Alþýðublaðið - 28.09.1921, Blaðsíða 2
2
ALÞYÐOBLAÐÍÐ
Undsbanka, að hugsa að eins um
það, að skrapa saman sem mesta
psninga, en hitt hefir verið auka
atriði bvaða gagn það yrði öðrum.
Svo er nánasarhátturinn mikili, að
ekki skirrist hann við, til þess að
losna við að greiða nokkuð af
vöxtunum í ríkissjóð, að neita
bænum um þetta lán, þó hann
viti að fjöldi fólks svejtur hálfu
hungri og útlitið hið versta. —
Þeir svelta ekki bankastjórarnir,
því launin er bankinn greiddi þeim
árið 1920 voru yfir áttatíu þúsund
Jkrónur, og nú græðir bankinn með
aðstoð rikisstjórnarinnar, á fyrri
vanskilum sfnutn og getuleysi.
Nú yfirfærir bankinn skuldir,
ttem hann hefir innhéimt hér, og
greiðir þær með verði sem nú er
í peningum. Hann hefir innheimt
mikið af enskum skuldum og látið
menn greiða þær f enskri mynt,
hvert sterlingspund með 24 kr ,
en nú greiðir hann féð til eig
endanna með 21 kr. fyrir hvert
sterlingspund, og sænskar krónur
greiðir hann nú með rúmum 120
aurum, en menn hata orðið að
greiða honum 140 aura fyrir þær.
Norska krónu hefir hann tekið
danska krónu eða meira fyrir, en
greiðir nú áð eins rúma 70 aura
fyrir hana til eigendanna erlendis
®. s. frv.
A þessu græðir bankinn stórfé,
beinlínis af því, að honum var
svo illa stjórnað, að hann varð
sá mylnusteinn á hálsi tslendinga,
að þeir munu seint slfta hann af
sér. Þó neitar bankastjóri, Eggert
Claesen, að lána bænum til fyrir-
tækis, sem vissulega er mjög trygt,
ein 75 þús. kr., svo bætt verði
Utið eitt úr þeirri sáru neyð sem
herjar á verkalýð bæjarins.
íslandsbanki, sem að miklu leyti
á sök á því, hveraig komið er
atvinnuveginum, sem Reykjavfk
lifir á, neitar að bæta lftiilega fyrir
yfirsjónir sínar, þrátt fyrir það,
þó hann mundi engu tapa við það.
Bæjarstjórnin er kosin til þess,
að ráða úr vandamálum heildar-
innar. Hér er á ferðum stærsta
vandamálið: Atvinmleysið, og
neyðin, sem af þvf stafar. Henni
ber skylda til að ráða fram úr þvf
-og það í snatri. Ekkert hikl Enga
Jiálfvelgjul
Framkvæmdir eru cauðsynlegar
samstundis.
R.
Álþýðnflokksfandar
verður haldinn í Bárubúð miðvikud. 28. september 1921 kl. 7V2 sfðd.
Umræðuefni: Atvinnuleysið f bænum. — Bankastjórum beggja
bankanna og bæjarstjórninni boðið á fundinn.
/staníií í jngoslavin.
14 þúsund 'kommúnistar fang-
elsaðir og fjö'di drepinn
án dóms og laga.
Serbneskur maður að nafni
Adalbert Racs segir í norsks
„Social Demokraten* frá þvf ógur
lega ástandi, sem rfkir nú í hinu
nýja rfki Jugoslavfu á Balkan
skaga.
Jugoslavfa var með Versala-
friðnum stofnuð úr Serbíu og
ýmsum löndum Austurríkis og
Ungverjalandr. Er hún fimm sinn
um stærri en Serbía var og með
margfalda fbúatölu. Jugoslavía
hefir ekki áðeins erft lönd og fólk
heldur einnig stjórnarfyrirkomuiag
og stjórnarstefnu frá hinu Habs
burgeska konungsriki. Þingræðið,
sem gengið hefir í erfðir meðal
serbnesku smábændanna og svíaa-
hirðanna er gersamlega horfið,
en f stað þess komið kúgunar-
veldi hervalds og aðais. Skatta-
kerfi, tollar og gengismismunur
sýgur gengdarlaust hin nýunnu
rfki og gerir þau að serbneskum
nýlendum. Þeir þjóðfiokkarnir,
sem cru f minni hluta, eru ekki
aðeins rændir þjóðcrnisrétti sín-
um, heldur eru þeir rændír öllum
mögulegleikum til sjálfstjórnar og
menningarþroska.
En ekki er þar öllu lokið. t
tvö ár eftir að strfðinu lauk var
verkalýðurinn miskunarlaust lagð-
ur f einelti af þingi og stjórn og
rétti hans til fundahalda og prent-
frelsis var traðkað f hvívetna.
Loksins árið 1920 fóru fram kosh-
ingar til þingsins — þjóðirnar
sem f minnihluta voru, voru þó
allar útilokaðar og' kjörþvingun
beitt. Þrátt fyrir þetta sýndu
kosningarúrslitin stöðugt, að kom-
munistum óx stórlega fylgi, ekki
aðeins f borgunum, heldur líka
meðal hinna ánauðugu bænda,
og við sfðustu kósningar fengu
K e n s 1 a.
Enu geta börn og ung-
iingar fengið kenslu hjá
Ólafi Benediktssyni
og Fétri Jakobssyni
Óðinsgötu 5. — Heima kl. 7—§
sfðdegiu. — Sími 122.
þeir 800.000 atkvæði, komu að
59 þingmönnum og utðu þar með
þriðji stærsti fiokkur á þingi Ju-
góslavíu.
En afleiðingin af þessum mikla
kosningasigri sýndi sig brátt f
óhemju ák'ófum verklýðsofsóknum.
Þingræið var að engu haft, þegar
sýnilegt var að jafnaðarmönnum
óx svo fiskur um hrygg, að þeir
gátu haft áhrif á störf þingsins.
Auðvald og hervald voru ekki
að súta það, að brjóta öli lög og
rétt og kollvarpa stjórnarskránnf
20. september 1920 bannaði inn-
anríkisráðgjafinn alla blaðaútgáfu
kommunista — samtals 16 dag-
blöð, viku- og mánaðarrit. Með
stjórnarboði voru allar bækut
flokksins gerðar vpptækar og alt
útbreiðlustarf verklýðsfélaganna
eyðilagt með valdi. Jafnframt voru
pindisgar hafðar f frammi við þá,
sem handteknir voru.
Ofsóknirnar jukust um allan
helmning, þegar krónprinsiuum
óg icuanríkisráðherranum var sýnt
banatiiræði. Kæruskjölin éru enn
þá ekki tilbúin og verða það
ekki fyr en eítir 2—3 mánuði,
en af prófum sera haldin háfa
verið hefir það sannast, að íyrra
tilræðið var ieikið af keyptum
þjónum þeirra politískra flokka,
sem vilja kommunistana íeiga, og
sá sem stóð fyrir sfðára tiiræðinu
heldur þvf blákalt fram, að hann
hafi aldreí verið kommunisti,
heldur hafi hann af einkaástæð-
um gert tilræðið, og formaðut
flokksins hefír lýst þvf yfir, að
slfk ofbeldisverk séu langt frá
stefnu og tilgangi flokksins.