Þjóðviljinn - 14.06.1974, Qupperneq 9

Föstudagur 14. júni 1974 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
FJQRÐA GENGISFELLINGIN:
15-20 prósent
kjararýrnun
HORFT UM ÖXL TIL VIÐREISNAR
Þær staöreyndir sem helst
blasa við í landsmálum
eftir þriggja ára vinstri
stjórn eru að atvinna er
handa ölium, kaupmáttur
launa meiri en nokkru
sinni frá því 1947 og hvað
tekjur á mann snertir er
ísland þriðja hæsta ríki
heims. Munurinn er undra-
verður þegar tekinn er til
samanburðar valdatími
íhaldsstjórnarinnar á und-
an, en undir hennar leið-
sögn var svo komið málum
að fólk flúði land þúsund-
um saman vegna víðtæks
atvinnuleysis heima fyrir,
tekjulægsta fólkið bjó orðið
við beinan skort á fæði og
klæðum og innlendur iðn-
aður var niddur niður til
þess að greiða erlendri
stóriðju veginn. Og þegar
launþegar og námsmenn
mótmæltu kreppuástand-
inu, sem óstjórn íhaldsins
og krataþýja þess olli, var
sigað á þá kylfum búinni
lögreglu að gömlum
nasistasið.
Að hætti ihaldsstjórna leit „við-
reisnarstjórnin” á það sem
grundvallarreglu i efnahagsmál-
um að halda við „hæfilegu” at-
vinnuleysi, og rýrum kauomætti
launa. Gengið var fellt fjórum
sinnum i valdatið hennar, i sið-
asta skiptið i nóvember 1968 um
35,2% eða meira en þriðjung, sem
þýddi 15—20% almenna kjara-
skerðingu. Vakti þessi hrottalega
árás á lifskjör launþega og náms-
manna mikla reiðiöldu meðal al-
mennings, og má svo að orði
kveða að þá hafi fyrir alvöru haf-
ist sú vinstri sveifla, sem um siðir
leiddi til þess að þessari duglaus-
ustu og spilltustu afturhalds-
stjórn, sem Island hefur haft frá
þvi að það hlaut sjálfstæði, var
hrundið úr ráðherrastólum i al-
þingiskosningunum 1971.
,, Eignatilfærsla" frá
launafólki til braskara
Fer,l þessarar endemisstjórnar
má vel marka á þvi, að fyrir til-
komu hennar þurftu Islendingar
aðeins að greiða sextán krónur
fyrir hvern bandariskan dollar,
en eftir fjórðu gengisfellinguna
var fjárhæðin orðin áttatiu og
átta krónur. Svo var um hnútana
búið að kjararýrnunin lenti eink-
um á þeim lægstlaunuðu, en hins-
vegar rökuðu milliliðir og brask-
arar saman fé i skjóli þessara
ráðstafana. Rétt er að benda á að
á þessari valdatið ihaldsins drógu
islenskir sjómenn meiri afla úr
sjó og fengu fyrir hann hærra
verð en dæmi voru til um áður, og
með tilliti til þess verður þessi
árás á lifskjör almennings enn
grófari og viðurstyggilegri.
Umsagnir forustumanna al-
þýðusamtakanna viðvikjandi
gengisfellingu ihaldsins sýna
ljóslega hve uggvænlegt ástandið
var. „Útlitið er kolsvart og geig-
vænlegt", sagði Gunnar Guð-
bjartsson, formaður Stéttarsam-
bands bænda. „bessar ráðstafan-
ir koma mjög illa við landbúnað-
inn, þvi bændur þurfa að kaupa
mikið af erlendri rekstrarvöru....
Fyrir tiu árum, þegar dollarinn
var skráður á 16 krónur, var sagt
að við værum komin fram á
hengiflugið. Nú er dollarinn orð-
inn 88 krónur og hljótum við þá að
vera komin fram af hengifluginu
og á leið niður i djúpið.”
Þjóðhættuleg stefna
í efnahagsmálum
Guðjón Jónsson, formaður Fé-
lags járniðnaðarmanna , komst
svo að orði: „Ekki er nema ár iið-
ið frá siðustu gengisfellingu og
launafólk hefur ekki enn fengið þá
kjaraskerðingu, sem af henni
leiddi, bætta nema að hluta. At-
vinna hefur dregist mjög saman
og atvinnuleysi hefur verið við-
varandi siðastliðið ár og atvinnu-
horfureru nú mjög slæmar.... Al-
varleg eignatilfærsla frá almenn-
ingi til fjárplógsafla hlýtur að
verðá afleiðingin.”
