Þjóðviljinn - 02.11.1971, Blaðsíða 6
g SÍÐA — IÞOÖÐWIIjJÍIíNTJ — ÞatfðtMctegluir 2. njóvemlber 1071-
Leikfélag Reykjavíkur:
HJÁLP
Eftir EDWARD BOND
Leiksfjóri Pétur Einarssort
Neytendablaðið er komið út
J»ví verður ekki neitað að
„Hjálp“ er dónalegt, æsandi og
í margra augum hneytoslanlegt
verk, en þó ýmsum kostum bú-
ið. Það greinir á raiunsæjan og
hrottalegan hátt frá svívirði-
legu athaefi afbrota- og vand-
ræðaunglinga, í einu af fá-
tækrahverfum Lundúna, sýnir
manninn á læsta stigi, ungling-
ar þessir virðast gerisneyddir
mannlegum kenndum, líkastir
viDidýrum. OrObragð, hugsan-
ir og allir tilburðir þeirra eru
eins ruddalegir og verða má.
Leikritið kiom fram I London
árið 1965 og var óðara bann-
að, en sýnt í Royal Court-leik-
húsinu tveimur árum sáðar, og
eftir það víða erlendis. Það
olli deilum, hneykslun ýmissa
frómna sálna, miótenælum og
jafnvel tauigaiáfalli, en hlaut
yfirleitt góða dóma. Ástæðan
til hannsins var sú framar
öllu: bomabam í vagni er
pínt á sviðinu af viðbjóðsleg-
um kvalaralosta, og síðast
grýtt og drepið; faðirinn sjálf-
ur veitir því banahögg. Það
var Laurence Olivier sem
fremstur manna studdi Ed-
ward Bond og hið fyrirdæmda
verk hans með ráðum og dáð,
og er stuttorðnar en skéleggrar
greiruar hans réttilega minnzt
í skiránni; Laurence Oliver
bendir meðal annars á þá ó-
mótmælanlegu staðreynd að
hrottalegri atburðir gerist í
sumum verkum Shakespeares
sjálfs, en þá hluti þekkir hinn
mikli leikari öðrum betur Sá
dómur verður ekki vefengdur;
í annan stað þykir mér snill-
ingurinn frægi hæla leikriti
Bonds um skör fram. En eitt
verð ég að taka skýrt fram:
ég hneykslast ekki á „Hjálp“
og tel hið hispurslausa og her-
sögla verk ekfci siðspillandi á
nokkum hátt.
Um verðleika hins unga, af-
kastamikla höfundar get ég
ekki dæmt, ég hef ekki kynnzt
síðari leikritum hans. „Hjálp“
ber ekki vitni um ríka skéld-
gáfu, sum hinna mörgu atriða
eru fremur daufleg eða stagl-
kennd, en önnur sýna hug-
kvæmni, kímnigáfu og ótví-
raeða haefileika. Ég ætla að-
eins að benda á hið kostulega
atriði þegar Len er að gera
við sokka hinnar harðfullorðnu
en manngjömu húsmóður sinn-
ar og fer á fjörumar við hana
um leið, og á ágætt samtal
Lens og hins langþjáða eigin-
manns henruar undir lokin, en
þá fyrst tekur bann i raun-
inni til máls og lýsir prýðilega
reynslu sinni á vígvöUunum og
herstjómarlist sinni á hinu
róstusama og óþolandi heimili.
Pam heitir dóttirin á heim-
ilinu. myndarleg, skaphörð,
harðlynd og manngjöm, en
leikúrinn hefst á því að hún
hittir Len, hinn umkomulausa
pilt, býður honum heimogveit-
ir honum blíðu sána eina nótt.
