Þjóðviljinn - 16.06.1974, Blaðsíða 3

Sunnudagur 16. júni 1974 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 3
Rætt við
Ragnar
Geirdal
Hér er rætt við Ragnar Geirdal, verkamann, um
starf hans hjá Orkustofnun, bilaviðgerðir, siðustu
kjarasamninga og framtið verkalýðsbaráttunnar á
íslandi.
Ragnar á sæti i stjóm Dagsbrúnar og er i 11. sæti
á framboðslista Alþýðubandalagsins i Reykjavik i
komandi kosningum.
Verðum að forðast
einstrengingshátt og
einangrunarstefnu
Kagnar Geirdal er þritugur
verkamaður, sem skipar 11. sæti
framboðslista Alþúðubandalags-
ins i Reykjavik. Ragnar er borinn
og barnfæddur Reykvikingur, en
foreldrar hans eru Ingúlfur Geir-
dal, kennari og Svanhildur
Hauksdóttir. Ragnar er maður
kvæntur, býr i Breiðholtinu og á
þrjú börn. Iiann hefur síðastliðin
fiórtán ár starfað við réttingar á
biium og viðgerðir alls konar, auk
þcss að fást við ýmsa járnsmiða-
vinnu. Núna vinnur hann á verk-
stæði Orkustofnunar á daginn, en
hefur viðgerðir að aukastarfi á
kvöldin. Við hcfjum viðtalið með
þvi að spyrja Ragnar, hvað liann
geri hjá Orkustofnun.
— Þar vinn ég við alhliða við-
gerðir á þeim farartækjum, sem
Orkustofun ræður yfir o.fl., en sé
lika um að taka til viðlegubúnað
fyrir hópana, sem fara á vegum
stofnunarinnar upp i óbyggðir.
Finn ég til eftir pöntun bæði tor-
færubúnað fyrir bilana og úti-
legutæki alls konar.
Þeir ófaglærðu
bera uppi
bilaviðgerðirnar
— Nú ert þú einn af þessum
þúsundaþjalasmiðum, sem allt
leikur i hendi og hefur lengi unnið
að hvers kyns málmsmiðum, auk
annars. Hefurðu aldrei haft hug á
þvi að fara i Iðnskólann?
— Nei, það hef ég ekki, og það
hefur sinar ástæður. Mestu veld-
ur að mér likar ekki þetta úrelta
námskerfi, sem við lýði er i iðn-
kennslu, meistarakerfið svo-
nefnda. Það er til litils að eyða
fjórum árum á verkstæði i eigu
einhvers meistara sem maður
kemst á samning hjá, en gera litið
annað en sópa gólf og taka til
mestallan timann.
Hitt er svo annað mál, að flestir
þeir, sem vinna að bilaviðgerðum
hér á landi eru ófaglærðir verka-
menn. Ef við tökum réttinga-
menn sem dæmi, þá eru þeir held
ég all flestir ólærðir. Það var einu
sinni til félag réttingarmanna, en
ég held að það sé alveg dottið upp
fyrir. Sjálfur er ég félagi i Dags-
brún. Annars þyrftu þeir sem
vinna við bilaiðnaðinn, að eiga
sér eitt og sama stéttarfélag.
Eins og nú er þá eru bifvélavirkj-
ar sér, bilasmiðir með sitt félag
og réttingamenn félagslausir.
Það væri svipað og með járn-
smiðina, þeir eru allir i sama fé-
laginu, þótt það megi skipta þeim
niður i rennismiði, ketilsmiði og
vélvirkja.
Það er svo annar handleggur,
að það eru þeir ófaglærðu, sem
bera bilaiðnaðinn uppi. Meirihluti
þeirra manna ætti auðvitað að til-
heyra Dagsbrún. Þessir menn
halda uppi viðgerðarþjónustunni,
þegar þeir, sem menntaðir eru i
faginu hlaupa i önnur arðbærari
störf. Slikt hefur svo sem hent, og
getur hent hvenær sem er aftur,
ef atvinnuaátandið býður upp á
það.
Siðustu samningar
voru svik við
láglaunafólk
— Hvernig finnst þér ófaglærð-
ir verkamenn hafa farið út úr sfð-
ustu samningum?
