar sagt
mér, að þetta séu bráðabirgða-
tölnr, en ég tel að svona lágar
bráðabirgðatölur ihefðiu öktki átt
að festa á bliað
Vitaið er þegar um meiri
fjölda ísienzkra námsmanna vdð
niám eriendis1 næsta vetur. Þá
verður að gera ráð fyrir meiri
verðbólgu í þeiim nágrannailömd-
um, þar sem ísienzkir nám®-
menn stunda nám í vetiur. Þessi
fjárveiting rákiisvaidisiins hrekik-
ur eikki sem fyrirhuguð laiusn
á lánamálum námsmanna. Er
hún í reynd minni en hjá fyrr-
verandi stj ómarvöWum, saigði
Þorsteinn.
f skýrsihi . gjaideyrisdieildiar
bankanna til menntamáiaráðu-
neytisins í fyrravetur vom 729
háskólastúdientar við . nám er-
lendis, en 334 í öðru námá ytna.
Fleiri umsóknir
Við höfðum samibamd við
Lánasjóð ístenzkra námsmianna
í gær og kom þá í ljós, að fleiri
umsóiknir höfðu borizt til sjóðs-
ins núna í baiust en á sama tíma
í fyrra. Umsóknir byrjuðu að
koma í öndverðum septiemiber
og rennur umsólktoarfresitur út
1 nóvember. Rétt til lánsum-
■sófcnar hafa hásfcóiastúdentar,
námsmenn útekrifaðir frá Bún- .................... , ........... ,,
aðarskólanum á Hvanneyri, Haskolastudentar eru nu seztrr a skolahekk og mikift er um lans-
Framihald á 9. síðu. umsókuir í Lánasjóð islenzkra námsmanna í haust.
Áfstaoa fslands í Kínamáíinu:
10% innflutningstollur — handtaka byssumanns úr
þingflokki Krags kann að verða stjórninni að falli!
Frá fréttaritara þjóftviljans í
Kaupmannahöfn — Dansfca þjóð-
þingið var sett í dag með næsia
óvenjutegum hætti, og Jens Otto
Knaig, florsætisráðherra braut þar
allar viðteknar reglur um það,
hversu sú athöifin eigi að fara
fram. í staft þess að halda stefnu-
ræðu rífcisstjóirinar sinnar, lagði
hanin í upphafi þiinigs fham flrum-
varp um tíu prósent toll á tvo
þriðju hluta alls innflutnings'
Dana. Það eru matvörur og hrá-
efnd til iðniaðar, sem eru undan-
þegim tallinuim, en hann á að
gilda um tveggja til þriggja ára
skeið. Frum.varpið mætti þegiar
harðri andspymu borgaraflokk-
atrana, sem eru í stjómaramdstöðu.
En. það gerðist flleira sögulegt
við opnun diansika þingsins, en
þetta eitt. Það kom sem sé í Ijós
í morgun, að damska lögreglan
hafði gripið einn þingmann Sósi-
aldemókrata, Camre að nafni, á
Kastrup fluigvelli, og furndið
skammbyssu í fórum hans. Log-
reglan hafðd þó efcki heimilld til
að handtaka maendnn, vegna
þinghedgi hains, en hún ætlar
efcki að sætta sig við þau mála-
lcfc, heldur leita heimdld'ar þjóð-
þingsdns um það, að þinglhelgi
Camres verði roffin. Fari svo, hef-
ur stjórn Sósiíaldemókirata tapað
meirihluta sínum í danstoa þing,-
inu, mieð þessum athyglisverða
hætti.
Hvað snertir inmflutningstoll-
Fnamhaid á 9. síðu.
Sjónvarpsgagnrýni
Þjóðviljanum er ánægjia að skýria frá því ,að nú hieflur aftur
verið tefcin upp sjónvarpsgagnrýni í bl'aðinu eftir sumarhléið.
Fyrstia sjónvarpsefnið sem tekið er fyrir er ístenztoa leifcritið siem
frumsýnt vtar í fyrrakvöld: Upp á fjall að kyssast, eftir Jón Dan.
Sjónvarpsgagnrýni mun síðan birtast regluiega í bOaðteu um
helgar.
Sjónvarpsgagnrýrti í bteðinu í diag skrifar Fríða Á. Sigurðar-
dóttir, en hún stundar nám í ístenzkum bókmenntum við Háskóia
ísiiainda.