Síðan sparkar hún honum og
svívirðSr leynt og ljóst, læt-
ur hinn vörpulega foringja
bófaflokksins Fred sofa hjá
sér leynt og ljóst, eignast með
honum króa sem hún skeytir
ekkert um, og virðist standa á
sama þótt hann sé drepinn,
en Fred segir skilið við hana,
tekur ^ér nýja frillu, f a.nnan
stað elskar Len þessa misk-
unnarliarjsu kvensnift, gerist
leigjandi á heimilinu og víkur
ekki þaðan. Len er raiunar eina
torskilda söguhetjan í þessum
hrottafengna leik. hæglátt,
bamelskt góðmenni og bjart-
sýnismaður, en eins grófyrtur
og hinir og ekki allur þar sem
hann er séður Síðasta atri'ðið
er þögult og sýinir að allt er
við það sam/a, það er eins og
stundum, en alltof oft svo ó-
greinilega að torvelt reynist að
skilja hann; hinn ungi en
sviðsvani ■ leikari verður blátt
áfram að þjálía framsöign
sína stórum betur. Athyglin
beindist ef til viU mest a@
Hrönn Steingrímsdóttur sem
leikur Pam, hún virðist reynd-
ar ekki sú hóra sem Pam á
að vera, en er myndarleg, rösk
og ákvteðin — komung efnileg
leikkona. Hrönn hefur góða
rödd, en kiann ekki enn að
beita henni sem skyldi, en úr
því mun henni fljótlega auð-
velt að bæta. Guðmundur
Magnússon er ágætur Fred,
hávær í tali samvizkuilaus með
öllu, laglegur og á vísa hylli
kvenna — leikari á greinilegri
uppleið. Afbrotaunglingamir
félagar hans gera allir sikyldu
sína, óhugnanlegur hópur. Þeir
eru Borgar Garðarsson, hæfi-
lega andstyggilegur og dónaieg-
ur, Sigurður Karlsson. Harald
G. Haraldsson sem leikur vel
hinn kynviUta Pete, og loks
Jón Þórisson, sem er sam-
daiuna þesisum ljóta félagsskaro.
Þa bregður Hrafnhildi Gu'ð-
mundsdóttur aðeins fyrir í
lokin og er nákvæmlega eins
og hún á að vera.
Hjónin eru falin hinum vin-
sælu og aUounnu leikendum
Sigríði Hagalín og Guðmundi
Pálssyni, þau eru fyrir lönigu
hætt að talast við, en omfest
þó ærið ó'bugnanlega í einu
atriðinu, konan ætlar næstum
að drepia mann sinn í æðis-
kasti, og er þa'ð atriði eitt hið
minnisverðasta í leiknum. Sig-
ríður Hagalín lætur eldri sitt
eftir liggjia óbærilegt sbass og
vart í húsum hæft, útlit og
framganga með ágætum. Guð--r
mundur Pálsson er ef til viU
©kki nógu beygjulegur og gam-
aU, en túlkar hlutverk .aitt af,
góðri bímni og öryiggi, traust
og eðlileg mannlýsing. Þessir
albunnu og haefu leikendur
bera af öðrum sem vænta má.
Grimnad og ofbeldishneigð
hefiur fylgt miannkyninu frá
örófi alda og enn stöndum við
í svipuðum sporum þrátt fyr-
ir ailar framfarir og auknia
menningu, o2 þá staðreynd
leiðir Edward Bond okkur
skýrt fyrir sjónir.
Vi’ðtökur á frumsýningu Voru
góðar frá uppbafi til enda,
hvað sem ýmsir gestanna hafa
hugsað að lokum. „Hjálp“ er
réttilega bönnuð börnum, en
góða aðsókn og vinsældir
leiksins dreg ég ekki í pf'a.
Á. Hj.
Neytendablaðið 3. tbl. er ný-
komið út. Útgefand'i eru Neyt-
emdasiamtöifcin. Þetta töluiblað
fjallar með'al annaxs um starf-
semi Neytenidasamtakamna er-
lendis og þá lærdóma sem af
henni má draga fyrir íslend-
imiga. 1 framhaldi af því em í
blaðinu settar firam tillögur um
neytendaistarfsemi á íslandi og
er laigt til að hún verði stór.-
efld, meirl samvinnu komið
á milli þeirra ýmsu aðila, sem
eðldlegt er að fjalli um neyt-
endamál, og þátttaka ríkis-
valdsinis í neytendamálum verði
sitófaukin. 1 því sambamdii verði
sett á stotfn sérstakfi neyfienda-
ráð.
