Þjóðviljinn - 01.07.1975, Side 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 1. júli 1975.
Aukin áhrif starfsmanna í
stjórnum sa mvi 1111 uf yrirtækja
Samvinnumenn í Noregi kjósa 1/3 í
stjórn norska samvinnusambandsins
i öðru tölublað Hlyns, fjailar
Reynir Ingibjartsson, formaður
Landssambands islenskra sam-
vinnustarfsmanna, um aukna
þátttöku samvinnustarfsmanna i
Noregi i stjórnum samvinnufyrir-
tækja.
1 Noregi hefur á undanförnum
áratugum átt sér stað afar at-
hyglisverð þróun á sviði atvinnu-
lýðræðisog aukinna áhrifa starfs-
fólks i fyrirtækjum þar. Hefur
norska Stórþingið m.a. fyrir
nokkru samþykkt lög um það, að i
stjórnum allra hlutafélaga af á-
kveðinni stærð skuli 1/3 vera
kjörinn af starfsmönnum. Jafn-
framt óskaði Stórþingið eftir þvi,
að samvinnuhreyfingin norska
tæki upp sama hlutfall i stjórnum
samvinnufélaganna, en ef svo
væri ekki fyrir árslok 1975, mætti
búast við lagasetningu um þetta
varðandi samvinnufélögin
Aðalmáliö á síðasta
aðalfundi NKL.
Norska samvinnusambandið,
NKL hélt siðasta aðalfund sinn i
Bodö i ágústlok i fyrra, en aðal-
Spænsk
stjórnvöld
greiða fyrir
Mallorka-
ferðum
Fimmtudaginn 26. júni 1975 var
boðað til stofnfundar með áhuga-
fólki um Mallorca og sólarlanda-
ferðir. A fundinum voru mættir
fimm til sexhundruð manns, sem
samþykktu einróma að félagið
skyldi stofnað.
Fundarstjóri var skipaður
Hjálmar W. Hannesson og fund-
arritari Skúli Gislason. Siðan
voru drög að lögum fyrir félagið
samþykkt með nokkrum breyt-
ingum, en að þvf loknu gengið til
kosninga. Nokkuð var um á-
bendingar frá fundargestum, um
væntanlega stjórnarmenn, en eft-
irtaldir menn voru kjörnir í stjórn
félagsins:
Axel Gomez Retana, formaður,
Sigurður Bjarnason, varafor-
maður, Hafliði Pétursson, gjald-
keri Skúli Gislason, ritari, Völ-
undur Danielsson, varamaður,
Elisabet Sigurðardóttir, vara-
maður, Kristbjörn Guðlaugsson,
endurskoðandi, Edvard Skúlason,
endurskoðandi.
Að lokinni kosningu voru siðan
almennar umræður og svöruðu
formaður og varaformatur
spurningum fundargesta. Kom
þar m.a. fram að mögulegt er að
lækka verð á hálfsmánaðarferð
til Mallorca um 25-30%, frá þvi
verði sem ferðaskrifstofur aug-
lýsa. Einnig kom fram að Club
Mallorca mun njóta stuðnings frá
Spánska ferðamálaráðuneytinu á
ýmsan hátt. Er þar aðallega um
að ræða stofnun og rekstur skrif-
stofu fyrir félagið i Reykjavik,
sem jafnframt yrði upplýsinga-
þjónusta fyrir Spánska ferða-
málaráðuneytið. Einnig hafa
stjórnvöld boðið ýmsa fyrir-
greiðslu fyrir félagsmenn i Club
Mallorca, á ferðalögum þeirra
um Spán.
Fundinum lauk siðan með kvik-
myndasýningu. Sýnd var mynd
frá Canary-eyjum, þar sem kvik-
mynd frá Mallorca með islensku
tali náði ekki til landsins I tæka tið
fyrir stofnfundinn.
fundir NKL eru haldnir á þriggja
ára fresti. Fyrir fundinum lá að
taka afstöðu til þessarar 1/3 reglu
varðandi starfsfólk NKL og dótt-
urfyrirtækja þess og breytingar á
samþykktum NKL þar að lútandi.
Skemmst er frá að segja, að þetta
varð aðalmál fundarins og sýnd-
ist sitt hverjum. Áður hafði átt
sérstað um þetta mikil umræða á
aðalfundum kaupfélaganna og
eins i umræðuhópum, er skiptu
hundruðum og fjölluðu um stefnu
samvinnumanna næstu þrjú ár
eða frá 1974—1977. 1 skoðana-
könnun sem gerð var á aðalfund-
inum i Bodö var samþykkt með
137 atkvæðum gegn 123, að reglan
ætti að vera sú, að starfsmenn
ættu 1/3 i stjórnum samvinnufé-
laganna. Þegar til endanlegrar
atkvæðagreiðslu kom, var aftur á
móti 161 fulltrúi á móti þessu en
117 með.
