Þjóðviljinn - 15.05.1973, Blaðsíða 4
4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 15. mal 1973
Vertíðin
fískimál
eftir Jóhann J. E. Kúld
Þegar þetta er skrifað, þá er
stutt eftir til vetrarvertiðarloka á
Suðurlandi. Allt bendir til þess, að
vertiðarþorskaflinn hér sunnan
og suövestanlands verði nokkru
minni heldur en i fyrra og valda
þvi margar ástæður. t fyrsta lagi,
mikil sókn i islenzka þorskstofn-
inn á siðustu árum af erlendum
togurum, sem veiða i mjög stór-
um mæli ókynþroska fisk á okkar
miðum og torvelda með þvi við-
hald og uppbyggingu þorskstofns-
ins. Margt bendir til, að þessi rán-
yrkja sé farin að vaida ofnýtingu
á þorskstofninum, svo timi sé til
kominn aö stemma þar á að
ósi ef illa á ekki að fara. I
ööru lagi hefur eldgosið i
Vestmannaeyjum haft trufl-
andi áhrif á sjósókn Eyja-
báta á vertiðinni, eins og
eðlilegt verður að teljast, þar sem
veiðiskipafloti Vestmannaeyinga
varð að flytja sinar heimaslóðir
af völdum hinna miklu náttúru-
hamfara. í þriðja lagi þá var tog-
araflotinn i höfn i langan tima á
vertiðinni vegna vinnudeilu. Hins
vegar var þorskafli Vestfirðinga
á s.l. vetri mjög góður og fer þar
saman mikið aflamagn og fisk-
gæði, þvi hér er um að ræða, að
stærsta hluta, fisk veiddan á linu.
Vestfirðingar hafa notið góðs af
þvi, að brezkum togaraeigendum
þótti ekki fýsilegt að stunda þessi
harösóttu mið Vestfjarða, yfir
hörðustu vetrarmánuðina i barmi
islenzkra yfirvalda, innan 50
milna landhelginnar. Ég dró að
þvi likur hér i þættinum i marz-
mánuði, að grænienzki þorsk-
stofninn mundi bjarga vertiðar-
aflanum hér sunnan lands á ver-
tiðinni, sökum erfiðra hrygn-
ingarskilyrða við Vestur-Græn-
land, þar sem sjávarhiti var kom-
inn niður i 0 gráður á Celsius um
mánaðamótin febrúar-marz, en
þorskur mun tæpast hrygna við
lægra hitastig i sjó heldur en +2
gráður á Celsius, að áliti fiski-
fræðinga. Á þvi er heldur enginn
vafi, að þorskgangan, sem kom
að vestan á miðin sunnan Reykja-
ness um miðjan aprilmánuð, hún
bjargaði vertiðinni á þessu þýð-
BELFAST 14/5 Meðlimir úr
UDA, vopnuðum sveitum mót-
mæienda, felldu i dag ungan
kaþólskan mann i bifreið skammt
frá Belfast. Annar kaþólskur
maður lézt af skotsárum á
sjúkrahúsi og einn brezkur her-
maður. 786 menn eru þá fallnir i
átökunum á Norður-írlandi.
Rory O’Brady, formaður frska
lýðveldishersins, var látinn laus i
Dublin I dag, eftir að hafa setið af
sér rúma fjóra mánuði af sex
mánaða fangelsisdómi. Tekur
hann við forystu i Sinn Fein, hin-
um pólitisku samtökum IRA.
Joe Cahill og fimm aðrir IRA-
menn komu fyrir rétt i Dublin i
dag, sakaðir um tilraun til að
smygla vopnum inn i trska lýð-
veldið. Cahill neitaði að viður-
kenna dómsvald réttarins.
ingarmikla veiðisvæði Sunnlend-
inga að fornu og nýju. Og það er
gleðilegt timanna tákn, sem ber
að meta og þakka, að það var
æskulýður menntaskólanna
sunnanlands, sem gerði það fært,
að hægt var að nýta það mikla
aflamagn sem barst á land frá
veiðiflotanum á fáum dögum.
Hins vegar er ekki hægt að ganga
framhjá þvi hér i þættinum, að
mistök hafa átt sér stað i sam-
bandi við nýtingu á afla frá Vest-
mannaeyjabátum. Nýtingin hefur
verið gerð erfiðari heldur en með
þurfti, ef þeim málum hefði verið
stjórnað af meira raunsæi og
þekkingu. Það sem ég á við er sá
óvitaskapur að nota ekki allar til-
tækar fiskvinnsluvélar Vest-
mannaeyjafyrirtækja, sem flutt-
ar voru til lands, til að auðvelda
vinnsluna á fiski frá þeirra bát-
um, i stað þess að geyma þessar
vélar undir lás og slá engum til
gagns, en mörgum til undrunar,
bæði Vestmannaeyingum sem
öðrum. Svona óforsvaranlega
stjórn ber að vita, þvi hún hefur
sýnilega ekki verið þvi starfi vax-
in, að ráða þessu máli til lykta á
eðlilegan og sjálfsagðan hátt,
sem var að nýta öll tiltæk tæki við
vinnslu aflans. Það er leiðinlegt
að þurfa að segja frá svona mis-
tökum, en hér er um svo alvarlegt
mál að ræða að ekki má liggja i
þagnargildi.