Einnig er i blaðinu sagt frá
rannsókn á afborgunarviðskipt-
um sem Neytendasamtökin eru
að láta framkvæma, en frekar
mun verða fjaMað um þé
rannsókn í næsta tbl. Neyt-
endaiblaðsiins. Þess er getið að
raunverulegir vextir vegna af-
borgunarviðskipta á Beykjavík-
ursvæðinu í dag séu yfirleitt
20 til 80%, og er þá miðað
við ársvexti.
Greinar em um viðskipti
neytenda við opiniber yfirvöld
og um björgunaraðferðir vegna
rafmagnsslysa. 1 blaðinu er.
yfirlit um verðmerkingar í búð-
argluggum í Reykjavík, en
Neytendasamtökin hafa gert
könnun um það efni. Tekiin
voru sýnislhorn — athugaðar
vom verzlanir í Bankastræti,
Lækjargötu, Austurstrarii og
Hafnarstræti alls 55 verzlanir.
í blaðinu er sérstök tafla um
niðurstöður en em í stómm
dráttum þessar:
Greinileg verðmerkinig fyrir
neytendur á öllum útstilltum
vömm var í 6 verzlunum,
sæmilega læsilegur verðmerk-
ingarmiði á stangli, þe. aðeinsá
sumum útstilltum vðrum var
í 10 verzlunum. A útstilltum
vömm var verðmerking, en
hún lítil og augsýnilega fyrst
og fremst fyrlr afgreiðslufólk
í 14 verzlunum, og áUs emgar
verðmerkingar á útstilltum vör-
um í 31 verztuin.
Ýmislegt fleira er í blaðinu.
Ritstjórar em Björn Baldurs-
son og Gísli Gunnarsson.
Kjartan Ragnarssiwi oc lítójin Steingrímsdóttir í hlutverkum sinum.
skotsistumd iað breyta til, en ís-
lenzkir sviðsmenn virðast ótrú-
lega svifasieinir og á ekki síð-
ur við Þióðleikhúsið, það ætti
blátt áfram að1 þjálfa þá bet-
ur. Leikstjórinn lætur spila
popptónlist tvívegis og í tíu
mínútur alls; sýningin er
lengri en efni standia til. Þýð-
ingin er eflaust ærið vanda-
verk, en ég fæ ekki annað séð
en Úlfur Hjörvar bafi komizt
mjöa vel úr þeirri raun, orð-
svör hans éru hnittileg, hæfi-
lega gróígerð, rituð af smekk-
vísi og góðri málkennd.
,.Hjálp“ er eflaust eigi sízt
flutt til þess að veita ungum
leikendum tækifæri til að
þroskast, stæla krafta sína;
hlutverkin eru tíu os átta
þeirra verða ekki túlkuð nema
af ungu fólki. Útlit og fram-
ganga Kjartans Ragnarssonar
virðist hæfa Len, hann er hæfi-
lega hamálegur, góðmannleg-
ur og á báðum áttum. Kjavt-
an talar skýrt og hressilega á
ekkert hafi gerzt. En þess verð-
ur að minnast að viðgerð Lens
á brotna stólnum er táknræn
á einhvem hátt samkvæmt ná-
kvæmum lýsingum skiáldsins á
stellingum bans og eiga vist
að sýna einsfconar písiarvætti,
en þau miál lætur leikstjórinn
sig litlu skipta. fer sínar eig-
in lei'ðir.
Leikstjórinn er Pétur Ein-
arsson, hinn þek'kti og vinsæli
leikari og hiefur ekki ráðizt í
eins stórt og vandasamt verk-
efni áður. Um sviðsetningu
bans og leikstjóm má margt
gott segja, og þó að atriðin
heppnist ekki aUtaf nógu vel,
, má bæði vísa til skáldsins og
leikendianna ungu um þa'ð efni.
Ofsi sá og hryUingur sem í
leikritinn eru fialin birtast ékki
til fuUrar hlítar; annars var
reyndar ekki að vænta. Sviðs-
mjmdir Steinþórs Sigurðssonar
eru eins einfialdar og baganleg-
ar og bezt verður á kosið. og
ætti ekki að taka nenua ör-
!