Þjóðviljinn - 17.04.1973, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriftjudagur 17. apríl 1973.
Þriftjudagur 17. apríl 1973. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Menntaskóli
áAusturlandi
í sjónmáli
Frá því ergreint í frétta-
tilkynningu sem blaðinu
hefur borizt frá byggingar-
nefnd menntaskóla á
Austurlandi, aö skólanum
hafi nú verið valinn staður í
Egilsstaðakauptúni. Þá
kemur fram í tilkynning-
unni að stefnt er að þvi að
þarna verði fjölbrauta-
skóli. Blað Alþýðubanda-
lagsins á Austurlandi,
„Austurland", birti nýverið
viðtal við formann bygg-
ingarnefndar, Hjörleif
Guttormsson, en þar lýsir
hann undirbúningi öllum
og gangi málsins. Birtir
Þjóðviljinn hér viðtalið i
heild sinni:
Bygging menntaskóla á Aust-
urlandi hefur verift á dagskrá um
alllangt skeift, og er nú farift aft
hilla undir framkvæmdir vift þá
stofnun. Til þess aft fá fréttír af
gangi þessa máls hitti tiftinda-
maður Austurlands formann
bygginganefndar menntaskólans,
Hjörleif Guttormsson, kennara i
Neskaupstað, að máli og átti viö
hann eftirfarandi viötal:
— Viltu rekja sögu mennta-
skólamálsins fyrir okkur I upp-
hafi, Hjörleifur?
— Vorift 1965 var samþykkt á
Alþingi breyting á menntaskóla-
lögunum þess efnis, að mennta-
skólar skuli verfta sex, þar af einn
á ísafiröi og einn á Austurlandi.
Mikift var karpaft um þaft næstu
ár, hvar menntaskóli Austurlands
skyldi niftur settur, og starfaði
um tima sérstök nefnd er stofnuft
var að frumkvæfti alþingismanna
kjördæmisins, og fjallafti hUn um,
hvar skólinn skyldi verða.
Gekkst hUn fyrir skoðanakönn-
un meftal sveitastjórna um stað-
setningu skólans og skilafti áliti
1969.
Ekki varö samstaöa innan
nefndarinnar, og i skoftanakönn-
uninni voru tilnefndir fjórir staft-
ir: Egiisstaftir, Eiftar, Neskaup-
staftur og Reyðarfjörftur og áttu
Egilsstaðir langmestu fylgi aft
fagna.
A alþingi 1970—1971 flutti Jónas
Pétursson tillögu um, aö skólinn
yrði á Eiftum og i framhaldi af þvi
ákvaft þáverandi menntamála-
ráðherra, Gylfi Þ. Gislason, aft
skólinn skyldi risa á Egilsstöftum.
Næst gerftist þaft, aö skipuft var
haustift 1971 þriggja manna nefnd
af MagnUsi Torfa Ölafssyni
menntamálaráftherra, tíl aft gera
tillögur um menntaskóla á
Austurlandi. Attu sæti i henni: dr.
LUftvik Ingvarsson, lektor, for-
maður, Björn Bjarnason, rektor i
Reykjavik og Vilhjálmur Sigur-
björnsson, framkvæmdastjóri á
Egilsstöftum. LUftvik lét af störf-
um i nefndinni aft eigin ósk i marz
1972. Var þá Sigurður Blöndal
skipaður formaftur i hans staft.
Skilaði nefndin áliti i október
1972 til menntamálaráðuneytisins
og varftaði það einkum stærð
skólans, gerft hans, val á lóð, hUs-
næði og timasetningu fram-
kvæmda.
I framhaldi af þessu skipaði
ráðherra svo i ársbyrjun 1973
þriggja manna bygginganefnd,
og eiga sæti i henni með mér
Þórður Benediktsson, bankastjóri
á Egilsstöðum og Þorsteinn
Sveinsson, kaupfélagsstjóri
K.H.B. á Egilsstöðum.
— Ilver hafa verift störf þess-
arar nefndar?
— HUn hefur þegar haldift all-
marga fundi og reynt að glöggva
sig á viftfangsefninu, sem er satt
aft segja margbrotnara en maftur
gerir sér grein fyrir fyrirfram.
