Þjóðviljinn - 09.04.1975, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 9. april 1975. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
INÚK
út um allan heim
Á fimmtudagskvöld gefst al-
mcnningi i fyrsta skipti tækifæri
til að sjá ieikritið INUK-maður-
inn á stóra sviðinu i Þjóðleik-
húsinu, en leikrit þetta, sem
fjallar um eskimóa og menn-
ingu þeirra, var upphaflega
samið til sýninga I skólum.
Leikhópurinn, sem samdi og
leikur verkið hefur nú sýnt leik-
ritið yfir 60 sinnum i skólum, á
vinnustöðum og fyrir félags-
samtök, í Keykjavík og ná-
grenni, en einnig á Húsavík, i
Vestmannaeyjum og víðar, i
siðustu viku sýndi hópurinn
leikinn fyrir starfsfólk við Sig-
ölduvirkjun.
Hópurinn er nýkominn heim
úr mikilli frægðarför til hinna
Norðurlandanna, þar sem leik-
ferð.
t mai nk. heldur leikhópurinn
með INUK til Frakklands, þar
sem hann tekur þátt i listahátið-
inni i Nancy, en þar koma fram
auk islensku leikaranna leik-
flokkar frá Spáni, Portúgal,
Bandarikjunum Puerto Rico,
Sviþjóð, Póllandi, ítaliu, Vest-
ur-Þýskalandi, Japan og Afriku.
Einnig hefur hópnum borist til-
boð um að leika i fleiri löndum
Evrópu að hátiðinni lokinni.
Leikritið INUK fjallar um á-
hrif vestrænnar menningar á
frumstæðar þjóðir og hér eru
það einkum eskimóar og hin
sérstæða menning þeirra, sem
tekin er til meðferðar. Atvinnu-
lifi, trúarbrögðum og samfé-
lagsháttum er lýst i leik, dansi
Ólafsson, mannfræðingur hefur
þó haft aðalumsjón með texta
verksins. Brynja Benediktsdótt-
irhefurséð um leikstjórn ásamt
leikurunum i hópnum, en þeir
eru auk Brynju: Ketill Larsen,
Kristbjörg Kjeld, Helga Jóns-
dóttir og Þórhallur Sigurðsson. t
leiknum eru flutt ljóð i þýðingu
Halldóru B. Björnsson og Atli
Heimir Sveinsson var leikend-
um til fulltingis varðandi
söngva. Framkvæmdastjóri
sýningarinnar er Þorlákur
Þórðarson.
Sýningin á stóra sviðinu á
fimmtudagskvöldið hefst kl. 21
og eftir sýningu gefst áhorfend-
um tækifæri á að ræða við flytj-
endur um verkið.
Dómar um sýninguna á Inúk
Brynja Benediktsdóttir, Þórhallur Sigurðsson, Kristbjörg Kjeld, Ketill Larsen og Helga Jónsdóttir
ritið var sýnt þrettán sinnum,
alls staðar við frábærar undir-
tektir og eru öll ummæli blaða
og fjölmiðla frændþjóðanna á
einn veg. Mun islensk leiklist
ekki i annan tima hafa vakið
jafn mikla athygli erlendis, en
þetta er i fyrsta skipti sem leik-
flokkur frá Þjóðleikhúsinu sýnir
i öllum Norðurlandanna i sömu
og söng. Sýnt er hvernig hin
evrópska menning brýtur niður
ýmsa þætti hinnar fornu menn-
ingar, skapar nýjar þarfir og
þjóðfélagsskipan. Leikararnir
leika bæði fólk og skepnur,
bregða sér i gerfi hunda og sela,
fugla og fiska.
Leikritið INUK-maðurinn er
samið i hópvinnu, en Haraldur
hafa ekki verið ámátlegir eins
ogeftirfarandi glefsur bera með
sér:
Adresseavisen 19/2 1975: Það
var einkar áhrifarik sýning,
sem Þjóðleikhúsið sýndi á Leik-
húsloftinu i Tröndelag Teater i
gærkvöldi...
Arbeidcr-Avisa 19/2: Góð is-
lensk leiksýning um Græn-
ISiiaEKUöMV auuuaji.
— i teMerform
Smtíkí. enkett, s
y» | *
Teaterloflet;
land.... merkileg sýning, við-
kvæm og ljóðræn en jafnframt
ógnþrungin...
Svenska Dagbladet 12/2: ...ó-
venjuleg sýning, sem tekur
tæpa klukkustund og er allt i
senn viðkvæmnislega ljóðræn,
beinskeytt og óvægin... Það er
augljóst að hér eru atvinnuleik-
arar á ferðinni.... finlega unnin
dæmisaga svipbrigða og hreyf-
inga.... þessari kvöldstund var
svo sannarlega ekki á glæ kast-
að.
