Þjóðviljinn - 17.07.1975, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 17. júli 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
Börnin líða út af í
kennslustundum —
af næringarskorti
Frá iþróttavellinum i Santiago þar sem þúsundum manna var haldið fyrst
stjórnarinnar.
eftir valdarán herforingja-
Nú er ekki mikið skrif-
að um efnahagskreppuna
í Chile í AAorgunblaðið,
eins og var forðum þegar
hin sósíalíska stjórn
Allendes skapaði efna-
hagsörðugleika með því
að skerða gróða hinna
ríku og með þvi að gefa
fátækum börnum mjólk.
Nú er stjórnarfar í Chile
ihaldsblöðum og frétta-
stofum um allan heim
mjög að skapi. En
hvernig er ástandið?
Þjóðviljinn bendir á
nokkrar staðreyndir hér á
eftir.
Verðbólgan vex um 400% á ári
— fjögur hundruð prósent. Þeir
sem á annað borð hafa vinnu
hafa orðið að skerða neyslu sina
verulega, launin nægja tæplega
fyrir matvöruinnkaupunum.
Meginhluti þjóðarinnar — og
vaxandi hluti — berst við það
eitt að lifa af neyðarástandið.
Afkoman er á „tilverumörkun-
um”. Kaupmáttur launa bygg-
ingarverkamanna hefur lækkað
á einu ári um 42%. Opinberir
starfsmenn með lágmarkslaun
hafa tapað um helmingi i kaup-
mætti rriiðað við það sem var
þegar herforingjastjórnin
komst til valda. Jafnvel laun
skrifstofumanna einkafyrir-
tækja — þeir mynda stóran
hluta chileönsku millistéttar-
innar — hafa lækkað svo, að
starfsmaður starfsmannasam-
bandsins telur að fjögurra
manna fjölskylda verði nú að
láta 20—25% launa sinna aðeins
fyrir mjólk og brauð.
En neyð þeirra sem búa við
skert kjör er þó smámunir einir
miðað við vaxandi skara at-
vinnulausra. Þar er ástandið
ægilegt. Betlandi börn, vaxandi
glæpir og afbrotafaraldur sýna
að barátta fólksins fyrir lifinu er
á ömurlegasta stigi meðal fá-
tækasta hluta þjóðarinnar.
Kennarar hafa sagt sögur af
börnum sem liður yfir af hungri
i miðjum kennslustundum.
Matarfyrirgreiðsla rikisins i
skólunum nægir auðvitað hvergi
nærri til þess að halda lifinu i
börnunum. Skýrslur yfirvalda
sýna ekki þessar alvarlegu
staðreyndir, en þær eru þó
viðurkenndar i ihaldsblöðum
landsins: „Maður hefur það al-
Alþýðan frelsuð undan oki marxismans: Hungur, fátækt, atvinnu-
leysi, glæpir og betlandi börn. A myndinni skoðar Pinochet heriið
sitt.
lækka útgjöld, til dæmis fjár-
festingarbann til áramóta. Með
þessum aðgerðum á að lækka
rikisútgjöld Chile um 20—25%.
Þessar efnahagsaðgerðir eru
eftir útlendri forskrift. Það er
efnahagsráðunauturinn Milton
Friedman frá háskólanum i
Chicago sem veitir hollráðin i
Chile. En ráðleggingarnar duga
skammt. Skerðing á fram-
kvæmdum bætir við atvinnu-
leysingjahópinn, en nú er talið
samkvæmt opinberum upplýs-
ingum herforingjastjórnarinnar
að 12% verkfærra manna séu
atvinnulausir i Chile. Og aukið
atvinnuleysi og samdráttur hef-
ur i för með sér minni eftirspurn
eftir framleiðsluvörum inn-
lendra atvinnugreina. Kaup-
mátturinn verður stöðugt lakari
og fyrirtækin neita sum að selja
vörur sinar vegna þess að þau
fáiof lágt verð fyrir þær. Mörg-
um fyrirtækjanna ógnar gjald-
þrot, eigendur þeirra bjóða þau
til sölu, og i raun og véru eru
fyrirtækin það eina sem i raun-
inni er ódýrt i Chile i dag eins og
sakir standa.
Um þetta er ekki skrifað i blöð
auðvaldsheimsins um þessar
mundir. Þau hafa ekki „áhyggj-
ur af gangi mála i Chile”. Þar er
enda stjórnarfar um þessar
mundirsem er bandariskum að
skapi, þar er ekki lýðræðinu
ógnað. Þar er alþýðan að deyja
úr hungri eftir efnahagsráð-
leggingum frá bandariskum
sérfræðingum,—
Efnahagssérfræðingur
Chilestjórnarinnar, Friedman.
mennt á tilfinningunni, að nær-
ingarskorturinn, einkum i fá-
tækrahverfunum vaxi sifellt, þó
að það komi ekki fram i opin-
berum tölum”. (E1 Mercurio).