Þaft kom fram strax viö skipun
nefndarinnar, aft ráftherra taldi
henni rétt og skylt að fjalla einnig'
um þá þætti, er fyrri nefnd hafði
gert tillögur um, og móta um þá
frekari tillögur. Þannig hefur
nefndin nU i upphafi rætt mikið
um gerð skólans og átt fundi þar
aö lUtandi með ráðherra og öðr-
Iljörleifur Guttormsson, formaft-
ur byggingarnefndar
um aðilum i menntamálaráðu-
neytinu svo og með þingmönnum
kjördæmisins.
Enn liggur ekki endanleg
stefnumótun fyrir um þetta atr-
iði, en mér er óhætt að fullyrða,
að skólinn verði i framtiðinni
byggður upp með fjölbrautasniði,
þar sem auk menntaskólanáms i
samræmi við nýju menntaskóla-
lögin, komi ýmsar námsbrautir,
þar sem verði um að ræða hag-
nýtt nám, er menn geti lokift meö
tilteknum starfsréttindum svo og
undirbUningsnám undir vissa
sérskóla.
Slik gerð skólans rennir tvi-
mælalaust undir hann styrkari
stoðum en ef aðeins væri hugsað
til menntaskólanámsins. Eins er
það trU min, að slikir fjölbrauta-
skólar henti einkar vel á fram-
haldsskólastigi, ekki siftur Uti um
land en i þéttbýli.
Lagagrundvöllur undir slika
skóla er aö fást meft frumvarpi
þvi um fjölbrautaskóla, er nU
liggur fyrir Alþingi.
— llvenær má vænta, aft fram-
kvæmdir hefjist?
— UndirbUningur er að vissu
leyti þegar hafinn, en oft er það,
þegar um framkvæmdir er talað,
að menn hugsa til þess, aö tekin
sé fyrsta skóflustungan. Það vona
ég, að geti orðið sumarið 1974, og
hagar bygginganefndin undir-
bUningi i samræmi við það.
Arkitektar voru ráðnir nU i
þessum mánuði, þeir Ormar Þór
Guðmundsson og Ornólfur Hall,
sem reka Arkitektastofuna sf. i
Reykjavik. Við teljum, að verkið
sé þar i góftum höndum, þvi aft
þeir félagar hafa mikla reynslu,
ekki sizt við gerð skólabygginga,
og hafa unnið marga verðlauna-
samkeppni á þvi sviði.
Forvinna vegna teikninga mun
þvi hefjast á næstu vikum og
samhliða þvi verða endanlegar
ákvarðanir teknar um gerð skól-
ans. Mörgum finnst eitt ár langur
timi, en til undirbUnings svo
margbrotinnar og þýðingarmik-
illar stofnunar, sem þessi skóli er,
er sá timi satt að segja i stytzta
lagi.
— Hafift þift svo fundift staft
fyrir mannvirkin?
— Já, það bjarg er nU þegar
fundið. Var það raunar verk hinn-
ar fyrri nefndar, er um þetta
fjallaöi. Svæðið undir skólamann-
virkin er utan vift ásinn, þar sem
kirkjan stendur, og raunar utan
vift þann nafntogaða Gálgaás, og
markast til norfturs af blokkinni
stóru, sem þegar er byggð, til
austurs af aðalbrautinni. sem
liggur um mitt kauptUnið, en til
vesturs er svæftið opið og engin
önnur byggð fyrirhuguð.
Ýmis önnur svæði komu til álita
og athugunar, enda margra góðra
kosta völ innan núverandi kaup-
tUns og i næsta nágrenni þess.
Það sjónarmið varð hins vegar
ofan á, að fella bæri skólastofnan-
irnar inn i nUverandi byggð,
þannig aft þær samlöguðust henni
sem bezt og yrftu siftur riki i rik-
inu. Samvinna við grunnskóla
kauptUnsins var einnig höfð i
huga.
— Hvernig horfir meft fjárveit-
ingar til skólans?
