Þjóðviljinn - 21.12.1976, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 21. desember 1976 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 13
Aö tjaldabaki fyrir 30 árum
Síöari hluti greinar í sunnudagsblaði
endurbirtur vegna brenglunar, sem
varð í prentsmiðju
Það er margt, sem getur skeð i
prentsmiöju I mesta jólaannrik-
inu. t siðasta sunnudagsblaði
bjóðviljans skrifaði Kjartan
Ólafsson greinina ,,AÖ tjaldabaki
fyrir 30 árum” og var þar fjallaö
um nýjar og stórfróölegar upp-
lýsingar um samskipti banda-
riskra og islenskra stjórnvalda á
árunum 1945 og 1946.
Svo tókst til I prentsmiðju, að
siðari hluti greinarinnar
brenglaðist illilega.svo að tilvitn-
anir gengu Ur lagi og lokaorð
lentu alls ekki aftast, svo sem
bera ber.
Siðari hluti greinarinnar veröur
þvi prentaður hér að nýju, og von-
um við að hann komist að þessu
sinni rétta leið i gegnum prent-
verkið.
Það skal tekiö fram aö greinin i
heild er byggð á ritgerð Þórs
Whitehead, sagnfræöings er hann
birtir i nýjasta hefti timaritsins
Skirnir sem út kom fyrir fáum
dögum. Þór Whitehead hefur á
undanförnum árum stundað ýtar-
legar rannsóknir um þessi efni i
bandariskum skjalasöfnum og
viðar, og byggir hann i grein sinni
i Skirni fyrst og fremst á bréfa-
viðskiptum þáverandi sendiherra
Bandarikjanna i Reykjavik við
bandaríska utanrikisráðuneytið.
Og svona átti þetta þá að vera i
sunnudagsblaði Þjóðviljans:
★
I byrjun ágúst 1946 skrifar
bandariski sendiherrann enn til
utanrikisráðherra sins og lýsir
viðræðunum viö Ólaf Thors og
félaga. Nýjar tillögur eru komnar
fram af hálfu bandarikjamanna
og ummæli Dreyfusar sendiherra
eru þessi i endursögn Þórs White-
head (Sjá Skirni bls. 158):
Um klafa kosningaheita og
svikna dúsu
„Taldi hann (þ.e. Ólafur Thors)
vist að alþingi hafnaöi
bandarisku tillögunni vegna and-
stöðu við hersetu. Þótt margir
þingmenn væru i hjarta sinu
hlynntir varnarsamstarfi við
Bandarikin væru þeir bundnir á
klafa kosningaheita.”
— En sá klafi hélt ekki lengi, og
nú fer að styttast til hausts.
Ólafur Thors viröist hafa velt
fyrir sér þeim möguleikum að
herstöðvarnar yrðu á nafni ör-
yggisráðs Sameinuðu þjóðanna
og spurst fyrir um það hjá
bandarikjamönnum, hvort þetta
væri hugsanlegt. Hann fær þau
svör að um þetta stoöi ekki að
ræða. Og eftir tveggja vikna þóf i
leyniviðræðunum, sem hófust 27.
júli, þá ber Ólafur Thors loks
fram þá tillögu sem siðar leiddi til
gerðar Keflavikursamningsins.
Litum á bréf Dreyfusar sendi-
herra til bandariska utanrikis-
ráðherrans frá 13. ágúst 1946 en
kafli úr þeim er birtur orðrétt i
Skrini (Skirnir bls 159)
Þar talar Dreyfus sendiherra
um, að ólafur Thors hafi er hann
gerði grein fyrir tillögu sinni skir-
skotaðtil bandariskra hagsmuna,
og hefur þetta eftir Olafi:
„...ef við (Bandarikjamenn)
fengjum fótfestu (á tslandi) sam-
kvæmt áætlun hans, gætum við
smám saman aukið grundvall-
arréttindi okkar...rétturinn til
uppsagnar, að undangengnum
fresti, nægði til þess að þjóöernis-
sinnaðir islendingar gerðu sig
ánægða ...litlar likur væru á þvi
að þeir (tslendingar) færðu sér
réttinn i nyt.”!!
Svona var þá ráðunum ráðið
fyrir luktum dyrum bandariska
sendiráðsins, en við þjóðina var
sagt, að auðvitað ættu banda-
rikjamenn aðeins að dvelja hér
skamma hrið.
ólafur pantar bandarískar
þvinganir
Enn sem fyrr átti þó Ólafur
Thors erfitt með að sjá baki
stjórnarsamstarfinu við islenska
sósialista, og hann gripur til
hinna furðulegustu úrræða i þvi
skyni, að fá sósialista til að láta
hinn komandi Keflavikursamning
ekki varða stjórnarslitum.
