Þjóðviljinn - 25.06.1974, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 25. júni 1974. ÞJÓDVILJINN — SIÐA 7
Þorsteinn Vilhjálmsson:
Snöggsoðin sinnaskipti
Eina leiðin til þess að koma I veg fyrir að svona nokkuð gerist — 32 hendur á lofti með þvf að hllta
úrskurði Haag-dómstólsins —'er að Alþýðubandalagið vinni umtalsverðan kosningasigur á sunnudaginn
kemur. — Myndina teiknaði Ragnar Lár.
Æði margt I áróðri Sjálfstæðis-
flokksins þessa dagana ber þess
vott að forustumenn hans ætla is-
lenskum kjósendum ekki sérlega
gott minni. Eftir sjónvarpsum-
ræðurnar i gærkvöld fæ ég ekki
orða bundist um eitt slikt atriði,
en það er „stefna” Sjálfstæðis-
flokksins i landhelgismálum.
Varla hafa fslenskir kjósendur
gleymt þvi, að landhelgismálið
var einmitt aðalmál alþingis-
kosninganna fyrir þremur árum.
Skilin i þessu máli voru mun
skarpari en gengur og gerist i is-
lenskum stjórnmálum. Annars
vegar stóðu „vinstri” flokkarnir
sem höföu mótað sér skýra sam-
eiginlega stefnu þess efnis að
samningnum alræmda við breta
og vestur-þjóðverja frá 1961
skyldi sagt upp og fiskveiðilög-
sagan færð út i 50 milur i siðasta
lagi 1. september 1972. Hins vegar
stóðu hægri flokkarnir tveir, sem
slógu úr og i, vildu alls ekki tima-
setja útfærsluna, heldur biða úr-
slita hafréttarráðstefnunnar
(sem er nú loksins að hefjast), og
áttu auðvitað ekki auðvelt með að
lýsa ógildan samning sem þeir
höfðu sjálfir gert.
Þessi glöggu skil komu skýrt I
ljós hvar sem um þessi mál var
rætt. Ég minnist til að mynda
umræðna sem urðu um land-
helgismál á þingi Æskulýðssam-
bands íslands i byrjun mai 1971,
þar sem ungir sjálfstæðismenn
létu talsvert til sin taka (þetta var
áður en þeir misstu itök sin i ÆSl
og fóru i fýlu). Þar kom fram til-
laga um að fiskveiðilögsagan
skyldi færð ílt ekki siðar en 1.
sept. 1972.
Ungir sjálfstæðismenn á þing-
inu héldu hins vegar „vöku” sinni
og börðust hatrammlega gegn
þeirri ósvinnu að setja slik tima-
mörk. Fremstur i flokki þeirra
var einmitt Jón Magnússon, sem
var spyrill sjálfstæðismanna 1
sjónvarpinu i gær, og gott ef ekki
Friðrik Sóphusson kollega hans
lika. Þeir kumpánar urðu að láta i
minni pokann I þessu máli, en það
skiptir sosum ekki meginmáli
hór.
En nú er svo sannarlega komið
annað hljóð i strokkinn. Liklega
hafa flokksforingjarnir fundið
illilega til þess, að hin tvibenta
stefna þeirra i landhelgismálinu
átti harla litinn hljómgrunn með-
al almennings i landinu. Og þá
gripa þeir ósköp einfaldlega til
þess ráðs að kúvenda algerlega
og þykjast nú vera allra manna
harðskeyttastir i þessum málum.
Nú á að færa fiskveiðilögsöguna
út i 200 milur, hvorki meira né
minna, og þaðá ekkert að vera að
biða eftir einhverjum ráðstefnum
úti I löndum, heldur segir Gunnar
Tnoroddsen okkur að þetta skuli
gert strax á þessu ári. Og ummæli
hans um hlutverk Haag-dóm-
stólsins eru svo undarleg að ég
treysti mér varla til að hafa þau
rétt eftir, þvi að ég hef ekki komiö
auga á heila hugsun að baki þeim.