— Siðustu 4 eða 5 árin hefur
verið veitt nokkurt fé til mennta-
skóla á Austurlandi á fjárlögum,
og nemur sU upphæð nU 22,3 milj.
kr., aft ég bezt veit. Hins vegar
hefur það fé verið lánað til ann-
arra framkvæmda, en bygginga^
nefndin treystir þvi, aft þaö verfti
til reiftu á næsta ári til viðbótar
myndarlegri fjárveitingu, sem
um verftur sótt til framkvæmda
vift fyrsta áfanga.
— Ilvaft er gert ráft fyrir, aft
verfti i þeim áfanga?
— Ég geri fastlega ráft fyrir, að
menntaskólabrautin verði látin
sitja fyrir, en jafnframt þó i viss-
um þáttum tekið tillit til endan-
legrar stærðar skólans.
Markmiðið nU er, að kennsla
geti hafizt i nýju hUsnæði haustið
1976 og þá e.t.v. fyrir tvo ár-
ganga. Til þess að svo megi
verða, verður hins vegar allt að
ganga nánast sem i sögu.
— Viltu segja eitthvaft sem
lokaorft i þessu spjalli?
— Þaft er ljóst, aft með upp-
byggingu menntaskóla á Egils-
stöðum hefst merkur þáttur i
sambandi við framhaldsmenntun
i fjórftungnum. Ég hef þó verift að
komast á þá skoðun i vaxandi
mæli, aö menntaskólabrautin ein
sé ekki það, sem mest riður á að
efla fyrir landsbyggðina, heldur
þurfi samhlifta að koma til aftlað-
andi námsbrautir i nánum tengsl-
um við þarfir þess atvinnu- og fé-
lagslifs, sem við bUum vift nU og i
framtiðinni.
Til þessa hefur vart verið um
neitt framhaldsnám að ræða hér i
fjórftungi, ef frá er talin iftn-
fræðsia, sem illa hefur verið að
bUið. Það þarf þvi nU að endur-
skoða málefni framhaldsskóla-
stigsins i heild innan fjórðungs og
tryggja i þvi sambandi sem full-
komnasta aftstööu verk- og tækni-
menntunar, en miöstöft hennar
mun verða i Neskaupstað, og
vinnur nU sérstök nefnd að þvi i
samvinnu við menntamálaráðu-
neytið að gera áætlun um þann
þátt.
Umfram allt riður nU á þvi, að
Austfirðingar sameinist um þaft
mikla átak, sem gera þarf i
menntamálum þessa landshluta,
bæði að þvi er varðar undirstöðu-
inenntun og framhaldsnám, þvi
aft hvort tveggja verftur að hald-
ast i hendur, ef viö ætlum aö jafna
metin við aðra landshluta.
ORÐIÐ ER LAUST
Það lagafrumvarp um skipan
heilbrigðismála og læknaþjón-
ustu, sem nU er fyrir Alþingi, er á
margan hátt betra en það næsta á
undan. Þó þyrfti mjög að betrum-
bæta það áður en.að verður að
lögum.
Frumvarpið er nU siðast endur-
skoðaft af ýmsu fólki i embættis-
kerfi heilbrigðismála, einkum i
Reykjavik. Þetta sérhæfða (lifs-
tiðar)-embættalið getur margt
mjög vel gert, en skortir mikið á
altæka yfirsýn. Það er nefnilega
af og frá að einangra svona mála-
flokk eins og heilbrigðisþjón-
ustuna. Þetta á einkum og sér i
lagi við um mótun skipulagning-
arinnar.
Stefna i þróun heilbrigöisþjón-
ustu er svo nátengd stefnu i
héraftsstjórnarmálum, stjórnar-
stefnu i atvinnu- og skóla- sam-
göngu- og hUsnæftismálum, með
öðrum orðum : Stefnunni i
byggftamálum, sem nU er svo
Sérhver landamerki milli
„héraðslækna”, ég vil heldur
nefna þá fjórðungslækna, geta að
visu orkaft tvimælis, en þó skal nU
bent á önnur en hin áformuðu, og
reynt að færa nokkur rök þar til.