Gefum Þór Whitehead orðiö en
hann byggir hér m.a. á bréfi
Dreyfusar frá 13. ágúst (Skirnir
bls. 161):
„Samningarnir við bandarikja-
menn höföu ekki dregið úr áhuga
Ólafs Thors á nýju nýsköpunar-
ráðuneyti og voru stjórnar-
myndunarviðræður á lokastigi.
Sú ákvörðun Ólafs að leyna
sósialista (sem voru með honum i
stjórn) aö mestu gangi samning-
anna þjónaði þeim tilgangi að
telja „kommúnista á aö sitja hjá
viö flugvallarsamninginn fremur
en að greiða atkvæði gegn meiri-
hlutanum og hætta þar með ráö-
herrastólum sinum. „Þá falaðist
ólafur eftir bandarlskum hótun-
um ,,um að beita lsland þvingun-
um.”
Og Þór Whitehead heldur
áfram: „I viöræðum viö sósiai-
ista staðhæfði ólafur, að banda-
rikjamenn hótuðu að virða upp-
sögn Isiands (á samningnum frá
1941) að vettugi og hann væri þvi
neyddur til að ganga að Kefla-
vikursamningnum. Meö þvi að
leggja málið þannig fyrir vonað-
ist Ólafur til þess að hljóta af-
lausn Sósialistaflokksins fyrir
samningsgerðinni og lengja lif-
daga nýsköpunarstjórnarinnar.
Sá hængur reyndist á þessari
málsmeðferö að sósialistar neit-
uðu að ætla bandarikjamönnum
þá ósvinnu að sitja áfram á Is-
landi i trássi við yfirlýstan
þjóðarvilja. I rauninni efaðist
Ólafur heldur aldrei um að upp-
sögn yrði virt, eins og hann hafði
sagt bandarikjamönnum.”
Mr. Cumming og ,,einhver
stofnun eins og Alþingi."
En nú skulum við heyra hvað
Cumming, sendimaður banda-
riska utanrikisráðuneytis., hefur
að segja, þegar kominn er 4.
september á örlagaárinu 1946.
Hann símar til Washington (Sjá
Skirni bls. 162 orörétt):
„...Við verðum að neyta allra
bragða og knýja forsætisráðherra
(Ólaf Thors) til þess að krefjast
tafarlausrar ákvörðunar meö eða
á móti samningsuppkastinu... á
þann hátt að hann leggi að veði
pólitiska stöðu sina og þar með
framtið stjórnarsamstarfs-
ins...ekki má gefa honum tóm til
aö koma ábyrgðinni yfir á ein-
hverja stofnun eins og Alþingi.Þá
yrði máliö ofurselt öllum duttl-
ungum islenskra stjórnmála.”
Virðing stórveldisins fyrir Al-
þingi islendinga er ljós.
Og nú renna upp dagarnir i
kringum Keflavikursamninginn
fyrir röskum 30 árum.
Cumming hinn sérlegi sendi-
maöur og Dreyfus sendiherra eru
iðnir viö kolann. í fimm klukku-
stundir sitja þeir yflr Hermanni
Jónassyni formanni Fram-
sóknarflokksins og fá hann til að
lofa sér því „að undir engum
kringumstæðum skyldi hann eða
flokkur hans starfa með komm-
únistum”. (Skirnir bls. 164). Tiu
árum seinna varð nú Hermann
samt forsætisráðherra i stjórn
með „kommúnistum”!!!
Þá Kakali gerðist konungs-
þjónn
Og i bréfi þann 25. sept 1946, 10
dögum fyrir Keflavikursamning-
inn segir Dreyfus sendiherra orð-
rétt um Hermann: „Þótt hann
virðist harma þá tafstöðu innan
landsmála, sem hann telur aö
ráði núverandi afstöðu sinni er
hatur hans á ólafi Thors þvilikt,
að honum eru aörar leiðir lokaðar
(Þetta minnir á Gizur og Þórð
kakala á vist með Hákoni gamla
tæpum 700 árum fyrr!) Sem
Bandarikjavinur, og það er Her-
mann raunverulega, ráðleggur
hann okkur, að knýja samnings-
uppkastið i gegn eins fljótt og
auðið er. Hann telur allar horfur á
þvi, að Alþingi samþykki uppkast-
ið”
Nú vitum við reyndar að
Framhald á bls. 18.