Kristján Thorlacius, forseti
Bandalags starfsmanna rikis og
bæja, sagði i þessu tilefni: ,,....ég
tel að velflestir launamenn i land-
inu hafi ekki gjaldþol til að bera
þessa kjaraskerðingu, ekki sist
þar sem hún kemur ofan á stór-
fellda kjaraskerðingu á siðasta
ári”.
Jón Snorri Þorleifsson, formað-
ur Trésmiðafélags Reykjavikur,
sagði: „Hérerfyrstog fremst um
að kenna kolvitlausri og þjóð-
hættulegri stefnu rikisstjórnar-
innar i efnahags- og atvinnumál-
um þjóðarinnar allt viðreisnar-
timabilið. t þvi sambandi er rétt
að minna á, að mestu veitiár
þjóðarinnar, þegar bæði sjávar-
afli var mestur og markaðsverð
hæst, hætti hvert iðnfyrirtækið af
öðru störfum, togarar voru seldir
úr landi fyrir verö eins fullfermis
af afla og timabundið atvinnu-
leysi var á ymsum stöðum á land-
inu.”
Upphaf á „heitu"
skammdegi
Þann ellefta og tólfta nóvem-
ber, þegar gengislækkunin og
aðildin að EFTA voru til umræðu
á Alþingi.söfnuðust saman við Al-
þingishúsið mörg hundruð manna
og mótmæltu kjaraskerðingarað-
gerðum ihaldsstjórnarinnar.
Mótmælafólkið kom fram af
áberandi stillingu og prúð-
mennsku, þótt þvi væri eðlilega
heitt i hamsi, og vantaði þó ekki
að á staðinn væri mættur þessi
venjulegi heimdellingalýður, sem
allt frá 30. mars 1949 hefur verið
fastur liður við mótmælaaðgerðir
vinstri sinnaðra manna og her-
námsandstæðinga. Að þessu sinni
sem að venju reyndu heimdell-
ingarnir að stofna til illinda með
grjótkasti á mótmælafólkið, og
fengu þeir að stunda þá iðju sina
litt áreittir af lögreglumönnum,
sem til staðar voru, og mun það
einnig venja. Einhverjir af stein-
unum, sem þessi óaldarlýður
kastaði, lentu i gluggum Alþingis-
hússins og brotnuðu þar nokkrar
rúður. Blöð ihaldsins sögðu auð-
vitað frá þessum atburðum að
venjulegum hætti sorprita og
kenndu mótmælafólkinu um
grjótkastið.
Þetta var upphafið að „heitu”
skammdegi þegar svo mikið kvað
að motmælum og átökum við
varðhunda ihaldsins, lögregluna.
og annað eins hafði ekki þekks’
hér á landi i áratugi. Astæðan la i
augum uppi: ihaldsstjórn með ó-
sviknu fasistainnræti var með til-
hliðrunarsemi við fésýslumenn
og þó fyrst og fremst algerri ó-
stjórn að draga lifskjör launa-
fólks i landinu niður á það stig, að
þau höfðu ekki verið verri siðan
þrengst var i búi á kreppuárunum
fyrir siðari heimsstyrjöld.
dþ.
HEIMSÓKN NIXONS:
Varfærin bjartsýni Sovét-
manna fyrir Moskvufundinn
A dögunum birtum við vanga-
veltur bandarisks höfundar um
væntanlcga heimsókn Nixons til
Moskvu. Hér hefur orðið um
sama cfni sovéskur fréttaskýr-
andi, A. Pogodin.
Menn hafa eðlilega mikinn
áhuga á heimsókn Nixons til
Sovétrikjanna. Enn er of snemmt
að spá um árangur, en það er
þegar ljóst, að þessi nýi fundur
æðstu manna verður þýðingar-
mikið framhald á sovésk-banda-
riskum viðræðum, áframhald á
stefnu bættra samskipta og sam-
búðar.
Fyrir tveim árum var frysti
fundur æðstu manna rikjanna
haldinn i Moskvu. Breytingar á
samskiptum þeirra, sem siðan
hafa orðið, hafa haft mikla þýð-
ingu fyrir bæði Sovétrikin og
Bandarikin sem og pólitiskt and-
rúmsloft i heiminum yfir höfuð.