Umdæmin ættu aft vera þrjU:
Reykjavik, Suður- og Austur-
lands-umdæmi og svo það þriðja,
Vestur- og Norðurlands-umdæmi.
Mörkin milli þeirra yrðu um
Hvalfjarftarbotn og Kollumúla.
Þessi skipan yrði i meiri jafn-
ræðisátt,og fleira kemur til. NU er
liklega skammt þess.að biða, að
Austur- og Suður-land verði sam-
tengd með vegi yfir Skeiðarár-
sand. Þaft veit hvert mannsbarn
og þvi hefftu höfundar frumvarps-
ins átt að reikna meft.
Austurlands-umdæmift mun
standa mjög höllum fæti gagn-
vart Suðurlands-umdæmi og hætt
við að það verði aft láta i minni
pokann i samkeppni um vinnu-
kraft. Ef svæftift frá Hvalfirði
vegna. Einnig aft MUlanesið i
MUlasveit er i skárstu vegasam-
bandi við Patreksfjörð nU sem
stendur. En hvorugt getur það á
einn eða neinn hátt réttlætt það að
leggja niður Reykhólalæknis-
héraðift.
Strandasýslu er ætlað að tii-
heyra Norðurlands-umdæmi og
verfta hali á þvi. nærri slitinn frá
,,héraðslæknis”-umdæmi sinu, en
beinlinis slitin frá kjördæminu og
héraösstjórnarumdæminu, rétt
eins og Austur-Barðastrandar-
sýsla.
Hinsvegar er nýja frumv. þó
sU stórmikla framför. að læknir á
að vera á Hólmavik.
Svo á afgangurinn af
Vestfjarðakjördæmi, tsafjarðar-
sýsla og Vestur-Barðastrandar-
sýsla, að vera sérumdæmi
,,héraðslæknis”. Það umdæmi
myndi hafa langsamlega veik-
asta aöstöðu, borift saman við
önnur áformuð umdæmi.
Játvarftur Jökull Júliusson
þvi sjálfir og vilja að aðrir trUi
þvi lika, að þessi leið hljóti að
verða að vera ófær. Þessi mein-
loka er þeim sáluhjálparatriði.
Að þvi er ekki að gá. En þetta er
ámóta meinloka eins og hjá haft
sárum klárjálk, sem hoppar þó
haftið sé tekið af. A þessari léið
eru ekki óyfirstiganlegri hindr-
anir en þær sem viða hafa verið
rofnar. En það er hentugt að láta
Vestfirðinga trUa aö svo sé og
lesa þeim pistilinn ba:fti á jóla-
föstu og lönguföstu og alltaf þar i
milli.
Væri valift rétt vegarstæfti á
Hjallahálsi og fundift fært vegar-
stæöi i Vattarfirfti, og þessir smá-
spottar hættu aft veita fyrirstöðu,
þá gerbreyttist myndin. Það eru
fleiri flæktir i blekkingamöskva i
neti vantrúarinnar en umræddir
vegamálamenn. Það skyldi þó
aldrei vera, aft einhverjir af þing-
mönnum VesUjarða séu það lika.
F'yrir þá væri athugandi að setja
og keppa að jafnréttisstöðu gagn-
vart sjUkrahUsum i Reykjavik.
SjUkrahúsin á HUsavik og tsa-
firði myndu að öllum likindum
hafa það hlutverk að skipa sér i
næstefstu tröppu, a.m.k. fyrst i
stað. Aftur verftur vikið aft
sjUkrahUsamálum.
Jafnframt þvi að kanna frá sem
flestum hliðum uppástungurnar
um þessa skiptingu umdæma, þá
þarf aft kanna annað.
1 frumvarpinu er gert ráð fyrir
Heilbi igftisráfti. Vel má vera aft
þaft eigi rétt á sér og sé skipulags-
atrifti til bóta. Ekki mun siður
þörf á að skipa heilbrigöisráft
fyrir hvert ,,héraftslæknis”-um-
dæmi, hvort þau nU verfta fimm i
landinu. efta færri. Þar á ég vift
nefnd sveitarstjórnarmanna, l.d.
eins Ur hverri sýslu, yfirlækna á
sjUkrahUsum i umdæminu, full-
trUa frá hverju heilsugæzlu-um-
dæmi og auftvitaft ..héraðslæknir-
inn” sjálfkjörinn formaftur.
hin sterku orðin, sem þar um viö
eiga.