Eða skyldi dómstóllinn siður vilja
dæma um útfærslu i 200 milur en i
50 milur? (Ég minni á að sami
dómstóll hefur þegar dæmt okkur
12 milna lögsögu „til bráða-
birgða”.)
En það er fleira sem er ofvaxið
mlnum skilningi i málflutningi G.
Th. og félaga. Eins og alþjóð er
kunnugt, er nú i gildi samkomu-
lag við breta, sem heimilar þeim
verulegar veiðar innan 50 milna.
Ef sjálfstæðismenn ná völdum.
skilst mér að sjávarútvegsráð-
herra þeirra, sem gæti t.d. heitið
Páll Bergþórsson, veðurfræðingur:
43 Á MÓTI 57
1 þeirri undirskriftasöfnun um
hersetu á Islandi, sem Sjálf-
stæðisflokkurin skipulagði og
framkvæmdi i vetur, með yfir-
lýstum stuðningi Alþýðuflokksins
og ýmissa áhrifamanna Fram-
sóknar, tókst að safna 55,5 þús-
undum nafna.
Vist er þetta óhugnanlega há
tala, en þó sýnir hún, að nærri 75
þúsundir atkvæðisbærra islend-
inga hafa neitað að skrifa undir,
eða þá, að vonlaust hefur verið
talið að fá þá til þess. A kjörskrá
eru nefnilega um 130 þúsundir.
Það eru þvi ekki nema 43% lands-
manna, sem fengust til að greiða
atkvæði með þessum óskum um
hersetu og þátttöku i Nató. 57%
létu ekki hafa sig til þess.
Þrátt fyrir þetta halda starfs-
menn söfnunarinnar og húsbænd-
ur þeirra I Sjálfstæðisflokknum
þvi fram, að þessi söfnun sanni,
að meirihluti þjóðarinnar vilji
hersetu. Þessi undarlega stað-
hæfing virðist aðallega byggð á
þeirri villandi talnameðferð að
reikna undirskriftirnar i
hundraðshlutum af fjölda þeirra,
sem greiddu atkvæði i þingkosn-
ingum fyrir þremur árum, þegar
mun færri vor>á kjörskrá en nú,
ennfremur á þeirri ályktun, að
fjöldi manns, sem ekki skrifaði
undir, muni þrátt fyrir það vera
hlynntur hersetunni. Þetta skal
nú tekið til athugunar.
Það er fjarstæða, að hernáms-
sinnar séu I rauninni fleiri en
undirskriftirnar. Starfsmenn
Sjálfstæðisflokksins og dyggir
fylgjendur hersins úr öðrum
flokkum þrautsmöluðu landið i
margar vikur. Venjulega tekst
flokkunum að fá um 90% þjóðar-
innar til að kjósa á einum kjör-
degi, og þess vegna má telja lik-
legt, að á þessum langa tima hafi
náöst hér um bil allir, sem hægt
var að særa til undirskrifta.
En ekki nóg með það. Það má
telja fullvist, að i löglegum og
leynilegum kosningum hefði
fjöldi þeirra, sem undir skrifuðu,
annað hvort skilað auðu eða jafn-
vel greitt atkvæði gegn herset-
unni. Það er vitað mál, og styðst
meðal annars við grein I Morgun-
blaðinu, að atvinnurekendur, sem
flestir eru á bandi Sjáifstæðis-
flokksins, höfðu þann hátt á i
fyrirtækjum sinum, að skrifa
sjálfir fyrst á listana,, láta þá sið-
an ganga, en athuga þá síðan, áð-
ur en þeim var skilað. Það þarf
ekki að hafa mörg orð um þá
þvingun og óbeinu hótun, sem i
þessu er fólgin, og það þarf nokk-
uð ákveðinn hernámsandstæðing
til að láta ekki atvinnuöryggið og
aðstöðuna sitja fyrr sannfæring-
unni I slíku filfelli. Það er tæplega
of i lagt að giska á, að um tiundi
hlut undirskriftanna hafi verið
fenginn með þvingunum af ýmsu
tagi. Nú segja menn kannski, að
sumir hafi verið hræddir við að
skrifa vegna þvingana hernáms-
andstæðinga. Við þvi sáu starfs-
mennirnir, þvi að þeir ákváðu að
halda nöfnunum leyndum I stál-
kassa eftir að búið væri að binda
inn listana. Þvinganirnar voru
þvi aðeins á annan veginn, og að
þvi leyti var þetta enn forkastan-
legri „atkvæðagreiðsla” en i opnu
kosningunum, sem tiðkuðust hér
á nitjándu öld, þar sem hver mað-
ur varð aö lýsa vali sinu i heyr-
anda hljóði, frammi fyrir öllum
frambjóðendum.
