Þjóðviljinn - 28.08.1976, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 28. ágúst 1976
AF KVIÐRISTU
í leiðara Tímans s.l. miðvikudag mundar
stílvopn sitt af mikilli fimi einn af pennafær-
ari mönnum landsins, Jón Helgason ritstjóri.
Undir yfirskriftinni „Afhjúpun undirheim-
anna" fjallar hann á skeleggan hátt um
ástandið í misferlismálum landsmanna og er
lýsing hans á ástandinu ófögur eins og vænta
má, en leiðarinn hefst á orðunum: „Við verð-
um að horfast í augu við það að þjóðf élag okk-
ar er sjúkt", Síðan er f jallað í leiðaranum um
meinin hvert fyrir sig og þær aðgerðir, sem
orðið gætu til þess að græða þjóðarmeinið.
Leiðarahöf. kemst raunar að þeirri niður-
stöðu, að rannsókn á því misferli, sem á sér
stað í landi voru sé líklegt til úrbóta, en leiðar-
inn endar á þessari hugvekju: „Það er mikið í
húf i fyrir sjálfa þjóðarsálina, að þessar rann-
sóknir beri árangur og, svo að dvalið sé enn
við ávísanasvikamálið, þá er litið vonaraug-
um til hins nýja umboðsdómara, að hann af-
hjúpi þá, sem að því standa, fyrir allra augum
rannsaki það til hlítar og kanni það til dýpstu
róta. Samviska þjóðarinnar er í hættu, ef ekki
verður gerð sú kviðrista (leturb.mín) á byrj-
andi undirheimalífi, sem varla verður komist
hjá að álykta að skotið haf i rótum í myrkrun-
um".
Svo mörg voru þau orðin. Þær rannsóknir,
sem ritstjórinn á við hér eru rannsóknir
þýskra sérfræðinga, sem hingað hafa verið
kvaddir til að rannsaka hina f jölþættu glæpa-
starfsemi, sem hér virðist blómstra um þess-
ar mundir.
Ég hygg að það sé mjög fátítt og heyri raun-
ar til undartekninga að erlendir sérfræðingar
séu hingað kvaddir til að aðstoða hina hæf u ís-
lensku rannsóknarlögreglu við að komast til
botns í vandasömum málum. Mig rekur raun-
ar aðeins minni til að það haf i verið gert einu
sinni áður, en það var hér á árunum, þegar
brotist hafði verið inn í Kaupfélagið í litlu
sjávarþorpi, farið í peningaskápinn og um-
talsverðum fjármunum stolið. Málið var svo
flókið að fenginn var breskur leynilögreglu-
maður til að rannsaka það eftir margra vikna
árangurslausa rannsókn þeirra íslensku.
Það fyrsta sem hinn enski sérfræðingur kom
auga á var sú staðreynd, að ekki hafði verið
fræðilegur möguleiki á því að logsjóða skap-
hurðina af peningaskápnum nema að skápur-
inn væri opinn og kom það í Ijós þegar skáp-
hurðin f annst í höf ninni nokkrum dögum síðar
að þannig hafði afrekið raunar verið unnið.
Lausn gátunnar virtist liggja Ijós fyrir, hinn
enski sérfræðingur sá ekki ástæðu til að
staldra hér lengur við, en málið var látið niður
falla.
I þessu sambandi dettur mér í hug dæmisag-
an af líkinu, sem fannst í Krísuvík. Þegar
blaðamaður innti rétta aðila eftir þvf með
hverjum hætti líkið hefði geispað fyrrverandi
golu, svaraði sá sem fyrir svörum varð: „Það
var skotgat í hnakkanum, miklir marblettir á
hálsinum, hnífur stóð á kafi uppað hjöltum í
bakinu á hinum látna, en við krunfingu kom í
Ijós að í innihaldi magans var mikið magn af
blásýru. Af þessum staðreyndum höfum við
reynt aðdraga einhverjar ályktanir, þó að enn
séekki hægt að fullyrða neitt um það hvernig
dauða hins látna haf i borið að höndum. Þó er
því ekki að neita að blásýruinnihald magans
styður eindregið þá skoðun okkar, að hér haf i
verið um sjálfsmorð að ræða."