— Það er ekkert launungar-
mál, að á meðan Dagsbrúnar-
menn sátu i Háskólablói og ræddu
samningana, og vissu ekki annað
en verið væri að ganga frá
rammasamningum, þá settust
meistarar og iðnsveinar hver i
sitt horn og svikust aftan að ófag-
lærðu verkafólki. Verkafólk i
framleiðslustörfum er enn sem
fyrr lægst launaða vinnuaflið. Og
útkoman er sú, að I reynd er
verkalýðshreyfingin aldrei
sundraðri og óþroskaðri en ein-
mitt nú.
— Hvaða áhrif höfðu samning-
arnir i Straumsvfk á heildar-
samningana?
— Samningarnir við sviss-
neska auðhringinn i Straumsvik
höfðu vissulega nokkur óheillaá-
hrif á samningana úti á Loftleiða-
hóteli. Útkoman þar varð sú, að
lægstu launin hækkuðu minnst.
Þar var mælikvarðinn ekki
verkamennirnir, heldur uppmæl-
ingin. Þar var sett fram sú krafa,
að hreyfa ekkert við visitölunni,
og auðvitað var fallist á það, þar
sem erlendum eigendum álvers-
ins hlýtur að vera hagur i þvi, að
verðbólgan sé sem mest hérlend-
is.
— Hvað gerðist i samningum
iðnaðarmanna?
— Þegar iðnaðarmenn setjast
að samningum, er það einu sinni
svo, að meistararnir ætla sjálfum
sér ekki skarðan hlut. Þeir fá
prósentur af hverjum iðnsveini,
sem þeir hafa i vinnu, svo gróði
þeirra eykst um leið og kaupið
hækkar. Hagsmunir meistaranna
erú ekki þeir sömu og hagsmunir
þeirra sem flytja út fisk t.d. Út-
flytjandinn getur ekki velt hækk-
un launa út i verðlagið innanlands
eins og meistararnir geta heimt-
að hækkun á útseldri vinnu. A
sama hátt og Verslunarmannafé-
lagið og Verslunarráð hafa lýst á-
skorun á hendur þvi opinbera um
að aflétta hömlum á vöruverði,
þrýsta félög i málmiðnaði o.fl. á
hið opinbera um að hækka verð
útseldrar vinnu. Útkoman úr
þessum samningum er sú, að lög
frumskógarins réðu þvi hverjir
báru mest úr býtum. Það var
réttur hins sterkari, sem gilti.
Þeir sem i bestri aðstöðu voru,
fengu mest, sem bitnar aftur á
hinum,sem minna mega sin, þeg-
ar þeim hækkunum er velt út i
verðlagið. Þeir sem minnstar
hækkanir fengu, verða þvi skilj-
anlega verst úti. En það er ein-
mitt fólkið, sem vinnur við undir-
stöðuatvinnugreinarnar.
Málmiðnaðarmenn vinna lang-
fæstir uppmælingavinnu, en sú
hækkun sem þeir fengu, var i
rauninni ekki annað en staðfest-
ing þeirrar yfirborgunar, sem
þeir nutu fyrir. Hún var einfald-
lega felld inn i samninga þeirra
núna, til að rétta hlut þeirra
gagnvart þeim, sem i uppmæl-
ingu vinna. Gallinn er hinsvegar
sá að með þessum samningum
hækkaði uppmælingin hlutfalls-
lega jafnmikið, þannig að ekkert
hefur áunnist til að leiðrétta
þennan mismun.
— Nú voru ýmis fyrirheit gefin
á siðasta ári um að bæía kjör lág-
launahópanna?
— Þau fyrirheit um að bæta
kjör hinna lægstlaunuðu, sem
gefin voru á Reykholtsráðstefn-
unni i haust, voru svikin i samn-
ingunum. Það var til dæmis
aldrei rætt um visitöluna i þess-
um samningum, en mikið hafði
Bifreiðaréttingamenn, eins og Ragnar, eru flestir ófaglærðir.
Ragnar Geirdal viö vinnu sina hjá Orkustofnun. Ljósm. Þjóðviljans,
Ari Kárason.
verið talað um það áður, að setja
á hana þak. Algjör sundrung rikir
um það hvar og hvernig setja eigi
á hana þakið.
Eigum enga samieið
með
iðnaðarmönnum lengur
Dagsbrún og Verkamannasam-
bandið eiga afdráttarl'aust að
skera sig út úr þessari samvinnu
við iðnaðarmannafélögin til að
vera ekki meðábyrg i svona
vinnubrögðum. Það er fráleitt, að
láglaunahóparnir standi sem
beittasta vopnið i verkalýðsbar-
áttunni, en sé svo i reynd beitt
fyrir vagninn hjá þeim, sem
hærri laun hafa. A sama tima
geta verkalýðsforingjar á borð
við Hannibal og Björn Jónsson
klifað á hinum heilaga samnings-
rétti verkalýðshreyfingarinnar,
þó svo að viss öfl kljúfi sig út og
sprengi alla rammasamninga,
sem gera átti. Staðreyndin er sú,
að innan A.S.t. hefur launamis-
réttið aldrei verið meira.