En verðbólgan kemur fram i
opinberum skýrslum. Hún
stendur nú i 427,4% á ársgrund-
velli. Og stjórnarvöld setja sér
að berjast við verðbólguna, en
að sjálfsögðu með aðferðum
sem koma enn hastarlegar
niður á þrautpindri alþýðu
landsins. í sparnaðaráætlunum
rikisstjórnarinnar er ekki
minnsta tillit tekið til hinna al-
varlegu aðstæðna. t sparnaðar-
tilskipunum stjórnarinnar er
gert ráð fyrir hinum grimmdar-
legustu aðgerðum til þess að
EKKI ÓSENNILEGT
AÐ HÉR HAFI
STAÐIÐ ÞINGHÚS
segir Guðrún
Sveinbjörnsdóttir,
sem stjórnar
fornleifauppgreftri i
Þinghól i Kópavogi
Það er oft sagt um okkur
íslendinga að við lifum
meira en aðrar þjóðir í for-
tíðinni. Hvort sem þetta er
nú rétt eða ekki, þá er það
staðreynd, að í hvert sinn
sem einhversstaðar á landi
hefjast f ornminjarann-
sóknir hverskonar, þykir
f jölmiðlum hérlendum það
fréttamatur, og það mikill
fréttamatur, jafnvel áður
en nokkuð merkilegt kem-
ur í Ijós.
Og það var kannski einmitt af
þessum orsökum sem við lögðum
leið okkar suður að Þinghóli i
Kópavogi, þar sem nú stendur
yfir, annað árið i röð, uppgröftur
á þessum sögufræga stað. Upp-
greftrinum stjórnar ung kona,
Guðrún Sveinbjarnardóttir forn-
leifafræðinemi; hún lýkur prófi i
haust. Með henni vinna auk að-
stoðarfólks tveir fornleifafræði-
nemar, Agúst Georgsson og Bera
Nordal. Þau stunda bæði nám i
Sviþjóð, en Guðrún i Englandi.
— Við byrjuðum eilitið á þessu
sumarið 1973, sagði Guðrún er við
báðum hana að segja okkur það
helsta sem þarna hefur verið gert
og i ljós komið. — Það var ósköp
stutt sem við unnum við þetta þá,
aðeins 10 dagar sem fóru i frum-
prófanir. Siðan tókum við til við
uppgröftinn af krafti i fyrrasum-
ar og unnum hér i einn mánuð, og
ætlunin er að vinna i tvo mánuði i
sumar. Þetta er unnið á vegum
Kópavogskaupstaðar, sem sér al-
gerlega um kostnaðarhliðina.
Nú, hér er eins og menn vita
talið að staðið hafi þinghús og af
þvi dregur hóllinn nafn og sagt er
frá þvi i skjölum að hér hafi siðast
verið haldið þing 1753, en fyrsti
dómur sem kveðinn var upp i
þinghúsi i Kópavogi svo vitað sé
var kveðinn upp 1523.
— Benda þær upplýsingar sem
þið hafið fengið við þennan upp-
gröft til þess að timasetning sið-
asta húss hér sé rétt?
— Þvi er nú dálitið erfitt að
svara. Það þykir okkur hinsvegar
ljóst að hér hafi ekki staðið gripa-
hús né ibúðarhús, gólfskánin
bendir til þess. Það er þvi ekki
ósennilegt að hér hafi staðið ein-
hverskonar samkomuhús og þá
sennilega þinghús.
— Getið þið sagt til um hvenær
þetta hús hefur staðið uppi?
— Ekki með vissu. Við höfum
fundið hér leirpottsbrot, og ég tók
þau utan með mér i fyrrahaust og
rannsakaði þau þar. Og með sam-
anburði við önnur slik á söfnum
ytra kemur i ljós að þau eru ekki
eldri en síðan á 16. öld. Þá höfum
við einnig fundið koparþynnur, en
þær segja heldur litið. Aftur á
móti segja kritarpipubrot, sem
við fundum, okkur meira. Það
var nefnilega ekki farið að reykja
hér fyrr en á 17. öld. Þá höfum við
einnig fundið vaðsteina, en þeir
geta verið frá öllum timum.
Þetta hús sem hér hefur staðið
hefur verið svona 8’ til 9 metra
langt, og eins og ég sagði áðan
bendir gólfskánin til þess, að hér
hafi ekki verið gripa- né ibúðar-
hús. Sennilega eru rústir eldra
húss undir þessu hér; til þess
Framhald á bls. 10
Guðrún Sveinbjarnardóttir