Starfsmenn lengi átt
fulltrúa í stjórn
og fulltrúaráði NKL.
Fyrir aðalfundinn i Bodö áttu
starfsmenn einn kjörinn fulltrúa í
stjórn NKL, sem var 7 manna og
þrjá fulltrúa i fulltrúaráði, sem i
sátu 31 og annars er kjörið á hér-
aðsfundum kaupfélaganna.
Reyndar eignuðust starfsmenn 2
fulltrúa i þessu fulltrúaráði þegar
á árunum rétt eftir 1920 og fyrir
1940 eignuðust þeir svo fulltrúa i
stjórn NKL. f Bodö voru allir
sammála um að auka hlut starfs-
manna, en hve mikið var spurn-
ingin. f stað 1/3 reglunnar var
samþykkt að fjölga i stjórn NKL
úr 7 i 9 og fulltrúar starfsmanna
yrðu 2, fjölga i fulltrúaráðinu i 37
og fulltrúar starfsmanna þar
yrðu 7 i stað þriggja.
Alþýðusambandið
og ríkisstjórnin
blanda sér i málið.
Það fór eins og spáð hafði verið
á aðalfundi NKL, að krafist yrði
lagasetningar um 1/3 aðild
starfsmanna að stjórnum og full-
trúaráðum NKL og kaupfélag-
anna. Starfsmenn NKL ræddu i
fyrstu um það, að fulltrúar þeirra
drægju sig út úr stjórn og full-
trúaráði NKL, og siðan tók LO,
norska alþýðusambandið málið
upp og óskaði eftir afskiptum fé-
lags- og atvinnumálaráðuneytis-
ins ef þessari deilu, og það kæmi i
kring lagasetningu um 1/3 aðild
starfsmanna i samvinnuhreyf-
ingunni norsku til samræmis við
lögin um hlutafélögin. Starfs-
menn NKL i Osló tóku undir þetta
og formaðurinn i Oslóar og Aker-
hus kooperative fylkeslag eða
sambandi kaupfélaganna i Osló
og nágrenni fór fram á það, að
kallað yrði saman sérstakt þing
tilaö fjalla um þetta mál. Fundur
var svo haldinn milli formanns
NKL, Peder Söiland og Leif Aune,
félags- og atvinnumálaráðherra
um þetta og siðar fjallaði full-
trúaráð NKL um deiluna og fór
fram á milligöngu ráðuneytisins
til lausnar. Jafnframt samþykkti
það að kjósa nýja laganefnd, sem
i sætu þrir úr fulltrúaráði NKL,
þrir úr stjórn NKL og þrir frá
starfsmönnum NKL, og sem hefði
það verkefni fyrst og fremst að
finna leið til þess að starfsmenn
hefðu rétt til 1/3 hlutdeildar i
stjórn og fulltrúaráði NKL og
sömuleiðis i stjórnum kaupfélag-
anna. Tillögum sinum átti nefnd-
in að skila fyrir aprillok 1975.
Rök og gagnrök
varðandi 1/3 regluna
Þeir, sem voru talsmenn 1/3
aðildar starfsmanna að stjórnum
og fulltrúaráðum NKL og kaupfé-
laganna bentu á, að það sæmdi
ekki samvinnufélögunum að gera
verr við sina starfsmenn en
hlutafélög. Bent var á, að norska
Reynir Ingibjartsson
Stórþingið hefði verið einróma i
þvi, að NKL og kaupfélögin tækju
upp 1/3 regluna og töldu vist, að
sett yrðu lög um þetta ef NKL
stæði á móti. Bent var á nauðsyn
þess að hafa sem best samband
milli starfsfólks, stjórnenda og
félagsmanna i samvinnufélögum
og auka þyrfti ábyrgðakennd
starfsmanna og áhuga fyrir hag
samvinnufélaganna og væri það
best gert með þvi að veita þeim
hlutdeild i stjórn þeirra.
Helstu gagnrökin voru þau, að
starfsmenn yrðu með þessu i raun
i meirihluta bæði i stjórn og full-
trúaráði NKL. 1 fulltrúaráðinu
sitja að öllum jafnaði allmargir
kaupfélagsstjórar og aðrir
stjórnaraðilar I kaupfélögunum,
þvi rik tilhneiging væri til þess i
kaupfélögunum að kjósa þá sem
sina fulltrúa og til þess hefðu fé-
lagsmennirnir fullan rétt.
t stjórn NKL væri forstjór-
inn sjálfkjörinn og þá mætti telja
formann NKL hverju sinni nánast
starfsmann NKL. Ef við bættust
svo þrir fulltrúar starfsmanna,
þá væru 5 af 9 á iaunum hjá NKL.