Iiufvudstadsbladet 18/2:
Inuk- ljóðræna, kimni. Meðan á
islensku gestaleiksýningunni
stóð I VASA-leikhúsinu héldu á-
horfendur niðri i sér andanum,
þvi að af svo mörgu var að hrif-
ast og alltaf var eitthvað nýtt að
vekja ánægju. Svo skall dynj-
andi lófatakið á. Á einni klukku-
stund höfðu leikararnir flutt
okkur um aldir grænlenskrar
menningar... Hvað snerti hljóð-
og tónlist tókst hópnum að ná ó-
trúlega tjáningarrikum áhrif-
um.... Alltvar þetta einsogljóð.
Það er ógjörningur að hrósa
einum öðrum fremur. Martin
Kurtén, leikhússtjóri, lagði
réttilega á það áherslu i þakkar-
ávarpi sinu, að þetta væri leik-
sýning, sem örvaði til dáða án
minnsta snefils af hátiðleika...
Aktuelt 22/2: ...eitt af óþægi-
legustu vandamálum dönsku
þjóðarinnar miskunnarlaust
tekið til krufningar... INUK er
einnig framúrskarandi góð leik-
sýning, ákveðin og hnitmiðuð...
Politiken 22/2: ....óvenjulegur
leikhúsviðburður.... islensku
listamennirnir sýndu okkur
fornar lifsvenjur þessarar fjar-
lægu nágrannaþjóðar (Græn-
lendinga).... þetta var ,,leik-
hús” aflifi og sál, eitt dæmi þess
til hvers nota má nútimaleik-
hús.
VASABLADET 18/2: Sýning-
in reyndist ótrúleg lifsreynsla.
Efni leiksins er að visu alvar-
legs eðlis, en flutningurinn var
hvorki þunglamalegur né trega-
blandinn. Með örfáum leikmun-
um en þeim mun meiri leikni i
dansi, söng og látbragði tókst
leikurunum að skapa makalaust
skemmtilega, viðkvæma og
mjög fallega sýningu.
Hans-Chris ter Sjöberg,
Sveriges Radio 17/2: Ég veitþað
hljómar ótrúlega — en það er
langt siðan ég hef séð jafn
ánægjulega leiksýningu ... þetta
er ein af þeim sýningum, sem
maður kemur hamingjusamari
út af en þegar inn var farið: af
mýkt og viðkvæmni, hug-
kvæmni og krafti leika lista-
mennirnir sér að möguleikum
leikhússins, allt verður svo eðli-
lega viðráðanlegt, ekkert er til-
gerðarlegt eða flókið.
Frederiksborg Aints Avis
21/2: Sýningin er jafn sjónræn
og á verður kosið. Hvað snertir
likamstjáningu er hún fullkom-
in, leikararnir hafa allar hreyf-
ingar á valdi sinu, stafa frá sér
hlýju og lifsgleði...
Ernst Rixner, Kadio Wien,
5/4: ...Sýningin bar vott um ó-
trúlega mikla leikkunnáttu og
var jafnframt einstaklega
frumleg.Sem Vinarbúi á ég þá
ósk heitasta, að Þjóðleikhúsinu
verði boðið i leikför til Vinar.
Landverndarbók um votlendi
Út er komin hjá Landvernd,
landgræöslu- og náttúruverndar-
samtökum tslands, fjórða bókin i
fræösluritaflokki um náttúru-
verndarmál. Fjallar þessi bók um
votlendi, cn áður voru út komnar
bækur um mengun, gróöurvernd
og landnýtingu. Ritstjórn og yfir-
umsjón útgáfu bókarinnar Vot-
lendis hefur haft meö höndum
prófessor Arnþór Garðarsson, og
káputcikningu bókarinnar, sem
og á öörum bókum Landverndar,
gerði Aslaug Sverrisdóttir.
Formála að bókinni ritar Hákon
Guömundsson, formaður Land-
verndar, en aörir sem skrifa i
bókina eru Þorleifur Einarsson,
Steindór Steindórsson frá Hlöð-
um, Ilákon Aöalsteinsson, Agnar
Ingólfsson, Arnþór Garðarsson,
Ásgcir L. Jónsson, óttar Geirs-
son, Ingvi Þorsteinsson, Gunnar
Ólafsson, Helgi Hallgrimsson og
lljörtur E. Þórarinsson
1 formála segir að ráðist hafi
verið i útgálu ritsins fyrir hvatn-
ingu Náttúruverndarráðs, sem
hefur staðið að undirbúningi með
Landvernd og tekið þátt i kostnaði.