Varla mun til sterkara ljóslif-
andi dæmi um byggðaniftslu-
áráttu i hinu hálflokaða stjórn-
kerfi embættismannaveldisins i
landinu en þaft, sem var aft finna i
upphaflega frumvarpinu um
læknaskipanina, þessu, sem nU
hefur verift endurskoðað og um-
breytt.
Þá átti að fella með öllu niöur
læknissetur i hvorki meira né
minna en þremur samliggjandi
sýslum, Dalasýslu, Austur-
Barðastrandarsýslu og Stranda-
sýslu. Liklega er þetta Islands-
met i byggðaniðslu. Þetta er
eftirminnilegt dæmi um hvað lifs-
tiðarembættismannaliðið getur
gengift langt i afglöpum án þess
að nokkrum segist á þvi minnstu
vitund. Það er ekki aldeilis verið
að hýrudraga þessa kumpána,
ekki aldeilis. Og þeir þykjast geta
Um nýja heilbrigöisfrumvarpiö
nelnd, og er upphaf og endir alls
hins framantalda.
Spurningin, sem brennur i
hverju brjósti, verður um
,,byggðastefnuna”, hvort niðst
verður á strjálbýlinu hér eftir
eins og hingaft til, eða hvort loks
verftur gengift aft þvi meft alvöru,
að rétta hlut þess — loksins.
Skipulagsbreytingin. Bætir
hún hlut strjáIbýlisins?
1 frumvarpinu á undan þessu
var gert ráð fyrir 8 „héraðslækn-
um”, en nU bara 5 talsins. NU eiga
dæmi þeirra að vera óeðlilega
misstór.og eitt og annað gefur til-
efni til mikils vafa um aft um-
dæmamörkin séu rétt dregin.
Það er i rauninni verið að
skipta landlæknisembættinu.
Þessa svo kölluðu héraöslækna
mætti fremur nefna landlækna,
eða fjórðungslækna, þvi hlutverk
þeirra er að vera ráðningarstjór-
ar og verkstjórar varðandi heil-
brigðisstéttirnar, sem svo eru nU
nefndar, hver i sinu umdæmi.
Meginstarf þeirra mun vera að
Utvega heilbrigðisþjónustufólk,
skipa málum þess á hverjum
rima, raða verkefnum og störfum
og sjá um að engin verði vanrækt.
Eins og frumvarpið ráðgerir,
verða umdæmin afar misstór og
mundu hafa afskaplega misjafna
aftstöðu, einkum varðandi sjUkra-
hUsakost. Þetta er veikasta hliðin
á áformuðu kerfi og hlýtur að
segja tilfinnanlega til sin.
Þetta ætti að athuga miklu bet-
ur áður en lögin verða samþykkt.
sufturum (annaft en Rvk.) og
austurum allt til KollumUla, væri
undir einni og sömu stjórn, kæmi
siður til þess, eða svo mætti
vænta. Nákvæmlega sömu rök
eiga við um Vestfirði, en að þvi
kemur siðar. Umdæmið Suður- og
Austur-land er ekki stærra eða
umfangsmeira til stjórnunar,
heldur en hið áformaöa umdæmi
milli Klettsháls og Skeiðarár,
sem frumvarpift ætlast til að
verði.
Skorað er á alla aðila aðgaum-
gæfa þessa tillögu og rannsaka
sem bezt.
Hornrekukjördæmið
Vestf jarðakjördæmi
NU skal vikið að hinni miklu
sérstöðu Vestfjarðakjördæmis.
Lagafrumvarp embættaliftsins i
Reykjavik liftar það i þrehnb.