„ALLAR ÞJOÐIR
HAFI SAMA RÉTT
Fulltrúar Islendinga hjá Sam-
cinuðu þjóðunum munu í gær-
kvöldi hafa skýrt þingheimi frá
afstöðu ríkisstjómarinnar til
Kínamálsins, og er þaft í fullu
samræmi við þá ákvörðun
stjórna Norðurlandanna, aft haga
atkvæftum sínum á sama veg
er til kosninga kemur um aft-
ild Alþýðulýðveldisins, en skýra
afstöftu sína hvert í sínu lagi
á Allsherjarþinginu. Ríkisstjórn-
in sendi fastanefndinni í New
York skeyti þar sem henni er
falið aft haga málflutningi sín-
um við umræður um Kínamálið
eitthvaft á þessa leift:
Herra forseti, þær iumræður
er nú fara fram hér á þiiniginai,
varpa skýru ljósd á miikilvægi
þess, hvort veita beri Kína að-
ild að Sameinuðu þjóðunum. Það
er stefna stjórnar minnar, að
allar þjóðir heims sfculi njóta
sama réttar. og því styður hún
aðild Alþýðulýðveldisins aðSam-
einuðu þjóðunum, og að það
takd sér á herð'ar þær skyldur
og hljóti þau réttindi, sem slíkri
aðild fylgja. Við styðjum allar
tillögur, sem miða að því að
þetta nái fram að ganga, og
við munum snúast öndverðir
gegn öllum tilraunum til að
hindra fulla aðild Alþýðulýð-
veldisins að samtökunum.
Þvi hefiur stundum verið hald-
ið fram, að kínverska Alþýðu-
lýðveldið hafi ekki sýnt álhuga
á aðild, eða að stefna þess brjóti
á einhvern hátt í bága við hin-
ar háleitu hugsjónir Sameinuðu
þjóðanina. Að því er við, bezt
vitum er þessu öfliigt varið, og
stjóm Alþýðulýðvelddsins er
einkar fiús til þess að taika sæti
Kína hér. Vdð trúum því fasit-
lega, að það sé bæði sanngjamt
og rökrétt að Alþýðulýðveldið
fylli þann sess er Kína ber á
vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
Þátttaka þess mun vissulega
verða til þess að effla aiþjóð-
legt starf samtafcanna og stuðla
að því að þau fiái betur valdiö
hlutverfci sínu í þágu réttlætis
og friðar. Kínverjar, stærsta
þjóð veraldar, munu bæði færa
þessu þingi vísdóm Konfiúsíusar
og þamn þrótt og bjartsýni, sem
efcnfcennir þjóðina í dag.
Á þessu þingi Sameinuðu þjóð-
anna höfum við orðið varir við
ferskain andblæ nýs raunsæis,
hvað iþessi mél varðar. Við fögn-
um iþessu raunsæi og teljum það
vísi að bættum viðhorfium og
samslkiptum þjóða í milli.
Stjóm mán hefiur alla tíð trú-
að flast á þá meginreglu, að öll
ríki eigi að fá aðild að Sam-
ednuðu þjóðunum. og umræðurn-
ar um aðild Alþýðulýðveldisins
eru skref í átt að þvi marki.
Við megum þó efcki gleyma
Framhald á 9. síðu.
HáskóH Islands
60 ára 7 haust
Háskóli ísJamds verftur sett-
ur fyrsta vetrardag og 'ninnlst
þá 60 ára afmælis síns á þessu
ári. Lýst verftur kjöri nokkurra
hciðursdoktora og Sinfóníu-
hljómsveitin leikur verk eftir
Brahms.
Á lífi ern 45 stúdentar, sem
hófu nám í hésfcóla íslands
19X1. Þá voru tólf háskóla-
kennarar. Núna eru. 260 há-
skólakennarar við kennslu í
vetur í háskólanum.
í fymavetur voru 1650 stúd-
entar við nám í háskólanum,
en ekki liggja fiyrir tölur
stúdenta við nám í vetur. Þeir
verða þó örugglega ffleiri en í
fyrravetur.
Fyrsti rektor Hásikóla ís-
lands var Bjöm M. Olseti.
Aufc refctors áttu þessir menn
sæti í hinu fyrsta háskólaráöi
og voru forsetor deilda síkól-
ans. Lárus H. Bjamason, pró-
fessor, Guðtmundur Magnússon,
priófessor, Jón Helgason, pró-
fessor og Ágúst H. Bjamason,
prófessor.
*
Setntog háskólans höfst kl.
12 ó hádsgí 17. júní 1911. Fór
athöfnta fram í sal neðri
deildar alþingis. Sátu boös-
gestir í sainum, en aimenndng-
ur í hMðarherbergjum segir
í blöðum tflrá þeim tíma.