Ég veit ekki hvers vegna mér datt þessi
dæmisaga í hug, en satt best að segja dettur
manni svo margt skrítið í hug á þessari skegg-
öld og skálmöld í hinu „sjúka þjóðfélagi", sem
Jón Helgason ritstjóri lýsir í leiðaranum góða.
En þegar hann talar um að kviðrista sé það
eina, sem skuli til varnar verða, þá dettur mér
í hug, að nýlega var frá því sagt í fréttum að
læknar á Akureyri hefðu sannprófað það að
grenna mætti fólk eftir vild með þvf að skera
það upp og stytta í því garnirnar. Og í beinu
framhaldi af því hefur það svona flökrað að
mér, hvort ekki væri kominn tími til að gera
slíka kviðristu á sumum af nánustu aðstand-
endum Tímans, sem ef til vill eru f full mikl-
um holdum, og rekja úr þeim garnirnar.
Er hún raunar ekki frábær, vísan, sem nýi
rannsóknardómarinn orti, um leið og hann tók
sér sæti:
Löngum sleppa undan oss
árans prakkararnir
Nú vendum við okkar kvæði í kross,
komum að rekja garnir.
Flosi.
Nú standa yfir af
fullum krafti æfingar á
nýju leikriti eftir Svövu
Jakobsdóttur hjá Leikfé-
lagi Reykjavikur. Nefnist
það Húsráðandinn og
gerist í samtímanum.
Leikstjóri er Bríet
Héðinsdóttir.
Svava sagði i viðtali við Þjóð-
viljann að hún hefði reynt að
stela sér smátima sl. tvö ár til
að semja þetta verk en meðan
þingtiminn stæði hefði verið úti-
lokað að sinna þvi. Það væri
helst á sumrin og um jól sem
næði gæfist. Hún sagði að i
þessu nýja verki væru teknar
fyrir ýmsar hræringar i þjóðfé-
lagi okkar á siðustu árum. Þetta
væri fantasia um konu sem
byggi með manni i húsi nokkru
og siðan tækju undarlegir at-
burðir að gerast.
Fimm hlutverk eru i Húsráð-
andanum, ein kona og 4 karl-
menn. Sumum þætti það etv.
ekki alveg nógu jafnréttislegt en
útilokað væri að lýsa veruleika
karlmannaþjóöféiagsins með
öðru en karlmönnum.
Æfingar hófust i vor en þá var
verkið aðeins lesið saman. t
haust var svo tekið til við æf-
ingar af fullum krafti og stefnt
er á frumsýningu i lok október.
Gunnar Reynir Sveinsson, tón-
skáld, er nú þessa dagana að
semja tónlist við leikritið.
Svava sagðist hafa flygst með
öllum æfingum og vera afskap-
lega ánægð með að sjá persón-
urnar klæðast holdi i meðförum
leikara Leikfélags Reykjavikur.
Áður hefði hún starfað með
Leikfélaginu Grimu en þá var
unnið á kvöldin og nóttinni og
leikararnir lögðu þá vinnu á sig
ofan á aðra vinnu. Þetta væru
þvi eiginlega ný reynsla að
vinna svona i dagsljósi. Að visu
hefði hún áður tekið þátt i að
koma einþáttung á svið i Þjóð-
leikhúskjallaranum en hann
hefði verið stuttur.
Leikarar i Húsráðandanum
eru Guðrún Asmundsdóttir,
Þorsteinn Gunnarsson, Steindór
Hjörleifsson, Sigurður Karlsson
og Harald G. Haraldsson. Leik-
mynd gerir Steinþór Sigurðs-
son. Höfundur tónlistar er
Gunnar Reynir Sveinsson.
—GFr.
NYTT LEIKRIT EFTIR
SVÖVU JAKOBSDOTTUR
Leikarar, leikstjóri og höfundur á einni af fyrstu æfingunum á „Húsráðandanum” i Iönó. Standandi
frá v. Steindór Hjörleifsson, Svava Jakobsdóttir, Sigurður Karlsson. Sitjandi frá v. Harald J.
Haralds, Guðrún Ásmundsdóttir og Briet Héðinsdóttir.