Engu landsvæði öðru er ætlað að
sæta svo niðurlægjandi afarfcost-
um. Og i þessu niðurlægða kjör-
dæmi er þó ein sýsla harðast leik-
in svo langt af ber og eru þar eins-
dæmin verst eins og löngum hefur
við gengizt. Það er Austur-Barða-
strandarsýsla. Áftur var sU sýsla
tvö læknishéruft. NU virðist svo
sem ætlunin sé að skipta henni
milli þriggja heilsugæzlu-um-
dæma i tveim héraðslæknis—um-
dæmum og verða sinn halinn á
hverju þeirra þriggja og ekkert
læknis-setrið þar af leiðandi.
Aft visu skal vifturkennt Utaf
fyrir sig, að Flateyjarhreppur
mun, eins og er, skárst kominn
meft Stykkishólmi, samgangna
Ef þaft umdæmi kæmist undir
stjórn verulega hæfs manns, yrfti
þvi að visu borgiö meðan svo
stæfti. Hinu ætla ég ekki að lýsa,
hvernig færi, ef litilsigldur mift-
lungsskussi, efta þaðan af lakari,
ætti að ráöa rikjum i mannsaldur
eða svo.
Ég vil ræða miklu nánar um
einmitt þessiumdæmismörk. Það
er engu likara en það ætli ekki að
takast fyrir okkur fslendinga að
losna undan áhrifum hins mik-
lukkaða vitrings, sem eitt sinn
gerði það sem kallað var ,,Vest-
fjarfta-áætlun” og varö til þess að
slita firðina fyrir vestan frá
öðrum hlutum Vestfjarðakjálk-
ans meira en áður var.
Hvort sem satt var nU eða ekki,
að norsari sá, sem áætlunina
gerði, hafi verið háskólastUdent
sem skrapp hingað uppá grin, af
þvi nauðsynlegt var aft ábyrgðar-
laus Utlendingur, sem alls ekkert
þekkti til þjóðar eða lands, sagði
fyrir um það hvernig ætti að haga
til framkvæmdum á lslandi, þá
hafa ráðstafanir hans haft af-
drifarikar afleiðingar bæði fyrir
Inn-DjUpið og fyrir Austur-
Barðastrandarsýslu, svo og raun-
ar Strandasýslu lika. Þessi héruð
hafa verið alveg áberandi van-
rækt og sU mismunun komst i al-
gleyming með ,,Vestfjarðaáætl-
un” norsarans, enda hefur sU
kákáætlun verið feimnismál að-
standenda, a.m.k. öðrum þræði
frá öndverðu.
Ég fæ ekki betur séö, en andi
þessa sumarleyfis-norsara svifi
enn yfir vötnunum þar sem
svæðamörkin eru i heilsugæzlu-
lagafrumvarpinu.
Engan þyrfti aö undra þó slæð-
ingur eftir hann fylgdi þeim sem
vakti hann upp. En að hann skuli
lika fylgja þvi sundurleita sam-
safni af (lifstiðar-)em bættis-
mönnum, sem samdi frumvarpið,
það er merkilegra.
Þaft er orðið meira en nóg að-
gert i þvi að skilja Vestfjarða-
kjálkann i sundur i umdæmi, sem
eiga illmögulegt að ná saman til
eins eða neins.
Svo eitt dæmi sé tekið: Hvaða
tilgangi þjónar það eiginlega hjá
Eftir
Játvarö
Jökul
Júlíusson
morgunkaffissnökkunum frá
vegamálaskrifstofunni i Utvarpi á
laugardögum, að tyggja si og æ á
þvi allan liðlangan veturinn, að
þaö sé meðöllu ófært að komast
leiðar sinnar um Barftastrandar-
sýslu milli Þorskafjarðar og
Vatnsfjarðar?Ég get vel tekið það
á mig aðsvaraþvi: Þeir vilja aft
þessi leift sé ófær. Þeir vilja IrUa
sér að breyta um stefnu, taka upp
stefnu, ætti eins við að segja.
Byggðirnar þurfa að geta talizt
samhangandi héruft, en ekki aft
vera urmull af afskekktum og
vanræktum og forsmáðum Ut-
skönkum. Alþingismenn, sérstak-
lega þó og fyrst og fremst þing-
menn Vestfjarða sjálfra, ættu
strax aft fara að æfa sig i að lita á
þennan landshluta frá ögn hærra
sjónarhóli en hingaft til og byrja
nU æfingarnar þar sem umrætt
heilbrigftisþjónustufrumvarp er.