Þar með er sagan þó ekki öll
sögð. „Kjörstjórn” þessarar at-
kvæðagreiðslu var ekki hlutlaus,
hún var eingöngu i höndum her-
námsmanna. Það er erfitt að
áætla, hvað þetta hefur breytt
miklu, til dæmis um fjölda fals-
aðra nafna. So mikið er þó
vist, að starfsmenn söfnun-
arinnar urðu að strika út fjölda
slikra falsaðra og ómerkra nafna.
Þeir hljóta þó að hafa átt i mikl-
um erfiðleikum að dæma i þess-
um málum, meðal annars af þvi
að þeir þekkja ekki rithendur
allra islendinga, og það er mögu-
legt, að verulegt misferli hafi far-
ið framhjá þeim, þótt ekki væri
nema óviljandi. Og eins og áður
sagði, hafa þeir ekki viljað leggja
listana undir hlutlausa rannsókn,
enda má lita á þá ákvörðun þeirra
með skilningi, eins og allt var i
pottinn búið. Af þessum sökum
veröur að áætla talsverðan frá-
drátt til viðbótar þeim, sem áður
var talinn, og það er óliklegt, að i
leynilegum kosningum hefðu einu
sinni 50 þúsundir greitt atkvæði
meö hersetu. Margir telja meira
að segja, að sú tala hefði orðið
miklu lægri.
A móti þessu kemur, að telja
má liklegt, að nokkur hluti þeirra,
75 þúsunda, sem fengust ekki til
að skrifa undir, hefði setið hjá i
leynilegri atkvæðagreiðslu um
hersetu og jaínvel stutt hernám-
ið. En það er óliklegt, að sá frá-
dráttur hefði orðið meiri hlut-
fallsléga en nemur þeim senni-
lega frádrætti frá þessum 55.5
þúsundum undirskrifta, sem hér
hefur verið lýst.
Niðurstaðan er þá sú, að minna
en 50 þúsund atkvæði hefðu fallið
hernámssinnum i vil i löglegum
kosningum, en allt að 67 þúsund á
móti. Þetta samsvarar hlutfallinu
43% á móti 57% sem áður var
minnst á. Hins ber þó að gæta,
sem Sigurður Lindal hefur bent á
I merkri grein i Visi, að þær að-
terðir, sem var beitt i þessum
málUm í vetur, koma skv. lýð-
ræðishefðum I veg fyrir, að hægt
sé að fá fram rétta mynd af vilja
þjóðarinnar i þessu atriði i leyni-
legum kosningum, að minnsta
kosti i næstu íramtið.
En hvernig ber nú þessum hlut-
fallstölum, 43 á móti 57, saman
við atkvæðatölur þingflokkanna
árið 1971, ef tekið er tillit til af-
stöðu flokkanna til hersetu? Hér
skal reynt að svara þvi.
Ef áætlað er, að 90% kjósenda
sjálfstæðismanna séu hernáms-
sinnar, 60% alþýðuflokksmanna,
10% Framsóknar, Samtakanna
og Framboðsflokksins, en enginn
alþýöubandalagskjósandi, verður
útkoman sú, að 42,5% kjósenda
séu fylgjandi hersetu, og þá 57.5%
á móti. Þetta finnast mér ekki
ósennilegar tölur, þó að auðvitað
verði að taka þær með mestu var-
úö, og þeim ber saman við álykt-
anirnar, ef undirskrifta-
söfnuninni. Meirihluti þjóðar-
innar er samkvæmt þessu and-
vigur hernámi, aðeins er það
spurning, hvað sá meirihluti er
mikill.