Landhelgisgœzlan
innan 50 mílna
Mikið hefur verið skrifað og
skrafað um landhelgisgæzluna að
undanförnu og deilt á yfirstjórn
hennar. Það hefur komið fram i
þessum skrifum að varðskips-
menn hafi haft leyfi yfirvalda frá
s.l. áramótum til að taka erlenda
veiðiþjófa i landhelgi og færa til
islenzkra hafna. En sá böggull er
sagður fylgja þessu skammrifi
yfirstjórnar landhelgisgæziunnar
að skipstjórnarmenn varðskip-
anna taki á sig persónulega
ábyrgð að stofna hvorki manns-
lifum né skipum i hættu við slfka
töku veiðiþjófa. Sé þetta rétt túlk-
un á heimild eða leyfi yfirstjórn-
arinnar til handa varðskipsmönn-
um, þá munu ýmsir lita þannig á,
að leyfið sé veitt með slikum skil-
yrðum, að þa hálgist synjun á
töku veiðiþjófa innan landhelg-
innar, eða jaðri við að vera dulbú-
ið bann gegn handtöku brotlegra
veiðiskipa innan 50$ mílna land-
helginnar.
Ég vil spyrja, hvenær hafa
veiðiþjófar verið teknir i islenzkri
landhelgi án áhættu fyrir menn og
skip? Það væri fróðlegt að fá það
upplýst. Ég veit ekki betur en að
varðskipsmenn hafi jafnan litið
svo á, að handtaka veiðiþjófa
væri áhættusamt starf, eins og
það er og verður alltaf. Annað
væri óhugsandi, en að sjálfsögöu
er allt gert sem i mannlegu valdi
stendur til að fyrirbyggja slys við
þessi hættulegu störf. En nú er
skipstjóri sagður eiga að bera
persónulega ábyrgð á slysi ef
verður. Eru þetta ekki nýjar
reglur og ef svo er, hver ber þá
persónulega ábyrgð á setningu
þeirra?
En það er ekki nóg að segja, að
varðskipsmönnum sé heimilt að
taka veiðiþjófa i landhelginni, en
vanrækja að búa skipin þannig að
það sé hægt án beinnar lifshættu
fyrirþá sem tökuna verða að ann-
ast. Sé ætlazt til þess af yfirstjórn
landhelgisgæzlunnar að erlendir
togarar séu teknir innan land-
helginnar verður að búa varö-
skipin traustum borðháum lifbát-
um, sem geta lagzt að siðu þess
skips sem taka á. Á þann hátt er
taka togara möguleg, sýni skips-
höfn togarans mótþróa, sem
varla þarf að draga i efa eins og
málið horfir nú. Og að sjálfsögðu
er annað ekki forsvaranlegt en að
margæfa slika skipstöku áður en
til skarar væri látið skriða. Þá
þarf að vopna þá varðskipsmenn
sem til tökunnar væru sendir,
bæði gasmarghleypum og stál-
kúlumarghleypum. Menn verða
að gera sér það ljóst að slik hand-
taka á opnu hafi er enginn barna-
leikur, en þó framkvæmanleg, sé
notaður búnaður sem til hennar
þarf, en þó aldrei án talsverðrar
áhættu. Á meðan varðskipin eru
búin uppblásnum gúmmibát-
um einvörðungu, sem skriða
rétt við hafflötinn og ógjör-
legt að komast upp úr
þeim i nokkurt skip, nema
með beinni aðstoð manna
um borö i þvi skipi, sem fara
á um borð i, þá getur engin
alvara legið á bak við ósk um töku
togara frá hendi yfirstjórnar
landhelgisgæzlunnar, þvi slikt
væri hreinn fiflaskapur. En sé
það rétt hjá Stefáni Jónssyni
i hans opna bréfi til forsætis-
ráðherra, að ekki séu til kúluskot
i fallbyssur þær sem settar voru á
skut varðskipanna til að verja
þau ásiglingu heldur aðeins hvell-
hettur eða púðurskot, þá er það
annar fiflaskapurinn til i þessu
alvarlega máli. Varðskipsmenn
hafa sýnt frábæran dugnað við að
skera i sundur togvira veiðiþjófa
siðan landhelgin var færð út i 50
milur. Þeir hafa samkvæmt frétt-
um oft verið i beinni hættu þegar
veiðiþjófar hafa gert tilraunir til
að sökkva varðskipunum. En
þrátt fyrir þessar staðreyndir er
samkvæmt framansögðum bún-
aði varðskipanna til varnar og
sóknar i baráttunni við veiðiþjóf-
ana ekki hægt að sjá að yfirstjórn
landhelgisgæzlunnar hafi i alvöru
viljað búa varðskipin þannig að
þau væru fær um að taka skip á
opnu hafi með valdi og færa til Is-
lenzkrar hafnar til dóms. Að minu
mati stendur hinn ófullkomni og
ég vil segja óforsvaranlegi bún-
aður varðskipanna sem þögult
vitni um að taka veiðiþjófa með
valdi hafi ekki verið og sé ekki
ennþá mikið áhugamál yfir-
stjórnar landhelgisgæzlunnar. Að
svo komnu máli, eftir þeim upp-
lýsingum sem mér eru tiltækar,
get ég ekki dregið aðra ályktun.