Þvi ástand mála er þvi mjög háð,
hvernig samskipti þróast milli
þeirra tveggja rikja, sem öflugust
eru frá efnahagslegu og hernað-
arlegu sjónarmiði. Þvi töldu
flestir fund æðstu manna fyrir
tveim árum afar þýðingarmik-
inn. En það má lika minna á, að
þá heyrðust illviljaðar raddir,
sem spáðu þvi, að bætt samskipti
Sovétrikjanna og Bandarikjanna
hlytu að skaða önnur lönd, eink-
um smáriki.
Þróun mála sl. tvö ár hefur
sannað að þessir spádómar áttu
ekki rétt á sér. Eins og L. Bré-
zjnéf hefur lagt áherslu á, byggja
Sovétrikin i samskiptum sinum
við USA á þeirri forsendu, að
efnahagslegur og hernaðarlegur
styrkur þessara rikja í'æri þeim
engin sérstök friðindi, heldur —
þvert á móti — leggi á þau sér-
staka ábyrgð á framtið friðarins.
Nú getum viö meö fullum rétti
slegið þvi föstu, að bætt sovésk-
bandarisk samskipti hafa ekki á
neinn hátt skaöað hagsmuni ann-
arra landa. Þvert á móti hafa þau
haft jákvæð áhrif á andrúmsloft
og stuðlað að lausn ýmissa flók-
inna mála. Það skiptir miklu, að
löndin hafa i formi samkomulags
viðurkennt friðsamlega sambúð
sem undirstöðu samskipta sín á
milli. Og þau hafa ekki tak-
markað sig við almennar póli-
tiskar yfirlýsingar. Þeim hefur
verið fylgt eftir i reynd með sam-
komulagi um að koma i veg fyrir
kjarnorkustrið. Mikilvægur
áfangi var og samkomulag sem
undirritað var i fyrra meðan
Brézjnéf heimsótti USA, um
grundvöll umræðna um áfram-
haldandi takmarkanir á gereyð-
ingarvigbúnaði.
Róttækar breytingar á and-
rúmsloftinu hafa stuðlað að lausn
flókinna mála. Til dæmis má
nefna friðargerð i Vietnam og
þær forsendur sem skapast hafa
fyrir pólitiska lausn deilumála i
Austurlöndum nær.
*
An efa hafa þessi samskipti
einnig jákvæð áhirf á ástand
mála i Evrópu. öll munum við
þann tima, að sérhver hnútur i
samskiptum Sovétrikjanna og
USA leiddi sjálfkrafa til þess, að
andstæður skerptust i Evrópu
einnig. Aðstæður eru allt aðrar
nú. Gagnkvæmur skilningur milli
Sovétrikjanna og Bandarikjanna
stuðlar að þvi að festa i sessi
minnkandi spennu i álfunni. Það
er t.d. einkar þýðingarmikið að
löndin bæði taka með öðrum rikj-
um þátt i ráðstefnu Evrópurikja
um öryggi og samstarf og i við-
ræðum um niðurskurð á herafla
og vigbúnaði i Evrópu.
Það væri að sjálfsögðu rangt að
láta sem þróun sovésk-banda-
riskra samskipta gengi vand-
kvæðalaust. Menn hljóta að gera
sér grein fyrir þvi,.að Sovétrikin
og Bandarikin, sem tilheyra mis-
nvnandi þjóðfélagskerfum,
hljóta að hafa ólikar skoðanir á
vmsum alþjóðlegum vandamál-
um. En menn mega
heldur ekki gieyma
þvi, að andstæður hafa hlaðist
upp á sl. áratug i samskiptum
landanna. Allt þetta felur það að
sjálfsögðu i sér, að krafist verður
einbeittrar, gagnkvæmrar við-
leitni, þolinmæði og tillitssemi til
að komast að gagnkvæmum
skilningi á ýmsum brýnum mál-
um. Það er við þessar aðstæður
sérlega þýðingarmikið, að þeirri
nýju stefnu, sem lögð var fyrir
tveim árum, verði fylgt vel eftir
áfram á næstu árum til hagsbóta
fyrir þjóðir Sovétrikjanna og
Bandarikjanna, i þágu friðar.
Menn vona að hinn nýi fundur
æðstu manna rikjanna stuðli að
þvi að þessi þróun verði enn
virkari. (APN)