Landlæknis-umdæmi
Vestur- og Noröurlands
Hér á undan var minnzt á þann
möguleika til athugunar — og það
i hinni fyllstu alvöru, aft láta yfir-
læknisumdæmi, héraðslæknis-
umdæmi eru þau nefnd i frum-
varpinu, ná frá Hvalfjarðarbotni
vesturum um Vesturland, Vest-
firfti og Norðurland allt og
allí til KollumUla.
Þessi yfirmaftur, sem réði
rikjum i svo viftlendu umdæmi,
ætti yfir verulegu Urvali starfa að
ráða i öllum greinum heilbrigðis-
þjónustunnar og gæti stuftlað aö
tilfærslum fólks innan umdæmis-
ins, bæði lækna og annarra undir
sinni stjórn, þegar nauftsyn bæri
til.
Þá virftist annaft geta mælt meft
þessari skipan umdæma. Þar á ég
vift sjUkrahUsakerfift. I um-
dæminu vestan og norftan, þá
yrðu sjúkrahUsin á Akranesi og á
Akureyri aft likindum i forystu og
fengju þaft hlutskipti aft krefjast
Þetta heilbrigftisráft ætti að
halda fundi árlega og ræða
stefnumið og starfsaðlerðir i um-
dæminu og leggja á ráðin um nýj-
ar framkvæmdir.
Er unnt aö reka byggða-
niðsluna á undanhald?
Hugmyndin aft uppástungunni
um þessa umdæmaskipan á sögu
aft baki. Þaft hefir sýnt sig i
mörgu, siftan kjördæmabreyting-
in komst á, aft jaftarsvæftin á
kjördæmunumenda i þvi að vera
höfð Ulundan. Liklega hefir þetta
komið berlegast i Ijós þar sem
mætast Vesturland — Vestfirðir
— og Norðurland vestra. Þar eru
hvorki meira né minna en fjórar
sýslur, sem hafa sætt hornreku-
hlutskipti sem Utjaðrar og jafnvel
vankantar á kjördæmunum.
Þessar sýslur eru: Dalasýsla, Ut-
skankatota á Vesturlandskjör-
dæmi, Austur-Barftastrandar-
sýsla og Strandasýsla i hliftstæftri
aftstöftu i Vestfjarðakjördæmi,
svo og Vestur-HUnavatnssýsla
sem Utjaðar og olnbogabarn i
Norðurlandskjördæmi vestra.
Ég tel óliklegt að nokkur, sem
til þekkir, dirfist i móti að mæla,
að þessar sýslur hafi i velflestum
greinum mátt gjalda stööu sinn-
ar, ýmist beint eöa óbeint. Og
hvernig ferst svo þingmönnunum
og handhölum hins opinbera
valdakerfis, þegar fjallað er um
þeirra mál?
Þegar um þaft er rætt, get ég
ekki hliftraft mér hjá að nota þau
horft framani fólk eins og ekkert
sé um að vera.
En er þetta ekki holl lexia fyrir
alþingismennina um þaft, aft viss-
ara er fyrir þá aft halda vöku sinni
og láta ekki tyggja i sig hvaft sem
er?
Frumvarpshöfundarnir nýju
hafa séft þann kost vænstan að
hörfa frá áformunum um að
leggja niður læknissetur i Dölum
og á Ströndum.
Eitlhvaft ætti Alþingi aft geta
gert aft eigin frumkvæði. Ræður
Alþingi ekki við þaft að bjarga
læknissetrinu á Ileykhólum Ur
snörunni hjá embættismannalið-
inu?