En sé þetta rétt, þá á æðsta stjórn
landhelgisgæzlunnar að segja
þjóðinni að þannig sé það, annað
er ófært.
Það er kaldhæðisleg staðreynd,
sem islenzka þjóðin þarf að muna
og muna vel, að það eru aðeins
tvær þjóðir, Bretar og Vestur-
Þjóðverjar, báðar i Atlanzhafs-
bandalaginu, sem ekki virða is-
lenzk lög, innan okkar 50 milna
landhelgi. Við Islendingar eigum
enga samleið með þjóðum sem
þannig haga sér. Sem sjálfstæðri
þjóð ber okkur að halda uppi
löggæzlu jafnt á okkar miðum
sem á landi, þvi landið og miðin
eru ein heild sem ekki má rjúfa.
En fullkominni löggæzlu verður
ekki haldið uppi á miðunum,
nema með vel vopnuðum varð-
skipum útbúnum til að beita valdi
þegar þörfin krefst þess, að það
sé gert, til að halda uppi islenzk-
um lögum.
og nýting
aflans
Neyzluvörur
hœkkuðu
um 6.9%
á sL ári
Samkvæmt nýútkominni
skýrslu efnahagsnefndar
Sameinuðu þjóðanna jukust
vergar þjóðartekjur Vestur-
Evrópurikja um 3,8% 1972,
sem er nokkru meira en árið á
undan. Að meðaltali hækkaði
verðlag á neyzluvörum um
6,9%, en hliðstæð tala var 6,4%
árið 1971. I lok ársins 1972 var
verðlagseftirlit i einhverri
mynd við lýði i öllum löndum
Vestur-Evrópu. Ekki er talið
liklegt að dragi úr verðbólgu i
Vestur-Evrópulöndum á þessu
ári, segir i skýrslu efnahags-
málanefndar SÞ. Er talið að
neyzluvörur muni almennt
hækka i Vestur-Evrópu um 6%
á þessu ári, en sérfræðingar
spá enn meiri hækkunum á ár-
inu 1974.
Bindindisfélag
ökumanna segir:
Nauðsynlegt
að breyta
um aksturs-
stefnu á
Hverfisgötu
Hér fer á eftir ályktun Bind-
indisféiags ökumanna um
akstursstefnu i miðbænum og
fleiri atriði umferðarmála.
„Aðalfundur Reykjavikur-
deildar Bindindisfélags öku-
manna haldinn 29. marz 1973
beinir eftirfarandi áskorunum
til borgaryfirvalda o.fl. aðila:
Að breytt verði nú þegar
akstursstefnu Hverfisgötu,
þannig að losni um umferðar-
hnút þann, er skapaðist þegar
hægri umferð var tekin upp, á
gatnamótum Hverfisgötu,
Snorrabrautar og Laugaveg-
ar, enda verði aksturstefnu á
öðrum nálægum götum (svo
sem Hafnarstræti, Laugavegi,
Bankastræti og Austurstræti)
breytt til samræmis þannig að
umferðarhnútur þessi færist
ekki yfir á önnur gatnamót.
Telja verður að timinn, sem
liðinn er frá þvi hægri umferð
var upp tekin, hafi óyggjandi
leitt i ljós, að þessi breyting sé
óhjákvæmileg, og ekki sé hægt
að biða þess, að tvistefnuakst-
ur verði tekinn upp á Hverfis-
götu.
Einnig vill fundurinn skora
á borgaryfirvöld að brúa nú
þegar helztu umferðargatna-
mót borgarinnar og vill fund-
urinn lýsa þeirri skoðun sinni,
að á sama hátt og löngu er við-
urkennt að þörf er að brúa
hverja lækjarsprænu, þarf og
að brúa hver (meiriháttar)
gatnamót i borginni.
Þá skorar fundurinn á borg-
aryfirvöld að steypa nú þegar
akreinamerki og akbrautar-
merki (svo sem linur og örv-
ar) með gulri steinsteypu nið-
ur i nokkrar götur til reynslu,
svo sjá megi hvort þessi
merking reynist ekki varan-
legri og betur og lengur sýni-
leg en núverandi umferðar-
málning. Ennfremur að komið
verði fyrir umferðarmerkjum
á spjöldum uppyfir götum þar
sem við á i fjaðranlegum örm-
um úr gormum eða gúmirör-
um.
Ennfremur skorar fundur-
inn á borgaryfirvöld að
merkja nú þegar með sérstöku
umferðarmerki allar götur,
sem teljast skuli húsagötur og
færa niður hámarkshraða á
þeim, enda ætti stefnan að
vera sú, áð engin umferð yrði
um þær önnur en að þeim hús-
um, sem þar eru. Með þessu
móti þyrfti ekki að merkja
Framhald á bis. 15.