Hitt er svo annað mál, að þvi
miður endurspeglast þessi hlut-
föll yfirleitt ekki á Alþingi, heldur
Sverrir Hermannsson, muni þeg-
ar á þessu ári gefa út reglugerð
um 200 milna fiskveiðilögsögu, en
fyrrnefnt samkomulag við breta
verur auðvitað áfram i gildi.
Samkvæmt þvi verður bretum
bannað að veiða á beltinu milli 50
og 200 milna en veiðar þeirra inn-
an 50 milna halda áfram. Já, þá
verður gaman að lifa! Eða fer
þetta kannski sem mig grunar, að
reglugerð Sverris yrði aðeins
málþófsplagg, þvi að okkur yröi
engan veginn stætt á að banna
helstu veiðiþjóðunum að fiska
hiilli 50 og 200 milna, eins og nú
standa sakir?
Sannleikurinn er auðvitað sá,
að hin miklu sinnaskipti þeirra
sjálfstæðismanna eru of snögg-
soðin til að nokkur maður með
heilbrigða skynsemi geti tekiö
þau aivarlega j það sést i gegnum
frelsunargrimuna. Hér er ósköp
einfaldlega um að ræöa óraun-
hæft yfirborð, sem stenst ekki
kröfur raunveruleikans, ef til
framkvæmda ætti að koma, og er
gert I þeim tilgangi einum að
reyna að veiða auðtrúa sálir.
Fróðlegt er að velta þvi fyrir
sér að lokum, hvor stefnan sé
Sjálfstæðisflokknum eiginleg, tvi-
stigandinn fyrir sinnaskiptin eða
hin „harða” útfærslustefna eftir
frelsunina. Þá er sem endranær
haldbest að láta verkin tala:
Sjálfstæðisflokkurinn stóð að
undansláttarsamningunum frægu
árið 1961: hann hvatti til þess að
Olafur Jóhannesson semdi við
breta á s.l. hausti j hann vill enga
samstöðu með vanþróuðum smá-
þjóþum heímsíns, sem eiga sam-
leiö með okkur i þessu máli j hann
gerir allt sem hann getur til að
draga úr árekstrum við natóvini
okkar i bresku rikisstjórninni, og
hann þarf að gæta vel að hags-
munum Islenskrar kaupmanna-
stéttar, sem á mikið undir við-
skiptum við breta eins og komið
hefur fram með misjafnlega
smekklegum hætti upp á siðkast-
ið.
Treystir islensk alþýða slikum
stjórnmálaflokki til að leiða sig til
sigurs i landhelgismálum, eða
lætur hún lýðskrumið sem vind
um eyru þjóta?
20. júnl 1974.
Páll Bergþórsson
eiga hernámssinnar þar óeðlilega
mikil Itök. Til dæmis er allur frá-
farandi þingflokkur Alþýðu-
flokksins með her. þó að heil sam-
tök innan hans, eins og FUJ. séu
andvlg. Þeir kjósendur Sjálf-
stæöisflokksins, einkum úti um
sveitir, sem ekkert kæra sig um
herinn, eiga engan fulltrúa þeirr-
ar skoðunar I þingflokknum, og af
Framsókn er þá sorgarsögu að
segja, að hersetumennirnir eru
tiltölulega langsterkastir i kjarna
flokksins. Það ætti þvi að vera öll-
um hernámsandstæðingum mikið
umhugsunarefni, hvernig þeir
geta varið atkvæðum sinum, svo
að þeir auki áhrif sin á Alþingi. Ef
menn velta þvi máli fyrir sér i al-
vöru og einlægni, þarf Alþýbu-
bandalagið ekki að kviða úrslit-
um kosninganna 30. júni 1974.
Páll Bergþórsson.