Ég vil ekki trUa þvi,aft þingið
taki aftur með annarri hendinni
þaft sem gefift er meö hinni. Fyrir
tilstilli Alþingis og rikisstjórnar
og meft tilstyrk þeirra i hvivetna,
þá er nU verift aft vinna að stofnun
nýs atvinnurekstrar á Reykhól-
um. Sá atvinnurekstur mun Ut-
heimta umtalsverðan mannafla,
fjölgun heimila,og væntanlega og
vonandi fylgja önnur atvinnuum-
svif i kjölfarið. Hvernig i ósköp-
unum má það vera, aft leggja
heilbrigftisþjónustuna i héraftinu
niftur um leið?
„Allir vitrj það,
enginn sér það"
Þvi er áftur lýst, að landamerki
kjördæma geta torveldaft ýmis-
legt. Þar var einkum bent á aft
Vesturlands- og Vestfjarftakjör-
dæmi liggja á misvixl og mörk
Frh. á ols. 15
Ölgerðin Egill Skallagrímsson:
Hefur starfaö
í sextíu ár
í dag eru 60 ár frá
þvi að ölgerðin Egill
Skallagrimsson tók til
starfa, en stofnandi
hennar, Tómas
Tómasson, verður 85
ára á þessu ári.
Forsagan er sU, aft árið 1906
hefur Tómas störf hjá Gisla
Guðmundssyni, gerlafræðingi,
sem halöi mikinn áhuga á að
stofna hér ölgerð og fékkst við
þaö i smáum stil. Gisli gaf Ut
bókina ..Fimmtán ára
minning um ölgerftina Egil
Skallagrimsson” og segir svo
um byrjunina:
..ölgerðin ,,Egill Skalla-
grimsson” hóf starfsemi sina
vorið 1913 i Þórs-
hamars-kjallaranum i
Templarasundi 3. öllu ægði
saman, þvi að hUsrúmið var
litift, en umgengnin var samt
hreinleg. Lengi framan af var
aðeins gert maltöl handa
sjUkrahúsum og öðrum, og
likaði það vei. Ekki var nU
ölsuöan fyrirferftarmeiri en
það, að soðið var i 65 litra
heitu-katli, og gilkerið eða
gerjunarilátið var eftir þvi.
Það varft fljótt upp á teningn-
um, aft húsift reyndist of litið,
enda fluttist ölgerðin eftir eitt
ár i hið svonefnda Thomsens-
hús við Tryggvagötu, og
færðist ölgerðiri þá allmikið i
aukana”.
Þetta skrifaði Gisli i þann
tið. NU,60 árum siðar, minnast
synir Tómasar þess á blaða-
mannafundi, að Tómas faðir
þeirra hefði farið með fyrstu
sendinguna af öli á handvagni
og selt við húsdyr.
Tómas sýndi mikla þraut-
seigju fyrstu árin, og smám
saman stækkaði fyrirtækið.
Arið 1930 eignaðist fyrirtækið
fyrsta bilinn.en I dag á fyrir-
tækið 24 bila og þar af eru 13
bilar stöðugt notaðir við
dreifingu.
Arið 1932 er komið að þvi að
sameina ölgerðina Þór og
ölgerft Egils Skallagrimsson-
ar, en ölgerftin Þór hafði þá
starfað i tvö ár sem sam-
keppnisaðili. Upp Ur
sameiningunni kom hf. fyrir
framan nafniö.
1 dag er fyrirtækið til húsa
bæði við Njálsgötu og Rauðar-
árstig og skrifstofuhúsnæðið
er að Þverholti 20.
Fyrirtækið getur nU á-
tappað 56 þúsund flöskur af öli
og 64 þúsund flöskur af gos-
drvkkjum, eða um 120 þúsund
flöskur á dag miðað við venju-
legan vinnutima, en hefur ekki
undan eins og stendur, og er
yfirleitt unnið áfram til kl. 11 á
kvöldin við átöppun.
I dag vinna hjá fyrirtækinu
105 manns, og i fyrra voru
Tóinas Tómasson, forstjóri
I tilefni afmælisins tekur
Tómas á móti gestum i dag i
Atthagasalnum milli kl. 5-7. sj
greidd i vinnulaun 48 miljónir
og 150 þúsund krónur.
Hjá ölgerðinni eru nU fram-
leiddar 14
tegundir af
drykkjum.
m ism unandi
öli og gos-
Ölflutningur uppúr 1930