I ritinu er reynt að draga saman
þá þekkingu, sem nú liggur fyrir
um islensk votlendi og lifriki
þeirra, að benda á eyður i þeirri
þekkingu, og siðast en ekki sist að
kynna þær hugmyndir, sem nú
eru að mótast, um vernd is-
lenskra votlenda. 1 lok ritsins er
skrá um þau votlendi islensk, sem
að mati sérfræðinga bera af öðr-
um, en slik skrá er nauðsynleg
undirstaða skipulegrar verndar.
— 1 útgáfunefnd voru valdir þeir
Arnþór Garðarsson prófessor,
Árni Reynisson framkvæmda-
stjóri Náttúruverndarráðs, Einar
E. Sæmundsen landslagsarkitekt,
Jónas Jónsson ráðunautur og
Stefán Bergmann formaður Nátt-
úruverndarsamtaka Suðurlands.
Sem fyrr segir annaðist Arnþór
Garðarsson ritstjórn, en umsjón
með útgáfunni að öðru leyti höfðu
Haukur Hafstað, framkvæmda-
stjóri Landverndar og Einar E.
Sæmundsen.
Grunnsævissvæðin
mikilvæg
Haukur Hafstað skýrði blaða-
mönnum svo frá að útgáfa bókar-
innar kostaði um 650 þúsund
krónur, svo að hún gleypir allt
það fé, sem Landvernd fær á fjár-
lögum og meira til, þvi að á þeim
er Landvernd úthlutað aðeins
hálfri miljón. Aðra þætti starf-
semi sinnar verður Landvernd
þvi að kosta með öðrum ráðum,
og á hún þar mest undir áhuga
einstaklinga og félaga. Bókin
verður fyrst og fremst afgreidd
frá skrifstofu Landverndar við
Skólavörðustig, en eftirspurn eft-
ir henni er þegar orðin mikil,
enda hafa fyrri bækur Land-
verndar vakið athygli og vinsæld-
ir.
Með votlendi er hér ekki ein-
göngu átt við mýrar, heldur og
vötn og fjöru og hafsbotninn út á
sex metra dýpi, en skoða má
hafsbotninn á sliku grunnsævi
sem framhald fjörunnar. Þau
stærstu þessara grunnsævis-
svæða hér við land eru á innan-
verðum Breiðafirði og I Faxaflóa
norðanverðum. Þessi grunnsæv-
issvæði eru stórmikilvægar upp-
eldisstöðvar ýmissa dýrategunda
svo sem skarkola, sildar, rækju
og æðarfugls. Nefndi Arnþór
Garðarsson sem dæmi að ekki
þyrfti til nema litilsháttar oliu-
leka i Borgarnesi að eyðileggja
æðarstofninn i mörg ár i stórum
hluta landsins.
Reynt aö finna
verðmætustu svæöin
Þeir Hákon Guðmundsson,
Haukur Hafstað og Arnþór Garð-
arsson skýrðu blaðamönnum svo
frá að alþjóðlegt samstarf um
náttúruverndarmál hefði færst
mjög i vöxt á siðustu árum, og
ættu islendingar mikið undir þvi
að slikt samstarf tækist vel, með-
al annars vegna þess að margir
islensku farfuglanna hafast hluta
ársins við i öðrum löndum, þar
sem hugsast getur að náttúrurask
stofni tilveru þeirra i voða. Ráð-
stafanir. sem gerðar væru á
Spáni eða i Senegal, gætu til
dæmis orðið afdrifarikar fyrir is-
lenskt fuglalif.
Islendingar eru enn skammt
komnir i liffræðirannsóknum á
þessu sviði, miðað við aðrar Vest-
ur-Evrópuþjóðir. Við athuganir á
þessu sviði hérlendis hefur verið
reynt aö finna verðmætustu
svæðin áður en að þvi kæmi að
kannski væri orðinn hver siðastur
að bjarga þeim. Talið er að þegar
sébúið að ræsa fram um þriðjung
eða fjórðung af öllu mýrlendi
landsins, og mun i sumum tilvik-
um hafa verið að þvi gengið af
meira kappi en forsjá, til dæmis
hefur framræsla engjalanda
sumsstaðar haft i för með sér
minnkandi uppskeru. Hugsanlegt
væri einnig að framræslan hefði i
einhverjum tilfellum valdið ein-
Framhald á 11. siöu.