Happdrætti Þjóðviljans
UMBOÐSMENN
Austurland
Benedikt Þorsteinsson, Ránarstíg 6, Höfn
Már Karlsson, Dalsmynni, Djúpavogi
Guðjón Sveinsson, Mánabergi, Breiödalsvík
Baldur Björnsson, Hafnargötu 11, Fáskrúðsfiröi
Alfreð Guðnason, Túngötu 4, Eskifirði
Anna Pálsdóttir, Lindargötu 4, Reyðarfirði
Hermann Guömundsson, Hafnargötu 48, Seyðisfirði
GIsli Jónsson Hafnarbraut 29, Vopnafirði
Sigriður Eyjólfsdóttir, Ásbyrgi, Borgarfiröi
Sveinn Arnason, Bjarkarhlið 6, Egilsstöðum
Guðrún Aöalsteinsdóttir, Otgarði 6, Egilsstöðum
Hjörleifur Guttormsson, Neskaupstað
Vesturland
Sigrún Gunnlaugsdóttir, Vallholti 21, Akranesi
Flemming Jessen, Þorsteinsgötu 7, Borgarnesi
Bragi Guðmundsson, Bárðarási 1, Hellissandi
Kristján Helgason, Brúarholti 5, Ólafsvlk
Matthildur Guömundsdóttir, Grundargötu 26, Grundarfiröi
Birna Pétursdóttir, Silfurgötu 47, Stykkishólmi
Kristjón Sigurösson, Búöardal.
Vestfirðir
Jónas Eliasson, Hliðarvegi 7, Isafirði
Þóra Þórðardóttir, Aðalgötu 51, Suðureyri
Guðvarður Kjartansson, Flateyri
Friðgeir Magnússon, Þingeyri
Unnar Þór Böövarsson, Tungumúla, V-Barðastrandarsýslu
Höskuldur Daviðsson, Eyrarhúsum, Tálknafirði
Jón Snæbjörnsson, Mýrartungu, A-Barðastrandarsýslu
Þorkell Jóhannsson Skólabraut 16, Hólmavik
Norðurland vestra
Eyjólfur Eyjólfsson, Geitafelli, Hvammstanga
Jón Torfason, Torfalæk, viö Blönduós
Kristinn Jóhannsson, Héðinshöfða, Skagaströnd.
Hulda Sigurbjörnsdóttir, Skagfirðingabr. 37, Sauðárkróki
GIsli Kristjánsson, Kárastig 16, Hofsós
Kolbeinn Friðbjarnarson, Hvanneyrarbraut 2, Siglufirði
Norðurland eystra
Haraldur Bogason, Norðurgötu 36, Akureyri
Sæmundur Ólafsson, Vesturgötu 3, Ólafsfirði
Hjörleifur Jóhannsson, Stórhólsveg 3, Dalvlk
Kristján Pálsson, Uppsalavegi 21, Húsavik
Þorgrímur Starri Björgvinsson, Garði, Mývatnssveit
Angantýr Einarsson, Raufarhöfn.
Suðurland
Gyða Sveinbjörnsdóttir, Vallholti 23, Selfossi
Páll Bjarnason, Stokkseyri
Jóhannes Helgason, Hvammi, Hreppum
Þorsteinn Sigvaldason, Reykjabraut 5, Þorlákshöfn
Bjarni Þórarinsson, Þingborg, Flóa
Olafur Auðunsson, Fossheiði 26, Selfossi
Sigmundur Guðmundsson, Heiðmörk 58, Hverageröi
Birkir Þorkelsson, Héraðsskólanum Laugavatni
Hulda Jónasdóttir, Strandarhöfði, V-Landeyjum.
Guörún Haraldsdóttir, Þrúðvangi 9, Hellu
Jón Hjartarson, Kirkjubæjarklaustri
Magnús Þórðarson, Austurvegi 23, Vlk I Mýrdal
Jón Traustason, Hásteinsvegi 9, Vestmannaeyjum.
Suðurnes
Karl Sigurbergsson, Hólabraut 11, Keflavlk
Sigurður Hallmannsson, Heiðarbraut 1, Geröum
Hilmar Ingólfsson, Hraunbraut 44, Garöabæ
Þorbjörg Samúelsdóttir, Skúlaskeiði 20, Hafnarfirði
Ragna Freyja Karlsdóttir, Grenigrund 2b Kópavogi
Runólfur Jónsson, Reykjalundi, Mosfellssveit
Reykjavík
Skrifstofa Alþýðubandalagsins, Grettisgötu 3
Gamla afgreiðsla Þjóðviljans, Skólavöröustig 19
Afgreiðsla Þjóðviljans, Siðumúla 6
Opið aila daga
á eftirtöldum
stöðum:
Á gömlu
afgreiðslu
Þjóðviljans ,
Skólavörðustíg 19.
Á afgreiðslu
Þjóðviljans,
Síðumúla 6.
Á skrifstofu Al-
þýðubandalagsins,
Grettisgötu 3.
Umboðsmenn um
land allt.