Ekkert væri svo til fyrirstöðu, að
kaupfélagsstjórar, einn eða fleiri
væru i hópi hinna fjögurra. Bent
var á, að félagsmenn I samvinnu-
félögunum i Noregi væru um 430
þúsund og væri réttur þeirra og
áhrif orðin harla Iitil með þessari
skipan. Þessum rökum var and-
mælt af hálfu fulltrúa starfs-
manna og fram til þessa hefði
aldrei komið til þess, að fulltrúar
starfsmanna NKL og þeir sem
störfuðu hjá kaupfélögunum og i
mörgum tilfellum væru stjórn-
endur hefðu myndað samstöðu
gegn þeim, sem kjörnir væru úr
hópi hinna almennu félags-
manna.
Starfsmenn fá
4 af 11 f stjórn
NKL og 15 af 45
í fulltrúaráði NKL.
Aður en laganefndin skilaði á-
liti sinu, þá tókst samkomulag um
það milli NKL og LO að tryggja
starfsmönnum NKL 1/3 i stjórn
og fulltrúaráði. Til að svo mætti
verða var fjölgað i stjórn NKL um
tvo i 11 og tveimur fulltrúum
starfsmanna þar með bætt við. 1
fulltrúaráðinu var svo fjölgað úr
37 i 45 og allir, sem bættust við
skyldu verða úr röðum starfs-
manna eða alls 15. Til að brjóta
ekki samþykktir NKL, þá sam-
þykktu þeir sem fyrir voru i
stjórn og fulltrúaráði að virða
meirihlutasamþykktir sem bind-
andi fyrir sig i samræmi við hin
nýju hlutföll, og þessi háttur yrði
á fram að næsta landsþingi NKL
árið 1977. Um ' þetta varð fullt
samkomulag og þar með hafði
náðst sá merki áfangi að tryggja
starfsmönnum samvinnusam-
bandsins norska 1/3 stjórnar-
manna I aðalstjórn þess og full-
trúaráði. I framhaldi af þessu, þá
geta menn velt þvi fyrir sér,
hvernig islenskum samvinnu-
mönnum litist á það, að þrir full-
trúar starfsmanna Sambandsins
og dótturfyrirtækja sætu i stjórn
þess og svipaður háttur væri á um
stjórn Samvinnutrygginga, Oliu-
félagsins, Samvinnubankans
o.s.frv. I það minnsta skulum við
gera okkur grein fyrir þvi, að
samkvæmt hinni tittnefndu
skyldleikareglu varðandi frændur
okkar Norðmenn og fyrirmyndir i
þvi sambandi, þá væri am.k.
kominn timi til fyrir okkur að
rumska.
R.I.
Heimildir: Vart blad og Forbruk-
eren.
Nýtt framhaldsleikrit i útvarpinu i júli
Aftöku frestað
Laugardaginn 5. júli n.k. hefst
fiptningur á nýjum breskum
framhaldsleik i útvarpinu og
nefnist hann „Aftöku frestað”.
Leikurinn var fyrir skömmu
fluttur I breska útvarpinu og
vakti þar mikla hrifningu. Þætt-
irnir eru alls sex. Höfundur
leiksins er Michael Gilbert, en
þýðingin er gerð af Asthildi
Egilsson. Leikstjóri er Gisli Al-
freðsson.
Þetta er hörkuspennandi
hrollvekja og fjallar um ungan
mann, sem saklaus er dæmdur
fyrir morð á leikkonu. Margt ó-
vænt kemur á daginn áður en
rétta lausnin kemur og hlustend
um er haldið I spennu frá byrjun
tilenda. Athygli skal vakin á þvi
að leikurinn er einmitt fluttur á
þeim tima meðan starfsfólk
sjónvarpsins er i sumarfrii.
Aðalhlutverkið er leikið af
Hákoni Waage. Af öðrum leik-
endum eru þessir helstir: Helgi
Skúlason, Ævar Kvaran, Gunn-
ar Eyjólfsson, Sigurður Karls-
son, Anna Kristin Arngrims-
dóttir, Jón Sigurbjörnsson, Arni
Tryggvason, Bessi Bjarnason,
Róbert Arnfinnsson, Guðjón
Ingi Sigurðsson, Klemenz Jóns-
son, Sigriður Þorvaldsdóttir og
fl.
Myndin er tekin er verið var að taka upp framhaldsleikrltlð Aftöku
frestað.
Stjérn NKL. Lengst til hægri er Harald Brattebö, fulltrúi starfsmanna
NKL. A myndina vantar annan fulltrúa starfsmanna NKL, en ails eru
stjórnarmenn 9, þar af 2 konur.