— Hvernig finnst þér að haga
eigi baráttunni i framtiðinni?
— Meðal Dagsbrúnarfélaga
rikir mikil reiði þessa dagana,
vegna samninganna. Ef hugur
fylgir máli, ættu þeir algjörlega
að hundsa það I framtíðinni að
eiga nokkra samleið i baráttunni,
með hærra launuðum hópum.
Menn verða' þó að varast það að
einangrast i baráttunni, fyrir
tóman einstrengishátt. Menn
verða að ihuga það, að timinn
vinnur með okkur i ýmsum mál-
um, sem virðast eiga langti land i
dag. Full yfirráð yfir lifeyrissjóð-
unum og fullkomnari atvinnu-
leysistryggingar eru lika mjög
brýn mál, sem vinna verður val
aö, til að sigur sé tryggður i þeim.
Ekki bara hlekkirnir
sem við höfum að missa
En það eru ekki bara hlekkirn-
ir, sem við höfum að missa ef
baráttan harðnar. Mjög margir
verkamenn hafa lagt i miklar
fjárfestingar og steypt sér i
skuldir, til að koma þaki yfir höf-
uðið á sér, og þeir eru hræddir um
að missa það, ef of geyst er farið.
Það verður umfram allt að forð-
ast einstrenginshátt og einangr-
unarstefnu i þeim átökum, sem
framundan eru. Við erum greypt-
ir inn i rikjandi þjóðfélagskerfi,
og það er innan þess, sem við
verðum að heyja okkar baráttu.
Andstöðuhópur Fylkingarinnar
innan Dagsbrúnar er t.d. ein-
strengingslégur og þröngur hóp-
ur, sem litið hefur haft til mál-
-anna að leggja, varðandi það,
sem raunverulega snertir okkar
lif. En það er ekki nóg að kunna
fræðin sin, menn verða lika að
geta sett þau i rétt samhengi við
þann veruleika, sem við lifum i.
Það sem við þröfnumst mest i
baráttunni innan Dagsbrúnar er
umburðarlyndi og breið sam-
vinna félaganna, sem gæti fætt af
sér aukinn skilning verkamanna
á hlutverki sinu og stöðu i þjóðfé-
laginu.
— Hvað viltu segja mér um
lifsviðhorf verkafólks á lslandi
núna?
— Lifsviðhorfin i dag eru þann-
ig, að þó allt i einu kæmi upp sú
staða, að hægt væri að lifa góðu
lifi af dagvinnunni einni, þá
myndi lifsgæðakapphlaupið halda
áfram og menn halda uppteknum
hætti við að vinna sig i drep. Fólk
er orðið svo gagnsýrt af velmeg-
unaráróðrinum, að ef það yrði
velmegunartákn allt i einu. að
koma .sér upp köflóttu klósetti,
myndu menn rjúka upp til handa
og fóta, við að rusla út sinum
gömlu hvitu, og fá sér nýtt.
Verkalýðurinn er i svo gegndar-
lausum eltingarleik við borgara-
stéttina i ytri lifsgæðum, að fólk
hefur nánast týnt sjálfu sér i
kapphlaupinu.
Að búa i mannsæmandi hús-
næði, hvort sem maður eignast
það með viðunandi kjörum eða
leigir það við hóflegu verði, er
jafnsjálfsögð krafa, og þaö var að
fá að éta, i árdaga verkalýðsbar-
áttunnar. En þegar alþýðan á allt
i einu að fara að flengjast á
frönsku rivieruna, til að spóka
sig, bara af þvi að borgararnir
hafa ráð á þvi að dvelja þar, i
sinni úrkynjun, þá er hlutunum
heldur en ekki snúið við.
Rótgróin þjónkun
við auðvaldið
— Er hægl að koma á
sósialisma hér?
— Það er vafalaust hægt, en
hann verður að koma neðan að,
frá fólkinu sjálfu. Launafólk á að
bindast samtökum um að koma
upp fleiri sameignarfyrirtækjum
Framhald á 21. siðu.